AKTYWNOŚĆ RUCHOWA LUDZI W RÓŻNYM WIEKU NR (34) 2/2017

(1)

AKTYWNOŚĆ RUCHOWA LUDZI W RÓŻNYM WIEKU

NR (34) 2/2017

(2)

Partnerem publikacji jest IASK Publikację wspiera Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Nr (35) 3/2017 ISSN 2299-744X

ISBN 978-83-947731-2-0 arlrw.usz.edu.pl

ADRES REDAKCJI:

Al. Piastów 40b 71-065 Szczecin Zespół redakcyjny:

Redaktor naczelna i redakcja naukowa: dr hab. Danuta Umiastowska, prof. US danuta_umiastowska@usz.edu.pl

tel. (91) 444 27 60

Sekretarz Redakcji: Milena Schefs aktywnosc.sekretariat@gmail.com Współpraca - recenzenci:

prof. dr hab. Leonard Nowak; dr hab. Ryszard Asienkiewicz, prof. UZ; dr hab. Małgorzata Bronikowska, prof. AWF; dr hab. Krystyna Górniak, prof. AWF; dr hab. Jan Konarski, prof. AWF;

dr hab. Mariusz Lipowski, prof. AWFiS; dr hab. Tomasz Lisicki, prof. UZ; dr hab. Maria Nowak;

dr hab. Tadeusz Rynkiewicz, prof. UW-M; dr hab. Marek Sawczuk, prof. US; dr hab. Wojciech Wiesner, prof. AWF; dr hab. Anna Zwierzchowska, prof. AWF; dr Robert Nowak; dr Piotr Zarzycki Korekta: Danuta Sepuco

Redakcja techniczna: Natalia Mirowska

Opracowanie graficzne, DTP: Maciej Umiastowski

Wydawca: Agencja Wydawnicza koncertowo.pl Mieczysław Podsiadło albatros91@wp.pl

Uniwersytet Szczeciński

(3)

SPIS TREŚCI

TEORETYCZNE ASPEKTY AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ

Arkadiusz Kaźmierczak

Hierarchia wartości łódzkich gimnazjalistów aktywnych i nieaktywnych sportowo ... 5 Marta Kisiel

Możliwości realizowania różnych form rekreacji ruchowej w gospodarstwach

agroturystycznych północnej części województwa lubuskiego ... 15

FIZJOLOGICZNO-ZDROWOTNE PODSTAWY AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ

Marta Choptiany

Symetria i asymetria wzroku, słuchu i powonienia wśród młodzieży szkolnej w wieku 10-12 lat ... 23

AKTYWNOŚĆ RUCHOWA DZIECI I MŁODZIEŻY

Anna Maszorek-Szymala, Martin Dankowski

Aktywność ruchowa w czasie wolnym uczniów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 w Łodzi ... 29 Marta Witek-Chabińska, Lukas Jakubec, Radim Zatka, Adam Simonek, Dorota Groffik Aktywność fizyczna młodzieży 16-letniej a ich samopoczucie ... 39 Danuta Zwolińska, Artur Krawiec

Asymetria postawy ciała w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej oraz aktywność

fizyczna u dzieci raciborskich w wieku 6-9 lat ... 49

(4)

(5)

AKTYWNOŚĆ RUCHOWA DZIECI I MŁ

ODZIEŻY

Danuta Zwolińska¹, Artur Krawiec²

1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu

2 Międzyszkolny Ośrodek Sportowy w Raciborzu

Asymetria postawy ciała w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej oraz aktywność fizyczna u dzieci raciborskich w wieku 6-9 lat

Słowa kluczowe: aktywność fizyczna, boczne skrzywienie kręgosłupa, płaszczyzna czołowa, płaszczyzna poprzeczna, rotacja

Wprowadzenie

Nieprawidłowe zmiany zachodzące w postawie ciała dzieci, stanowią w obec- nych czasach poważny problem społeczny, który wzbudza od wielu lat szerokie za- interesowanie. Odchylenia od prawidłowej postawy w płaszczyźnie czołowej to nie tylko negatywny wpływ na wygląd i sylwetkę dziecka, ale również negatywne skutki zdrowotne, zauważalne zwykle dopiero po kilku latach [1]. Boczne skrzywienia krę- gosłupa charakteryzują zmiany trójpłaszczyznowe, choć nie zawsze. Pojawiające się boczne skrzywienie kręgosłupa zmienia rozkład sił działających na kręgosłup i ota- czające go tkanki [2]. W związku z tym po stronie wklęsłości skrzywienia występują większe naciski, niż po stronie wypukłości. Towarzyszą temu również zmiany w obrę- bie tkanek miękkich elementów przykręgosłupowych, powodując ich przykurcz po stronie wklęsłości, a rozciągnięcie po stronie wypukłej [3]. Z kolei zmiany w płasz- czyźnie poprzecznej w postaci rotacji (obrót) trzonów kręgów powodują występo- wanie tzw. garbu żebrowego w odcinku piersiowym i wału lędźwiowego w odcinku lędźwiowym [4, 5, 6]. Zmiany zachodzące w obrębie kręgosłupa zależne są zarówno od czynnika etiologicznego jak i biomechanicznego. Pierwszy z nich jest różny, a dru- gi wspólny dla wszystkich [5]. W przypadku postawy skoliotycznej obserwujemy tendencję do odchylania osi kręgosłupa od prostej, związaną raczej z niewłaściwym

(6)

50

Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, nr (35) 3/2017 sposobem trzymania się. Postawa skoliotyczna charakteryzuje się również występo- waniem asymetrii barków, łopatek, trójkątów talii, ale nie dochodzi jeszcze do skrzywienia bocznego kręgosłupa lub jest ono niewielkie. Problem zmian w płaszczyźnie czołowej u dzieci wymaga wieloaspektowego oraz interdyscyplinarnego podejścia w sferze profilaktyki, wczesnej diagnostyki oraz postępowania korekcyjnego [7, 1].

Cel pracy

Celem przeprowadzonych badań była ocena postawy ciała w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej u dzieci w wieku 6-9 lat. Określono również udział dzieci w zorganizowanych zajęciach sportowych, a także preferowaną aktywność fizycz- ną w czasie wolnym.

Materiał i metody badawcze

Badania przeprowadzono w październiku i listopadzie w 2016 roku. Doty- czyły one dzieci w wieku 6-9 lat, które uczęszczają do szkół w Raciborzu. Wzięło w nich udział 350 dzieci. Udział w badaniach był dobrowolny, w ramach projektu współpracy Stowarzyszenia Ruch Najlepsze Lekarstwo z Urzędem Miasta Racibórz.

Każdy z uczestników badań posiadał zgodę prawnego opiekuna. Dokonano oceny postawy ciała w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej. Zastosowano system Anali- zy Postawy Ciała sylwetek (metoda fotograficzna) oraz uproszczone badanie or- topedyczne. Na potrzeby pracy zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem narzędzia badawczego w postaci kwestionariusza ankiety. Kwe- stionariusz ankiety został wypełniony metodą tradycyjną. Wyniki przedstawiono w ujęciu liczbowym i procentowym.

Wyniki badań

W badaniach brało udział 350 dzieci w tym grupa dzieci 6-7-letnich stanowiła 36% (n = 127), a dzieci 8-letnich 33% (n = 116), 31% (n = 107) to grupa dzieci 9-let- nich (tab. 1).

Tabela 1.

Charakterystyka materiału badawczego

wiek dzieci (n = 350)

n %

6 – 7 lat 127 36

8 lat 116 33

9 lat 107 31

Źródło: opracowanie własne.

(7)

Danuta Zwolińska, Artur Krawiec – Asymetria postawy ciała w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej...

Na podstawie uzyskanych wyników dotyczących zmian w płaszczyźnie czo- łowej stwierdzono, iż w grupie dzieci 6-7-letnich przeważały postawy skoliotyczne (52%), boczne skrzywienia kręgosłupa występowały w przypadku 37% badanych, a rotacje trzonów kręgów posiadało 33% dzieci. W grupie dzieci 8-letnich domi- nowały również postawy skoliotyczne (48%), boczne skrzywienia kręgosłupa wy- stępowały u 32% badanych przypadków, a rotacje trzonów kręgów stwierdzono u 31% badanych dzieci. Spośród grupy dzieci 9-letnich najwięcej posiadało boczne skrzywienie kręgosłupa (52%), postawę skoliotyczną stwierdzono u 42% przypad- ków, natomiast rotację trzonów kręgów posiadało 38% dzieci (tab. 2).

Tabela 2.

Zmiany w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej

zmiany 6–7 lat (n = 127) 8 lat (n = 116) 9 lat (n = 107)

n % n % n %

postawy skoliotyczne 66 52 56 48 46 42

boczne skrzywienie kręgosłupa 47 37 38 32 56 52

rotacje 42 33 36 31 41 38

Źródło: opracowanie własne

Badania dotyczące podejmowania zorganizowanych form aktywności fizycznej wykazały, iż największą popularnością cieszyło się pływanie we wszystkich grupach wiekowych. Grupa dzieci 6-7-letnich stanowiła 92%, grupa 8-letnich 82%, a grupa dzieci 9-letnich preferująca pływanie to 78%. Tendencja ta jest spowodowana tym, iż dzieci ze szkół raciborskich w klasach 1–3 są objęte programem z zajęć pływania.

Kolejną dyscyplinę, którą preferowały poszczególne grupy wiekowe dzieci to piłka nożna. Wśród dzieci 6-7-letnich uprawiana jest przez 17% badanych, w grupie dzieci 8-letnich przez 22%, a grupa dzieci 9-letnich stanowi 18%. Z kolei taniec uprawiany jest przez 5 % dzieci z grupy 6-7-letnich, 20 % stanowi grupa dzieci 8-letnich, a 10%

to dzieci 9-letnie. Akrobatyka jest formą zorganizowanej aktywności fizycznej prefe- rowaną przez 4% dzieci 6-7-letnich, 7% dzieci 8-letnich i 6% dzieci 9-letnich (tab. 3).

Tabela 3.

Zorganizowane formy aktywności fizycznej badanych dzieci

aktywność ruchowa 6–7 lat (n = 113) 8 lat (n = 94) 9 lat (n = 101)

n % n % n %

piłka nożna 15 17 21 22 19 18

pływanie 79 92 76 80 79 78

taniec 5 5 19 20 11 10

akrobatyka 4 4 7 7 7 6

(8)

52

Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, nr (35) 3/2017 Wyniki badań dotyczące niezorganizowanych form aktywności fizycznej wykazały, iż we wszystkich grupach wiekowych największą popularnością cie- szyła się jazda na rowerze preferowana przez 44% dzieci 6-7-letnie, 48% dzieci 8-letnie, 63% dzieci 9-letnie. Z kolei na rolkach w czasie wolnym jeździ 17% badanych dzieci 6-7-letnich, 18 % dzieci 8 letnich i 32% dzieci 9 letnich. Spośród grupy reprezentującej dzieci 6-7-letnie systematyczne spacery preferuje 4%, w grupie 8-letnich dzieci, 8% i 25% w grupie dzieci 9-letnich. Z innych form ruchu korzy- stają dzieci 12% 6-7-letnie, 20% z grupy dzieci 8-letnich i 24 % z grupy dzieci 9-letnich (tab. 4).

Tabela 4.

Niezorganizowane formy aktywności fizycznej w badanych grupach dzieci aktywność ruchowa 6–7 lat (n = 113) 8 lat (n = 94) 9 lat (n = 101)

n % n % n %

rolki 15 17 17 18 33 32

rower 38 44 46 48 64 63

systematyczne spacery 4 4 8 8 26 25

inne 11 12 19 20 25 24

Badane dzieci 6-7-letnie najczęściej zorganizowaną formę aktywności fizycznej uprawiają 1 raz w tygodniu i jest to pływanie (70%), następne akrobatyka (4%), piłka nożna i taniec po 3%. Natomiast 2 razy w tygodniu uczestniczą w treningach piłki nożnej (10%), w zajęciach z tańca (2%) i pływania (2%). Trzy razy w tygodniu tylko 3% badanych dzieci podejmuje aktywność fizyczną, do której należy piłka nożna (ryc. 1).

Rycina 1. Częstość uprawiania zorganizowanych form aktywności fizycznej przez dzieci 6-7-letnie

Źródło: opracowanie własne 3

70

3 4

10

2 2

3 0

20 40 60

piłka nożna pływanie taniec akrobatyka

[%] jeden raz w tygodniu

dwa razy w tygodniu trzy razy w tygodniu

(9)

W grupie dzieci 8-letnich jeden raz w tygodniu również pływanie jest naj- częściej podejmowane, jako zorganizowana forma ruchu (78%), następnie taniec (14%), akrobatyka (5%) i piłka nożna (3%). Z kolei 2 razy w tygodniu najczęściej uprawiana jest przez dzieci piłka nożna (15%), taniec (6%), pływanie (2%), akrobatyka (1%). Trzy razy w tygodniu najczęściej podejmowaną formą aktywności fizycznej jest tylko piłka nożna (15%) (ryc.2).

Rycina 2. Częstość uprawiania zorganizowanych form aktywności fizycznej przez dzieci 8-letnie

W przypadku grupy dzieci 9-letnich 1 raz w tygodniu pływanie jest najczęściej podejmowaną formą aktywności fizycznej (71%), następnie taniec (6%), akrobatyka (4%) i piłka nożna (3%). Z kolei 2 razy w tygodniu najwięcej dzieci uczestniczyło w zajęciach z piłki nożnej (13%), pływania (6%), tańca (4%) i akrobatyki (4%). Trzy razy w tygodniu podejmowaną formą aktywności fizycznej była piłka nożna (4%) i pływanie (1%) (ryc.3).

Rycina 3. Częstość uprawiania zorganizowanych form aktywności fizycznej przez dzieci 9-letnie

Źródło: opracowanie własne 3

78

14

5 15

2 6

6 1 0

20 40 60

3

71

6 4

13

6 4 4

4 1

0 20 40 60

(10)

54

Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, nr (35) 3/2017

Podsumowanie

Dla praktyki ważne jest to, że każda rozwijająca się skolioza o nieustalonej przy- czynie jest w początkowym etapie skrzywieniem o niskim kącie i najczęściej w okresie tzw. skoku wzrostowego ujawniają się jej rzeczywiste tendencje rozwojowe. Rozpo- znania postawy skoliotycznej nie można przypisać skrzywieniom dwułukowym, nawet w przypadku, gdy dwa kąty mają poniżej 10 stopni. Pojawienie się drugiego łuku jest efektem kompensacji rzeczywistego skrzywienia. Każde działanie terapeutyczne ukie- runkowane na osiągnięcie określonego celu musi być starannie przemyślane, zapla- nowane i przeprowadzone zarówno pod względem merytorycznym, jak i organizacyj- nym. Aby postępowanie korekcyjne było skuteczne, należy unikać rutyny i utrwalonych przekonań. Błędy mogą być niezamierzone jednak mogą wynikać z braku doświad- czenia, a także z dylematów wynikających z rozbieżnych informacji zawartych w ma- teriałach źródłowych. Dlatego istotnym jest poszukiwanie nowych rozwiązań, które przynoszą dobre efekty w postępowaniu korekcyjnym, mającym służyć dobru dziecka.

W związku z tym istotnym jest wczesna diagnoza, prawidłowo dobrane oddziaływanie korekcyjne oraz zapewnienie dziecku odpowiednie formy aktywności ruchowej [4].

Wnioski

1. U dzieci biorących udział w badaniach stwierdzono w większości przypadków występowanie bocznych skrzywień kręgosłupa.

2. U badanych dzieci występowały zmiany w płaszczyźnie poprzecznej w postaci garbów i wałów lędźwiowych.

3. Najczęściej preferowaną formą zorganizowanej formy aktywności fizycznej u badanych chłopców była piłka nożna i pływanie, a u dziewcząt pływanie.

4. Dzieci najczęściej aktywność fizyczną podejmują jeden raz w tygodniu i jest to pływanie w każdej badanej grupie wiekowej, dwa i trzy razy w tygodniu jest to przede wszystkim piłka nożna.

5. W każdej grupie wiekowej badanych dzieci do najczęściej preferowanych niezorganizowanych form ruchu należy jazda na rowerze.

6. Dzieci ze zmianami w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej powinny być objęte postępowaniem korekcyjnym w ośrodkach, w których prowadzone jest postę- powanie asymetryczne.

Piśmiennictwo

1. Nowotny J., Nowotny-Czypryna O., Czupryna K. (2008), Reedukacja posturalna. Bielsko- -Biała, WSA.

2. Sastre S.F. (2008), Metoda leczenia skolioz, kifoz i lordoz. Ostrowiec, Marcmed Rehabilitacja S.C.

(11)

3. Kutzner-Kozińska K. (2008), Proces korygowania wad postawy. Warszawa, AWF.

4. Kasperczyk T. (2005), Wady postawy ciała, diagnostyka i leczenie. Kraków, Kasper.

5. Wilczyński J. (2000), Boczne skrzywienia kręgosłupa, cz.1, [w:] Rozpoznanie i korekcja. Sta- rachowice, Antropos.

6. Wilczyński J. (2005), Korekcja wad postawy człowieka. Starachowice, Antropos.

7. Nowotny J. (2004), Podstawy fizjoterapii, cz. 1. Podstawy teoretyczne i wybrane aspekty praktyczne. Katowice, AWF.

POSTURE ASYMMETRY IN THE FRONTAL AND TRANSVERSE PLANES AND PHYSICAL ACTIVITY AMONG CHILDREN AGED 6-9 YEARS,

ATTENDING SCHOOLS IN RACIBÓRZ.

Summary

Keywords: lateral curvature of the spine (scoliosis), frontal plane, transverse plane, rotation, physical activity.

The aim of the study was to evaluate the posture in the frontal plane in children aged 6-9 years. Theparticipation of children in corrective exercises, organized sports, as well as the favored physical activity during leisure time were also defined.

The study was conducted in October and November 2016. Itinvolved294 children aged 6-9 years, attending schools in Racibórz. The body posture in the frontal and transverse planes was evaluated. A Silhouette Based Posture Analysis(photographic method) and sim- plified orthopedic examination were applied. The method of diagnostic survey with a questionnaire as a research tool was used for the purpose of the study. The questionnaire was completed using the traditional method. Each of the study participants had their legal guardian consent.

In children participating in the study the changes were found in the frontal plane in the form of left and right handed scoliosisin the chest area and the lumbar section, involving single and double curves. In some cases, there was also a change observed in the transverse plane (rotation) in the form of rib humps and lumbar shaft. The diagnostic survey showed that some children participate in corrective exercises and various forms of physical activity.

The occurrence of lateral spinal curvature was observed in the majority of children involved in the study. The children in the survey had changes in the transverse plane in the form of humps and lumbar shaft. The boys’ most favored forms of physical activity were soccer and swimming and the girls’ favored activity was swimming. The children with changes in the frontal and transverseplanes should be provided with corrective exercising in the centers, where asymmetrical exercisesare conducted.

Translaed by Monika Pytel