My – poza prawem

72

In 1995 – the profession of the landscape architect was mentioned for the first time in Poland – as a separate profession in the group of professions under the category “architects and urban planners”, in the Minister of Labour and Social Policy Regulation of April 20, 1995 on classification of pro- fessions and vocations for the needs of the labour market. In the same year at the Division of Landscape Archi- tecture of WULS–SGGW a draft was drawn up of the regulations concern- ing issuing of a building licence for the profession of landscape architect.

The draft, approved by the Board of the Association of Polish Architects and the Board of the Society of Pol- ish Urbanists, was sent on November 6th, 1995 by Rector Magnificus of the WULS–SGGW to the Minister of Spatial Economy and Construc- tion. One of the major obstacles for the enforcement of this law was the absence of landscape architecture on the list of fields of study in Poland. In the period 1988–1991, landscape ar- chitecture was formally present in the list of studies. However in 1992 due to reduction policies, it was removed from the list. Between 1992 and 1998 landscape architecture was formally included in the list of a specialities of horticulture. The Rector Magnificus of the WULS–SGGW issued then a motion to the Ministry of National Education to reactivate the field of landscape architecture.

In 1996 – the Supreme Ad- ministrative Court of the Republic of Poland (NSA) revoked the refusal

Us – O utside the Law Pr zem ysła w W ols ki

My – poza prawem

to issue a building licence to Iwona Kublik. In the justification of the sen- tence it was stated as follows: The Construction Law (1994) ….. “the administrative act (i.e. the regula- tion) gives no justification to limiting the possibility of distinguishing – in separate construction specialties – of professionally diversified sub-groups, which could include persons with special professional training to per- form a more limited and specialised scope of professional activity in the construction industry. Such an inter- pretation of the provisions regulating the existence of independent techni- cal functions in the construction in- dustry is grounded by its functionality interpretation, and is supported by the existing trend in the technical sphere characterized by further narrowing and isolation of the already narrow specializations. The preference – as expressed by the main governing body – of a branch specialisation (i.e.

of the architecture speciality) which is general and that of the “jack-of- all-trades” specialist is in direct op- position to the factual and structural situation in the technical fields and – as this case shows – with profiles of educational programmes of higher education, and finds no adequate support in legal circumstances. Due to the above mentioned reasons there is no legal basis to settle this matter on formal and legal grounds only, with- out the assessment of professional elements, primarily described in the provisions of the Regulation issued by the Minister of Land Management and

Facts

In 1993 – Iwona Kublik, a grad- uate of the Department of Landscape Architecture of Warsaw University of Life Sciences – SGGW (WULS–

SGGW) applied to the Voivode of Siedlce Voivodeship for a document certifying her professional qualifica- tions, which was required to hold an independent technical position of an architectural designer and an architectural site manager. When the Viovode refused to issue the docu- ment she lodged a complaint to the Supreme Administrative Court of the Republic of Poland (NSA).

Forum

73

3/2015

Fakty

W roku 1993 – mgr inż. Iwona Kublik, absolwentka kierunku archi- tektury krajobrazu Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, występuje do wojewody siedleckiego o wyda- nie stwierdzenia posiadania przygo- towania zawodowego, wymaganego do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej projektanta oraz kie- rownika robót w specjalności archi- tektonicznej. Po uzyskaniu odmowy nadania uprawnień kieruje skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W roku 1995 – zawód archi- tekta krajobrazu wymieniony został – po raz pierwszy w Polsce – jako zawód odrębny, w grupie zawodo- wej „architekci i urbaniści”, w Roz- porządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 20 kwietnia 1995 r.

w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy. W tym samym roku powstał w Oddziale Architektury Krajobra- zu SGGW projekt rozporządzenia w sprawie nadawania uprawnień bu- dowlanych w specjalności architek- tura krajobrazu. Projekt ten, poparty przez prezesów Stowarzyszenia Ar- chitektów Polskich oraz Towarzystwa Urbanistów Polskich, przekazany został 6 listopada 1995 r. przez rektora SGGW ministrowi Gospo- darki Przestrzennej i Budownictwa.

Jedną z podstawowych przeszkód w ustanowieniu uprawnień był brak, w wykazie ustanowionych kierun- ków studiów, kierunku architektury krajobrazu. W latach 1988–1991

kierunek architektury krajobrazu istniał w wykazie nazw kierunków studiów, ale w roku 1992, w wyniku redukcji liczby kierunków studiów, został usunięty z tej listy. W okresie od 1992 do 1998 roku architektura krajobrazu była formalnie specjal- nością ogrodnictwa. Rektor SGGW występuje do Ministra Edukacji Naro- dowej z wnioskiem o reaktywowanie kierunku architektury krajobrazu.

W roku 1996 – Naczelny Sąd Administracyjny uchyla decyzję o odmowie nadania mgr inż. Iwonie Kublik uprawnień budowlanych.

W uzasadnieniu wyroku podano na- stępujące argumenty. Prawo budow- lane (1994) „ (...) nie daje podstaw do ograniczania w akcie wykonawczym (czyli rozporządzeniu) możliwości wyodrębniania w poszczególnych specjalnościach budowlanych pew- nych zróżnicowanych merytorycz- nie podgrup, które by obejmowały osoby posiadające przygotowanie zawodowe do wykonywania węż- szego, bardziej wyspecjalizowanego, zakresu działalności zawodowej w budownictwie. Za taką interpreta- cją przepisów regulujących instytucję samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie przemawia wykład- nia celowościowa, mająca oparcie w istniejącym w sferze technicznej trendzie charakteryzującym się zawę- żaniem i wyodrębnianiem się coraz węższych specjalizacji. Preferowanie przez organ naczelny jako wyłącznej specjalizacji branżowej, ogólnej (chodzi tu o specjalność architek- toniczną) i specjalisty „omnibusa”,

pozostaje w wyraźnej sprzeczności z istniejącą sytuacja faktyczną, a tak- że strukturalną w specjalnościach technicznych, jak się okazuje na tle niniejszej sprawy także z profilem programów dydaktycznych uczelni wyższych i nie znajduje dostatecz- nego oparcia w stanie prawnym.

Z przytoczonych względów brak było podstaw do rozstrzygnięcia sprawy wyłącznie o przesłanki for- malno-prawne, bez oceny elemen- tów merytorycznych, określonych przede wszystkim w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 lutego 1975 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie”.

W roku 1999 – Naczelny Sąd Administracyjny ponownie uchyla decyzję o odmowie nadania mgr inż. Iwonie Kublik uprawnień bu- dowlanych.

W roku 2000 – Biuro Rzecz- nika Praw Obywatelskich, w wy- niku skargi mgr inż. Iwony Kublik, informuje, że problem unormowań w zakresie uprawnień budowlanych jest przedmiotem analizy przeprowa- dzanej w Biurze Rzecznika. W oce- nie Rzecznika Praw Obywatelskich problem nowych unormowań w tym zakresie ma szerszy aspekt, gdyż do Rzecznika zwracają się z podobnym problemem i uwagami krytycznymi przedstawiciele innych zawodów, np. architekci wnętrz. Do rzecznika wpływają także skargi drogowców, specjalistów budowy urządzeń i me- lioracji wodnych i innych specjalno-

74

Environment of February 20. 1975, on independent technical functions in the construction industry”.

In 1999 – the Supreme Admin- istrative Court of the Republic of Poland (NSA) once more revoked the refusal to issue a building licence to Iwona Kublik.

In 2000 – In response to Iwona Kublik’s complaint, the Office of the Commissioner for Human Rights in- formed that the problem with norms in the scope of construction licencing had been studied by the Commission- er’s Office. According to the Commis- sioner for Human Rights the problem of new norms is broad in scope, as representatives of many other profes- sions, including, for example, interior designers, have sent their critical com- ments and requested the Office to look into their very similar problems.

The Commissioner receives other complaints, as well. Civil engineers, professionals of hydro-engineering structures and land drainage systems and other specialists criticised various aspects of the law introduced on the 1^st of January 1995.

In the same year a draft of the Act on professional self-governments of architects, civil engineers and town planners was drawn. That draft did not provide for the possibility of land- scape architects’ to join the National Chamber of Polish Architects (IARP), nor the Polish Chamber of Civil Engi- neers. And the paradox of the situa- tion is that on one hand it is required that civil facilities – such as gardens and public parks, squares, botanic gardens, and ZOOs, playgrounds and sports grounds – should be designed

and constructed by licenced special- ists, and at the same time, landscape architects – fully qualified to design and implement the aforementioned objects – are deprived of the possibil- ity to practice their actual profession.

In 2013 – the author of this opin- ion sent his comments to the authors of the so-called Landscape Law, in the scope of which amendments to the Construction Law were made, on the discrepancy between this law and the Polish Classification of Types of Constructions (PKOB), enforced by the Regulation of the Council of Ministers of December 9, 1999 (Journal of Laws, No. 112, item 1316) and with amend- ments of 2002 (Journal of Laws, No.

18, item 170), in which “Class 2412 Other sports and recreation facilities”

includes, among others “…gardens and public parks, squares, botanic gardens and ZOOs”. The discrepancy between the Law and the Classifica- tion is caused by omission of the word:

recreational. This omission of just one word eliminates gardens and public parks, squares, botanic gardens and ZOOs from the Construction Law. The authors of the Landscape Law agreed with the comment, nevertheless no changes were introduced to supple- ment the Construction Law.

In 2015 – the same comment was brought up, once again, at a meet- ing of an extraordinary subcommittee to examine a draft of the landscape act, presented by the President of the Republic of Poland, chaired by Mem- ber of Parliament Iwona Śledzińska- -Katarasińska. And again, this com- ment was acknowledged to be right,

but it was not introduced to amend the Construction Law.

Conclusions

An amendment to the Construc- tion Law which I described above, is crucial to landscape architects, who would be allowed to apply for a construction licence in the scope of designing recreational buildings.

This is the first step. The next step should be to put forward a mo- tion to change the regulation on in- dependent technical functions in the construction industry, which would allow to legislate building licences in the landscape architecture special- ity. It is necessary to clarify the law regulating the creation of landscape architecture elements.

The appropriate applicants to this issue would be chancellors (rec- tors) of universities which provide education in the faculty of landscape architecture, as well as chairmen of associations for landscape architects, including the National Chamber of Polish Architects (IARP).

The motion should be for- warded, to:

1) Marshal of the Sejm,

2) Minister of Construction and In- frastructure,

3) Constitutional Tribunal,

4) Commissioner for Human Rights, 5) Office of the Committee for Euro-

pean Integration.

Przemysław Wolski Department of Landscape Architecture Faculty of Horticulture, Biotechnology and Landscape Architecture

Warsaw University of Life Sciences – WULS–SGGW

75

3/2015

ści, krytykując w różnych aspektach wprowadzone 1 stycznia 1995 r.

nowe rozwiązania ustawowe.

W tym samym roku powstał projekt Ustawy o samorządach zawo- dowych architektów, inżynierów bu- dowlanych oraz urbanistów. Projekt ustawy nie przewiduje możliwości wstępowania architektów krajobrazu do Izby Architektów, a także do Izby Inżynierów Budowlanych. Powstaje sytuacja paradoksalna. Z jednej strony wymaga się, by obiekty bu- dowlane, takie jak: ogrody i parki publiczne, skwery, ogrody botanicz- ne i zoologiczne, place gier i zabaw, tereny sportowe, były projektowane i realizowane przez osoby uprawnio- ne, z drugiej zaś strony, pozbawia się architektów krajobrazu, w pełni przygotowanych do projektowania i realizowania ww. obiektów, moż- liwości wykonywania wyuczonego zawodu.

W roku 2013 – autor tych słów przekazał do autorów tzw. ustawy krajobrazowej, w której wprowadzo- no korekty do prawa budowlanego, uwagę o niezgodności tego prawa z Polską Klasyfikacją Obiektów Bu- dowlanych, wprowadzoną Rozpo- rządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. (Dz.U. Nr 112, poz. 1316) wraz ze zmianami z 2002 r. (Dz.U. Nr 18, poz. 170), w której do „Klasy 2412 Budowle sportowe i rekreacyjne pozostałe”, zalicza się m.in. „(…)ogrody i parki publiczne, skwery, ogrody botaniczne i zoolo- giczne”. Niezgodność prawa z klasy- fikacją polega na pominięciu w pra- wie budowlanym słowa rekreacyjne.

Pominięto tylko jedno słowo, elimi-

nując z prawa budowlanego ogrody i parki publiczne, skwery, ogrody botaniczne i zoologiczne. Uwaga ta uznana została przez autorów ustawy krajobrazowej za słuszną, ale mimo to nie wprowadzono powyżej wskazanego uzupełnienia do prawa budowlanego.

W roku 2015 – powyższa uwa- ga została zgłoszona ponownie na posiedzeniu podkomisji nadzwyczaj- nej do rozpatrzenia przedstawionego przez Prezydenta RP projektu ustawy krajobrazowej, któremu przewodni- czyła posłanka Iwona Śledzińska-Ka- tarasińska, i ponownie została ona uznana za słuszną, ale nie wprowa- dzono zgłoszonego uzupełnienia do prawa budowlanego.

Wnioski

Uzupełnienie prawa budowla- nego, o którym piszę powyżej, ma kluczowe znaczenie w ubieganiu się o uprawnienia budowlane dla archi- tektów krajobrazu w zakresie projek- towania budowli rekreacyjnych.

To jest pierwszy krok. Po nim następnym działaniem powinno być zgłoszenie wniosku w sprawie zmia- ny rozporządzenia o samodzielnych funkcjach technicznych w budow- nictwie, polegającej na ustanowieniu uprawnień budowlanych w spe- cjalności architektura krajobrazu.

Konieczne jest uczytelnienie prawa regulującego tworzenie obiektów architektury krajobrazu.

Właściwymi wnioskodawcami w tej sprawie powinni być rektorzy uczelni, na których istnieje kierunek architektury krajobrazu, oraz prezesi

stowarzyszeń zrzeszających architek- tów krajobrazu, łącznie ze Stowarzy- szeniem Architektów Polskich.

Wnioski należy skierować do:

1) Marszałka Sejmu,

2) Ministra Budownictwa i Infra- struktury,

3) Trybunału Konstytucyjnego, 4) Rzecznika Praw Obywatelskich, 5) Urzędu Komitetu Integracji Euro-

pejskiej.

Przemysław Wolski Katedra Architektury Krajobrazu

Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego