N
pierpowski ptanisławI profK dr habK
rniwersótet imK Adama jickiewicòa EmoònańFI fnstótut eistorii Adam jickiewicò rniversitóI moònańI moland Estansierp]opKplF
TOTAifTAoYwM tb tŁOphfM tYaAkfr
pemantócòne narodòinó totalitaróòmu wiążą się ò òiemią włoskąI gdòie w NVOO rK dosòedł do władòó ruch fasòóstowski ò nadròędnóm pròesłaniem generalneà pròebudowó państwaI naroduI wsòóstkiegoK gak krótko i trafnie ròecò całą uàął geròó tK Boreàsòa po prostu „jussolini bół pierwsòó”NK mròeò wiele lat òa „oàca” terminu uważano diovanniego dentile uònanego filoòofaI òwiąòanego ò włoskim nacàonaliòmemI późnieà także fasòóòmemK kowsòeI detalicòne badania pimonó corti wskaòuàą na diovanniego AmendolęI ònanego dòiennikaròa i politókaI któró w NVOP rK pisał w „fl jondo” o totalitaróòmie àako fasòóstowskim proàekcie władòó „absolutneàI całkowicie despotócòneà i niekontrolowaneà w żóciu politócònóm i administracóànóm”K t roku następnóm ksiądò iuigi pturòo pròówódca òwiąòaneà ò tatókanem martii iudoweà Emartito mopolare ftalianoF pisał o „noweà koncepcài partóànoJpaństwoweà” òakładaàąceà totalitarną transformacàę obeàmuàącą wsòelkie siłó moralneI kulturalneI politócòne i religiàneK iewicowó ielio Basso pisał ò kolei w NVOR rK Eàuż pod naòwiskiem mrometeo cilodemoF o „totalitaróòmie fasòóstowskim”I któró wprowadòił wsòóstkie swoàe òasadó obeàmuàące likwidacàę wsòelkich kontrastówK `òóniono tak dla dobra naroduI utożsamianego ò państwemI które identófikuàe się ò osobami będącómi pròó władòó”K Bruno Buoòòi – àeden ò liderów `onfederaòione denerale del iavoro E`diF pròebówaàącó od NVOR rK na emigracài we crancài krótókował ruch fasòóstowski ò poòócài sóndókalistó i twierdòiłI że stał się on „totalitarnó” wraò ò unicestwieniem tradócóànóch organiòacài robotnicòóchI co dokonało się àuż w latach NVOPLNVOQOK
tsòóstkie te wópowiedòi łącòółó fasòóòm ò totalitaróòmem w duchu krótócònómI àako swoistó biegun dla różnorodności i fragmentarócònościK w wolna àednak słowo totalitarismoI òa sprawą fasòóstów nabierało sensu poòótównegoI òwłasòcòa kiedó łącòóli àe òe służbą na ròecò własnego
N gKtK BoreàsòaI jussolini bół pierwszóKtarsòawa NVTVI NVUVK
O pK cortiI fl totalitarismoI iateròa OMMNX BK BuoòòiI sK kittiI cascisme et sóndicalismeI maris
O
państwaK cormalnóm òwieńcòeniem tego procesu bóło hasło „cascismo Edottrina delF” podpisane pròeò diovanniego dientile opublikowane w NVPO rK w imponuàąceà edócài encóklopedócòneàK mowiedòiano tam àasnoI że fasòóòm àest totalitarnó w tóm sensieI że dla fasòóstó wsòóstko àest w maństwie i nic co ludòkie i duchowe nie istnieàeI a tóm bardòieà nie ma wartości poòa maństwem”PK Bół to àuż còas kiedó dla fasòóstó państwo miało bóć wsòóstkimK qwierdòiliI że poòa nim nie istnieàe nicI co bó miało ò nim godną porównania wartośćK moòa tóm państwo – àak to podkreślali teoretócó òwiąòani ò fasòóòmem – àest transcendentalną àednościąK
lkreślenie łącòące fasòóòm ò sóstemem totalitarnóm wesòło òatem do powsòechnego obiegu w „opakowaniu” państwaI àako dobra powsòechnegoI naàwóżsòegoK jussolini kreśląc u òarania ruchu proàektó nowego ułożenia żócia politócònego dla òwócięskieà ftaliiI kładł nacisk na budowę strukturó ogólnospołecòneàI nie tólko ponadI ale antópartóàneàK qen wątek bół też uwópuklanó w anonsach dotócòącóch spotkania organiòacóànego „fasci di combattimento” Eòwiąòków walkiF OP marca NVNV rK w jediolanieK t „fl mopolo d’ftalia”I dòienniku redagowanóm pròeò jussoliniego reklamowano spotkaniu pròepowiadano wspaniałó sukces będącó kontónuacàą pròółącòenia się tłoch do òwócięskieà woànóK mròósòło około NMM osób repreòentuàącóch PS mieàscowościI a pròede wsòóstkim pròeróżne orientacàe i kierunki politócòneK
t taki oto proòaicònó sposób do historócònego obiegu wesòło słowo fasòóòmK lkreślenie to wórosło ò roòsòeròaàącego ònacòenia słowa „fascio” oònacòaàącego po prostu òwiąòekK wanim àednak ów facio stał się fasòóòmemI poàęcie to ònali btruskowie i starożótnó oòómI kiedó fasces – wiąòka róòg ò toporem J bół ònakiem liktorówI sómbolem mocó i autorótetu karòąceà władòóK t còasach nowożótnóch na mółwóspie Apenińskim bółó dòiesiątki różnóch òwiąòków EfascesF – regionalnóchI religiànóchI òawodowóchI politócònóchK gednak w uu wieku òa sprawą ruchu „còarnóch kosòul” we tłosòech fasòóòm awansował do naàbardòieà złowiesòcòóch określeńI chociaż òraòu wódawał się wielu osobom – nie tólko tłochom – òàawiskiem godnóm uwagiI obiecuàącómI òbawcòóm nawetK t liście geròego porela – ważnego teoretóka ruchu sóndókalistócònegoI do Benedetto `roce ò OS sierpnia NVON rK określono roòwiàaàącó się ruch jussoliniego àako „bóć może naàoróginalnieàsòó fenomen społecònó tłochK tódaàe sięI że wópròedòi on wsòóstkie kombinacàe politóków”QK
P bnciclopedia ftalianaI ooma NVPOI volK ufsI sK UPRJUQMK
Q `ótató odnosòące się do geneòó i roòwoàu fasòóòmu pochodòą głównie ò moàeà książki
P
pòcòególnego podkreślenia wómaga toI że fasòóòm poàawił się na włoskieà scenie politócòneà àako ruch o charakteròe rewolucóànóm będącó „wielką nowością uu wieku”K gakkolwiek wópełnienie tego sloganu konkretną treścią trwało còas àakiś i podlegało pròeróżnóm ewolucàomI to skutecònie wókoròóstano w tóm wópadku òakoròenioną w społecòeństwie tęsknotę òa òasadnicòómi òmianamiI o któróch pròeò dòiesięciolecia roòprawiali wsòóscóI a naàbardòieà wsòelkich odcieni nacàonaliści i socàaliściK oewolucài – àakobó stoàąceà òa progiem – spodòiewano się po woànieI chociaż koàaròono àą ò różnómi celami i siłamiK oewolucàa miała bóć też antidotum na „straàkomanię” òalewaàącą kraà w latach NVOMLNVONK „A niech àuż prędòeà wóbuchnie ta rewolucàa! qakie żócie àest niemożliwe” – mówił komendant karabinierów do fróòàera będącego àednocòeśnie sekretaròem pocàalistócòneà fòbó mracóK
hołem òamachowóm dla roòrastaàącego się fasòóòmu bóło roòcòarowanie do „stareà elitó”I która manifestowała nieudolność w ròądòeniu kraàem òdominowanóm starómi bólami i nowómi frustracàamiK pòcòególnie wpłówową grupą wśród „fasòóstów od pierwsòeà godòinó” bóli òdemobiliòowani żołnieròeI któróm towaròósòółó nieròadko kpinó „ulicó”I że walcòóli w interesie bogatóch – w sensie kraàowóm i międòónarodowómK ptanowcòe „nie” preòódenta toodrow tilsona na pròółącòenie aalmacài do tłoch podcòas obrad konferencài pokoàoweà w maróżu wówołało niebówałą òłość we tłosòechK mowsòechne mniemanie o osòustwie „wielkich” wobec włoskieà ofiaró woàenneà obracało się wokół nacàonalistócònego sloganu o „kalekim òwócięstwie”K waàęcie ciume EoiàekiF pròeò „wolontariusòó”I na któróch còele stanął dabriel a’Annunòio we wròeśniu NVNV rK spotkało się ò wielkim poparciemK ao pierwsòeà linii entuòàastów akcài na ciume dobiàał się też ruch „còarnóch kosòul”I któró wówcòas àesòcòe poòostawał àednóm ò wieluI głosòącóch ogólnikowe hasła naprawó państwaI polepsòenia losu obówateliI ale też żądał sòacunku òe stronó koalicàantów „wielkieà woànó”K Ani eklektócònó ErepublikańskiI antóklerókalnó i populistócònóF programI ani „boàówkarski” charakter akcài „còarnóch kosòul” nie òàednówał mu więksòego uònaniaK t wóborach parlamentarnóch w listopadòie NVNV rK lista ò Benito jussolinim na còele pròepadła otròómuàąc tólko QSRT głosów podcòas gdó socàaliści NUPM tósKI a ludowcó NNTR tósK hlęska ta spowodowała wóraźne pròesunięcie „òwiąòków walki” ò toru populistócònoJlewicowego na prawicowóK qóm samóm ruch w dużóm stopniu uksòtałtowanó na podłożu rewolucóànego sóndókaliòmu nabierał sił còerpanóch ò ideologii prawicoweàI pròede wsòóstkim nacàonalistócòneàK
qowaròósòące temu ambicàe stworòenia ruchu ogólnonarodowego wómusòałó walkę ò ideologiami głosòącómi koncepcàę państwa opartego
Q
na walce klasK t to mieàsce fasòóści chcieli wprowadòić sóstem społecònoJ gospodarcòó poòwalaàącó uròecòówistnić ponadcòasowe maròenie o współpracó kapitału i pracóI wsòóstkich ucòestników procesu produkcàiK tola eliminacài „walki klas”I bóła i poòostała àednóm ò fundamentalnóch elementów praktóki i filoòofii fasòóòmuK oolę arbitra miało pròeàąć w raòie koniecòności sprawiedliweI silne i sprawne państwoK
Bóło to òałożenie odmienne od dotąd ònanóch roòwiąòań krótókowanóch òa òwiąòki òe „ògniłóm liberaliòmem”I poòwalaàącóm na dòiałalność „roòkładowóch” sił wewnętrònóch spròómieròonóch ò wrogami òewnętrònómiI któròó są òainteresowani utròómówaniem ftalii w poniżeniuI stagnacài i niemocóK
t tóm àęòóku widać dużą doòę pròekonań nacàonalistócònóchI roòlewaàącóch się po kraàu od NVNM rKI kiedó powstało Associaòione kaòionalista ftalianaK ld samego pocòątku skupiało ono wiele nietuòinkowóch umósłów formułuàącóch chwótliwe hasła skwapliwie pròeàęte pròeò fasòóstów do ich programu oraò budowaneà w pośpiechu doktrónóK jichele BianchiI àeden ò bliskich współpracowników jussoliniego w sierpniu NVON rK còótał w liście doń skierowanóm ò okaòài otwarcia sòkołó propagandó i kulturó fasòóstowskieà w jediolanieI że fasòóòm włoski „pod groźbą śmierciI lub co gorsòe samobóàstwa powinien stworòóć sobie corpus doctrine”K kie miała ona krępować na wieki bo „àutro àest taàemnicòe i niepròewidówalneI ale powinna stanowić normę orientacóàną nasòeà codòienneà dòiałalności politócòneà i indówidualneà [KKKzI chodòi także o toI abó òadać kłam beòsensowneà baàceI że fasòóòm obeàmuàe tólko elementó gwałtowneI a nie – àak to àest w ròecòówistości – także umósłó niespokoàne i medótatówneK qen nowó kierunek dòiałalności fasòóstowskieà nie naraża na sòwank – àestem o tóm pròekonanó – owego wspaniałego ducha i temperamentu woàownicòościI która àest charakteróstócòną cechą fasòóòmuK tóposażyć umósł w doktrónó i silne pròekonanie nie ònacòó roòbraàaćI lecò wòmacniać dòiałalność i còónić àą coraò bardòieà świadomąK ŻołnieròeI któròó wiedòą òa co się biàąI są òawsòe naàlepsiK casòóòm może i powinien wóbrać sobie àako hasło dwumian jaòòiniegoW jóśl i `òón”RK
`òónI walkaI pròemocI òałożone naròucanie sweà „żelaòneà” woli poòostałómI choćbó bóli w ònacòneà więksòościI oto naàważnieàsòe wótócòneI i to nie tólko dla rodòącego się fasòóòmuI ale także ustabiliòowanego posiadaniem władòó i poparcia wielomilionowegoI nieròadko entuòàastócònegoK oównież wówcòas „còarne kosòule”
R BK jussoliniI aoktróna faszózmuI iwów NVPRI sK QPJQQX nowe tłumacòenie òe wstępem qK
tituchaI moònań NVVO àest trudno dostępneX sòeròeà òobK tK hoòubJ`iembroniewicòI aoktrónó włoskiego faszózmu i antófaszózmu NVOO–NVPVI hraków NVVOK
R
niestrudòenie mobiliòowałó masó do aktówności i walkiK ae facto àednak fasòóòm òdobół masó w tróbie biernego poparciaI akceptacài maàąceà swe źródło w òmęcòeniu teraźnieàsòościąK qowaròósòóła temu łatwo się roòpowsòechniaàąca wiara i nadòieàa na lepsòą pròósòłośćI àeśli àesòcòe „nie dòisiaà”I to beò wątpienia w bliskieà perspektówieK
casòóòm àako ruch bół wóraòem dążeń klas średnichI które w còasie woànó i tuż po nieà doàròałó do tegoI abó walcòóć o udòiał w sprawowaniu władòó politócòneàK Bóło to dążenie grupó roòwoàoweà „pnąceà się w górę” – àak to określił oenòo ae celiceSK tsòcòęli oni buntI bo nie chcieli dopuścić do swoàeà deklasacài còó to popròeò proletaróòacàę còó pauperóòacàęK mròeważaàąc w roòwiàaàącóm się ruchu – tak w sensie ilościowómI àak i organiòacóànóm àako lideròó „grup walki”I godòili się na eklektócòną doktrónę i òależne od roòwoàu sótuacài formó walki i „gró politócòneà”I uwòględniaàące różnice kulturowe Etakże środowiskowe i terótorialneFK aominacài akcài beòpośrednieà towaròósòóło òapotròebowanie na pròówódcę ò prawdòiwego òdaròenia – o populistócònóm pochodòeniu i nowóm oblicòu – naàlepieà òasłużonego dla kraàu obrońcó „sòarego còłowieka”K
t rolę tę ònakomicie wpisał się Benito jussoliniI utròómuàącó się na fali włoskieà politóki od kilkunastu lat àako àeà òdecódowanó krótókK kaàpierw ò poòócài socàalistó i woàuàącego antóklerókałaI publikuàącego wóraòiste artókułó w różnóch pismach lokalnóchK ltwarłó mu one drogę na dòiennikarski parnasI kiedó w NVNO rK òostał redaktorem nacòelnóm „Avanti”K Antówoàenna postawa kraàowego kierownictwa tłoskieà martii pocàalistócòneàI którego jussolini bół còłonkiemI spowodowała roòbrat ò ruchem socàalistócònómK moròucił więc „Avanti”I i w listopadòie NVNQ rK stworòół „swóà dòiennik” o charakteróstócònóm tótule „fl mopolo d’ftalia” Eiud włoskiF àako gaòetę głosòącą koniecòność włącòenia się tłoch do woànóK lsiągnięcie tego celu w maàu NVNR rK òostało uònane òa wielki sukces gaòetóI àeà redaktora i właścicielaK t NVNT rKI àako PQJlatek òostał powołanó do woàska w stopniu kapralaK kimb kombatanta wòmagałó odniesione ranóK lstròe pióra kierował wówcòas pròeciwko prawicoweà politóce państwa ò poòócài socàalistóI ale „narodowego”I obficie còerpiącego ò terminologii nacàonalistócòneàK kasilałó się ataki pròeciwko liberaliòmowi i politókomI któròó – àak tego dowodòiła powoàenna deòorganiòacàa i „roògardiasò” – fatalnie ròądòą państwemK
Ani wówcòasI ani późnieà nie można tekstom jussoliniego odmówić argumentacóàneà ekspresàiI talentu dòiennikaròa – polemistóI na ogół dobròe wócòuwaàącego nastroàe i ocòekiwania masK qekstó jussoliniego
S oK ae celiceI tówiad na temat faszózmuK tW caszózmó europejskie ENVOO–NV4RF w oczach
S
ògromadòone w PR tomach „lpera lmnia” nie są tólko òdaniem crancisòka oósòki „księgą apokrófówI a lektura tego dòieła ocòósòcòonego ò tanieà demagogii i właściweà tłochom retoróki uàawnia sòereg móśli świadcòącóch o niemałeà pròenikliwości i inteligencài ich autora”TK
aostępne w fnternecie fragmentó hronik ir`b Eo còóm niżeàF poòwalaàą na słownó i wiòualnó kontakt ò auce i porusòenie wóobraźniI możliweà do wsparcia pròeò autorów dokumentalnego filmu „wwócòaànó fasòóòm” òmontowanego w NVSR rK i komentowanego pròeò jichaiła oommaK wnaàdòiemó tam mKinK migawki ò osławionego marsòu na oòómI któró dokonał się w końcu paźdòiernika NVOO rK pława teà manifestacài paramilitarneà òaàmuàe ugruntowaną poòócàę w historii powsòechneàI bo „jussolini bół pierwsòó”K honsekwencàe „marsòu” można sprowadòić do stwierdòenia o kapitulacài konstótucóànóch organów państwaI chociaż fasòóści „sprawiali wrażenie oboòuàąceà armii w pośrodku niepròóàacielskiego i beòbronnego narodu” – napisał `arlo pforòaUK Bół to naród beòbronnó w sótuacàiI gdó stara elita ròądòąca nie miała żadnego pomósłu na opanowanie wielopłasòcòóònowego króòósu tocòącego państwoI co òachęcało npK monarchię còó hościół do żócòliweà neutralności wobec nowóch sił – dobròe się organiòuàącóch i skutecònóch w òwalcòaniu pròede wsòóstkich „còerwonóch”K
PVJletni jussolini powołanó pròeò tiktora bmanuela na sòefa ròądu stworòół gabinet koalicóànóI òachowuàąc dla siebie także teki spraw wewnętrònóch i òagranicònóchK martóàni koledòó stanęli tólko na còele resortów skarbu i sprawiedliwościK qaki ròąd òóskał poparcie w fòbie aeputowanóchI mimo że fasòóści mieli tam ledwie PR posłówK mròesądòiłó o tóm warunki w àakich „còarne kosòule” pròeàmowałó władòęW manifestacàa siłó ò àedneà stronó oraò abdókacàa pròedstawicieli „staróch” liberalnoJdemokratócònóch sił ò drugieàK qowaròósòóła temu też sómpatia lub żócòliwa neutralność różnie motówowanóch komponentów władòóI àak armiaI monarchiaI hościół i coraò bardòieà àednoònacònie J pracodawcóK
ptosunek deputowanóch do nowego gabinetu współksòtałtowało pròemówienie premieraK moseł socàalistócònó cilippo qurati koàaròół àe ò sótuacàą w córkuI bowiem premier mówił „òe sòpicrutą w rękuI àak poskromiciel dòikich òwieròąt”K płowa te bółó wópowiadane wśród gwiòdów i wrogich okròóków licòneà publicòności ògromadòoneà na galeriiI która spiesòóła ò oklaskami i honorami dla òwócięòcóK „manowie! qo co spełniam dòisiaà w teà saliI àest aktem formalnego wobec was usòanowaniaI òa co też nie żądam od was żadnego dowodu specàalneà wdòięcòności [KKKzK
T cK oósòkaI maństwo stanu wójątkowegoI trocław etc NVSQI sK OTX w wódaniu drugim ò NVTQ rK
„poprawionóm i uòupełnionóm” òdanie to òostało pominięteI co stanowi pròócòónek do badań nad òupełnie innóm problememK
T
w PM tósiącami całkowicie uòbroàoneà młodòieżóI gotoweà na wsòóstkoI ocòekuàąceà niemal mistócònego mego skinienia i mego roòkaòuI mógłbóm ukarać tóch wsòóstkichI któròó ocòerniali i usiłowali obròucić fasòóòm błotemK jógłbóm ò teà sali głucheà i sòareà ucòónić biwak dla manipuliX mógłbóm kopnąć marlament i utworòóć ròąd wółącònie fasòóstowskiK jogłemW lecò nie chcęI pròónaàmnieà w pierwsòeà chwili nie chciałem”K
fòba miała òroòumieć swoàe sòcòególne położenie i odpowiedòieć sobie na pótanieI còó chce istnieć dwa dniI còó też dwa lataK PMS deputowanóch wóbrało ten ostatni wariant dokładaàąc równie wósokie poparcie dla ustawó oddaàąceà specàalne uprawnienia w ręce ròądu na okres àednego rokuK TMB poparcia dla nowego ròądu w fòbie aeputowanóchI àesòcòe o NMB wóżsòe w penacie bóło nie podlegaàącą kwestii legitómiòacàą noweà władòó òdobóteà beò roòlewu krwiI w maàestacie prawaI òa ògodą króla i innóch konstótucóànóch organów państwaK
oola premieraI będącego àednocòeśnie dla swoich òwolenników sòefemI wodòemI òostała od samego pocòątku określona w sposób nowatorskiI pròeàętó późnieà ò narodowómi modófikacàami w kiemcòech còó eisòpaniiK mròeciwnicó pokpiwali sobieI że kiedó dokonówał się „marsò na oòóm” naàwóżsòó pròówódca òabarókadował się w redakcài „fl mopolo d’ftalia” – pięćset kilometrów od celu akcàiI ale dwie godòinó drogi od pòwaàcariiK tspółcòesnó tóm wódaròeniom bmilio iussu wiedòiałI że „auce nie brał nigdó udòiału w róòókownóch pròedsięwòięciachK ln tólko àe obmóślałI a potem wóònacòał”K mostępował tak bo do ludòi i okolicòności miał „węch niewątpliwie òupełnie wóàątkowó” mówił àuż po ff woànie światoweà studentom porbonó wóbitnó historók cederico `habodVK
t rodòącóm się od marca NVNV rK ruchu politócònoJkombatanckim naòówanóm skrótowo fasòóòmem poòócàa jussoliniego bóła sòcòególnaI późnieà coraò bardòieà wóàątkowa – òdaniem wielu tłochów i nie Włochów – àedóna i niepowtaròalnaK t powsòechnóm użóciu funkcàonowało określenie auce – sòefI pròówódcaI któró àest od spraw wielkich i ważnóchI ale także innóchI drobnóch i bardòo ludòkichK gest àednocòeśnie dobróm mężem i kochaàącóm oàcemI ale o sòcòególnóch mocach witalnóchI o które òabiegałó dorodneI młode kobietó ò utrwaloną w historii `larettą mettaci na còeleK wresòtą auce bół òawsòe młodó Eobowiąòówał nawet późnieà òakaò pròópominania dató àego urodòinFI wósportowanóI obdaròonó nieòlicòoną licòbą talentówI które w òależności od okolicòności i potròeb preòentowała roòwiàaàąca się do monstrualnóch roòmiarów machina propagandowaK pam òainteresowanó miał w tóm sporó
V bK iussuI jarsz na ozómI tarsòawa NVSMI sK OMX cK `habodI Włochó współczesne NVN8–NV48I
U
udòiał oferuàąc tłumom różne ekscótuàące àe maskiI naòówane pròeò postronnóch komedianckimiI błaòeńskimiK `oraò bardòieà łasó na pochlebstwa i ocòekuàącó uwielbienia ònakomicie còuł się wśród tłumuI ò któróm „konsultował” się w sprawach ocòówistóch EnpK do kogo należó ftalia – ao nasI odpowiadał tłum itpKI itdKF lub àuż postanowionóch ale dòięki „akceptacài” àakiegoś ògromadòenia uòóskuàącóch narodową sankcàęK kie bół w tóm dòiałaniu osòustemI bowiem uważałI że „ludowi nie poòostaàe nic innego àak àednosólabowe potwierdòenie i podporòądkowanie się”K
mròeò kilkanaście lat jussolini bół w absolutnóm centrum uwagi obówateliI świadomie i konsekwentnie kreuàąc obraò nieòastąpionego pròówódcóK oegularnie dòwonił do redakcài „fl mopolo d’ftalia” àako super redaktor i nadcenòorK tielokrotnie poprawiał nagłówkiI które po „sòlifie” nabierałó ekspresài i odpowiadałó àego ocòekiwaniom niż treści artókułuI nie mówiąc o stanie faktócònómI któró bół nieròadko àedónie okaòàą do pokaòania wielkości auceK arugoròędne ònacòenie miało toI że pròeò kilka lat redaktorem nacòelnóm gaòetó bół àego òaufanó brat ArnaldoI òmarłó w NVPN rK po ataku serca w wieku QS latK
aòiennikarska żyłka auce bóła ważnóm elementem àego talentów propagandòistóK ka tóm polu święcił wieloletnie triumfóK qo temat sam dla siebieK w powodòeniem manipulował nie tólko naàbliżsòóm otocòeniemI ale i narodem àako całościąK mròeò lata więc fasòóści wstawali kiedó w kinach pokaòówano mówiącego auceI w sòkołach choć także na uniwersótetach organiòowano òbiorowe còótanie àego dòieł wódanóch òresòtą w ponad PM jęòókachI także po àapońskuK qekstó teI nicòóm święte księgi i cenne źródła podlegałó naukoweà egòegeòieI ò òapałem wónosòąceà posòcòególne móśliI òwrotóI słowaK wamiłowanóm w muòóce i śpiewie dòieciom podsuwano nowe tekstó do popularnóch melodiiI w któróch krótkie auce nadawało się do refrenów wóbornieK jożna mówić o swoisteà deifikacài wórażaàąceà się npK w pochodòącóm òe świata religii całowaniu elementów ekspoòócài w muòeum rodòinnóm w mredappio pròeò niektóróch òwiedòaàącóchK wachowania podobnego charakteru wóstępowałó nie tólko w ftaliiI ale także wśród còęści emigracàiI òwłasòcòa òamorskieàK
qakże ninieàsòó tekst pokaòuàeI że sóstem władòó w ftalii międòówoàenneà bół opartó na kulcie todòaI któró ònał się na wsòóstkim i òaàmował się nieòlicòenie licònómi drobiaògami o charakteròe administracóànóm i poròądkowómK aługie godòinó spędòał na còótaniu raportów policóànóch i sprawoòdań ò podsłuchu telefonicònegoK mròeòornó i chorobliwie ambitnó chciał bóć nie tólko pierwsòóm i àedónóm dórógentem włoskieà orkiestróK hult sòeròącó się wokół budował
V
mniemanieI że naàlepieà potrafi też òagrać na wsòóstkich instrumentachNMK qemperament tróbuna ludowegoI propagatora każdego osiągnięcia àako wielkiegoI ògoła pròełomowegoI stawiaàącego „ròómskość” ponad wsòóstko inne na świecie òàednówałó muI ale też ruchowi àako całości ròesòe òwolennikówI także ò racài oportunistócònóch i konformistócònóchK
tażnąI stopniowo centralnąI intencàonalnie omnipotentną rolę w totalitaróòuàącóm się państwie włoskim spełniała istnieàąca od T listopada NVON rK partia fasòóstowska Emartito kaòionale cascista – mkcFK ld NVOU rK bóła àedóną partią dòiałaàącą we tłosòechK ptopniowo coraò więceà stanowisk publicònóch bóło powiąòanóch ò posiadaniem legitómacài wskaòuàąceà na akceptacàę i powiąòania ò ustroàemK t naàwóżsòóm poważaniu bóła legitómacàa mkcI która bóła równoważna ò dokumentem tożsamościK hażdego roku OV paźdòiernika sekretarò partii w otocòeniu naàwóżsòego kierownictwa wręcòał legitómacàe nr N jussoliniemuK qego dnia roòpocòónał się też nowó rok bró casòóstowskieàNNK
jasowó napłów nowóch còłonkówI wśród któróch dominowałó osobó spiesòące do oboòu òwócięòców wówołał sporó wewnętròneK t marcu NVPN rK sekretarò diovanni diuratiI autentócònie angażuàącó się w òwalcòanie roòpanosòoneà korupcài òadecódował o òawiesòeniu nowóch pròóàęćK guż w grudniu NVPN rK òostał àednak òastąpionó pròeò Achille ptaraceI któró odsòedł od tego pomósłu i ònakomicie wpisówał się w pragnienia auceX bół sekretaròem do paźdòiernika NVPV rK martóàne sòeregi rosłó sòóbko sięgaàąc w NVPV rK OSPP tósK Bóło to apogeum upartóànieniaI po któróm nastałó noweI ònacònie trudnieàsòe còasóK holeàni sekretaròe bóli źli i coraò gorsiI bo sótuacàa kraàu bóła fatalna i ktoś musiał bóć temu winienK auceI któró „ha sempre ragione” Ema òawsòe racàęF bół długo poòa podeàròeniamiK pkoro nawet mius uf uważał go òa còłowieka òesłanego pròeò lpatrònośćI bowiem podobnie àako on sam nie wieròó w „bożósòcòe liberaliòmu”NOI to i duża còęść tłochów godòiła się ò roòpowsòechnionóm sloganemW `redereI lbbedireI `ombattereK płowa te poàawiłó się w paźdòierniku NVPN rK na łamach gaòetó „dioventù cascista” w pròesłaniu òaadresowanóm do młodòieżóK hariera tóch słów bóła tóm więksòaI że pròópominano àe nie tólko młodómI nie tólko còłonkom partiiI ale całemu narodowiI któró ma wieròóćI bóć posłusònóm i walcòóćK
NM aK jark pmithI jussoliniI tarsòawa NVVQI sK PRPK
NN te tłosòech obowiąòówała podwóàna datacàa kalendaròowaW cófró arabskie oònacòałó erę
chròeściàańskąI natomiast ròómskie – fasòóstowskąK geśli w pierwsòóm wópadku nowó rok òacòónał się N stócònia to w drugim OV paźdòiernikaK qak więc OT paźdòiernika NVPP rK – uf bKcKI natomiast PM paźdòiernika NVPP rK – uff bKcK
NO hardónał l’`onnell ò Bostonu mówił o jussolinim àako o geniusòu w dòiedòinie
umieàętności ròądòeniaI „darowanóm tłochom pròeò BogaI abó naród mógł krocòóć napròód w drodòe do swego pròeònacòeniaI pełnego naàwięksòeà chwałó” – cótKòa mKjK eadesI fdea elitó i wodòaI tW caszózmó europejskie ENVOO–NV4RFI sK TQQK
NM
rpròówileàowaną i pierwsòoròędnąI ponadcòasową poòócàę auce uwódatnia ptatut mkc ò NVOV rKI któró precóòował słowa pròósięgi dla nowóch còłonkówW „mròósięgam beòwòględnie wókonówać roòkaòó auce oraò òe wsòóstkich sił moichI a w raòie koniecòności własną krwią służyć sprawie oewolucài casòóstowskieà”K cormuła ta wópisana na wewnętròneà stronie legitómacài partóàneà òostała w NVPP rK popròedòone słowamiW „ka Boga i ftalię pròósięgam…” itdK ptatut mówił teżI że mkc àest dobrowolną milicàą cówilną pod roòkaòami auceI któró àest sòefem EcapoFK
qalent propagandòistó i nieustannó głód sukcesów wpłówałó na wósoką temperaturę żócia publicònego òwócięskiego fasòóòmuI òdolnego do pokaòania „ubi et orbi” nawet drobnego pròedsięwòięcia àako wielkiego o historócònóm wómiaròe dla wsiI miastaI regionuI kraàuI świataI wsòechcòasówKKK tsòędòie tam funkcàonował auceI któró bół còónnikiem centralnóm artókułuI obraòuI wiecuI kwintesencàą i sómbolem fasòóòmuK ld samego pocòątku ruchu òdołał się ulokować ponad ksòtałtuàące się strukturó organiòacóàne àako sòefI liderI pròówódcaI dla tłochów po prostu auceI którego starożótnó oòóm ònał àako kondotiera woàskowegoI łącòącego władòę cówilną i woàskowąK lkreślenie to funkcàonuàące w tóm charakteròe także w średniowiecòu poàawiło się w còasach oisorgimenta i aktówności diuseppe daribaldiegoK w okaòài finału f woànó światoweà òwócięskiego króla tiktora bmanuela fff naòwano „duce supremo” w „Bollettino aella sittoria”K lkreślenie duce spopularóòowane òostało i pròeò àakiś còas pròólgnęło do poetó – żołnieròa dabriela a’AnnunòiaI kiedó pròeò kilkanaście miesięcó NVNVLNVOM panował we ciumeK qo on upowsòechnił tòwK nuadriga fmperialeI którą cechowałó wolaI òmósłowośćI duma i instónktI pròewiàaàące się w różnóch sótuacàach propagandó słowneà i wiòualneàK mròópominanie còasów antócònóchI nawet àako uòasadnienie panowania nad ciume i basenem joròa Adriatóckiego òaprowadòiło a’Annunòia i jussoliniegoI w àakimś sensie àako àego ucòniaI do egòaltacài ròómskością EoomanitŁFK qowaròósòóło temu pròópominanie cówiliòacóàneà wielkości i politócònego ònacòenia còasów antócònóchI będącego efektem „ducha ròómskiego”I chociaż też innóch cechI w òależności od potròebK
`òęsto odwołówano się też do stanów emocàonalnóch – wiaró i innóch sómboli funkcàonuàącóch w obsòaròe religiiK qak àak dla osobó wieròąceà àego religia àest àedónie prawdòiwaI tak i dla „còarnóch kosòul” ich ruch miał bóć àedónie słusònóI ożówcòó dla kraàu i òbawiennó dla cówiliòacàiK casòóòm włoski odegrał istotną rolę w swoisteàI a niewątpliweà sakraliòacài politókiK modążał òresòtą traktem obecnóm w historii tóch òiem od antóku pocòónaàącK l sakraliòacài idei państwa narodowego głośno mówił diuseppe jaòòiniI któró sam stał się niemal świętóm oisorgimentoK
NN
tspółtwórca nacàonaliòmu – bnrico `orradini chciał swoistą „religię narodową” wókoròóstać do walki ò pròeciwnikami Esocàalistami i katolikamiF oraò àako spoiwo obówateli ò państwemK tielki wpłów na roòwóà religii narodowoJpaństwoweà miał wspominanó àuż a’AnnunòioI któró – pospołu ò nacàonalistami – wniósł do fasòóòmu kult naroduI absolutóòuàąc àego ònacòenieK tsòóstkie te elementó funkcàonowałó w specóficònóm klimacie wòmożoneà religiànościI towaròósòąceà woànie światoweà i sakraliòacài ofiar – poległóch còó okalecòonóch w imię wielkieàI narodoweà sprawóW òamknięcia procesu oisorgimentaK ao rangi ówcòesnóch świętóch rewolucài EcòerwoneàI còarneà còó àakieàkolwiekF awansowałó wcale licòne ofiaró walk wewnętrònóchI do któróch òanosòono modłóK t chałupach wieàskich na południu tłoch można bóło spotkać ołtaròóki ò wiòerunkiem królaI daribaldiegoI ale też jarksaI iassala còó ieninaKKK
casòóòm àako ruch obiecuàącó pròeòwóciężenie kłopotów dnia codòiennego oraò budowę silnego państwaI biorącego pod opiekuńcòe skròódła wsòóstkich obówateliI stawał się właśnie swoistą wiarąI która „osiągnęła poòiom religii”NPK kie wahał się tego powiedòieć jussolini na pocòątku NVOO rKI kiedó droga do władòó i masowego poparcia bóła dalekaK qóm chętnieà i còęścieà mówił o uświęconeà wieròe fasòóstów w còasach budowó państwa totalitarnego w drugieà połowie lat OMK ppołecòeństwo bóło poddane òmasowanemuI właśnie totalnemu propagowaniu „wiaró” wórażaàąceà się wsòechobecnością sómboli i rótuałów identófikowanóch àednoònacònie ò fasòóòmem i auceI któró w połowie NVOS rK takimi słowami ekscótował swoich òwolennikówW „casòóòm to nie tólko partiaI to ustróàI nie tólko ustróàI ale wiaraI nie tólko wiaraI ale religiaI która òdobówa masó pracuàące ludu włoskiego”NQK
traò ò „marsòem na oòóm” roòpocòął się proces pròenikania fasòóòmu do struktur państwowóch ò intencàą òdobócia poòócài dominuàąceàK gednoònacòną tego òapowiedòią bóło utworòenie tielkieà oadó casòóstowskieàK fnauguracóàne spotkanie àeà còłonkówI òwołane pròeò sòefa partii i ròądu odbóło się NO stócònia – S tógodni po „marsòu na oòóm”K pkład tego elitarnego gronaI wprawdòie określonó pròeò òaàmowane stanowiskaI mógł bóć dowolnie posòeròonó o osobó „weòwane pròeò sòefa partii i ròąduI które mogą wnieść do dóskusài elementó użótecòne”K qakże w tóm organie òareòerwowano pierwsòe mieàsce dla pòefaK
tielka oada wóònacòanie kierunków dòiałalności państwa roòpocòęła od powołania lchotnicòeà jilicài Beòpiecòeństwa karodowego
NP lpera lmnia di Benito jussoliniI cirenòe NVRN i nKI tK usfffI sK NOK NQ qamżeI tK uuffI sK NVSK
NO
Ejiliòia solontaria per la picureòòa kationale – jspkF àako formacài partóàneà celem obronó „nieuniknionego i beòwòględnego roòwoàu rewolucài fasòóstowskieà”K aekret wódanó w teà sprawie NQ stócònia NVOP rK uònawał jilicàą òa integralnóI choć autonomicònó składnik sił òbroànóch Eò wsòóstkimi tego konsekwencàami organiòacóànómiI w tóm finansowómiFI a àednocòeśnie poòostawiał oddòiałom „squadróstów” prawo òachowania sómboliI ònakówI naòw „uświęconóch òwócięskimi walkami i krwią pròelaną dla pprawó”K mròeksòtałcaniu się partóànóch boàówek w państwową milicàę towaròósòółó masowe òwolnienia i redukcàe EwerófikacàeF dawnóch stróżów prawa – karabinierów i taànóch agentówK wlikwidowano też dwardię hrólewską i policàę celnoJfinansowąK t ich mieàsce napłónęła fala òwócięòców w còarnóch kosòulachI któróch organiòacàa wspierała się na antócòneà strukturòe i terminologiiW squadra – drużónaI manipolo – plutonI centuria – kompaniaI coorte – batalionI legione – pułkI òona – dówiòàaK qakże w teà formacài na sòcòócie hierarchii stał auceI któró w òależności od sótuacài i potròeb eksponował àedną ò tròech ról milicài – politócòną Eòbroàne ramię partiiFI policóàną EbeòpiecòeństwoF i woàskową Esòkolenie pròedpoborowóch i reòerwistówFK ptruktura organiòacóàna jspk podlegała stałeà ewolucài dochodòąc w latach PMK do NPP legionów EpułkówF oraò kilkanaście mnieàsòóch nieòależnóch oddòiałówK geà dòiałalność pròenikała się i òaòębiała ò formacàami wóspecàaliòowanómiI takimiI àak npK powstała w NVOP rK jilicàa holeàowa Epilnowała mKinK punktualności kursówFI còó powstałe w roku następnóm milicàeW mortowaI a òwłasòcòa holonialna ò siedòibą w qrópolisie i BengaliK qę ostatnią tworòóli włoscó osadnicó oraò ochotnicó ò metropoliiK ld NVOR rK dòiałała jilicàa mocòtó i qelegrafu ò dużómi uprawnieniami inwigilacóànómiI od NVOS rK jilicàa ieśnaI po któreà powstałó àesòcòe jilicàa lbronó mròeciwlotnicòeàI lbronó tóbròeżaI jilicàa dranicòna oraò w NVPN rK jilicàa rniwersóteckaI którą tworòóli studenci awansowani po odbóciu służbó na oficerów reòerwóK
jspk àako twór hóbródowóI będącó organem partii i państwa bół pròedmiotem niechęci tóchI w któróch role milicàanci wchodòili i to ò poòócài kontrolnoJnadròędnóchK aotócòóło to òwłasòcòa armiiI będąceà pod òwieròchnością królaK ptròegąc pròópisanóch armii prerogatówI mocno òakotwicòonóch w tradócài reòerwuàąceà wósoką poòócàę dla służbó woàskoweà i munduru Eòwłasòcòa oficera – wóróżniaàącego się pròóciągaàącómi ocòó dodatkamiF wòniecali różne sporó kompetencóàneK
wespolone siłó partii fasòóstowskieà i państwa Estale broniącego się pròed dominacàą coraò bardòieà wsòędobólskieà partiiF ò powodòeniem eliminowałó ò pròestròeni społecòneà programóI organiòacàe i osobó uònane òa „òużóte”I „niepròódatne” còó wrogieK tprawdòie ustałó „rócónowe
NP
kuracàe”I ale ich mieàsce òaàęłó inne dokucòliwe sòókanó i terror òwłasòcòa wobec pròedstawicieli partii lewicowóch Esocàalistów i komunistówF i ludoweà oraò òwiąòanóch ò nimi dòiałacòó òwiąòkowóchK fch mieàsceI òwłasòcòa tak potężneà àesòcòe niedawno mowsòechneà honfederacài mracóI òaàmowałó organiòacàe òawodowe tworòone pod parasolem partii premieraK Głosòonó pròeò nie program pogodòenia interesów różnóch grup społecònóch oraò budowa społecòeństwa konsensusu pod egidą silnego i sprawiedliwego państwaI godnego wsòelkich wóròecòeńI miał siłę pròóciągaàącąK męcòniałó sòeregi partiiI do któreà w połowie NVOP rK należało àuż SOR tósK osóbK t teà licòbie ònalaòło się około NRM tósK còłonków Associaòione kaòionalistaI ògodnie òe stanowiskiem bnrico `orradimiegoI że program fasòóstów całkowicie im odpowiadaK jówił prawdęK
tidocòne „gołóm okiem” efektó stopniowego „pròeàmowania” państwa pròeò partię fasòóstowską òachęcałó do koleànóch krokówI sankcàonuàącóch uòóskiwaną pròewagęI ale także òaspokaàaàącą rewolucóàneI nowatorskie ambicàe auce i roòrastaàącego się grona òwolenników poglądu o sòcòególnóch predóspoòócàach ftalii do pròewodòenia innómK lstró bóà roòegrał się pròó okaòài walki o nową ordónacàę wóborcòąK `hodòiło o utworòenie ò całego kraàu àednego okręgu wóborcòego oraò połącòenie òasadó więksòości ò òasadą proporcàonalnościW partia lub grupa spròómieròonóch stronnictwI które uòóskaàą naàwięksòą licòbę głosów mieli òaàąć OLP mieàsc w parlamencieX poòostałe mieàsca dòielono proporcàonalnie do licòbó uòóskanóch głosówK ppecàalneà komisài pròewodnicòół diovanni diolittiI premier ENUVOI NVMP–NVNQI NVONF i sómbol „dawnóch tłoch”I któró pròółożył rękę do likwidacài sóstemu parlamentarnegoK pporó i debató trwaàące pròeò całą àesień NVOP rK òakońcòółó się òwócięstwem ròąduI nie sòcòędòącego demagogicònóch i kłamliwóch argumentówI ale też siłó i terroruK tóboró pròeprowadòone S kwietnia NVOQ rK òakońcòółó się sukcesem „listó narodoweà” ESRB głosówFI na któreà fasòóści òaàmowali ¾ mieàscNRK ooòdrobniona i wòaàemnie òwalcòaàąca się opoòócàaI wśród któreà naàwięceà głosów òdobóli ludowcó EVBFI komuniści EQBF oraò podòieleni socàaliści Eraòem mielibó NNBF òdołała òewròeć sòeregiI kiedó grupa squadróstów NM còerwca NVOQ rK uprowadòiła socàalistócònego deputowanego diacomo jatteottiegoI któró ò tróbunó parlamentarneà napiętnował gwałtó fasòóstów w còasie kampanii i żądał powtóròenia wóborówK
NR qak wółonionó parlament sòedł coraò daleà w dòiele „doskonalenia” ordónacài wóborcòeàK mo
koleàneà modófikacài w NVPQ rK VSB bóło òa listą ułożoną pròeò tielką oadę casòóstowską J àeà òwolennicó głosowali pròó pomocó tróàkolorowóch kart do głosowaniaI pròeciwnicó – białeàK
NQ
rprowadòenie i śmierć jatteottiego wówołałó bardòo silne wòburòenieK aeputowani opoòócóàni podàęli debatę w inneà sali EtòwK opoòócàa awentóńskaFI ale w staróm stóluK hról odmówił im swego poparciaI a hościół posòedł àego ślademK ooòsmakowani àuż we władòó fasòóści mobiliòowali się tóm skutecònieàI że wielu ò nich miało òa sobą militarną pròesòłość oraò doświadcòenia ò okresu walki o władòęI òwieńcòoną pròeò dwa lata wóchwalanóm „marsòem na oòóm”K auceI tonuàąc naàbardòieà aktównóch i brutalnóch oraò òapewniaàąc o nieuchronneà karòe dla òabóàców jatteottiego oraò wsòóstkich pròestępcówI strasòół woàną domową wòniecaną pròeò wrogów ftalii i àeà wielkościK t oskarżócielskim pròemówieniu pròeciwko „elementom nieodpowiedòialnóm” P stócònia NVOR rK wòiął na siebie pełną odpowiedòialność òa wsòóstko co się dokonałoW „tłochó – manowie – chcą pokoàuI chcą spokoàuI chcą warunków do pracóW damó àe ò miłością àeżeli àest to możliwe lub naròucimó siłąI àeżeli będòie koniecòne”K
mròemówienie toI będące formalnóm kresem oporu sił antófasòóstowskich ò poòócài konstótucóànóchI otwiera etap budowó państwa nowego tópuI ògodnie określanego àako totalitarneK
t latach NVOR–NVOSI w atmosferòe podgròewaneà pròeò dwa òamachó na auceI poàawiło się kilka ustaw naòówanóch arcófasòóstowskimiK Bóła to próba stworòenia prawnóch i organiòacóànóch podstaw dla budowó państwa o nie spotókanóm gdòie indòieà ustroàu społecònoJpolitócònóm i gospodarcòómK pòcòególną rolę odegrała ustawa ò OQ grudnia NVOR rK o òniesieniu odpowiedòialności ròądu pròed parlamentemI którego mieàsce òaàął królK kie mnieà deprómuàąca dla parlamentu bóła koleàna regulacàaI wedle któreà sòef ròądu òatwierdòał poròądek obrad fòbó aeputowanóchK rstawa ò PN stócònia NVOS rK upoważniała radę ministrów do stanowienia prawa ò mocą ustawó w sótuacàach nadòwócòaànóchI które traciło swą ważność po dwóch latachI o ile nie òostanie pròełożone parlamentowi do roòważeniaK
rregulowania te marlament pròóàmował beò więksòóch debatI ònacòną więksòością głosówK lpoòócàa „awentóńska”I boàkotuàąca prace parlamentu òostała V listopada NVOS rK wóklucòonaK qego samego dnia stanął wniosek o pròóàęcie specàalneà ustawó „o obronie państwa” oraò utworòeniu qróbunału ppecàalnego dla lbronó maństwaK tkrótce doprecóòowanoI że kara śmierci groòiła òa dòiałalność pròeciwko żóciuI nienarusòalności lub wolności osobisteà królaI króloweàI następcó tronuI sòefa ròądu oraò còónó godòące w niepodległość kraàuI òamach stanu còó podburòanie do woànó cówilneàK w tóm mandatem lub ò nakaòu prefektaI któró ustawą ò S kwietnia NVOS rK bół „naàwóżsòóm autorótetem państwa na prowincài”I policàa òaàęła lokale wsòóstkich „wówrotowóch” partii i
NR
stowaròósòeńI które okaòałó się nieòbędne na miesòkania dla klasó robotnicòeàKKK
iikwidacàa partii politócònóch i wóeliminowanie ò żócia publicònego Ew tóm i parlamentuF opoòócài stworòóło warunki do budowó specóficònie poàmowanego państwa konsensusu i „ògodó narodoweà”K jiało się to dokonać popròeò „pròółącòenie mas do państwa” pròó àednocòesnóm odròuceniu pocòucia pròónależności klasoweàK fdea tworòenia noweà tożsamości „obówateli państwa”I obecna w historii móśli społecòneà i roòwiàana pròed woàną mKinK pròeò nacàonalistów na łamach ich organu „molitica” sprowadòała się do budowó sóstemu gospodarcòoJ społecònego antóliberalnego ò àedneà stronó i autorótarnego ò drugieàK ooòważania takie wiodłó w kierunku budowó państwaI którego fundamentem gospodarcòoJspołecònóm miałó bóć korporacàeI còóli stowaròósòenia skupiaàące òarówno pracodawców àak i pracobiorców akceptuàącóch solidaróòm społecònó i dobro państwa àako nadròędne wótócòne aktówności òawodoweà i obówatelskieàK
modstawą prawną dla budowó tego sóstemu bóła ustawa ò P kwietnia NVOS rK naòówana też ustawą ooccoI od naòwiska ówcòesnego ministra sprawiedliwościI òaàmuàącego się teoretócònóm korporatówiòmem àako profesor prawa rniwersótetu oòómskiego od wielu latNSK rstawa òakaòuàąc straàków i lokautów wprowadòała òasadę uògadniania òbiorowóch umów o pracę pròeò dwa sóndókató ò teà sameà branżó J àeden grupuàącó pracowników i drugi pracodawcówK póndókató łącòółó się w federacàeI a te w sòeść korporacài pracowników i sòeść korporacài pracodawcówW rolnictwaI pròemósłuI handluI komunikacài lądoweàI komunikacài morskieà i powietròneàI banków i ubeòpiecòeńX osobną korporacàę utworòono dla wsòóstkich artóstów i wolnóch òawodówK moòa tóm sóstemem poòostawali funkcàonariusòe państwowiNTK t raòie trudności w poroòumieniuI biorącemu òa podstawę dobro wspólneI które utożsamiał interes państwaI wkracòała instótucàa roòàemcòa – qróbunał mracóK puplementarną gwarancàą sòcòeróch òamiarów ròądu i partiiI a àednocòeśnie podkreśleniem wagi i ònacòenia korporacài dla sóstemu bóło utworòenie N lipca NVOS rK specàalnego ministerstwa ò auce na còeleK w naturó ròecòó w hierarchii resortów òóskało ono upròówileàowane mieàsceK
aòięki ustawie ooccoI wprowadòoneà w żócie ò wielką energią w okresie dobreà koniunkturó gospodarcòeà tłoch i buropó roòprosòonóI
NS molski tekst teà ustawó oraò kilka ważnieàsòóch aktów prawnóch dotócòącóch tłoch okresu
fasòóstowskiego òobK pK pierpowskiI Źródła do historii powszechnej okresu międzówojennegoI moònań NVUV–NVVOI tK fJfffX wersàa elektronicòna tB`KmoònanKpl
NS
còęsto òantagoniòowanó ruch òawodowó òostał òastąpionó organiòacàami obeàmuàącómi ludòi określonóch branżI które de facto bółó afiliowane do partii lub funkcàonowałó pod àeà beòpośrednim nadòorem àako element noweà stratófikacài społecònoJpaństwoweàK horporacàe maàąc monopol w obrębie określonóch branżI mKinK pròeò swą masowość – bółó ważnóm elementem oddòiałówania propagandowego w duchu pożądanóm pròeò władòe państwowe EpartóàneF oraò ocòekiwanóchI aklamacóànóch postawK
t „harcie mracó” ostatecònie òatwierdòoneà pròeò tielką oadę casòóstowską w końcu NVOU rK podàęto próbę swoistego scalenia takich elementów àak naródI państwo i pracaK t PM artókułach tego dokumentuI będącego także òbiorem deklaracài politócònóchI rola państwa òostała wóniesiona i pokaòana àako emanacàa àedności moralnoJpolitócònoJ gospodarcòeàK „karód włoski – stwierdòono w artK NI spełniaàącóm także funkcàę preambułó – àest organiòmem maàącóm cele i sposobó dòiałania wóżsòeI niż àednostki lub òròesòeniaI które się nań składaàąK gest on àednością duchowąI politócòną i gospodarcòąI które uròecòówistnia się całkowicie w państwie”K lno teżI òachęcaàąc i òobowiąòuàąc do współpracó wsòóstkie komponentó procesu produkcài òawarowało sobie àednocòeśnie prawo kontroli obeàmuàące także warunki produkcài i pracóK t dòiałalności oświatoweà oraò organiòacài còasu wolnego wskaòano na pierwsòoròędną rolę òwiąòków òawodowóch oraò masowóch organiòacài wóżsòeà użótecòności àak lpera kaòionale Balilla Ekarodowa lrganiòacàa BalillaF còó lpera kaòionale aopolavoro Ekarodowa lrganiòacàa mo pracóFK
pilnie uwópuklona w „harcie mracó” ideologia konsensusu społecònego oraò państwa korporacóànego miała także do spełnienia proòaicòne celeW umożliwić moderniòacàę technologicòną w państwie kosòtem i beò róòóka protestu robotników ò powodu òamrożonóch de facto płac i stagnacài warunków żóciaK t grę wchodòiła też intensófikacàa pracóI sòcòególnie w mało wódaànóm rolnictwieI pròó òachowaniu sòtównóch cen na produktó rolneK tładòe òamieròałó ustalać i kontrolować hierarchie potròeb wsòóstkich còęści składowóch procesu produkcàiK
Budowa włoskiego państwa korporacóànego bóła procesemI któró na każdóm etapie sweà ewolucài wòbudòał duże òainteresowanieK t sposób sòcòególnó òaletó korporacàoniòmu dostròegł mius ufI któró w NVPN rK ò okaòài còterdòiesteà rocònicó ogłosòenia encókliki oerum novarumI będąceà wókładnią doktrónó społecòneà hościołaI podtròómał sprecóòowane pròed lató stanowiskoK t encóklice ò NR maàa NVPN rK roòpocòónaàąceà się od słów „nuadragesimo Anno” potępiaàąc socàaliòm i komuniòm i òakaòuàąc katolikom współpracó òe òwolennikami tóch doktrónI krótókował też
NT
liberaliòm gospodarcòóI àako àeden ò còónnikówI któró wpędòił świat w trwaàącó wówcòas głęboki i roòległó króòósK
Żócòliwe potraktowanie pròeò miusa uf korporacàoniòmu wòmogło òainteresowanie tą doktróną w państwach katolickichI npK mortugaliiI eisòpanii còó molsceK dłos miusa uf bół tóm uważnieà słuchanó òe wòględu na pròesòłość jussoliniego i niechęć do obròędów katolickich Eślub kościelnó wòiął ò wieloletnim opóźnieniemX indóferentnó religiànie na „łono hościoła” wrócił po aresòtowaniu w lipcu NVQP rKFK mròeò całe lata walcòół ò hościołem o „ròąd dusò”I które obie stronó chciałó òawarować dla siebieK Będącó òraòu w gorsòeà sótuacài ròąd fasòóstowski dowodòił swóm postępowaniem elastócònościI wótócòoneà pròeò premieraI któró òapomniał o swoim antóklerókaliòmieI uònał społecòne i narodowe ònacòenie hościoła Epròed marsòem na oòómFI a àako premier wsparł finansowo watókański Banco di oomaI òwolnił księżó i kleróków òe służbó woàskoweà i ògodòił się na katecheòę w sòkołach elementarnóchK t NVOQ rK uniwersótet katolicki dòiałaàącó od kilku lat w jediolanie òostał uònanó pròeò państwo àako „wolnó”I tàK wółącòonó spod cówilneà kontroliNUK
oòąd regularnie pròópominał też o otwartości pròó roòwiąòaniu „kwestii ròómskieà”I co powsòechnie łącòono ò negocàacàami o wielkość rekompensató òa wchłonięcie państwa kościelnegoK pòókanóI nieraò represàe wobec pròedstawicieli katolickieà martii iudoweàI współtworòąceà òresòtą pierwsòó gabinet jussoliniego oraò nasilaàąca się brutaliòacàa żócia publicònego połącòona ò postępuàącóm wchłanianiem państwa pròeò partię fasòóstowskąI sporó i rówaliòacàa „na dole” w dieceòàach i parafiach ò liderami partii i pròedstawicielami państwaI wsòóstko to powodowałoI że konfliktó na linii państwo – kościół bółó còęsteK qrwaàącó od ponad pół wieku ostró spór państwa i ptolicó Apostolskieà obeàmował całe społecòeństwoI które w dużeà còęści popierało władòe świeckieK
fstotnóm etapem trwaàącóch òmagań bóła ustawa ò P kwietnia NVOS rKI która powołówała do żócia „karodową lrganiòacàę Balilla dla opieki oraò wóchowania fiòócònego i moralnego młodòieżó”K rstawa ta Enotabene opublikowana dopiero NN stócònia NVOT rKF bóła òamachem na inne organiòacàe dòieci i młodòieżó dòiałaàące npK w parafiach còó dieceòàachK mrotestó hościoła nie dawałó efektówK wamiar òmonopoliòowania popròeò organiòacàę Balilla dòiałalności wśród dòieci i młodòieżó kontónuował dekret ò NP kwietnia NVOU rK òakaòuàącó tworòenia instótucài òaàmuàącóch się naucòaniemI pròógotowaniem do òawodu „bądź w àakikolwiek innó sposób edukuàącóch naàmłodsòóch – fiòócònieI moralnie i duchowo”K t
NU ptatus ten uòóskała ucòelniaI kiedó rektorem bół francisòkanin Agostino demelliI któró
piastował swą funkcàę do NVRV rK idąc na różneI także mu wópominane kompromisóK kie òasòkodòiło to sławie kliniki w oòómie nosòąceà àego imię – òobK sita e mensieroI OMMUI sK NVT i nK
NU
ciągu miesiąca prefekci mieli roòwiąòać wsòóstkie takie organiòacàe òa wóàątkiem BalillaK ptanowcòó ton ptolicó Apostolskieà wówołał łagodòącą interpretacàę ròądu stwierdòaàącąI że postanowienia dekretu nie odnosòą się do grup Akcài hatolickieàI prowadòącóch nieòależną dòiałalność religiànąK
ldłożona na còas rokowań konkordatowóch walka o „ròąd dusò” tliła się pròeò całó còas òwłasòcòaI że pod skròódła Akcài hatolickieà chronili się còłonkowie innóch stowaròósòeń katolickichI nieraò także opoòócóànóchK qo àeden ò powodówI że okK RIR tósK klubów Akcài roòsianóch po kraàuI chociaż głównie w còęści północneàI podlegało stałeà inwigilacàiK jiała ona dowieść aktówności politócòneà Akcài ò udòiałem bółóch dòiałacòó i còłonków katolickieà martii iudoweàK jussoliniI mimo różnóch apeliI a nawet ostròeżeń òe stronó ludòi hościołaI OV maàa NVPN rK nakaòał òamknięcie w ciągu OQ godòin wsòóstkich lokali organiòacài młodòieżowóchI które nie są podporòądkowane partii lub BalillaK mius uf uònał to òa atak na swoàą osobęI wómagaàącó odwołania się do wsòóstkich katolikówK bncóklika „kon abbiamo bisogno” ò R lipca NVPN rK odròucała oskarżenia pròeciwko Akcài hatolickieàI potępiała realiòowanó cel „całkowitego òmonopoliòowania młodòieżó pocòąwsòó od kołóskiI a na dorosłości końcòącI w wółącòneà gestii partii i reżimu na podstawie ideologii [KKKzI która spròecòna àest òarówno ò naturalnómi prawami rodòinóI àak i boskimi prawami hościoła”K
mapież nie potępiał ani partiiI ani reżimu „àako takiego”I ale àedónie òwracał uwagę na te elementó fasòóòmuI które są spròecòne ò praktóką i doktróną hościoła katolickiegoK kiemnieà àednak bóła to òdecódowana obrona Akcài pròeò niego òałożoneà w NVOO rK auce òdecódował się na krok wstecò uwòględniaàąc òabiegi różnóch osobistości – w tóm àego brata ArnoldoI eksponuàącego poàednawcòe fragmentó encóklikiK mrefekci mieli òwrócićI ale w ręce odpowiednich biskupów dieceòàalnóch òaàęte lokale i skonfiskowanó maàątek AkcàiK t wóniku poroòumienia osiągniętego O wròeśnia NVPN rK klubó stowaròósòenia Akcàa hatolicka òostałó podporòądkowane biskupowi i mogłó funkcàonować àedónie w ramach dieceòàiI realiòuàąc wółącònie cele religiàneK
w punktu widòenia państwa fasòóstowskiego bół to sukcesI gdóż w dòiałalności wóchowawcòeàI edukacóàneà i sportowoJrekreacóàneà dòieci i młodòieżó Balilla nie miała konkurencàiK puplementarnóm atutem àeà upròówileàowaneà poòócài bół manifestowanó pròeò auce kult młodości spròęgniętó ò pròekonaniemI że młode pokolenie àest nadòieàą nadchodòąceà wielkości fasòóòmuI państwaI narodu Ew òależności od potròeb sótuacóànóchFK oegulamin technicònó mówiłI że Balilla prowadòi edukacàę fiòócònąI moralną i paramilitarną wespół ò wóchowaniem kulturalnómI pròósposobieniem òawodowóm oraò opieką religiànąK
NV
lcòówiście bółó to cele realiòowane także pròeò inne podmiotó publicòneI choćbó sòkołóI còó hościółK rwópukla to upròówileàowanie Balilla ostentacóànie faworóòowanego pròeò auceK jinister edukacài narodoweà Balbino diuliano – profK rniwersótetu oòómskiego J òe òroòumiałóch powodów eksponował òbieżność funkcài wóchowawcòoJedukacóànóch wsòóstkichI któróch celem àest òbudowanie „noweà cówiliòacài włoskieà” łącòąceà nowocòeśnie uksòtałtowanego ducha òe sprawnóm ciałemK jiało to poòwolić roòwinąć „całą energię rasó służącą wielkości làcòóònó i sprawićI że tłosi mogą còuć się spadkobiercami wóżsòeà cówiliòacàiKKK”NVK
modsumowaniem dążenia partii fasòóstowskieà do unifikacài młodòieżó bóło powołanie do żócia w NVPT rK „organiòacài unitarneà i totalitarneà młodóch sił reżimu fasòóstowskiego” – tłoskieà jłodòieżó casòóstowskieà Eia dioventu ftaliana del iittorio – dfiFK wachowano formalnó dualiòm podporòądkowania – w òależności od propagandowóch i finansowoJorganiòacóànóch potròeb mówiono o dominacài państwa EresortówF lub partiiK kowością bóło wódłużenie wiekuI któró podniesiono do ON latK kaàmłodsi to dòieci wilcòócó ESJU latFI późnieà ò podòiałem na grupó męskie i żeńskieW chłopcó Balilla EUJNN latFI Balilla musòkieterowie ENNJNP latFI awangardòiści ENPJNRFI awangardòiści musòkieterowie ENRJNTFI Młodòi casòóści ENTJONFX dòiewcòónki – jałe tłosòki EUJNQ latFI jłode Włosòki ENQJNTFI jłode casòóstki ENTJONFK
ràęcie w ramó organiòacóàne teà roòbudowaneà strukturó wómagało licònego personelu Eponad NMM tósK osóbF i ogromnóch środkówK geśli budżet Balilla wónosił średnio rocònie okK UM mln lirówI to potròebó noweà organiòacài bółó ònacònie poważnieàsòeW w NVPV rK dfi wódatkowała OMM mln lirówK jimo ogromnóch potròeb òwiąòanóch ò udòiałem tłoch w woànie światoweà wódatki dfi w NVQO rK pròekrocòółó miliard lirów! hrocie pochłaniała npK organiòacàa oboòów dla dòieci i młodòieżóI któróch w tómże NVQO rK bóło RUMR ò VQN tósK ucòestnikówK fch rekreacóànoJ sportowaI òawsòe też paramilitarna konwencàa pròóciągała młodòież dowartościowówaną pròeò wónosòenie àeà perspektówicòneà roli i traktowania pròeò auce àako „ocòko reżimu”K t końcu lat OMK Balilla miała około NIR mln còłonkówI w NVPS rK – RIR mlnI natomiast dfi – ogarniaàąca dòieci i młodòież do lat ON to blisko U mln osóbK
casòóòm wdòierał się do żócia dòieci i młodòieżó wręcò frenetócònóm kultem sportuI walkiI òwócięstwa nad słabsòómI mnieà sprawnómI mnieà odważnómK aorocòne igròóska młodòieżowe Eiudi guvenilesF nastawione na powsòechną rówaliòacàę dòieci i młodòieżó ò
NV gK `harnitòkóI cascismo e scuolaI la politica scholastica del regime ENVOO-NV4PFI jilano
OM
klasófikacàami uwòględniaàącómi grupó wiekoweI òaangażowanie prowincàiI miastI wsiI sòkół itpK angażował nie tólko całą młodòieżI ale ich opiekunów Eòe sòkół i BalillaFI trenerówI rodòicówI krewnóchK kaàlepsiI ale tólko ò rekomendacàą swoàeà grupó BalillaI mogli pròechodòić do sportu wócòónowego – klubowegoI podlegaàącego narodowemu homitetowi llimpiàskiemuK auce òapatròonó w imperialną pròesòłość i pròósòłość nie sòcòędòił òachęt do łącòenia – stopniowo coraò silnieàI aktówności sportoweà ò pròógotowaniem woàskowómK mròekonanóI że tólko woàna pokaże prawdòiwą wartość wóchowania fasòóstowskiego usilnie reklamowałI także własnóm pròókładem postawó woàskoweK harabin miał sąsiadować ò książkąX książka miała ucòóć àak naàlepieà dla państwa i narodu użyć karabinK pòef Balilla chełpiąc się osiągnięciami w tóm òakresie powiedòiał w NVPN rKI że ftalia òamieniła się w gigantócòne kosòaróOMK kieròadko w nich roòbròmiewałó głosó dòieci i młodòieżó òawieraàące fraòó ò bardòo roòpowsòechnionóch katechiòmówI àak npK „gestem ftaliaI matka twoàaI władcòóni twoàaI bogini twoàaX nie będòiesò miał innóch matekI innóch bogińI innóch władcòóń pròede mnąX będòiesò còcił Boga swego i święcił święta àego”K t inneà grupie dòieci pròekròókiwałó się deklamuàąc „artókułó wiaró”W „co oònacòa bóć fasòóstą? lònacòa toI że pròókaòaniaI pròepisó i wómagania ftalii musòą bóć pròestròeganeX gaki àest kult fasòóòmu? gest to kult naònacòonó pròeò apostołów ftalii i fasòóòmu”ONK
mowiedòiano àuż wóżeàI że fasòóòm òe swoimi innowacóànómi proàektami Enaòówanómi konsekwentnie – rewolucóànómiF „wciskał” się pròó pomocó różnóch środków we wsòelkie możliwe impreòó tak publicòneI àak i prówatneK mo prostu starał się òapełnić pròestròeń otacòaàącą każdego obówatelaI od wcòesnego dòieciństwa po wiek sędòiwóK wnakomicie problem ten odòwierciedla dòiałalność organiòacài „aopolavoro” Epo pracóF òdążaàąceà do skupienia pod swoimi skròódłami możliwie naàwięksòeà licòbó obówateli i to nie tólko còónnóch òawodowoK póndókató fasòóstowskie aktówiòuàące się równolegle do trwaàącóch òmagań politócònóch dążyłó do òdobócia òaufania i poparcia òe stronó pracodawców oraò wórwanie pracobiorców spod wpłówów klasowóch òwiąòków òawodowóchK `hociaż po òdobóciu władòó do rówaliòacài w tóm obsòaròe òostało włącòone państwo to àednak proces òastępowania tradócóànóch klubów sóndókalnóch postępował ò dużóm oporem i còęsto wrogim nastawieniemK t połowie NVOQ rK naàlicònieà fasòóstowskie klubó aopolavoro bółó w rolnicòeà kavaròeI gdòie w NMM klubach spotókało się NP tósK còłonkówK mierwsòó mieàski klub powstał w NVOQ rK w denuiK t
OM gK `harnitòkóI cascismo e scuolaI sK PPQK
ON
àego statucie òałożócielskim mówiono o tradócóànóch formach dòiałalności w còasie wolnóm od pracó EturóstókaI sportI chóralistóka itpKFI ale także o ksòtałtowaniu świadomości narodoweàI pocòuciu odpowiedòialności òa państwo i mieàsce pracóI które potròebuàą dla swego roòwoàu współpracó właścicieliI kadró òaròądòaàąceà i pracownikówK
`ele i òadanie teà organiòacài òawarto w specàalneà ustawieI którą ogłosił auce N maàa NVOR rK EŚwięto mracó pròeniesiono na ON kwietniaI dòień karodòin oòómuFK mierwsòóm preòódentem aopolavoro òostał kuòón króla bmanuel cilibertI książę AostóI sómpatóòuàącó ò akcàą a’Anunnòia na ciumeK aekret ò nominacàą sugerowałI że aopolavoro bóło organem wókonawcòóm ròąduI podporòądkowanóm ministerstwu gospodarki narodoweàK qómcòasem organiòacàa ta okaòała się àedną ò form organiòacóànóchI maàącóch włącòóć możliwie naàwięksòą licòbę obówateli w rótm żócia òbiorowego òdominowanego pròeò partięK geà sekretarò àuż w listopadòie NVOS rK òostał wicepreòódentem tego stowaròósòeniaI które w NVPM rK miało ponad milion còłonkówI w NVPR rK więceà niż dwaI a w NVPV rK prawie còteró milionóK qen masowó ruch òdobół społecòne uònanieI a pròóònawane wóróżnieniaI nagrodóI medaleI dóplomó itdK bółó elementem osobistego prestiżu i wdòięcòności òe stronó beneficàentów dość różnorodneà ofertóI ò któreà koròóstano òa nieduże pieniądòeK
aopolavoro miało sòeròóć i roòwiàać rewolucóàną kulturę fasòóstowskąI prowadòąc ksòtałcenie òawodoweI edukacàę fiòócòną EsportI turóstóka i rekreacàaFI artóstócònąI higienicònoJsanitarnąI socàalną i ekonomicònąI obeàmuàącą także naàbliżsòe otocòenie obówatelaI w àego gospodarstwie domowómK t teà ostatnieà sprawie akcentowano rolę kobiet nie pracuàącóch òawodowoK moòa wsòóstkim program ten miał pròócòónić się do odciągnięcia kobiet od pròemósłowego rónku pracóK Bół to fragment walki ò beòrobociemI stale obecnóm w miastach i còęsto pròekracòaàącóm milion osóbK
hoła aopolavoro bółó organiòowane dla różnóch kategorii pracownikówK Bardòo silną poòócàę organiòacàa ta òdobóła w dużóch firmachI àak npK ciatI còó takich roòbudowanóch strukturach àak koleànictwoI bardòo silnie dotowane pròeò państwoK t niektóróch kołach npK skupiaàącóch uròędników ròądowóch niemal połowa rocònego budżetu sòła na użótecòne preòentó świątecòneI kolonie letnie dla dòieciI dofinansowanie sòcòególnóch òakupówI npK ubrańKKKt mnieàsòóch firmachI także rodòinnóch pracodawca realiòował inicàatówó stosownie do możliwości finansowóch i potròeb pracownikówK tsòóscó oni mogli koròóstać ò pomocó òawodowóch asóstentów socàalnóchI któròó mieli skupiać uwagę na beòpiecòeństwie i higienie pracóI doradòtwie òawodowoJ socàalnóm oraò różnego rodòaàu sòkoleniachK
OO
aòięki kołom i klubom aopolavoro niebówałą karierę òrobiła piłka nożnaI która od NVOS rK stała się sportem instótucàonalnie inkorporowanóm pròeò fasòóòmK tókoròóstano àą do wsòóstkiegoI w tóm do promowania ideału naroduI w któróm sòcòególną rolę spełnia àednostka będąca elementem całościI a òaraòem liderem i pròówódcąK mopierane i lansowane w kraàu „calcio” stało się róchło swoistóm oknem wóstawowóm fasòóòmu i auceK mròeò umasowienie teà gró ò powodòeniem docierano do mas i pilnie bacòonoI abó dominuàące dotąd angielskie naòewnictwo òastępować rodòimómK t imponuàącóm tempieI pròó walnóm udòiale państwa i organiòacài masowóch – właśnie aopolavoro i BalillaI powstawałó sekcàe piłki nożneàI będące naturalnóm òaplecòem dla òreformowanóch klubów òawodowóch takich àak sławnó od lat guventus Eàako òespół fabróki ciatFI kapoli còó òałożonego w NVOT rK klubu oomaK qen ostatni àako klub fasòóstowski musiał w ciągu kilka miesięcó po òorganiòowaniu pokonać poòostałe òespołó i sięgnąć po mistròostwo kraàuI poòostawiaàąc w pobitóm polu wiele sławnóch drużón ò „miesòcòańskim” i staróm iaòio Edòiałał od NVMM rKF na còeleK
w powodòeniem i pròó dużóm òaangażowaniu społecònóm realiòowane bóło hasłoW każda gmina musi mieć swoàe własne boiskoK mowstawałó też wielofunkcóàne stadionó poòwalaàące gromadòić dòiesiątki tósięcó widòów EclorencàaI qurónI oòómFK qo ò kolei bóło poważnóm argumentem w staraniach o pròóònanie ftalii organiòacài mistròostw świata w NVPQ rK pukcesó w eliminacàach aż po finał drużónó włoskieà to fantastócònó materiał dla pokaòania NOJletnich ròądów jussoliniegoK pukces bół tóm więksòóI że òostał po còterech latach powtóròonó i to na boiskach „dekadenckieà” crancàiK Bóła to wóborna okaòàa do celebrowania wielkości fasòóstowskiego państwa i naroduI àego możliwości oraò mocó werófikowaneà w òwócięskieà walce ò pròeciwnikiemK t uprawianeà ò roòmachem propagandòie sportoweà òwóciężali wsòóstkichI de facto bardòo wieluK modcòas olimpiad letnich w ios Angeles w NVPO rK i Berlinie w NVPS rK tłosi w klasófikacài medaloweà òaàęli drugie i tròecie mieàsceK guż nigdó tego nie powtóròóliK
tósoką temperaturę aktówności społecòneàI podniecaneà pròeò ògoła obsesóàną obecność „combattere” ò powodòeniem podtròómówali còłonkowie partii fasòóstowskieàI organiòacài młodòieżowóch còó roòbudowanóch hierarchicònie struktur „lpera kaòionale” EBalillaI aopolavoro itdKF mobiliòuàąc tłochów do wspólnego pròeżówania sukcesówI dowolnie òresòtą wóbieranóch w skali kraàu lub regionuK kie można òapominaćI że ważnóm còęsto centralnóm punktem każdego wspólnego pròeżówania còó tólko spotkania bóło wónosòenie òasług auceI
OP
wóposażonego w cechó nadaàące się do celebrowania pròó różnóch okaòàach i beò okaòàiK
fstotną nowością praktókowaną w ruchu „còarnóch kosòul” bóło òastępowanie òakaòów i ogranicòeń sóstemem aktówności poòótówneàI tak w żóciu publicònómI àak i prówatnómK mo prostu fasòóstaI późnieà każdó obówatel uònaàącó pròówódòtwo auceI chociaż nie nosòącó w kiesòeni legitómacài mkcI ani nie pròówdòiewaàącó Enawet beò ważnego powoduF munduruI powinien utożsamiać się ò państwem i służyć mu na miarę swóch możliwościI uòasadnionóch i wónikaàącóch ò mieàsca w hierarchii społecòneàK aòięki rewolucóànemu programowi wcielanemu w żócie pròeò państwo fasòóstowskie ów proces budowó „społecòeństwa konsensusu” òdobówał sobie w ftalii spore ròesòe sómpatókówK hażdó sukces propagandowo wókoròóstówanó w òależności od aktualnóch potròeb Ena ogół dużóchF pròekładał się na postępuàącó proces identófikacài obówateli ò państwem àako tworem naàważnieàsòómI a co naàmnieà równóm moàeà wsiI miastecòkaK qakże òagranicą òe sporóm òainteresowaniemI còęsto sómpatią spoglądano na eksperóment włoski roòważaàąc możliwości pròeniesienia niektóróch roòwiąòań na własnó gruntK
mewienI trudnó do osòacowania wpłów na to òainteresowanie miała wsòędobólska propagandaI która miała poòóskaćI ale także utròómać poòótówne emocàe wobec sóstemu i àego pròówódcówK kiewócòerpalna inwencàa bogatóch w wóobraźnię tłochów òostała wpròęgnięta w reklamę rewolucóànóch – àak to stale podkreślano – ideiI nigdòie dotąd nie realiòowanóch w skali społecòneàI prężnego pracuàącego i roòwiàaàącego się naroduK A równocòeśnie egòaltacàa antókiemI gigantomania i roòdęte urocòóstości npK ò okaòài RM rocònicó śmierci daribaldiego còó AriostoI urocòóstości i wóstawó upamiętniaàące ofiaró „còarnóch kosòul” na różnóch etapach walkiI organiòowane ò okaòài różnóch rocònicI swoiste pielgròómki EpiesòeI roweroweI koleàoweKKKF do mieàsc uònawanóch òa ważne itpKI itdKI wsòóstko to miało uksòtałtować nowąI fasòóstowską świadomość społecònoJpolitócònąI w któreà historia i współcòesność bółó tóle ważne ile bółó pròódatne w daneà chwiliI sótuacàiK
qakże w tóch impreòach na còoło wósuwała się osoba todòaI stale còuwaàącego nad całościąI a òaraòem wsòóstkimi còęściami składowómiK t tóch sprawach bół bardòo còuànó dbaàącI abó gaòetóI radioI kroniki filmowe nie gubiłó w relacàach ò malaòòo seneòia àego roli àako źródła decóòài i òaleceń dotócòącóch pròeróżnóch dòiedòin żócia – od spraw òagranicònóchI militarnóchI gospodarcòóch po kulturę i sportKKK qakże on sam utwierdòał tłochów w kraàu i òa granicą w pròekonaniuI że maàą do còónienia ò wóàątkowómI nadòwócòaànóm politókiem i mężem stanuI po
