Współzależność pomiędzy przedmurzem a innymi cechami morfologicznymi mózgu u człowieka - Biblioteka UMCS

UNI VE R S IT ATI S MARIAE CUR1E-SKŁ0D0 WSKA L U B L I N — P O L O N I A

Vol. IX. 7 SECTIO D 1954

Z Zakładu Anatomii Prawidłowej Człowieka Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Lublinie.

Kierownik: prof, dr med Mieczysław Stelmasiak.

Mieczysław STELMASIAK

Współzależność pomiędzy

przedmurzem

a innymi cechami morfologicznymi

mózgu

u czfowieka

Корреляция между оградой а некоторыми морфологическими признаками большого мозга у человека

Correlation of the claustrum to other morphologic characteristics of the cerebrum in the man

Długie i płaskie skupisko istoty szarej w mózgu umiejsco ­ wione pomiędzy torebką zewnętrzną (capsula externa) a torebką ostatnią

(capsula extrema) ma

nazwę przedmurza (claustrum).

Wyodrębnia się ono z tzw. wzgórka zwojowego, który uległ prze ­ szywaniu przez włókna nerwowe w okresie rozwoju. Wzgórek zwojowy według Godlewskiego (1948) powstaje z wyspy Reila, należącej do kresomózgowia. Poirier P. (1894) pisał, że wg Brissauda przedmurze jest formacją niezależną od wyspy.

Morris H. (1942) jednak zauważył, że odpowiada ono w swej rozciągłości dość ściśle polu wyspy, a nawet na bocznej jego powierzchni znajdują się bruzdy, które także odpowiadają zakrę­

tom wyspy. Również Sieglbauer F. (1947) opisując przed­

murze jako cienką płytkę szarej substancji mózgu leżącą na we ­ wnątrz od wyspy, a na zewnątrz od skorupy, obserwował na jego zewnętrznej powierzchni wyniosłości odpowiadające zakrętom wyspy. Biley H. A. (1943), Gray H. (1949) i inni natomiast podkreślają, że na razie jest sprawą nierozstrzygniętą jaka jest zależność przedmurza od wyspy lub prążkowia, oraz jaka jest jego wartość fizjologiczna.

Wg Raubera-Kopscha F. (1912) przedmurze stanowi

wąską płytkę szarej substancji mózgu o grubości 1— 2 mm i ulega

podwójnemu zgrubieniu w odcinku brzusznym. R ó ż y ck i S.

(1950) zaś opisuje umiejscowienie i grubość przedmurza oraz łącz ­ ność tego jądra z istotą szarą dziurkowaną przednią i z jądrem migdałowatym.

■Poluó 'Ll

Ryc. 1. Długości wyspy, badanych jąder i półkuli mózgu

Jak wynika z dostępnej mi literatury, przedmurze nie jest jeszcze w pełni zbadane zarówno pod względem morfologicznym jak i fizjologicznym. Nie podana jest współzależność między nim a najbliższymi skupiskami istoty szarej mózgowia. Postanowiłem więc częściowo opracować to zagadnienie i zbadać, czy istnieje korelacja między długością przedmurza (Ryc. 1 ) a długościami następujących części mózgowia:

a) wyspy

(Extremitas

Frontalis Insulae

—

Extremitas Occipi­

talis

Insulae),

b) skorupy (Extremitas Frontalis Putaminis —

Extremitas

Occipitalis

Putaminis),

c) gałki bladej (Extremitas Frontalis Pallidi

— Extremitas Occipi

talis Pallidi

),

i d) półkuli mózgu (Poius Frontalis

—

Polus

Occipitalis).

Polu« frontalis polUS opcipitails F.F.-P.O.

Pu iUT 1 m r-

___

rrr CO*

loj kD

1 <F-r kô 1 kD*

r CM 1 кА

F-ff"

1 LA г-т-i

1 1A

1

• CM

! r- CM kO

J ri <0

■ 1Л•

CO CO CD 1 co i kO*

' 'P i CM

r- 1 O 1 LA r- «

i kD i кА r-

T—

! kO*

■ExtremitasExtrem! tas occipitalisfrontalis pallid!-insulae- polosextrem!tas occipitalisoccipitalis insulae E.O.Pall.-E.F.I.- -P.O.-E.O.I. ^{0, •}4- CO

* lA

O O

lA O lA

O LA

CD kD d

kD

! '•

i O Os

d i

►J

«0

d- tA

«D*

O ko

со

<0 d cA

O

<0 O kD

O ca

O lA

4 CD

L’

J .L г ч

\

CD.

d

CM• d*

O Al LA

CO CM

— A)1 1 CO*1

AI1 kA 1

«« r.со

CO• O Os

<0 CD

CM CD 1 kD CD « kO

CD 'O

O O dhh

co*i

-H

Extrer»itas fronts'.is palliai- polus frontalis E.F.Pall. -P.F. 1

CM Л

kD

»Q kD kD

4 1A

O kO*

d lA

kD.

lA

"

O LA

CM 1 kD* i

1

LA 1

►J d

« U3 CM kO

CD lA

O kO

O kD

CD lA

■ O 1Л

kD lA

— CO 1 kA*! .A '

ES

pallid!- axtroaitas occipitalis pallid! E.F.Pall.- -E.O.Pall.

0« kD . CM* _CM

kD

CM CM* CM

kD_

CM* _CM HH

CM*

—

CM*

CM CM*

—H

CD1 AJ*!

“H

kA 1 AJ* 1

U ^kD•

CM CM

CD cm*

CD

CM* _CM CM* kD

CM kO

CM* CM* 4

CM kD 1 CM1

“D- ! AI 1

Extretmtas occipitalis putamlnl- polus occipitalis E.O.Put. -P.O.

"■“1

0« kA

CO

— d co

HH

kO CD

—

CD O

■

O ko

kO 1 1 CO1 c !

“ !

i

cm•

» ^<0* co* kD CO CO

kD CM kD* c°.

kO*

CD kD

•A 1

1

Extramltas frontalis putamlnl- polus frontalis E.F.Put.- -P.F.

eu d d

lA _«

CD CD d

■

CM CM

t CM 1 lA 1 1

1 r>1

CM

•A CM lA

CM 1

CO O

lA O lA

<°.

2 O

«A CM CD

* 1 СЭ I (Л 11

1

Extrealtas frontalis^{1 w -< 1 •}_{- *» a • з}

-, a - o зг^.°.

O. ® O Q.H 1 tu CO

•A

<0 CM d

CO IA

O CD

■A CD CD

■

kO kD I

CM 1

•1 1 CO 1 IAJ

CM

---

CM CM kD O <D

lA

O CO

IA

kO O O I O 1

Extrealtas ooolpitails czausïti- polus ooolpitails E.0.C1.- -P.O.

tu lA

<0* kO

CO* ч ^kD

CD CD

CM O CD

kO* ^kD 1 O1 CD*J

:

“-i

►J d CD* _CO ^kOCD

kD kO*

O

O C°. kO

kO* _O ®-

kD* O 4!

Extrear tas frontalis claustrl- poids frontalis E.F.C1.- -P.F.

»0 d

■°- LA _ ___

<D lA

CD кА

* 'S- ^{d CM kD CM ‘}

л.

®. '

IA

*

л d CA

CD CM &

O lA

œ

»

CM CD

*

° ! Л.

"“H

î

Extrealtas frontalis extremitas occipitalis olaintri E.F.C1.- E.0.O1.

0.1 d kD

lA

kO co

IA kD

lA •A

CM

•A

■'t O I

1 IA 1

i CO

*ч O d*

CD

►A-,

• Ю

IA d kO;

IA 1 CD

•A CO

•A O 1 CO i

• CU

04 ^—

1

1

—

_o+

♦o 04

40 +O

1

40 40 1

04 40

04 I

1 I

я • и JU---

1

r

_CM

■

d 1A

---1 1 O 1

’i

t 1 kA J JU

1

1

Tabi.1.Wymiarybadanych

ją d er

iwyspywpółkulimózgu

Długość uważam jako odległość występującą pomiędzy punktem wysuniętym najbardziej czołowo a punktem wysuniętym najbar ­ dziej potylicznie. Poza tym przedstawię, jaka jest ich odległość od bieguna czołowego i potylicznego w półkulach mózgu (Tabi. 1).

Materiał i

metodyka

Materiał do tej pracy składa się z 514 czołowych przekrojów, każdy grubości 2 mm, pochodzących z 22 półkul mózgowych (Seria ,,S"), z których 14 należało do 7 osobników męskich (S2, S4,

St,

S», Sio, S12, S14), a 8 — do 4 osobników żeńskich (Si, S», S13, Sis). Wiek ich wahał się od 25 do 60 lat. Metoda i technika badania podane są w pracy M. Stelmasiaka (1952) pt.

„Współzależność między objętościami i powierzchniami jąder ciała prążkowanego u człowieka ”.

BADANIA WŁASNE I

Cechy pomiarowe

Przedmurze

Najkrótsze przedmurze (E.F.C1. — E.O.C1.) po stronie lewej wynosi 3,4 cm (S13, Se), najdłuższe — 4,4 cm (Ss); średnia zaś równa się 3,8 cm. Najkrótsze przedmurze po stronie prawej równa się 3,2 cm (S14), najdłuższe — 4,0 cm (Sis), a średnio — 3,5 cm.

Najkrótsza odległość od końca czołowego tego jądra do bie ­ guna czołowego lewej półkuli mózgu (E.F.C1. — P.F.) wynosi 3,2 cm

(St),

najdłuższa — 5,4 (S4, Se, S2), średnio — 4,8 cm.

Najkrótsza odległość od końca potylicznego przedmurza do bieguna potylicznego lewej półkuli mózgu (E.O.C1. — Г.О.) wynosi 6,4 cm (S12), najdłuższa — 10,0 cm

(St),

a średnio — 7,6 cm. Nato­

miast w prawej — najkrótsza odległość (E.O.C1. — P.O.) wynosi 6,8 cm (S13), najdłuższa — 8,8 cm (Se), średnio — 7,8 cm.

Skorupa

Najmniejsza długość skorupy (E.F.Put. — E.O.Put.) w lewej

półkuli równa się — 3,6 cm (S13), największa 4,6 cm (S5 ),

średnio — 4,0 cm. W prawej — najkrótsza skorupa wynosi —

3,6 cm (S3, Su), najdłuższa — 4,2 cm (S4, Sis), średnio zaś —

3,8 cm.

Najkrótsza odległość od końca czołowego skorupy do bieguna czołowego lewej półkuli mózgu (E.F.Put. — P. F.) wynosi 3,2 cm (Si). Najdłuższa — 5,2 cm (S2, Sr), średnio — 4,7 cm. Nieco odmien ­ nie przedstawia się ta odległość (E.F.Put. — P. F.) w prawej pół­

kuli, bowiem najkrótsza wynosi — 4,2 cm (S12, S14), najdłuższa — 5,4 cm (S2, Sr), średnio zaś — 4,7 cm. Najmniejsza odległość od końca potylicznego do bieguna potylicznego lewej półkuli mózgu (E.O.Put. — P. O.) równa się — 6,2 cm (S12), największa — 8,4 cm (S2, Sr), średnio — 7,3 cm. W prawej półkuli najkrótsza odległość (E.O.Put. — P.O.) równa się — 6,6 cm (S13) , najdłuższa — 8,6 cm (Sr), średnia zaś — 7,7 cm.

Gałka biada

Najmniejsza długość gałki bladej (E.F.Pall. — E.O.Pall.) w lewej półkuli mózgu wynosi — 2,4 cm (Sis, Ss,

St,

S2), największa 2,8 cm (Sr, Ss), średnio — 2,6 cm. Po stronie prawej najkrótsza długość tego jądra (E.F.Pall. — E.O.Pall.) równa się 2,3 cm (Sir), najdłuższa — 2,8 cm (S15), średnio — 2,5 cm.

Najkrótsza odległość od końca czołowego gałki bladej do bieguna czołowego lewej półkuli mózgu (E.F.Pall. — P.F.) wynosi 4,4 cm (Si) najdłuższa — 6,4 cm (S2), średnio 5,7 cm. W prawej najkrótsza odległość (E.F.Pall. — P.F.) równa się 5,0 cm (S13) , naj ­ dłuższa — 6,6 cm (S2, Sr), średnio — 5,7 cm.

Najkrótsza odległość od końca potylicznego gałki bladej do bieguna potylicznego (E.O.Pall. — P.O.) po stronie lewej wynosi 6,6 cm (Se), najdłuższa — 9,0 cm (S2), średnio — 7,7 cm. Po stronie prawej najkrótsza ta odległość (E.O.Pall. — P.O.) równa się 7,0 cm (S13), najdłuższa — 9,0 cm

(St)

czyli średnio — 8,0 cm.

Wyspa

Najmniejsza długość wyspy lewej (E.F.I.— E.O.I.) wynosi — 4,4 cm (S13), największa — 6,0 cm

(St,

Sr), średnio — 5,2 cm.

W prawej — najmniejsza długość (E.F.I. — E.O.I.) równa się — 4,4 cm (Si), największa — 5,4 cm (Sr), średnio zaś — 4,9 cm.

Półkula mózgu

Najkrótsza półkula mózgu (P.F. — P.O.) po obu stronach rów ­

na się — 14,4 cm (S13), najdłuższa prawa — 18,0 cm (Sr), a lewa —

17,8 cm (S2, Sr).

Otrzymane wyniki dotyczące długości badanych skupisk istoty szarej, pozwalają przypuszczać, że średnia długość przedmurza jesl najbardziej zbliżona do średniej długości skorupy, gdyż różnica między nimi waha się tylko od 0,2 — 0,3 mm.

Średnia zaś długość wyspy jest większa już od średniej dłu­

gości przedmurza o 1,4 cm, a średnia długość gałki bladej jest znów krótsza od średniej długości przedmurza o 1,0 cm do 1,2 cm.

II

Współzależność

Mając cechy pomiarowe można było zastanowić się nad współ­

zależnością pomiędzy długością przedmurza a długościami a) sko ­ rupy

(Putamen), b)

wyspy (Insula), c) gałki bladej (Globus Pallidus) i d) półkuli mózgu

(Hemisphaerium cerebri).

Wyniki przeprowadzonych badań przedstawiam oddzielnie dla strony lewej i prawej, jednak łącznie dla kobiet i mężczyzn, ponie ­ waż pomiary badanych cech u obu płci nie wykazywały specjalnej różnicy.

Przy określeniu współzależności ustawiłem półkule mózgowe i skupiska istoty szarej nie w dowolnej kolejności, ale według wzrostu długości przedmurza (Tablica 2). Układ taki bowiem, pozwolił stwierdzić, które z badanych skupisk istoty szarej mają swą długość podobnie wzrastającą do długości przedmurza.

Tabl. 2. Półkule mózgowe ustawione według wzrostu długości przedmurza Strona

lewa

Nr. zwłok

”S" 13

9

^{10 7 14 1 12 4 2 15}

5

Płeć ?

5 t 5 i 2

Ś

ó

Ó

? 2

Strona prawa

Nr. zwłok

”Sn 14 ₁₃ 10

9

^{2 12 4 5}

7

15

Płeć i $ ś

J ?. 5

5

J

^Î

5

⁰ +

W ustaleniu korelacji przyjąłem następujące zasady: jeśli dłu­

gości badanych skupisk istoty szarej leżały na krzywych nie tylko

powyżej każdej poprzedzającej je długości, ale i powyżej punktu

wyjściowego na stronie lewej Sis, a na stronie prawej Sn, zalicza­

łem je do „współzależności całkowitej". Jeśli natomiast długości badanych skupisk istoty szarej znajdowały się na krzywych poni­

żej każdorazowo poprzedzającej je długości, ale powyżej punktów wyjściowych Sn na lewej i Su na prawej stronie, wówczas zalicza­

łem je do „współzależności częściowej". Jeśli wreszcie długości wyżej wymienionych skupisk leżały na krzywych nie tylko poniżej każdorazowo poprzedzających je długości, ale i poniżej punktu wyjściowego S13 na lewej oraz Su na prawej stronie, przyjmowa­

łem „brak współzależności".

Ryc. 2. Krzywe badanych cech u mężczyzn i kobiet w lewych półkulach mózgowych

Na ryc. 2 przedstawiłem u mężczyzn i kobiet po stronie lewej krzywe długości:

półkul mózgowych (P.F. — P.O.), wyspy (E.F.I. — E.O.I.),

skorupy (E.F.Put. — E.O.Put.), przedmurza (E.F.C1. — E.O.C1.), gałki bladej (E.F.Pall. — E.O.Pall).

1) Krzywa długości półkul mózgowych w stosunku do krzy ­ wej długości przedmurza wykazuje korelację całkowitą tylko w 55,0%, a częściową w 45,0%.

2) Krzywa długości wyspy w stosunku do długości przedmurza

wykazuje korelację całkowitą w 63,6%, a częściową w 36,4%.

3) Pomiędzy krzywą długości przedmurza, a krzywą długości skorupy występuje korelacja całkowita w 81,8%, a częściowa w 18,2%.

4) Długość gałki bladej w stosunku do długości przedmurza wykazuje korelację całkowitą w 81,8%, a częściową w 18,2%.

Uzyskane wyniki wykazują, że na stronie lewej u mężczyzn i u kobiet największa korelacja całkowita występuje pomiędzy długością przedmurza a długościami skorupy i gałki bladej.

Mniejszą współzależność całkowitą stwierdza się pomiędzy długością przedmurza a długością wyspy, a najmniejszą pomiędzy przedmurzem a półkulą mózgu.

Ryc. 3. Krzywe badanych cech u mężczyzn i u kobiet w prawych półkulach mózgowych

Ryc. 3 przedstawia krzywe badanych skupisk istoty szarej na stronie prawej.

1) Pomiędzy długościami przedmurza a długościami półkul mózgowych wystąpiła współzależność całkowita tylko w 45,4"", częściowa w 27,3% oraz brak korelacji w 27,3%.

2) Krzywa długości wyspy w stosunku do krzywej długości przedmurza wykazuje korelację całkowitą w 81,8%, częściową w 9,1°/® oraz brak współzależności w 9,1%.

3) Długość skorupy w stosunku do długości przedmurza wyka­

zuje współzależność całkowitą w 90,9%, a częściową w 9,1%.

4) Krzywa długości gałki bladej w stosunku do długości przed­

murza wykazuje korelację całkowitą w 81,8%, a częściową

w 18,2%.

Z badań tych wynika, że na stronie prawej u mężczyzn i u kobiet największa współzależność całkowita pod względem długości istnieje pomiędzy przedmurzem a skorupą, drugie miejsce pod tym względem zajmuje gałka blada i wyspa, ostatnie zaś przy ­ pada długości półkuli mózgu.

Omówienie badań własnych

Na podstawie przeprowadzonych badań własnych ustalono, ze:

1. Średnie długości badanych części mózgowia są następujące:

a) przedmurza lewego — 3,8 cm, prawego — 3,5 cm, b) skorupy lewej — 4,0 cm, prawej — 3,8 cm, c) wyspy lewej — 5,2 cm, prawej — 4,0 cm, d) gałki bladej lewej — 2,6 cm, prawej — 2,5 cm,

2. Średnia długość przedmurza jest najbardziej zbliżona do średniej długości skorupy, natomiast średnie długości wyspy i gałki bladej są więcej odmienne od przedmurza.

3. Średnia odległość od bieguna czołowego półkuli mózgu do końca czołowego przedmurza, skorupy i gałki bladej jest nastę ­ pująca:

przedmurza lewego — 4,7 cm, prawego —■ 4,8 cm, skorupy lewej — 4,7 cm, prawej — 4,7 cm, gałki bladej lewej — 5,7 cm, prawej — 5,7 cm,

4. Średnia odległość od bieguna potylicznego półkuli mózgu do końca potylicznego przedmurza, skorupy i gałki bladej jest następująca:

przedmurza lewego — 7,6 cm, prawego —- 7,8 cm, skorupy lewej — 7,3 cm, prawej — 7,7 cm, gałki bladej lewej — 7,7 cm, prawej — 8,0 cm.

5. Współzależność całkowita u mężczyzn i u kobiet na stronie lewej pomiędzy długością przedmurza, a długością badanych sku­

pisk istoty szarej oraz półkuli mózgu przedstawia się procentowo następująco:

I. Długość półkuli mózgu — 55,0%

II. „ wyspy — 63,6%

III. „ skorupy — 81,8%

IV. „ gałki bladej — 81,8%,

6. Współzależność całkowita u mężczyzn i u kobiet na stronie prawej, pomiędzy długością przedmurza a długością badanych sku ­ pisk istoty szarej i długością półkuli mózgu przedstawia się pro­

centowo następująco:

I. Długość półkuli mózgu — 45,4ю/«

II. „ wyspy — 81,8e/«

III. „ skorupy — 90,1ю/«

IV. „ gałki bladej — 81,8ю/«.

PIŚMIENNICTWO

1. Biley H. A. — An Atlas of the Basal Ganglia Brain Stem and Spinal Cord. AMD Baltimore 1943 r. str. 555.

2. Godlewski E. — Embriologia zwierząt kręgowych ze szczególnym uwzględnieniem człowieka, W.L. Anczyc, Kraków 1948, str. 341.

3. G r a y H. — Gray's Anatomy Descriptive and Applied. Longmans, Green and Co. London 1949, str. 1038.

4. Morris H. — Human Anatomy. A complete systematic Tretise. Blakiston.

Philadelphia 1942, str. 997.

5. Rauber-Kopsch F. — Lehrbuch und Atlas der Anatotnie des Men­

schen. Leipzig — Georg Thieme 1912, str. 139.

6. Różycki S. — Anatomia mózgowia i rdzenia kręgowego. — Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich — Warszawa, 1950, str. 83.

7. SieglbauerF. — Lehrbuch der normalen Anatomie des Menschen.

Berlin und Wien, Urban — Schwarzenberg 1944, str. 631.

8. Stelmasiak M. — Annales UMCS, Sec. D. Vol. VII, Lublin 1952, str. 224.

РЕЗЮМЕ

Изучением ограды (claustrum) занимались уже многие иссле ­ дователи, но автор настоящей работы не натолкнулся в научной литературе на данные относительно длины этого ядра и рас­

стояния его от лобного и затылочного полюсов полушарий боль ­ шого мозга, а также никто из исследователей не занялся во­

просом, существует ли и в каких размерах выступает корре­

ляция между длиной ограды (E. F. С1 — E. О. С1) а следующими длинами:

I) длиной полушария большого мозга (P. F. — Р. О.) II) длиной островка (E. F. J.— E. О. J.)

III) длиной скорлупы (E. F. Put. —E. О. Put) IV) длиной бледного шара (E. F. Pall. — Е. О. Pall)

Для исследовательских целей автором были расположены полушария большого мозга и изучаемые скопления серого ве ­ щества по величине длины ограды. В результате исследований были установлены ниже следующие средние длины:

для ограды с левой стороны — 3,8 см. с правой— 3,5 см

ДЛЯ

скорлупы „

_V

- 4,0 см

_н

- 3,8 см

ДЛЯ

бледного шара

_V

- 2,6 см

_V

- 2,5 ^см

для островка

_л

— 52 см

_n

- 4,9 ^см

ДЛЯ

полушария большого мозга -16,1 см -16,2 см Корреляция у мужчин и женщин между длиной ограды и длиной рассматриваемых скоплений серого вещества, а также длиной полушария большого мозга с левой стороны предста- вляется в процентах как следует:

I) длина полушария большого мозга — 55,0%

II) „ островка — 63,6%

III) ,, скорлупы — 81,8%

IV) „ бледного шара — 81,8%

Корреляция у мужчин и женщин между длиной ограды и длиной изучаемых скоплений серого вещества а также длиной большого мозга с правой стороны представляются в процентах как следует:

I) длина полушария большого мозга - 45,4%

П) ^{островка} - 81,8%

HI) _п ^{скорлупы} - 90,1%

IV) бледного шара - 81,8%.

SUMMARY

The claustrum was studied by numerous authors, but in the available literature no mention is made on the length of this nuc ­ leus and its distance from the frontal and occipital poles in the cerebral hemisphere and there is no description of the nucleus from the point of view of correlation.

The aim of this work is to find out, whether there is and in what a percentage of cases a correlation of the length of the claustrum (E.F.C1. — E.O.C1.) and the lengths of:

1) the cerebral hemisphere (P.F. — P.O.), 2) the insula (E.F.f. — E.O.I.),

3) the putamen (E.F.Put. — E.O.Put.),

4) the globus pallidus (E.F.Pall. — E.O.Pall.).

The cerebral hemispheres and the examined aggregates of the grey matter were arranged according to the length of the claustrum.

As a result of these studies it was found that the mean lengths were as follows:

the claustrum on the left side — 3,8 cm, on the right side 3,5 cm.

the putamen on the left side — 4,0 ,, ,, ,, ,, „ 3,8 cm.

the globus pallidus on the left

side — 2,6 ,, „ ,, „ ,, 2,5 cm.

the insula on the left side — 5,2 „ ,, ,, ,, ,, 4,0 cm.

the cerebral hemisphere on

the left side — 16,1 „ ,, ,, ,, „ 16,2 cm.

A total correlation in men and women of the length of the claustrum and the length of the examined aggregates of the grey substance and the cerebral hemisphere on the left side appears in numbers of percentages as follows:

I. the length of the cerebral hemisphere — 55,0%

II. „ ,, „ the insula — 63,6%

III. ,, „ ,, the putamen — 81,8%

IV. ,, ,, ,, the globus pallidus — 81,8%

A total correlation in men and women of the length of the claustrum and the lengths of the examined aggregates of the grey substance and the cerebral hemisphere on the right side appears as follows:

L the length of the cerebral hemisphere — 45,4%

II. ,, ,, ,, the insula — 81,8%

III. ,, „ „ the putamen — 0,1%

IV. ,, ,, ,, the globus pallidus — 81,8%

Papier druk. sat. Ill kl. 80 g Format 70 x 100 Druku 14 str Annales U. M. C S. Lublin 1954 Lub. Druk. Prasowa —Lublin, Buczka 12. Zam. 2913 29.X.1954 r.

825 egz. A-6-3516 Data otrzymania manuskryptu 29.X.1954 r. Data ukończenia druku 28.11.54