WPŁYW OSŁON ORAZ SPOSOBU SADZENIA ZĄBKÓW NA PLONOWANIE CZOSNKU W UPRAWIE NA ZBIÓR PĘCZKOWY

(1)

Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 589-593

EWA REKOWSKA

WPŁYW OSŁON ORAZ SPOSOBU SADZENIA ZĄBKÓW NA PLONOWANIE CZOSNKU W UPRAWIE

NA ZBIÓR PĘCZKOWY

Z Katedry Warzywnictwa Akademii Rolniczej w Szczecinie

ABSTRACT. The results of the study showed a positive effect of the plant covering on the quantity and quality of the marketable yield of garlic grown for bunching harvest. The highest plant yield was obtained when the objects were covered by perforated foil (4.92 kg·m^-2) and when the cloves were planted with 3 pieces per point (6.19 kg·m^-2).

Key words: winter garlic, type of covers, methods of clove planting, cultivated for bunching harvest

Wstęp

W ostatnich latach obserwuje się w Polsce wzbogacenie asortymentu warzyw do- stępnych na rynku w stanie świeżym w okresie miesięcy wiosennych i na początku lata (Kołota i Biesiada 1998).

Powodzenie uprawy warzyw polowych na zbiór wczesny zależy od wyboru odpo- wiedniego stanowiska, odmiany, a także wielu czynników agrotechnicznych, jak np.

wybór optymalnego terminu siewu nasion lub sadzenia rozsady czy też wykorzystania osłon do poprawy mikroklimatu gleby i otoczenia wokół roślin.

Jednym z gatunków warzyw, które można uprawiać na zbiór wczesny z zielonym szczypiorem jest czosnek. W Polsce ta roślina jest popularna w uprawie na zbiór dojrza- łych cebul. Tymczasem, jak podają Tendaj i Mysiak (2006), szczypior warzyw cebu- lowych jest cennym źródłem karotenu, witaminy C, witamin z grupy B (B1, B2, PP) oraz wielu soli mineralnych.

Wyniki dotychczasowych badań wskazują na to, że krótkotrwałe osłanianie warzyw może wpłynąć zarówno na przyspieszenie zbioru, jak i na poprawę ich jakości (Siwek 1996, Kołota i Adamczewska-Sowińska 2003).

Z powyższych względów uznano zatem za celowe przeprowadzenie doświadczeń, w których oceniano wpływ stosowania osłon oraz sposobów sadzenia ząbków na wiel- kość i jakość plonu czosnku, uprawianego na zbiór wczesny z zielonym szczypiorem.

(2)

Materiał i metody

Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2003-2005 w Warzywniczym Za- kładzie Doświadczalnym Akademii Rolniczej w Szczecinie. Założono je w układzie podbloków losowych, w czterech powtórzeniach. Badanymi czynnikami były:

– rodzaj stosowanych osłon: folia perforowana o 100 otworach na 1 m², włóknina polipropylenowa o masie 17 g·m^-2, bez osłon, pole odkryte (obiekt kontrolny),

– sposób sadzenia ząbków czosnku: jeden ząbek w punkcie (obiekt kontrolny), gniazdowy – po dwa ząbki, gniazdowy – po trzy ząbki.

Powierzchnia poletka do zbioru wynosiła 0,72 m² (0,9 m × 0,8 m). Glebę pod upra- wę czosnku przygotowano zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami agrotechniki. Ząbki czosnku odmiany ‘Arkus’ sadzono w połowie października, w rozstawie 20 × 6 cm.

Wczesną wiosną poletka okrywano osłonami, zgodnie z przyjętymi założeniami meto- dyki. Osłony utrzymywano na roślinach przez okres trzech tygodni. Czosnek z zielonym szczypiorem zbierano w kolejnych latach: 8 maja (2003 rok), 9 maja (2004 rok) i 5 maja (2005 rok). Po zbiorze oceniano wielkość plonu cebul łącznie ze szczypiorem oraz długość szczypioru, liczbę liści i masę szczypioru, uzyskanych z jednej rośliny oraz średnicę cebuli czosnku. Plon handlowy stanowiły rośliny oczyszczone z zaschnię- tych liści, z obciętymi korzeniami. Uzyskane wyniki dotyczące plonowania opracowano statystycznie, za pomocą testu Tukeya, na poziomie istotności α = 0,05.

Wyniki i dyskusja

Niezależnie od badanych czynników doświadczalnych, wykazano duże zróżnicowanie plonu czosnku z zielonym szczypiorem w latach prowadzenia doświadczenia (tab. 1).

W uprawie czosnku na zbiór pęczkowy największy plon zebrano w 2005 roku, nato- miast plon najmniejszy – w pierwszym roku badań (w 2003 roku).

W 2003 oraz 2005 roku stwierdzono istotny wpływ rodzaju stosowanych osłon oraz sposobu sadzenia ząbków czosnku na wielkość plonu handlowego cebul łącznie ze szczypiorem.

W obu tych latach istotnie większy plon uzyskano z uprawy czosnku okrywanego folią perforowaną (odpowiednio: 4,11 kg·m^-2, 5,78 kg·m^-2) niż z uprawy na polu bez osłaniania. Jedynie w 2004 roku nie dowiedziono istotnego zróżnicowania plonu po- między uprawą czosnku pod osłonami a uprawą na polu bez osłon. Potwierdzają to wyniki badań prowadzonych przez Orłowskiego i in. (2005). Autorzy uzyskali większy plon szalotki, uprawianej na zbiór pęczkowy, na obiektach, na których stosowano folię perforowaną o 100 otworach na 1 m². Podobne, korzystne efekty produkcyjne otrzyma- no ze stosowania osłon z folii perforowanej w uprawie na zbiór wczesny selera nacio- wego (Siwek i Libik 2005). Rośliny, osłaniane folią perforowaną, miały ponadto naj- większą wysokość i najdłuższe ogonki liściowe.

W każdym roku prowadzenia doświadczenia stwierdzono jednocześnie istotnie większy plon roślin z sadzenia trzech ząbków czosnku w gnieździe. W tym przypadku uzyskano wzrost plonu o 116,3% w porównaniu z sadzeniem pojedynczych ząbków.

Ważniejsze cechy biometryczne roślin czosnku, zbadane bezpośrednio po zbiorze, przedstawiono w tabeli 2. Wykazano, że rośliny okrywane płaskimi osłonami charakte-

(3)

Tabela 1 Wpływ płaskich osłon oraz sposobu sadzenia ząbków na wielkość plonu handlowego

czosnku uprawianego na zbiór pęczkowy

Influence of flat covers and methods of clove planting on marketable yield of garlic cultivated for bunch harvest

Plon handlowy roślin Marketable yield of plants

(kg·m^-2) Rodzaj osłon

Type of covers

Sposób sadzenia ząbków Methods of clove planting

2003 2004 2005 2003-2005

1 ząbek w punkcie 1 clove per point

2,61 3,13 3,33 3,02 2 ząbki w punkcie

2 cloves per point

4,41 5,29 5,60 5,10 3 ząbki w punkcie

3 cloves per point

5,30 6,17 8,41 6,63 Folia perforowana

Perforated foil

średnia – mean 4,11 4,86 5,78 4,92 1 ząbek w punkcie

1 clove per point 2,79 2,67 3,21 2,89

2 ząbki w punkcie

2 cloves per point 3,53 4,13 5,40 4,35

3 ząbki w punkcie

3 cloves per point 4,10 6,60 7,12 5,94

Włóknina polipropylenowa

Polypropylene non- woven

1 clove per point

2,44 2,46 2,81 2,57 2 ząbki w punkcie

2 cloves per point

3,37 4,96 5,21 4,51 3 ząbki w punkcie

3 cloves per point

4,31 6,63 7,08 6,01 Bez osłon

(obiekt kontrolny) Without covers (control)

1 clove per point 2,61 2,75 3,12 2,83

2 ząbki w punkcie 2 cloves per point

3,77 4,79 5,40 4,65 Średnia dla sposobu

sadzenia ząbków:

Mean for methods of clove planting

3 ząbki w punkcie 3 cloves per point

4,57 6,47 7,34 6,19

NIR α = 0,05 dla – LSD α = 0.05 for:

rodzaju osłon – type of covers (I) sposobu sadzenia ząbków methods of clove planting interakcji – interaction I × II

0,58 0,47 0,69

n.i. – n.s.

0,38 0,61

0,41 0,34 0,58

0,59 0,32

0,65 n.i. – różnica nieistotna.

n.s. – non-significant.

(4)

Ważniejsze cechy biometryczne roślin czosnku, zbadane bezpośrednio po zbiorze, przedstawiono w tabeli 2. Wykazano, że rośliny okrywane płaskimi osłonami charakte- ryzowały się większą jednostkową masą, w tym także większą masą samego szczypioru. Ponadto rośliny, które rosły pod folią perforowaną oraz włókniną miały więcej dłuż- szych liści oraz większą średnicę cebul.

Tabela 2 Wpływ osłaniania oraz sposobu sadzenia ząbków na niektóre cechy biometryczne czosnku

uprawianego na zbiór pęczkowy (średnia za lata 2003-2005)

The effect of covering and methods of clove planting on some biometrical characteristics of garlic cultivated for a bunch harvest (mean for years 2003-2005)

Rodzaj osłon Type of cov-

ers

Sposób sadzenia ząbków Methods of clove

planting

Liczba liści Number of leaves

Długość szczypioru

Length of leaf (cm)

Średnica cebul Diameter

of plant (cm)

Masa rośliny (g·szt.^-1) Weight of

plant (g·pcs^-1)

Masa liści (g·szt.^-1)

Weight of leaves

(g·pcs^-1) 1 ząbek w punkcie

1 clove per point 6,7 57,70 1,65 42,30 28,00 2 ząbki w punkcie

2 cloves per point

5,9 56,45 1,50 42,95 29,35 3 ząbki w punkcie

3 cloves per point 6,8 61,95 1,41 43,60 29,08 Folia perforo-

wana Perforated foil

średnia – mean 6,5 58,70 1,52 42,95 28,81 1 ząbek w punkcie

1 clove per point

6,6 56,87 1,64 48,11 27,52 2 ząbki w punkcie

2 cloves per point 6,1 55,17 1,54 46,05 26,75 3 ząbki w punkcie

3 cloves per point

6,3 56,28 1,49 46,65 25,65 Włóknina

polipropylenowa Polypropylene non-woven

1 clove per point 5,2 47,02 1,48 33,55 21,19 2 ząbki w punkcie

2 cloves per point

5,6 51,62 1,40 43,80 24,10 3 ząbki w punkcie

3 cloves per point

6,0 52,12 1,42 44,10 24,95 Bez osłon

(obiekt kontrolny) Without covers (control)

1 clove per point

6,2 53,86 1,59 41,32 25,57 2 ząbki w punkcie

2 cloves per point 5,9 54,41 1,48 44,27 26,73 Średnia dla

sposobu sadzenia ząbków Mean for methods of

clove planting 3 ząbki w punkcie 3 cloves per point

6,4 56,78 1,44 44,78 26,56

(5)

Wnioski

1. Stwierdzono korzystny wpływ osłaniania roślin na wielkość plonu handlowego czosnku, uprawianego na zbiór pęczkowy z zielonym szczypiorem.

2. Spośród stosowanych osłon – największy plon handlowy roślin uzyskano wów- czas, gdy poletka były okrywane folią perforowaną (4,92 kg·m^-2).

3. Gniazdowy sposób sadzenia ząbków (po trzy ząbki w punkcie) przyczynił się do zwiększenia masy plonu całych roślin o 116,3% w porównaniu z sadzeniem pojedynczych ząbków.

Literatura

Kołota E., Biesiada A. (1998): Wpływ zabiegów agrotechnicznych na plonowanie wybranych gatunków warzyw polowych w uprawie na zbiór wczesny w świetle wyników badań wła- snych. Zesz. Nauk. AT-R Bydg. 215, Roln. 42: 11-19.

Kołota E., Adamczewska-Sowińska K. (2003): Zastosowanie płaskich osłon w uprawie wcze- snych odmian pora. Now. Warzywn. 37: 23-27.

Orłowski M., Jadczak D., Żurawik A. (2005): Wpływ osłony oraz średnicy sadzonych cebulek na wielkość i jakość plonu szalotki uprawianej na zbiór pęczkowy. Zesz. Nauk. AR Wroc.

515, Roln. 86: 387-393.

Siwek P. (1996): Osłony z tworzyw sztucznych w przyspieszonej uprawie warzyw. Hortpress, Warszawa.

Siwek P., Libik A. (2005): Wpływ osłon z folii i włókniny w uprawie wczesnej selera naciowego na wielkość i jakość plonu. Zesz. Nauk. AR Wroc. 515, Roln. 86: 483-490.

Tendaj M., Mysiak B. (2006): Plonowanie cebuli zwyczajnej i szalotki w uprawie na zbiór pęczkowy. Folia Hortic. Supl. 2: 186-191.

THE INFLUENCE OF FLAT COVERS AND METHODS OF CLOVE PLANTING ON YIELDING OF GARLIC CULTIVATED FOR BUNCHING HARVEST

S u m m a r y

In the experiment conducted in the years 2003-2005 the effect of flat covers (perforated foil, polypropylene non-woven) and the method of clove planting (one clove per point, two and three cloves per point) on the quantity and quality of the yield of garlic grown for bunching harvest was estimated. On the average for two years of the study the highest yield was obtained when the plants were covered by perforated foil. Moreover, the plants were characterized by greater number of leaves, greater mass of green leaves and greater bulb diameter. Among the analysed clove planting methods – the best productive effects were obtained for planting three cloves per point.