r
I
'I?i:
. ,.\
.. t. ,"'"
,
\
\ 4
Zbiór
dokumentomr· urz?dowych ,
dotvczacvch stosunku
WolneQo Miasta Gda?ska
do Rzeczypospolitej Polskiej
Zebrane i wydane przez Komisarjat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Gda?sku
j
\ Gda?sk 192.1
Druk: Dr uke rnf e Gda?ska, Tow. Akc. w Gda?sku".
I
Z biegiem czasu i w miar? "rozwoju stosunków polsko-gda?skich wzrasta?a coraz
bardziej liczba dokumentów urz?dowych, na których opiera si? ca?a struktura prawna tego
stosunku. Dokumenty te b?d? to /przechowywane w archiwach urz?dowych, a wi?c nie- J
dost?pne dla szerokich kó? zainteresowanych, b?d? to rozrzucone po ró?nych wydawnictwach
urz?dowych lub prywatnych, uniemo?liwia?y, a przynajmniej utrudnia?y utworzenie sobie do-
k?adn'ego obrazu, jak stosunek Gda?ska do Rzeczypospolitej Polskiej powsta?, jak si?
rozwija? i w jakiem znajduje si? obecnie stadjum. - Brak zbioru, któryby obejmowa?
wszystkie, dokumenty urz?dowe odnosz?ce si? do, tej kwestji daje si? odczuwa? nie tylko
tym, którzy zajmuj? si? rozwojem stosunku Gda?ska do Polski z punktu widzenia naukowego,
lecz co wi?cej tym, którzy z mocy swego urz?du ze spraw? t? stykali si?, lub ci?gle si?
stykaj?·
'\;
Brak ten ma usun?? zbiór, którego pocz?tek i zarazem cz??? I. stanowi niniejszy tom.
Zbiór wydawany b?dzie rocznikami i obejmowa? b?dzie dokumenty wydane w miriionym
roku, u?o?one sposobem chronologicznym. Zbiór b?dzie obejmowa?: decyzje i opinje kon-
ferencji ambasadorów, rezolucje Rady Ligi Narodów dotycz?ce spraw gda?skich, decyzje
Wysokiego Komisarza Ligi Narodów w Gda?sku, decyzje mi?dzysojuszniczej komisji po-
dzia?u mienia poniemieckiego w Gda?sku, umowy polsko-gda?skie i inne maj?ce znaczenie
lub wp?yw na ukszta?towanie si? stosunków polsko-gda?skich, oraz wa?niejsze ko?cowe
protokó?y z rokowa? polsko-gda?skich, na których rozstrz?sano i prowizorycznie za?atwiono
pewn? sporn? kwesti?. -
Dokumenty b?d? podawane w tekscie autentycznym. Tam, gdzie Atekst autentyczny
jest dwuj?zyczny (francuski i angielski) wybrano tekst francuski. - Wyj?tkowo wyci?g
z Traktatu Wersalskiego i Konwencji paryskiej podano w obu j?zykach, ze wzgl?du na za-
sadnicze znaczenie obu dokumentów i niejednokrotnie ju? zasz?? potrzeb? pos?ugiwania si?
oboma tekstami. -
Maj?c na oku w pierwszym rz?dzie cel praktyczny i uczynienie zbioru dost?pnym
dla wszystkich, dodane b?dzie do tekstu autentycznego t?omaczenie polskie, wprawdzie rne
autoryzowane, jednak o ile mo?no?ci ?cis?e i dok?adne. -
Z tego powodu dla interpretacji jest miarodajnym jedynie tekst autentyczny.
W niniejszej cz??ci pierwszej odst?piono nieco od za?o?enia, na jakim ca?y zbiór
b?dzie oparty, gdy? umieszczono w niej szereg dokumentów, które wprawdzie nie odnosz?
si? bezpo?rednio do stosunku Wolnego Miasta Gda?ska do Rzeczypospolitej Polskiej,
- IV-
jednakowo? przedstawiaj?c ró?ne stadja powstawania Wolnego Miasta i wprowadzania w ?ycie
Traktatu Wersalskiego przyczyni? si? mog? pó?niej do zrozumienia niejednej kwestji. Do
tych dokumentów nale??: umowa co do przej?cia, tudzie? przej?cie, obszaru gda?skiego
pod zarz?d G?ównych Mocarstw Sprzymierzonych i' Stowarzyszonych (dok. 5. 6), umowa I
w sprawie utworzenia S?du Wy?;zego dla Gda?ska i K?ajpedy (dok. 23), umowa gda?sko-
. niemiecka co do wykonywania prawa opcji (dok. 33), umowa gda?sko-niemiecka. w sprawie
urz?dników niemieckich w Gda?sku (dok. 35), szereg rozporz?dze? Administratora Mocarstw
Sprzymierzonych i Stowarzyszonych co do utworzenia tymczasowych w?adz Wolnego Miasta,
przeprowadzenia wyborów do Konstytuanty gda?skiej, okre?lenia jej stanowiska prawnego itd.
(dok. 8. 11. 12. 13. 18. 19. 20. 36.), proklamacja Wolnego Miasta Gda?ska (dok. 30),
proklamowanie ukonstytuowania si? Senatu (dok. 42), konstytucja (dok. 24) i ustawa zmie-
niaj?ca projekt konstytucji (dok. 43). -
Ponadto umieszczono rozporz?dzenie Administratora G?ównych Mocarstw Sprzy-
mierzonych i Stowarzyszonych co do prawa flagi okr?tów handlowych a to ze wzgl?du na
pó?niejsze postanowienia art. 8 i 9 konwencji paryskiej (dok. 10).
Rozporz?dzenie Administratora G?Ównych Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzy- .
szonych wydane w zakresie administrowania terytorjum przysz?ego Wolnego Miasta podano
w j?zyku niemieckim, t. j. w takim, w jakim by?y umieszczone w "Staatsanzeiger fur Oanzig".
G?ówny cel, jaki zapocz?tkowany zbiór ma na oku, jest cel praktyczny i urz?dowy,
i dlatego ewentualne wady w nim dostrze?one z punktu widzenia naukowego nale?y po?o?y?
na karb jego celowo?ci.
Nast?pne cz??ci obejm?: cz??? II. rocznik 1921, cz??? III rocznik 1922, cz??? IV.
rocznik 1923.
Dla orjentacji umieszczono na koncu skorowidz alfabetyczno-rzeczowy .
./'
•
Spis rzeczy.
•
Nr.
doku-
mentu
D a t a
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.'
Rok I Dzie? I Miesi?c
1918.
1919.
,,,
1920.
"
"
"
"
"
"
"
8.
16.
28.
9.
13.
13.
5.
11.
18.
'25.
stycze?
czerwiec
czerwiec
czerwiec
stycze?
stycze?
marzec
marzec
marzec
marzec
luty
T r e ? ?
13-ty punkt warunków pokojowych Wilsona przedsta-
wiony na kongresie w Waszyngtonie . :
Uwagi delegacji pokojowej niemieckiej do warunków
pokojowych (cz??? I ust?p D - Gda?sk)
Odpowied? mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszo-
nych na kontr- propozycje delegacji niemieckiej
odno?nie do warunków pokojowych (lettr' envoi,
section 9 - wyj?tek, - section 11 w ca?o?ci
i partie 12 wyj?tek)
Wyci?g z traktatu pokojowego podpisanego w Wersalu
mi?dzy mocarstwami sprzymierzonemi i sto warzy-
I szonemi a Niemcami (artyku? 100 do 108, w??cznie
z pierwotnem brzmieniem artyku?ów 102, 104 i 105)
Umowa w sprawie odst?pienia obszaru K?ajpedzkiego
i Gda?skiego .
Obwieszczenie naczelnego prezydenta rejencji Foerstera
o przej?cie w?adzy nad terytorjum przysz?ego
W. M. Gda?ska przez Mocarstwa Sprzymierzone
i Stowarzyszone .
Rezolucja Rady Ligi Narodów w sprawie mianowania
Wysokiego Komisarza Ligi Narodów w Gda?sku,
oraz memorandum W sprawie kompetencji Wy-
sokiego Komisarza Ligi Narodów w Gda?sku.
Rozpoaz?dzenie Wysokiego Komisarza Ligi Narodów
w Gda?sku Towera w sprawie utworzenia "Staats-
rat" (Rady stanu)
Rozporz?dzenie Wysokiego Komisarza Ligi Narodów
w Gda?sku w sprawie pobierania c?a od towarów
przychodz?cych na teren przysz?ego W. M. Gda?ska
z Niemiec i z Polski
Rozporz?dzenie Wysokiego Komisarza Ligi Narodów
w Gda?sku w sprawie flagi okr?tów handlowych
Rozporz?dzenie Wysokiego Komisarza Ligi Narodów
w Gda?sku w sprawie rozszerzema "Staatsrat"
(Rady stanu)
Strona
2.
3.
5.
8.
12.
13.
14.
16.
18.
18.
19.
- VI-
Nr.
doku- mentu
D a t a
Rok I Dzie? I Miesi?c
T r e ? ?
II. I
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
1920.
•
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
•
27.
11.
13.
13.
22.
7.
19.
31.
1.
2.
11.
28.
marzec
kwiecie?
kwiecie?
(
kwiecie?
kwiecie?
maj
maj maj
czerwiec
czerwiec
lipiec
lipiec
Rozporz?dzenie Wysokiego Komisarza Ligi Narodów
w Gda?sku w spraWIe rozpisania wyborów do
konstytuanty gda?skiej '..
Rezolucja Rady Ligi Narodów w sprawie wyborów do
konstytuanty gda?skiej, memorandum Sekretariatu
Generalnego Ligi Narodów w tej?e' sprawie, oraz
ordynacja wyborcza do konstytuanty przed?o?ona
przezWysokiegoKomisarzaLigiNarodówwGda?sku
Ugoda zawarta mi?dzy Rz?dem Rzeczypospolitej Polskiej
a Pe?nomocnikiem G?ównych Mocarstw Sprzy-
mierzonych i Stowarzyszonych oraz Administra-
torem przysz?ego W. M. Gda?ska w sprawie wy-
?ywienia Gda?ska
Rozporz?dzenie wykonawcze to tej?e umowy
Prowizoryczna umowa zawarta mi?dzy Rzecz?pospolit?
Polsk? a Pe?nomocnikiem G?ównych Mocarstw
Sprzymierzonych i Stowarzyszonych i tymczasowym
Administratorem przysz?ego W. M. Gda?ska -
zmierzaj?ca do zbli?enia Polski i Gda?ska wI dzie-
d?inie interesów ekoncmicznych. . . . . . . .
Rezolucja Konferencji Ambasadorów w sprawie zawarcia
konwencji przewidzianej wart. 104 traktatu poko-
jowego, tworzenia w Gda?sku bazy wojennej lub
morskiej, oraz utworzenia Rady Portu . . . . .
Raport Wysokiego K?mlsarza Ligi Narodów w Gda?sku
o wyniku wyborów do konstytuanty gda?skiej .
Rozporz?dzenie Wysokiego Komisarza Ligi Narodów
w Gda?sku w sprawie konstytuanty i stanowiska
prawnego jej cz?onków.
Rozporz?dzenie Wysokiego Komisarza Ligi Narodów
w Gda?sku w sprawie zwo?ania konstytuanty przy-
sz?ego W. M. Gdarlska
Umowa zawarta mi?dzy Rz?dem Polskim a Administracj?
koalicyjn? w Gda?sku w spraWIe emigracJI I re-
emigracji w Gda?sku
Rezolucja Konferencji Ambasadorów w sprawie utwo-
rzenia w Gda?sku Rady Portu oraz w sprawie wy-
konywania miejscowej administracji celnej przez
urz?dników gda?skich
Umowa zawarta mi?dzy Przedstawicielem Mocarstw
Sprzymierzonych i Stowarzyszonych w K?ajpedzie
a Przedstawicielem Mocarstw Sprzymierzonych
i Stowarzyszonych w Gda?sku w sprawie prowi-
zorycznego S?du wy?szego dla Gda?ska i Ktajpedy
Strona
20 .
20.
27.
30.
32.
54.
55.
57.
59.
60.
60.
61.
Nr.
doku-
mentu
D a t a
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
Rok I Dzie? I Miesi?c
1920.
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
11.
22.
8.
22.
8.
20.
27.
5.
6.
8.
9.
12.
15.
17.
sierpie?
sierpie?
wrzesie?
wrzesie?
pa?dziernik
pa?dziernik
pa?dziernik listopad
listopad
listopad
listopad
listopad
listopad
listopad
T r e ? ?
Konstytuanta gda?ska uchwala konstytucj? dla przy-
sz?ego W. M. Gda?ska (tekst uchwalonej kon-
stytucji)
Protokó? prolongaty umowy tymczasowej z dnia 22-go
kwietnia 1920 .
Zobowi?zanie SI? Rz?du polskiego do zaopatrzenia
przysz?ego W. M. Gda?ska w artyku?y pierwszej
potrzeby
Przepisy wykonawcze dotycz?ce wykonania zobo-
wi?za? Rz?du polskiego z dnia 8-go wrze?nia 1920
Rezolucja Konferencji Ambasadorów w sprawie po-
dzia?u materja?u wojennego znajduj?cego SI? na
terytorjum Gda?ska
Pismo Konf?rencji Ambasadorów do Ligi Narodów
z infor??j? odno?nie do konwencji maj?cej si?
zawrze?jni?dzy Polsk? a W. M. Gda?skiem w my?l
art. 104 traktatu Wersalskiego
Proklamowanie Gda?ska Wolnem Miastem
Pisn:o Delegacji gda?skiej do Prezydenta Konferencji
Ambasadorów w spraWIe rozci?g?o?ci uprawnie?
obywateli polskich na terytorjum W. M. Gda?ska
Odpowied? Prezydenta Konferencji Ambasadorów na
Zapytanie Delegacji gda?skiej z dnia 5. listopada
1920 W której ten?e stwierdza, ?e obywatele polscy
nie maj? praw politycznych W Gda?sku
Umowa zawarta mi?dzy Rz?dem niemieckiem a W. M.
Gda?skiem w sprawie wykonania prawa opcji prze-
widzianego wart. 105 i 106 traktatu Wersalskiego
Konwencja podpisana w Pary?u mi?dzy Rzecz?pospolit?
Polsk? a W. M. Gda?skiem w wykonaniu posta-
nowie? art. 104 traktatu wersalskiego
Umowa zawarta mi?dzy Rz?dem niemieckiem a W. M.
Gda?skiem w wykonaniu umowy z dnia 9. stycznia
1920 w sprawie tymczasowej czynno?ci niemieckich
urz?dników na odst?pionym obszarze W. M.
Gda?ska
Rozporz?dzenie Wysokiego Komisarza Ligi Narodów
w Gda?sku w. sprawie utworzenia Rz?du W. M.
Gda?ska
Raport hr. lshiego i rezolucja Rady Ligi Narodów
w sprawie postanowie? konstytucji gda?skiej,
konwencji polsko-gda?skiej i mandatu obrony
Gda?ska
Strona
64.
78.
78.
84.
91.
92.
93.
95.
?7.
9/.
100.
111.
118.
118.
- VIII-,
Nr.
doku-
mentu
D a t a
38.
39.
40.
41 ..
42. (
43.
44.
45.
46.
47.
Rok I Dzie? I Miesi?c
1920.
"
"
"
"
"
"
"
"
"
? I
, 27.
18.
18.
26.
26.
7.
9.
10.
17.
27.
listopad
listopad
listopad
listopad
grudzie?
grudzie?
grudzie? l
grudzie?
grudzie?
grudzie?
Tre??
Rezolucja Konferencji Ambasadorów w sprawie wyco-
fania z Gda?ska wojsk sprzymierzonych, jakote?
podzia?u broni i mienia poniemieckiego
Rezolucja Konferencji Ambasadorów w sprawie przy-
dzielenia Polsce materja?u wojennego znajduj?cego
si? w Gda?sku
Prolongata zobowi?zania Rz?du polskiego z dnia
8. wrze?nia 1920 w spraWIe zaopatrzenia W. M.
Gda?ska w artyku?y pierwszej potrzeby
Rozporz?dzenie wykonawcze dodatkowe do przepisów
wykonawczych z 22. wrze?nia 1920 dotycz?cych
wykonania obowi?za? Rz?du polskiego przyj?tych
w dniu 8. wrze?nia 1920 .
Senat W. M. Gda?ska og?asza swoje ukonstytuowanie
si? i obj?cie urz?dowania
Ustawa gda?ska zmieniaj?ca postanowienia konstytucji
uchwalonej w dniu 11. sterprua 1920 w my?l
rezolucji Rady Ligi Narodów dnia 17. listopada 1920
Rada Ligi Narodów mianuje tymczasowym Wysokim
Komisarzem Ligi N?rodów w Gda?sku p. Attolico
Rada Ligi Narodów mianuje Wysokim Komisarzem
Ligi Narodów w Gda?sku genera?a Hakinga
Rezolucja Konferencji Ambasadorów w sprawie oddania
Polsce arsena?u gda?skiego wraz z ca?em urz?-
dzeniem
Rezolucja Konferencji Ambasadorów <v sprawie zaprze-
stania wyrobu broni w Gda?sku i nominacji Pre-
zydenta Rady Portu.
Skorowidz alfabetyczno-rzeczowy.
Omy?ki druku .'
Strona
130.
130.
131.
131.
132.
133.
134.
134.
135.
135.
137.
141.
Cz???
1918-1920. '
?::::::>:}::::::::::
•
.'
- 2 -
•
.. 19 ,
1 .
. . . . 13. Nale?y utworzy? niepodleg?e Pa?stwo Polskie, które obejmowa?oby obszary
zamieszka?e przez ludno?? niew?tpliwie polsk?, które mia?oby zapewniony wolny i bezpieczny
dost?p do morza i którego polityczna i gospodarcza niepodleg?o?? oraz ca?o?? terytorjum
by?yby zagwarantowane przez umow? mi?dzynarodow?. . . . . .
(Z mowy Wilsona wyg?oszonej na kongresie w Waszyngtonie w dniu 8. stycznia 1918.)
o.
...
1. •
. . . . 13. An independent Polish state should be erected which should include the
territories 'inhabited by indisputably Polish populations, which should be assured a free
and secure access to the sea, and whose political and economic independence and terri-
torial integrity should be guaranteed by international covenant. . . . . '. . .
(The 13th point of President Wilson's speach held on January 8 th 1918 in the Congress of U. S. A.)
1*
..
3 -
2.
, I
Uwagi Delegacji niemieckiej do warunków pokojowych.
..
- - - - - - - - - - -- - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
II. Z A G A D N I E N I A T E R Y T O R J A L N E.
.
D. G d a?s k.
W szczególno?ci stoi ??dane wart. 100 do 108 oddanie czysto niemieckie_go hanze-
atyckiego Gda?ska i jego równie? czysto niemieckiej okolicy - w jaskrawej sprzeczno?ci ze
wszystkierui zapewnieniami uczynionemi w o?wiadczeniach Prezydenta Wilsona. - Gda?sk
wykaza? wed?ug spisu z 1. grudnia 1910 znikom? mniejszo?? mówi?cych po polsku (3,5°/0),
okr?g "Danziger Niederung" 1%, okr?g Marienburg 3°1o, a tak?e okr?g "Danziger Hohe"
mia? tylko 11 °/0• Sami Polacy nie' zaprzeczaj? powa?nie, ?e Gda?sk mia? zawsze charakter
niemiecki. Próba uczynienia "Gda.?ska Wolnem Miastem, oddania jego spraw komunikacji
i zast?powania jego praw na zewn?trz przez pa?stwo Polskie, prowadzi?aby do gwa?townego
oporu i do trwa?ego stanu wojennego na wschodzie. Przytem zarz?dzenia gospodarcze tak
zosta?y wydane, ?e dla Gda?ska wszelka komunikacja z Niemcami b?dzie jak najbardziej
utrudniona, widocznie w ,tym celu, by to czysto niemieckie terytorjum z biegiem czasu pod
naciskiem gospodarczym spolonizowa?.
Rz?d niemiecki jest zmuszony odrzuci? zamierzone narodowe pogwa?cenie Gda?ska
i podtrzyma? swe ??danie, by Gda?sk z okolic? pozosta? przy Rzeszy Niemieckiej.
Akceptuj?c artyku? 13. mowy prezydenta Wilsona, z dnia 8. stycznia 1918. Rzesza
Niemiecka zgodzi?a si? zapewni? powsta? maj?cemu Pa?stwu Polskiernu "wolny
dos??p do
19
.2.
Bemerkungen
der deutschen Delegation zu den Friedensbedingungen.
v
- -
..L- __ ...,.- _. _
II. T E R R I T O R I A L E F R A G E N.
\
D. Danzig.
Insbesondere steht die in den Artikeln 100 bis 108 verlangte Preisgabe der rem
deutschen Hansestadt Danzig und ihrer ebenfalls rein deutschen Umgebung in schroffstem
Gegensatz zu allen in den Erklarungen des Prasidenten Wilson gegebenen Zusicherungen.
Danzig wies nach der Zahlung vom 1. Dezember 1910 eine verschwindende polnisch
sprechende Minderheit von 3,5 % auf, der Kreis Danziger Niederung 1 "l«, der Kreis Maricn-
burg 3 %, auch der Kreis Danziger H6he hatte nur 11 "l«, Selbst die Polen bestreiten
nicht ernstlich, dass Danzig stets deutschen. Charakter gehabt hat. Der Versuch, Danzig
zu einer F rei en Stad t zu machen, sein Vcrkehrswesen und die Vertretung seiner Rechte
nach aussen dern polnischen Staat auszuliefern, wiirde zu heftigelTI Widerstand und zu einem
dauernden Kriegszustand im Osten fJihren. Oabei sin d die wirtschaftlichen Massnahmen
50 getroffen, dass fur Danzig [eder Verkehr mit Deutschland aufs Aeusserste erschwert
wird - offenbar zu dem Zweck, dieses rein deutsche Gebiet im Laufe der Zeit durch
wirtschaftlichen Oruck zu polonisieren. Die deutsche Regierung mus s darurn die beabsichtigte
I nationale Vergewaltigung Danzigs ablehnen und die Forderung erheben, Danzig und U m-
I gegend beim Deutschen Reich zu belassen.
Mit der Annahme des Punktes 13 der Rede des Prasidenten Wilson VOlTI 8. januar 1918
hat Deutschland sich einverstanden erklart, dass dem zu schaffenden polnischen Staat "eln
,
I
- 4
morza". Rz?d Niemiecki uczyni? to, po mowie Prezydenta Wilsona w Senacie z dnia
22. stycznia 1.917 r. w której ten ostatni powiedzia?:
" .... ka?demu narodowi, który walczy obecnie wszystkiemi ?rodkami i ze wszystkich
si? o swój rozwój, nale?y przyzna? bezpo?redni dost?p do wielkich dróg komunikacyjnych
morza. Gdzie ten dost?p nie móg?by by? zapewniony terytorjalnie, winien by? u?atwiony
przez zneutralizowanie dróg komunikacyjnych, zagwarantowane pokojem ogólnym. Przez
sprawiedliwe rozgraniczenia, ?aden naród nie powinien by? wy??czony od wolnego dost?pu!
do dróg handlu mi?dzynarodowego".
Na tych podstawach Rz?d Niemiecki jest sk?onny do wykonania zobowi?za?, które
przyrzek? t. j. do udzielenia Polsce wolnego dost?pu do morza, czyni?c Klajped?, Królewiec,
Gda?sk portami wolnemi i udzielaj?c rozleg?e prawa Polsce. Na mocy odpowiednich umów
i zobowi?za? Pa?stwo Polskie mo?e uzyska? prawo budowy i u?ytkowania urz?dze? koniecz-
nych w wolnych portach (doki, pontony, sk?ady, nadbuny) itd. Rz?d Niemiecki jest sk?onny
do zawarcia umowy z Pa?stwem Polskiem w sprawie u?ytkowania dróg ?elaznych, ??cz?cych'
Polsk? z ziemiami wchodz?cemi w sk?ad dawnego pa?stwa rosyjskiego z jednej strony,
oraz z portami K?ajped?, Królewcem i Gda?skiem z drugiej strony. Umowa powy?sza
udzieli Polsce odpowiednich zabezpiecze? w sprawie op?at i u?ytkowania tych dróg.
Warunek by?by jednak, ?e Niemcy, na tych samych warunkach równie? b?d? korzy-'
sta?y z dróg ?elaznych w Polsce, i z dróg ?elaznych, znajduj?cych si? pod protekcj? Polski,
dla przewozu przez Polsk?, dla komunikacji z Litw?, i ?otw?. Taryfy kolejowe u?o?one
wspólnie z Polsk? musia?yby korzysta? z wyj?tkowych warunków z tern, ?e nie b?d? mog?y
by? rozci?gni?te przez Rz?dy sprzymierzone i stowarzyszone na inne niemieckie drogi ?elazne.
Pozatern Rz?d niemiecki by?by sk?onny do udzielenia mo?no?ci korzystania na bardzo
szerokich zabezpieczeniach z dróg wodnych prowadz?cych z Polski, Litwy i ?otwy do morza
Ba?tyckiego, przez Prusy Zachodnie i Wschodnie, celem swobodnego u?ytkowania I prze-
wozu. Wzajemno?? ze strony Polski jest warunkiem nieodzownym,
W sprawie Wis?y odsy?a si? do wyja?nie? w sprawie ?eglugi wewn?trznej.
---?---
I
I
