Edward Sztafrowski
Posoborowe prawodawstwo
kościelne : 38. Motu proprio "Mysterii
paschalis" promulgujące przepisy
powszechne dotyczące roku
liturgicznego i ogólny nowy
Kalendarz Rzymski
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 13/3-4, 214-220
214
D okum enty, recen zje, sp raw o zd a n ia[
32
]
sty tu c je i zarząd zen ia w y d an e przez naszych P o p rzedników i w szelkie in n e przep isy , chociażby były godne szczególnej w zm ian k i i odw ołania.
D an w Rzym ie, u św. P io tra , d n ia 3 k w ietn ia, tj. w W. C zw artek, 1969 r., szóstego naszego p o n ty fi k atu .
PA W EŁ VI P P.
36
D EKRET K O N G R E G A C JI OBRZĘDÓW
prom ulgujący nowy „Porządek Mszy św .” i Wprowadzenie Ogólne do M szału Rzymskiego (6. IV. 1969 r.)
(Ordo M issae — ed itio ty p ic a, 5)
37
W PRO W ADZENIE OGÓLNE DO M SZAŁU RZY M SKIEGO IN S T IT U T IO G ENER ALIS M ISSA LIS ROM ANI
(Ordo M issae, j.w., 13—76)
J e s t to b ard z o obszerny doku m en t, za w ierając y przepisy p ra w n o - -litu rg ic z n e dotyczące sposobu o d p raw ia n ia Mszy św., a ta k ż e m iejsca odpaw ian ia, szat litu rg iczn y c h itp. Je st zam ieszczony w całości w „P o soborow ym P ra w o d a w stw ie K ościelnym ”.
38.
MOTU P R O PR IO „M Y STERII P A S C H A L IS ”
prom ulgujące przepisy powszechne dotyczące roku liturgicznego i ogólny nowy Kalendarz Rzymski.
L IT T E R A E A PO STO L I С AE M OTU P R O P R IO DATAE
Normae universales de anno liturgico et novum Calendarium Romanum generale approbantur.
(AAS 61(1969) 222—226)
PA U LU S P P . VI P A P . PAW EŁ VI
M Y STER II PA S C H A L IS ce le b ra - SOBOR W A TY K A Ń SK I I I jasno tionem p o tissim u m h a b e re in re li- n as poucza, że sp raw o w an ie ta je m - gioso C hristianorum cu ltu m om en- nicy p asch a ln ej m a zasadnicze zn a
-tu m , ean d em q u e p e r dierum , h e b d o m a d a ru m to tiu sq u e a n n i e x p lic a ri cu rsu m , d ilucide sa cro san c to Con cilio V aticano II docem ur. E x quo se q u itu r, opus esse, u t idem p asch a le C h risti m y ste riu m in in s ta u r a tio n e a n n i litu rg ici, cuius n o rm ae ab ipsa S a n c ta Synodo tr a d ita s u n t l, in clario re luce p o n a tu r, sive ad o rd in atio n em p ro p rii, quod vocant, de T em p o re ac de S an ctis, sive ad C a le n d a rii R om ani recognitionem q u o d a ttin e t.
I
Re enim v era , p ro g re d ien tib u s saeculis, fa c tu m est, u t tu m ex a u c tis p erv ig iliis religiosis festis, eo ru m q u e p e r octo dies ce le b ra tio nibus, tu m ex v a riis a n n i litu rg ici sensim in te rs e rtis p a rtib u s, ita non n u m q u a m p e c u lia rib u s p ie ta tis e x e r cita tio n ib u s c h ristifid e le s u te re n tu r, u t eorum m e n tes a p rae cip u is d iv in a e R edem ptionis m y steris q u a d a m te n u s sevocari v id e re n tu r.
Sed nem in em la te t, a D ecessori bus N ostris S. P io X e t ven. rec. Jo a n n e X X III n o n u lla d a ta esse p ra e c e p ta eo sp e cta n tia , u t p a r ite r dies dom inica, in suam p ristin a m d ig n ita te m re s titu ta , v e re p ro p rie - q u e „p rim o rd ia lis dies fe s tu s ” 2 ab o m nibus h a b e re tu r, p a r ite r litu rg ic a sa c ra e q u ad ra g esim ae ce le b ra tio in s ta u re tu r. N eque m in u s te n e tu r, D e cessorem N ostrum ven. rec. P ium
czenie w relig ijn y m k ulcie ch rześ c ija n i że je st ona w y ja ś n ia n a w p o szczególnych d niach i tygodniach całego roku. W y n ik a z tego kon ie czność b ard z iej jasnego uw idocznie n ia w spom nianej T ajem n icy P a schalnej C h ry stu sa w zw iązku z od now ą ro k u liturgicznego w edług n o rm w sk azan y ch przez sam S obór 1, czy to gdy chodzi o ułożenie „Części okresow ej w ła s n e j” i „O św iętych w ła s n e j”, czy też co dotyczy odnow y K ale n d arza Rzym skiego.
I
W iadom o, że w ciągu w ieków na sk u te k p o w iększania liczby w igilii, różnych św iąt, obchodzonych czę sto z o k ta w ą , czy też n a sk u te k w łąc za n ia do k a le n d a rz a litu rg ic z nego pow oli różnych now ych czę ści, w ie rn i ta k n ie ra z byli z a ab so r b o w an i poszczególnym i ćw iczeniam i pobożnym i, że — ja k się w y d a w a ło — ich u w ag a b y ła w pew ien spo sób o d w ra ca n a od głów nych ta je m nic Bożego odkupienia.
J a k w iadom o nasi P oprzednicy: św. P iu s X i ś.p. J a n X X III w y dali pew ne zarząd zen ia zm ie rz a ją ce w ty m k ie ru n k u , ażeby dzień P a ń sk i (niedziela) p rzyw rócony do sw ej p ie rw o tn e j godności, został przez w szystkich u zn a n y ja k o p r a w dziw ie i w łaściw ie „p ierw o tn y dzień św iąteczn y ” * oraz, by odnow ić li turg iczn e przeżycie w ielkiego P o stu. W n iem niejszym sto p n iu n a le
-1 C o n stitu tio de sa c ra L itu rg ia „S acro san ctu m C oncilium ”, cap. V; A.A.S. 56, 1964, pp. 125—128.
216 D okum enty, recen zje, sp raw o zd a n ia [34] X II decreto f a c to 3 m andavisse, u t
a p u d E cclesiam O ccidentalem , in te r N octem P asch alem , sollem nis v ig i lia re d in te g ra re tu r; in q u a dum S a c ra m e n ta C hristianae in itiatio n is ce le b ra re n tu r, populus D ei cum C h ri sto D om ino ré su rg e n te su u m re n o v a r e t sp iritu a le foedus.
H i v id elicet S um m i P ontifices, S an cto ru m P a tr u m in stitu tio n e m firm ite rq u e cath o licae Ecclesiae t r a d ita m d o ctrin am secu ti rectissim e se n tie b a n t, a n n a li L itu rg ia e cursu non modo fa c ta com m em orari, q u i bus C h ristu s Iesu s sa lu te m nobis m o rien d o a ttu lit a u t p ra e te rita ru m re ru m g e staru m m em o riam rep e ti, q u am m é d ita n te s c h ristifid eliu m anim i, vel sim pliciores, e ru d ire n tu r e t n u tr ir e n tu r , v eru m eiam iidem edo ceb an t a n n i litu rg ici ce le b ra tio nem „p ecu liari sa c ra m e n ta li v i e t efficacia p o lle re ad C hristianam v i ta m ale n d a m ” 4. Q uod quidem Nos- m e tip si e t se n tim u s e t p ro fitem u r.
R ecte ig itu r ac m e rito cum „S a c ra m e n tu m N a tiv ita tis C h risti” δ, eiu sq u e in m undo agim us m a n ife statio n em , illu d d ep recam u r, „u t p e r eum , quem sim ilem nobis fo ris ag novim us, in tu s re fo rm a ri m e re a m u r ” 6; e t cum eiusdem C h risti P a sc h a ren o v am u s, a Sum m o Deo poscim us, u t, qui' cum C hristo sin t re n a ti, „sac ra m en tu m vivendo te
-ży po d k reślić z a rz ą d z e n ie 3 naszego P o p rz ed n ik a ś.p. P iu sa X II, p rz y w ra c a ją c e w K ościele zachodnim uroczystą w igilię w Noc P asch aln ą. G dy w czasie tej w igilii są sp raw o w a n e S a k ra m e n ty w tajem n icz en ia chrześcijańskiego, w ted y lu d Boży o d n aw ia sw oje duchow e p rzy m ie rze ze z m artw y ch w sta ły m C h ry stu sem P anem .
P apieże ci, idąc za w sk azan iem św iętych O jców i trw a ją c m ocno p rzy p rzek azy w an ej nauce K ościoła K atolickiego, b ardzo słusznie w ycho dzili z założenia, że w ciągu ro k u liturgicznego nie tylk o w spom ina się p ew n e fa k ty , dzięki k tó ry m J e zus C h ry stu s u m ie ra ją c dokonał n a szego zbaw ienia, i n ie ty lk o p o w ta rz a się w spom nienie d aw nych czy nów , z k tó ry c h ro zw ażania ch rze ścijan ie n aw e t nie w y k ształcen i czerpią n a u k ę i p o k arm , lecz po uczali jednocześnie, że przeży w an ie ro k u liturgicznego „posiada szcze gólną sa k ra m e n ta ln ą m oc i sk u te cz ność dla p o d trzy m y w a n ia życia c hrześcijańskiego” 4. T ak sam o i m y sądzim y i to w yznajem y.
S łusznie p rz e to obchodząc „T a je m n ic ę N arodzenia C h ry stu sa ” 5 i jego o b ja w ien ia się św ia tu , p ro si m y: „abyśm y zostali w ew nętrznie· p rze k szta łc en i przez Tego, któ reg o z e w n ętrzn e podobieństw o do n a s p o znaliśm y” * a o d n aw ia ją c P asch ę 3 S.R.C. D ecretum „D om inicae R e su rre c tio n is”, die 9 m ensis F e b ru a rii anno 1951 d atu m ; A.A.S. 43, 1951, pp. 128—129.
4 S.R.C. D ecretum „M axim a R ed em p tio n is”, die 16 m ensis N ovem b ris an n o 1955 d a tu m ; A.A.S. 47, 1955, p. 839.
5 S. L eo M agnus, S e rm o X X V II in N a tiv ita te Dom ini, 7, 1: P L 54 216.
n ea n t, quod fide p e rc e p e ru n t” 7. N am , u t C oncilii-O ecum enici V a ti cani I I v erb is u ta m u r, Ecclesiae „m y ste ria R e dem ptionis ita rec o lens, d iv itias v irtu tu m a tq u e m e ri to ru m D om ini sui, adeo u t om ni tem p o re quodam m odo p ra e se n tia r e d d a n tu r, fid elib u s a p e rit, q u i ea a ttin g a n t e t g ra tia sa lu tis re p le a n t u r ” «
Q uam ob rem a n n i litu rg ic i r e cognitio, n o rm ae q u e eius in s ta u r a tionem consequentes, ad n ih il aliu d p e rtin e n t, nisi u t fideles p e r fiïïem , spem , c a rita te m a rd e n tiu s cum „to to... C h risti m y sterio p e r an n i c ir culum ex p lica to ” · com m unicent.
II
A quo a rg u m e n to illu d h a u d q u a - q u am dissid ere ex istim am u s, etia m fe sta B e atae M ariae V irginis, „quae in d isso lu b ili n ex u cum F ilii su i opere s a lu ta ri c o n iu n g itu r” i0, e t m em orias S an cto ru m , q u ib u s iu re m e rito „dom inorum n o stro ru m M a r ty ru m e t V icto ru m ” 11 n a ta lic ia ac- c e n se n tu r, n itid a lu m in is c la rita te fu lg ere; cum „festa S an cto ru m m i rabilia... C h risti in se rv is eius p r a e d icen t, e t fid elib u s o p p o rtu n a p ra e
-C h ry stu sa, p rosim y najw yższego Bo ga, by ci, k tó rz y zostali z C h ry stu sem odnow ieni, „przestrzeg ali w ży ciu zobow iązań, p ły n ący ch z s a k ra m en tu , k tó ry z w ia rą p rz y ję li” 7. A lbow iem , p o słu g u jąc się słow am i Pow szechnego S oboru W a ty k a ń sk ie go II, K ościół „obchodząc w te n spo sób ta je m n ic e odku p ien ia, o tw ie ra bo g actw a zbaw czych czynów i z a sług sw ojego P a n a , ta k że one u o b ec n ia ją się n ie jak o w k ażd y m czasie, aby w ie rn i zetk n ęli się z n i m i i d o stąp ili ła sk i zb a w ien ia” 8
S tą d odnow a ro k u liturg iczn eg o i rządzących nim przepisów nie co innego m a n a uw adze ja k ty lk o to , by w ie rn i przez w iarę , nadzieję i m iłość m ieli u dział „w całej ta je m nicy C h ry stu sa w y ja ś n ia n e j w cią gu ro k u ” 8.
I I
Je ste śm y p rze k o n an i, że te m u co wyżej było p o w iedziane w żadnym w y p ad k u n ie sprzeciw ia się to, że ta k że św ięta N ajśw . M a ry i P a n n y , k tó ra „n iero ze rw aln y m w ęzłem zw iązan a je s t ze zbaw czym dziełem sw ojego S y n a” 10 i w sp o m n ien ia Ś w iętych, w k tó ry ch słusznie w spo m in am y n aro d z in y dla n ieb a „ n a szych M ęczenników i Z w ycięz ców” 11 — błyszczą ja sn y m św ia tłem . „U roczystości bow iem S w ię
-7 Ibid. O ratio fe ria e I I I in f ra octavam P aschae.
8 C o n stitu tio de sa c ra L itu rg ia „S acrosanctum C oncilium ”, n. 111; A.A.S. 56, 1964, p. 125.
* Cfr. ibid. 10 Ibid. η. 106.
11 Cfr. B re v ia riu m S y ria cu m (saec. V), ed. B. M arian i, R om a, 1956, p. 27.
218 D okum enty, recen zje, sp raw o zd a n ia [36] b e n t ex e m p la im ita n d a ” 1г. E ten im
hoc firm u m c e rtu m q u e sem per Ec clesiae catholicae fu it, S an cto ru m fe stis p asch ale C h risti m y steriu m n u n tia ri ac r e n o v a r i13.
Q u ap ro p te r, cum in fitia s ire non liceat, la b e n tib u s saeculis, p lu ra q u a m p a r esset S an cto ru m fe sta in d u c ta esse, co n v e n ie n ter S a n c ta S ynodus m o n u it: „Ne fe sta S an c to ru m festis ip sa m y ste ria sa lu tis rec o le n tib u s p ra e v a le a n t, p lu ra ex h is p a rtic u la ri cuique E cclesiae vel N atio n i vel R eligiosae F am iliae r e lin q u a n tu r cele b ra n d a, iis ta n tu m ad E cclesiam u n iv e rsa m extensis, q u a e S anctos m em o ran t, m om entum u n iv e rsa le p ra e se fe re n te s ” 14.
Iam v e ro haec Concilii O ecum eni- ci d ec reta ad effectu m adducendi cau sa, h in c n o n n u llo ru m S an cto ru m n om ina a C alen d ario g en e rali su b la ta su n t, hin c fa c u lta s est conces sa , u t alio ru m S an cto ru m m em o riae , cum lib et, a g a n tu r, eo rum que cu ltu s, in suis cuiusque regionibus trib u tu s , c o n g ru e n ter re s titu a tu r. Ex q u o n a tu m est, u t q u o ru n d am S anc to ru m non u b iq u e te rr a r u m n o to ru m , a C alen d ario R om ano ex p u n c tis nom inibus, ibidem nom ina r e c e p ta sin t q u o ru m d am M a rty ru m , in iis o rto ru m regionibus, ad quas E v an g elii n u n tiu m seriu s m a n a v it; ita u t in eodem indice om nium gen tiu m qu id am q uasi v ic arii, vel p ro fu so p ro C h risto sanguine, vel p ra e
-tych głoszą cuda C h ry stu sa w jego s.ługach, a w iern y m p o d ają odpo w iednie p rzy k ła d y do n aślad o w a n ia ” 12. K ościół k ato lic k i zaw sze n ie złom nie i w sposób pew ny b y ł prze konany, że w uroczystościach św ię ty c h p a sc h a ln a ta je m n ic a C h ry stu sa je s t zw iasto w an a i o d n a w ia n a 13. P o n iew aż n ie d a się zaprzeczyć, że w ciągu w ieków w prow adzono zbyt w ielk ą liczbę uroczystości w spom i n ając y ch Ś w iętych, stą d słusznie Ś w ięty Synod d a ł ta k ą uw agę: „Aby uroczystości Ś w iętych nie p rz e sła niały św iąt, k tó ry ch treśc ią są ta jem n ice zbaw ienia, należy w iele tych uroczystości pozostaw ić K o ściołom p a rty k u la rn y m , narodom lu b rodzinom zakonnym , ro zciągając n a cały Kościół tylk o te, k tó re w spo m in a ją św iętych o p raw d ziw ie p o w szechnym znaczeniu” 14.
W celu zatem w p ro w ad zen ia w życie zarządzeń Pow szechnego Soboru, w ykreślono z k a le n d a rz a pow szechnego n ie k tó re im iona Ś w ię tych, zezw olono n astęp n ie, aby w sp o m n ien ia innych Ś w ięty ch czy niono w ed łu g uzn an ia, a ich k ult,, ograniczony do pew nych ty lk o r e gionów (krajów ) został ta m ty lk o w prow adzony. W zw iązku z ty m za szła też p otrzeba, by po w y k re śle n iu z k alen d a rz a rzym skiego n ie k tó ry ch Ś w iętych, nie znanych w c a łym św iecie, w ciągnąć do niego im iona p ew nych M ęczenników , u ro dzonych w tych k ra ja c h , do k tó
-13 Cfr. C o n stitu tio de sa c ra L itu rg ia „S acrosanctum C oncilium ” n. I l l ; A.A.S. 56, 1964, p. 127.
13 C fr. ibid. n. 104; pp. 125 s. 14 Ibid. n. I l l ; p. 127.
sta n tiss im is ad h ib itis v irtu tib u s in sig n e s, p a ri d ig n ita te conspiciantur. H as ob causas p u ta m u s, novum g e n e ra le C a le n d ariu m , ad u su m L a tin i ritu s digestum , sive m agis cum h u iu s te m p o ris p ie ta tis ratio n ib iis e t sen sib u s congruere, sive ap tiu s eam E cclesiae p ro p rie ta te m , q u a est u n i v ersa lis, re fe rre ; u tp o te quod p ra e c la rissim o ru m V iro ru m n o m in a d e inceps p ro p o n at, q u i p ersp ic u a sa n c tita tis specim ina, m u ltip lic ib u s e x c u lta e m odis, cuncto populo Dei ap p o n a n t. Q uod q u a n tu m ad s p iri tu a le m to tiu s C hristianae m u ltitu d in is u tilita te m co n d u cat su p e rv a
ca n eu m est dicere.
H uiusm odi ergo causis d ilig en tis sim e coram D om ino p erp e n sis, no v u m C a le n d ariu m R om anum gen e ra le a Consilio ad ex seq u en d am C o n stitu tio n em de S a c ra L itu rg ia com positum ite m q u e n o rm as u n iv e r sales ad o rd in atio n em an n i litu rg i ci sp ectan tes, A postolica N o stra au c to r ita te ap p ro b am u s, u t a die 1 m e n sis I a n u a rii p ro x im i an n i M CM LXX v ig ere in c ip ia n t, iü x ta d ec reta , q u ae S a c ra R itu m C ongre gatio coniuncte cum Consilio, de quo m ox dixim us, fecerit, u sq u e ad illu d te m p u s v a litu ra , quo M issale e t B re v ia riu m rite in s ta u r a ta ed ita ■erunt.
Q uaecum que v e ro N ostris hisce L itte ris m o tu p ro p rio d a tis s ta tu ta su n t, ea om nia firm a ea r a ta esse iubem us, non o b sta n tib u s, q u ate n u s opus sit, C o n stitu tio n ib u s e t O rd in a
tio n ib u s A postolicis m e n tio n e e t d ero g a tio n e dignis.
D atu m R om ae, a p u d S an ctu m P e tru m , die X IV m ensis F e b ru a rii,
ry ch później d o ta rło św iatło E w an gelii. Chodziło o to, b y w ty m sa m ym w ykazie (kalendarzu) z je d n a kow ą godnością byli za u w aż an i ja k gdyby prze d staw ic ie le w szy stk ich n arodów , w y ró ż n ia jąc y się czy to z r a c ji p rz e la n ia k rw i za C h ry stu sa, czy te ż u ja w n ie n ia niezw ykłych cnót.
S tą d je ste śm y p rze k o n an i, że no wy k a le n d a rz ogólny sporządzony dla u ży tk u o b rzą d k u łacińskiego bard ziej odpow iada w spółczesnej po bożności i m en taln o ści oraz dosko n alej w y ra ża pow szechność K ościo ła, a to z tej ra c ji, że z a w iera obec nie im iona sław nych osób, k tó re dały całem u lu dow i Bożem u n ie zw ykłe dow ody św iętości, u ja w n io ne w różnych dziedzinach życia. Nie trz e b a chyba p o d k reśla ć ja k w ielki pożytek przy n iesie to całej społeczności chrześcijańskiej.
Rozw ażyw szy przeto d okładnie w obec Boga w szy stk ie w sp o m n ian e pow yżej ra c je , za tw ie rd z am y N aszą A postolską pow agą now y ogólny K a le n d a rz R zym ski p rzygotow any przez R ad ę w y konaw czą do K o n s ty tu c ji o św. L itu rg ii, ja k rów nież przepisy pow szechne dotyczące uło żenia ro k u liturgicznego, aby obo w iązyw ały od d n ia 1 stycznia 1970 ro k u , zgodnie z postan o w ien iam i, p rzygotow anym i przez K o ngregację O brzędów łącznie ze w sp o m n ian ą co dopiero R ad ą, a p o sia d ający m i moc p ra w n ą aż do w y d a n ia całkow icie odnow ionego M szału i B rew iarza.
Co zaś zostało postanow ione tym naszym pism em w y d an y m z w łasn ej w oli, tem u w szy stk iem u n ad a je m y m oc p ra w n ą i zatw ierd zen ie, bez
220 D okum enty, rec en zje, sp raw o z d a n ia
[381
w zględu, o ile to je s t ak tu a ln e , na k o n sty tu c je i zarządzenia apo sto lskie godne n a w e t w zm ian k i lu b odw oływ ania.
D an w Rzym ie, u św. P io tra , d n ia 14 lutego 1969 ro k u , szóstego N a szego P o n ty fik atu .
PA P. PAW EŁ V I 39
D EK R ET K O N G R E G A C JI OBRZĘDÓW
dotyczący nowego K a le n d a rz a liturgicznego i n ow ej L ita n ii do W szystkich Ś w iętych (21. II. 1969)
(C allen d ariu m R om anum — editio typica, 5—6) 40
P R Z E P IS Y OGÓLNE DOTYCZĄCE ROKU LITU RG ICZN EG O I KA LEND ARZA
(C allen d a riu m R om anum , U —22)
O bydw a d o k u m e n ty z a w iera w całości „Posoborow e P ra w o d a w stw o Kościelne.
41
K O N G R EG A C JA ZAKONÓW I INSTY TU TÓ W ŚW IEC K IC H IN S T R U K C JA „REN O V A TIO N IS CAUSAM ”
dotycząca p rzy sto so w an ej odnow y p rzygotow ania do życia zakonnego
SACRA CO N G REGATIO PR O R E L IG IO SIS ET
IN S T IT U T IS SAECULARIBUS
IN STRU CTIO DE ACCOM M ODATA RENOVATIONE IN S T IT U T IO N IS AD V ITA M R ELIG IO SA M DUCENDAM
(AAS 61 (1969) 103—120)
Procem ium Wstęp
anno M C M LXIX , P o n tifica tu s N o s tr i sexto.
t
PA U LU S P P . VI
REN O V A TIO NIS CAUSAM su - POW SZECHNY SOBÓR W a ty k a ń - scipiens, u t Ecclesia ab u n d a tio re ski D rugi, p o d ejm u ją c sp raw ę o d - s p iritu a liu m v iriu m copia p o lle ret, now y, przez k tó rą K ościół miał:
