Władysław Pawelczak
Przemówienie wygłoszone w formie
dziesięciominutowego wywiadu w
Radio Watykańskim w związku z
zakończeniem drugiego Kursu
Odnowy Kanonicznej na Papieskim
Uniwersytecie Gregoriańskim
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 17/1-2, 201-203
Sprawozdania
201
„Macie Nowe i Stare Przymierzei Pasterza Kościoła, który was prowadzi to w ystarczy wam, by się zbawić”.
(Dante)
I właśnie na zakończenie pragnę pozostawić wam tę odpowiedź jako gw arancję i otuchę dla wszystkich godnych uznania i chwalebnych dociekań.
Ks. Bolesław Filipiak
PRZEMÓWIENIE
wygłoszone w form ie dziesięciominutowego w yw iadu w Radio W atykańskim
w zw iązku z zakończeniem drugiego K u rsu Odnowy K a n o n i c z n e j
n a P apieskim U niw ersytecie G regoriańskim *
Jakie były zadania drugiego Kursu Odnowy Kanonicznej?
Drugi K urs Odnowy Kanonicznej zorganizowany został przede wszy stkim dla sędziów i innych pracowników trybunałów kościelnych.
Jednym z palących problemów są procesy małżeńskie, które toczą się nieraz zbyt długo. By zmienić ten stan rzeczy, Stolica Apostolska w ydała już kilka dokumentów. Samo jednak ustaw odaw stw o nie wy starcza. Trzeba przygotować odpowiednie kadry.
Po w tóre, sędziowie powinni być zorientowani w nowych tendencjach całego praw odaw stw a kościelnego. Praw o związane jest z teologią, jak to dobitnie podkreślił Papież Paw eł VI w czasie audiencji dla uczest ników Kursu. Praw o dostosowywać się m usi do obecnego rozwoju teologii. Pew ne rozstrzygnięcia teologiczne staw iają wymogi także p ra wu kanonicznemu. Tak np. soborowa konstytucja o Kościele w świecie współczesnym określa m ałżeństwo jako „ścisłą wspólnotę życia i m i łości m ałżeńskiej”. Pow staje problem: jakie elem enty zakładają taką wspólnotę, a jakie mogą ją wykluczać; drugi problem: czy elem ent miłości małżeńskiej należy uważać za praw ny, czy tylko duszpasterski.
Odnowa praw a kanonicznego zakłada też — przede wszystkim gdy idzie o procesowe praw o małżeńskie — uwzględniania w niej nowszych zdobyczy wiedzy, zwłaszcza psychologii, socjologii, nauk medycznych. Dlatego też wśród wykładowców na kursie nie brakło specjalistów — także świeckich — z tych właśnie dziedzin.
*) Wywiad prowadził O. Filipowicz TJ — redaktor w Sekcji Radia Watykańskiego.
20 2 Sprawozdania
W K ursie zwracano również uwagę na nowszą jurysprudencję, którą odzw ierciedlają decyzje Kongregacji Rzymskich oraz wyroki Trybunału Roty Rzymskiej. W jej skład wchodzą doświadczeni praw nicy wybrani z różnych narodów. W yroki jej stanowią wzór dla innych trybunałów kościelnych.
K urs Odnowy Kanonicznej poświęcił też wiele uwagi tzw. spraw iedli wości adm inistracyjnej, czyli ochronie i obronie upraw nień osoby ludz- kej. W razie konfliktu z takim czy inym przepisem nie wystarcza ry gorystyczne stosowanie praw a. Należy zwrócić uwagę również na ele m enty .psychologiczne, socjologiczne, ew entualnie także inne, które mogły w płynąć na postępowanie. Idzie przede wszystkim o obciążenie dzie dziczne, błędy wychowania, choroby. Kto uważa, że decyzją przełożone go został pokrzywdzony, ma praw o wnieść rek u rs do wyższych instancji, także do Sygnatury Apostolskiej, w której ostatnio utworzono specjalną sekcję dla załatw iania spraw sporno-adm inistracyjnych. P refekt tego T rybunału — K ardynał Dino Staffa — powiedział podczas Kursu, że „pierwszym fundam entem miłości jest sprawiedliwość”.
Jaki jest wkład polskich kanonistów w reformę prawa kanonicznego?
Gdy idzie o w kład polskich kanonistów w pracę nad reform ą Kodeksu P raw a Kanonicznego, to na pierwszym m iejscu pragnę podkreślić fak t zwołania — krótko po zakończeniu Soboru W atykańskiego II — zebra nia polskich kanonistów, na którym Ks. Bp P iotr K ałw a — przewodni czący Komisji Episkopatu Polskiego dla spraw reform y Kodeksu Praw a Kanonicznego — referow ał o pracy Papieskiej Komisji Rewizji Kodeksu P raw a Kanonicznego i podkreślił możliwość kierow ania do niej propo zycji. Na tym zebraniu ukonstytuowało się kilka komisji. Można było do ich przewodniczących przesłać propozycje reform obowiązującego praw a, oni zaś, po opracowaniu zebranych sugestii i dodaniu własnych, przekazywali je Konferencji Episkopatu. Tu zaraz należy dodać, że Przewodniczący tej Konferencji Ks. K ardynał Stefan Wyszyński — Prym as Polski — jest członkiem Papieskiej Komisji Rewizji Praw a K a nonicznego, a jej konsultatoram i: Ks. Bp. W alenty Wójcik, Ks. Infułat Bolesław Filipiak — dziekan Roty Rzymskiej i Ks. Prof. Józef Rybczyk.
Wielki w kład w odnowę praw a kościelnego wnoszą w Polsce Wydziały P raw a Kanonicznego — jeden n a Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, drugi na Akadem ii Teologii Katolickiej w Warszawie. Wiadomo im, że oba te Wydziały m ają na uwadze to wszystko, co służy kanonicznej odnowie, tak w zakresie praw a procesowego małżeńskiego, jak i innych zagadnień praw nych. Świadczą o tym tak wykłady jak i publikacje profesorów tych Uczelni, oraz zebrania i sympozja kanonistów, często organizowane przez te Uczelnie. Wygłasza się na nich przede wszystkim prelekcje z zakresu praw a posoborowego.
Dwa czasopisma polskie: „Roczniki teologiczno-kanoniczne”, w yda wane przez KUL, i „Praw o Kanoniczne”, wydaw ane przez ATK, prze
[9] Sprawozdania 203 znaczone są na omawianie zagadnień z zakresu praw a kościelnego. Nie brak artykułów o treści prawniczej i w innych czasopismach polskich.
Akademnia Teologii Katolickiej w W arszawie przez wydawnictwo pt. „Posoborowe Praw odaw stw o Kościelne” oddaje wielkie usługi instytu cjom kościelnym, kanonistom, w ogóle wszystkim, którzy pragną za poznać się z nowym ustaw odaw stw em kościelnym i śledzić jego rozwój. Znajdujem y tam teksty posoborowych ustaw kościelnych, i to tak w ję zyku łacińskim jak i w polskim — w tłum aczeniu Ks. prof. Edw arda Sztafrowskiego.
Czy Kurs Odnowy Kanonicznej spełnił swe zadanie?
Moim zdaniem spełnił je bardzo dobrze. W ybitni kanoniści Papieskie go U niw ersytetu Gregoriańskiego, profesorowie innych Uczelni oraz przedstawiciele K urii Rzymskiej, wśród których było czterech kardy nałów: Kard. Seper — prefekt Kongregacji Doktryny Wiary, Kard. Sa- m ore — p refek t św. Kongregacji Sakram entów, K ard. W right — prefekt Kongregacji dla Duchowieństwa, Kard. Staffa — prefekt Sygnatury Apostolskiej, nie tylko referow ali i interpretow ali przepisy praw a, ale zapoznawali nas z nową p raktyką K urii Rzymskiej w załatw ianiu róż nych spraw oraz wskazywali drogę dalszego rozwoju, która idzie w kie runku głębszego zrozumienia sytuacji człowieka w świecie współczesnym i doskonalszej odpowiedzi ze strony człowieka na wezwanie Ewangelii.
Praw o kanoniczne — powiedział Ojciec św. w czasie wspomnianej już audiencji — pragnie ułatw ić współczesnemu człowiekowi drogę w wy pełnianiu jego życiowych zadań i osiągnięciu zbawienia wiecznego.
Nota
Drugi z kolei Kurs Odnowy Kanonicznej, zorganizowany w Rzymie przez Papieski U niw ersytet Gregoriański, odbył się w dniach od 5.11 do 15.12 1972 r. W K ursie tym wzięli udział wikariusze generalni, ofi cjałowie i wiceoficjałowie, sędziowie synodalni, kanclerze, obrońcy węzła, adwokaci i inni funcjonariusze trybunałów kościelnych. Reprezentowali oni diecezje 22 narodowości. Z polskich kanonistów w Kursie uczestni czyli: ks. oficjał Stefan Zajkowski z Olsztyna, ks. dr P iotr G ajda z T a r nowa, ks. dr Kazimierz Waliczek i ks. m gr Czesław Św iniarski z K ra kowa, ks. prof. W ładysław Pawelczak z Poznania.
Dnia 13 grudnia Ojciec św. Paweł VI przyjął uczestników K ursu na specjalnej audiencji, podczas której wygłosił alokucję o potrzebie i roli praw a kanonicznego w dziele uświęcania chrześcijańskiej rodziny. Do bitnie też podkreślił, że charyzm at i praw o pochodzą z tego samego źródła, którym jest Bóg, dlatego nie mogą wzajem nie przeciw stawiać się sobie.
Wywiad, który podajemy m usiał mieścić się w granicach do 10 m inut, stąd jego zwięzłość.
