Jubileuszowy rok Muzeum

Anna Wrzesińska, Jacek

Wrzesiński

Jubileuszowy rok Muzeum

Studia Lednickie 10, 265-284

STUDIA LEDNICKIE X Lednica 2010

IV. KRONIKA

A n n a W rzesiń sk a J acek W rzesiń sk i

Jubileuszowy rok Muzeum

Zarówno życie człow ieka jak i funkcjonowanie w ielu instytucji biegnie poprzez roz­ maite uroczystości i jubileusze - to one na trwałe zapadają w naszą pamięć. N a co dzień każdy zm aga się z wydarzeniami dnia pow szedniego, pokonując rozmaite trudności, cie­ sząc się z udanych przedsięw zięć, radując się zrealizow anym i projektami. Od czasu do czasu urodziny lub kolejne rocznice, jubileusze stają się pretekstem do podsum owania i oceny dotychczasow ych dokonań, podsum owania działalności.

W życiu M uzeum Pierw szych Piastów na Lednicy rok 2009 był rokiem Jubileuszu 40-lecia funkcjonowania. Przygotowania do jubileuszu zbiegły się ze zmianą na stanowi­ sku Dyrektora - na emeryturę odszedł dotychczasow y w ieloletni Dyrektor Andrzej Ka- szubkiew icz, a na jeg o m iejscu osiadł Andrzej Marek Wyrwa, profesor - pracownik Insty­ tutu Historii Uniwersytetu Adama M ickiew icza w Poznaniu. Obchody rocznicow e stały się okazją dla dokonania podsum owania wieloletniej działalności M uzeum , ale też pretek­ stem do przygotowania szeregu imprez które przewijały się w dotychczasowej praktyce muzealnej, ale nigdy dotąd nie zafunkcjonowały w takiej gam ie i w takim nagromadzeniu w jednym roku (por. M. Fryza, J. W rzesiński 2009).

M uzeum na Lednicy pow ołano w 1969 r. na m ocy uchw ały W ojewódzkiej Rady N a­ rodowej (patrz A.M . W yrwa 2009) z inicjatywy Jerzego Ł om nickiego (J. W rzesiński 2009) b yłego Konserwatora W ojew ódzkiego, w ielkiego m iłośnika Ostrowa Lednickiego.

Przygotowania do obchodów Jubileuszu trwały przez cały rok 2008 i w ym agały przygotowania zarówno merytorycznego jak i zabezpieczenia finansow ego. M ożna po­ w iedzieć że rok jubileuszow y zdom inowany był przez kilka kategorii wydarzeń - od w y­ staw, poprzez festyny plenerowe, na konferencjach naukow ych skończyw szy.

Początek obchodów nastąpił 9 stycznia. W tym dniu odbyła się Konferencja Prasowa podczas której Dyrektor prof. Andrzej Marek W yrwa zaprezentował ofertę wydarzeń roku 2009. D la przybyłych dziennikarzy przygotowano materiały (K siążki Prasowe) omawiają­ ce zarówno sam jubileusz, poszczególne wydarzenia, a także prezentując placów ki - od­ działy, działy i pracownie Muzeum. R ów nież w tym dniu, w gronie w szystkich pracowni­ ków muzeum , Dyrektor ogłosił inaugurację i uroczysty początek R oku Jubileuszow ego, 40-lecia MPP na Lednicy. W szyscy pracownicy otrzymali program obchodów i upominki w postaci w ydaw nictw muzealnych, zapoznając się z w ytyczonym i zadaniami.

W ystaw y

W dniu 25 stycznia w Małej Galerii M iejskiego Ośrodka Kultury w G nieźnie udo­ stępniona została w ystaw a „Plakat m u zea ln y ja k o d o ku m en t czasu” prezentująca najstar­ sze m uzealne plakaty. Znaczna część tych plakatów zw iązana była z tzw. „K u p ałą” naj­ starszą imprezą plenerową odbywającą się nad jeziorem Lednica od początku istnienia m uzeum , tj. od roku 1969. Plakaty barwne i czarno-białe afisze przypominały wydarzenia kulturalne mające m iejsce 40 i 30 lat temu. Przypominały także ów czesnych tw órców, artystów biorących udział w wydarzeniach muzealnych. Autorami tych plakatów byli m. in. Z bigniew Kaja, Stefania Kajowa, Jerzy M iecznikow ski czy Z bigniew Pilarczyk. W ystawa przygotowana przez D ział N aukow o-O św iatow y prezentowana była w dniach 25 stycznia - 15 marca 2009 r.

Początek sezonu turystycznego i w ystaw ienniczego w M uzeum Pierw szych Piastów na Lednicy, przypada zaw sze na dzień 15 kwietnia. W ów czas to, w pełnym wym iarze godzinow ym , zostają udostępnione w szystkie ekspozycje muzealne, w ystaw y stałe i cza­ sowe. W tym dniu, na terenie W ielkopolskiego Parku Etnograficznego, w lam usie z M iko- łajewic, udostępniona została etnograficzna w ystaw a czasow a, Św iątki, g ra jko w ie i d em o ­

n y (powstała w 2008 r.). N a ekspozycji zaprezentowane zostały rzeźby w drewnie

i glinie, będące dziełem ponad 20 rzeźbiarzy, głów nie z W ielkopolski. W m łynie wodnym z W ierzenicy m ożna było zw iedzić stałą w ystaw ę przyrodniczą (funkcjonującą od 2003 r.), p.t. C zło w iek i p rzy ro d a w dziejach O strow a L ednickiego. Ekspozycja ukazuje wyniki w ykopaliskow ych prac archeologicznych, badań geologicznych oraz specjali­ stycznych analiz archeobotanicznych i antropologicznych, dzięki czem u w syntetyczny sposób m ożem y prześledzić przemiany środowiska przyrodniczego od czasów powstania jeziora do czasów w spółczesnych. Otwarte zostały również stałe w ystaw y archeologiczne w budynku (dawnej stodole) na terenie folwarku w Dziekanow icach. N a ekspozycji P o ­

w ró t d o p rzeszło ści, cz. 1 i 2 m ożna się było zapoznać z najwspanialszą kolekcją zabyt­

ków pozyskanych w ykopaliskow o zarówno z toni jeziora Lednica, jak i z badań na w yspie Ostrów Lednicki. Prezentowano najważniejsze zespoły zabytków, tj. przedmioty kultu chrześcijańskiego oraz uzbrojenia z czasów w czesnopiastowskich. N a terenie M ałego Skansenu, w X VIII-w iecznym Spichlerzu z Majkowa, udostępniona została stała w ystaw a interdyscyplinarna, C zytanie z kości. W ystawa funkcjonuje od 2004 roku, pokazując przy­ kład współpracy archeologii i antropologii w oparciu o ludzki materiał szkieletow y pozy­ skany z grobów na dw óch różnych cmentarzyskach w czesnośredniow iecznych. Wystawa przybliżała m etodykę badań terenow ych i m ożliw ości badań specjalistycznych, które po­ szerzają naszą w iedzę o zmarłych, ich w yglądzie, budow ie ciała, diecie, przebytych lub trapiących chorobach, jak i ostatecznie o przyczynach ich śmierci. W replice kościoła Jana Chrzciciela, uruchomiono archeologiczną w ystaw ę O strów L ednicki. C eram ika nostra, działającą od 2008 roku. Zaprezentowano najliczniejszą kategorię zabytków pozyskiw a­ nych w trakcie w ykopalisk - naczynia gliniane. M ożna było zapoznać się z obróbką gliny i przedmiotami z niej w ykonywanym i. Obok naczyń ceram icznych prezentowano także prażnice, grzechotki, przęśliki.

Początek sezonu turystycznego 2009 roku zaakcentowany został, obok udostępnienia w ystaw ubiegłorocznych, otwarciem Ju b ileu szo w ej W ystaw y P le n e ro w e j, autorstwa A nny W rzesińskiej. Jubileuszowe banery ustawiane były w wolnej przestrzeni ekspozycji m uze­ alnej, przy kolejnych wydarzeniach i imprezach plenerowych, na w olnym powietrzu.

W szystkie były znorm alizowane i zaw ierały w ażne informacje o historii imprez m uzeal­ nych. Pierw szy, inaugurujący jubileusz w M uzeum , baner o tem atyce „T op ien ie M a ­ rzan n y” ustawiono w dniu 20 marca w W ielkopolskim Parku Etnograficznym, w dniu cyklicznie odbywającej się imprezy plenerowej Topienie M a rza n n y - czyli Ś m iercicha ze

w si N ow e L a tk o d o w si. Treścią były dawne zdjęcia z powitania w iosny. Najstarsze po­

chodziły z roku 1976, kiedy to Marzanna rozpoczynała się przy budynku mleczarni (pierwszym budynku m uzealnym ) w Rybitwach. K olejne zdjęcia to lata 1977-1979 - M a­ rzanna na M ały Skansenie, a lata 1988-1989 to początki Święta W iosny w W ielkopolskim Parku Etnograficznym. W dniu uruchomienia ekspozycji muzealnych, 15 kwietnia, usta­ w iono kolejne dwa banery. Jeden prezentował pierwszą archeologiczną w ystaw ę, otwartą w X V III-w iecznym Spichlerzu z M ajkowa (pierwszy budynek ekspozycyjny muzeum ) w roku 1974, autorstwa pierw szego Dyrektora M uzeum Jerzego Łom nickiego, przy współpracy archeologa M ateusza Ł astow ieckiego. Tytuł banem „W ystaw a arch eologicz­ n a ”. Drugi o tytule „B adania cm en tarzysk ” prezentował starą dokumentację fotogra­ ficzną z badań dwu w czesnośredniow iecznych cmentarzysk. Zdjęcia z lat 60-tych i 70-tych z badań cmentarzyska wewnątrz grodu Ostrowa Lednickiego, i dokumentacja najnowszych badań na lądzie - cmentarzyska w Dziekanow icach. Czwarty został usta­ w iony na terenie M ałego Skansenu w dniu 20 czerwca, w czasie najstarszej i największej imprezy plenerowej „N ocy K u p ały” . Tematyka tradycyjnej słowiańskiej N o cy Świętojań­ skiej, ma dokumentację fotograficzną od roku powstania M uzeum , tj. od 1969 r. Pierwsza impreza, to w idow isko plenerowe na w yspie Ostrów Lednicki, w roku 1969, kolejne to lata 1970 i 1971 dokumentujące zabaw y N o cy Świętojańskiej w w ykonaniu pow stałego przy muzeum Zespołu L ed n ica , odbywające się również na w yspie. Od 1973 roku, po­ przez lata 1976-1979, to już now e m iejsce imprezy plenerowej - teren M ałego Skansenu. I tak impreza ta kontynuowana jest do dnia dzisiejszego. W dniu 20 czerw ca spotkaliśmy się na terenie M ałego Skanseny już po raz 40-ty, puszczając wianki w N o c Świętojańską.

N ow ą ekspozycję etnograficzną, zaplanowaną w roku 2009, otwarto w dniu 2 maja, w lam usie z M ikołajewic. B yła to w ystaw a autorstwa Marty Rom anow-Kujawy, prezentu­ jąca kolekcję ceramiki dewocyjnej ze zbiorów WPE. W ystawa p.t. O pow ieści Św iętych

F igurek, dokumentuje jedną z gałęzi popularnej sztuki religijnej, jaka rozw inęła się na w

końcu X IX i 1. poł. X X w. Kolekcję tworzą zbiory zakupione od dw óch kolekcjonerów. Pierwszy, liczący 365 obiektów, pozyskany został w 1994 r. od Jana O rczykow skiego - nauczyciela, regionalisty i kolekcjonera artefaktów kultury ludowej okolic Cekowa k/Kalisza. Drugi, liczący 172 obiekty, zakupiony został w 2009 roku od jego twórcy Edwarda Solarza. Aranżację w ystaw y w ykonała Dorota Jagłowska.

W ystawą przygotowaną specjalnie z okazji jubileuszu była ekspozycja „40 zabytków

na 4 0-lecie”. Jej otwarcie nastąpiło 15 maja 2009 r. Została ona zaprezentowana w nowej

sali w ystaw ow ej, będącej kolejną częścią ciągu w ystaw ienniczego w adoptowanym bu­ dynku stodoły, m uzealnego kom pleksu w D ziekanow icach. Autorzy wystawy: Janusz G ó­ recki, Elżbieta Indycka, Antoni Pelczyk, Arkadiusz Tabaka i W ojciech Kujawa przy współpracy pracow ników w szystkich działów, stanęli przed niezw ykle trudnym w yzw a­ niem - jak z bogactw a zbiorów lednickich wybrać zaledw ie (!) 40 obiektów najbardziej charakterystycznych dla Muzeum. B ez wątpienia nie było to zadanie łatw e, a ocena i w y ­ bór obiektów subiektywne, jak zaw sze w takich przypadkach. W ystawa choć prezentowa­ na w jednej z sal w ystaw ow ych odw oływ ała się także do obiektów stojących w terenie, a w ięc zachęcała także do zapoznania się z najważniejszym i zabytkami in situ w ich natu­

ralnej scenerii. M uzeum lednickie to nie tylko Ostrów Lednicki czy W ielkopolski Park Etnograficzny, ale to także grody w G ieczu, G rzybowie oraz w Radzimiu. A w ięc ekspo­ zycja gromadziła obiekty zw iązane ze w szystkim i częściam i M uzeum , prezentując naj­ cenniejsze obiekty i zabytki pozyskane w w yniku prac archeologicznych oraz w trakcie terenowych badań etnograficznych.

Podczas Europejskiej N o cy M uzeów , w dniu 16 maja, w replice kościoła na Małym Skansenie otwarto now ą, jubileuszow ą w ystaw ę archeologiczną, p.t. P radzieje O strow a

L ed n ickieg o i okolic. Autorem scenariusza w ystaw y był Łukasz Kaczmarek, a na ekspo­

zycji zaprezentowano osadnictwo ze starszych epok historycznych. N a planszach, w ga­ blotach i poprzez rekonstrukcje m ożna było zapoznać się z przemianami osadniczym i i kultowym i jakie zachodziły od tysięcy lat na obszarze w okół jeziora Lednica.

W roku jubileuszow ym prezentowano nie tylko w ystaw y na m iejscu w obiektach mu­ zealnych. W dniu 6 maja 2009 r. w Sali Parkietowej M uzeum A rcheologicznego w Po­ znaniu zaprezentowano w ystaw ę czasow ą „M uzeum P ierw szych P ia stó w na L e d n icy -

p rzeszło ść - teraźniejszość - p rzy szło ść ”, autorstwa Arkadiusza Tabaki. W ystawa ta nie

tylko dawała m ożność zapoznania się z historią, rozbudowaną działalnością naukowo- badawczą ale także z najbardziej aktualnymi planami Muzeum. Jednak przede w szystkim ekspozycja ta była sw oistym zaproszeniem do odw iedzin poszczególnych oddziałów i ekspozycji lednickiego Muzeum. Odwiedzający poznańskie M uzeum byli jednocześnie informowani o obiektach historycznych znajdujących się niedaleko Poznania, o interesu­ jących pamiątkach historii, które warto odw iedzić. W ystawa funkcjonowała do 30 czerw ­ ca. W dniach od 3 sierpnia do 31 sierpnia, w ystaw a była prezentowana w W ielkopolskim U rzędzie W ojew ódzkim w Poznaniu, a także w holu C ollegium H isto ricu m Uniwersytetu A. M ickiewicza.

Podczas imprezy plenerowej „N oc Kupały”, w dniu 20 czerwca, otwarto jubileuszow ą w ystaw ę fotograficzną p.t. G oście lednickiego stołu - prezentującą na kilku fotografiach w spółczesnych przedstawicieli w ładz państwowych, głow y kościoła, a także w ybitne po­ staci świata nauki jakie odw iedzały Ostrów Lednicki od początków ożyw ienia ruchu tury­ stycznego - a w ięc od lat 30. ubiegłego wieku. W ystawę przygotowały: Ewa Pelczyk, Mariola Olejniczak i Mariola Jóźwikowska. W ystawa po przeniesieniu w lipcu, do budyn­ ku folwarcznego w D ziekanow icach była eksponowana do końca sezonu, tj. do 31 paź­ dziernika.

„Eksportową” w ystaw ą krążącą po placów kach kultury w Polsce jest ekspozycja Wy­

spa w ładców . O strów L ed n icki — siedziba p ierw szych P ia stó w , autorstwa Janusza Górec­

kiego. Przygotowana przed kilku laty przez zespół D ziału A rcheologicznego jest w ciąż uzupełniana i w formie planszowej prezentuje najważniejsze zabytki zw iązane z Lednicą ukazując jednocześnie jej niezw ykły charakter i znaczenie w państwie Piastów. W dniu 13 listopada 2009 r. została otwarta w M uzeum A rcheologicznym w Krakowie, gdzie go­ ściła do końca marca 2010 r. Jak dotąd ekspozycja była prezentowana w Państwowym M uzeum A rcheologicznym w W arszawie, M uzeum A rcheologicznym w Gdańsku, M u­ zeum Podlaskim w Białym stoku oraz okręgow ych lub regionalnych m uzeach w Białej Podlaskiej, Kaliszu, M ielcu i Stalowej W oli. Każdorazowo pokazywana była w odmiennej aranżacj i plastycznej.

D ziałaln ość p rom ocyjn a i m ark etin gow a

D zięk i w spółpracy z W ydziałem P rom ocji Starostw a P o w iatu G nieźnieńskiego w dn iach 6-8 luty 2009 r. M uzeum brało u d ział w M iędzy n aro d o w y ch T arg ach T ury­ stycznych w e W rocław iu, natom iast w dn iach 17-18 k w ietnia w G dańsku, a 6-8 czerw ca w Lublinie. W dn iach 21-24 p aźd ziern ik a M uzeum z w łasnym b oksem uczestniczyło w T O U R SA LO N , gdzie obok inn y ch m u zeó w m arszałk o w sk ich zaprezentow aliśm y n o ­ w ą ofertę tu ry sty czn ą na sezon 2010 roku. P odczas targ ó w przedstaw iciele M uzeum brali udział, w zorganizow anej przez Starostw o P o w iatu G nieźnieńskiego, konferencji prasow ej

G niezno P ia stó w — rola i znaczenie...

M uzeum je s t p laców ką o charakterze otw artym , gdzie najw ażniejsze ekspozycje zn aj­ dują się na w olnym pow ietrzu. D latego czas funkcjonow ania M uzeum zależy od p o ry ro ­ ku. S ezon ekspozycyjny i tu ry sty czn y rozpoczyna się z dniem 15 k w ietn ia i trw a do końca października. I w tym okresie w ro k u 2009 w ró żn y ch m iejscach M uzeum stanęły specjal­ n ie przygotow ane ju b ileu szo w e „b anery” - plansze. P o jaw iały się system atycznie w ciągu całego sezonu, a dotyczyły zarów no fragm entów z historii sam ego M uzeum , ja k i n ajw aż­ n iejszy ch p len ero w y ch w y d arzeń m uzealnych: M a rza n n y ze zd jęciam i pow itania w iosny z lat 1976, 1977-1979, 1988-1989 czy K upały. B yły to sw oiste fo toreportaże p rzypom ina­ ją c e także pierw szą w ystaw ę archeologiczną z ro k u 1974 au to rstw a pierw szego D yrektora M uzeum Jerzego Ł om nickiego, p rzy w spółpracy M ateu sza Ł astow ieckiego, ale n a jed n y m z b anerów zaprezentow ano rów nież historyczne b ad an ia cm entarzysk regionu lednickiego.

O bok działalności w ystaw ienniczej M uzeum od 1989 ro k u system atycznie w ydaje w łasny p eriodyk „Studia L e d n ic k ie ” N ie je s t to jed y n e w y daw nictw o naukow e. O d 1991 roku u ruchom iono w ydaw anie m o n o g rafic zn y ch o p racow ań po św ięco n y ch rozm aitym dziedzinom badań. D odatkow o w zw iązk u z system atyczną pracą w y staw ienniczą, p o p u ­ laryzatorską, edukacyjną ukazują się rozm aite w ydaw nictw a w postaci k atalogów , albu­ m ów , folderów , ulotek, czy w idoków ek. Z pełnym zestaw em doty ch czaso w y ch m u zea l­ n y ch p u b lik acji i w y d aw n ictw m o żn a się było zapoznać n a w ystaw ie ja k ą uruchom iono 12 m aja 2009 r. w h o lu biblioteki M PP. P rezen tacja przy g o to w an a przez P iotra K uszczaka dostępna b y ła przez cały sezon.

L iczne i częstsze w ydarzenia m uzealne by ły też doskonałym m om entem p rzy ciąg ają­ cym zainteresow anie m ediów . Z arów no liczne odw iedziny przedstaw icieli rozm aitych redakcji, a także rozsyłanie inform acji do prasy, radia, telew izji pow odow ały, że M uzeum b yło częstym tem atem artykułów , pojaw iały się w yw iady z dyrektorem , pracow nikam i, a często by liśm y też uczestnikam i pro g ram ó w telew izyjnych. W ro k u ju b ileu szo w y m ta k ­ że strona internetow a (w w w .m u zeu m led n ica.p l) przy b rała n ow e ram y. N o w a szata gra­ ficzna oraz bo g ate inform acje spow odow ały w ięk sze zainteresow anie nie tylko sam ą stro­ ną, ale też p ow odow ała liczniejsze odw iedziny zw iedzających. W sezonie 2009 ro k u licz­ b a odw iedzających M uzeum sięgnęła 108.551 tysięcy. L iczba ta n ie oddaje rzeczyw istej ilości gości m uzealnych. C zęść im prez m iała w stęp w olny i tu m ożem y podać szacunko­ w o ilość odw iedzających. C zy ro k ju b ileu szo w y z w ięk szą ilością w ystaw , im prez, w y d a­ rzeń był w yjątk o w y p o d w zględem w izytujących? W pew nej m ierze tak.

A nalizując liczby zw ied zający ch m uzeum lednickie należy m ieć n a uw adze bardzo istotny fakt. O tóż M P P je s t placó w k ą o specyficznej lokalizacji. M uzeum m ieści się na w si, p o za m iastem . D latego też docierają tutaj przede w szystkim ci, którzy zaplanow ali w cześniej tak i w yjazd, a w ięc w izy ta w M u zeu m to celow a, plan o w an a w ypraw a. D rugą

w ażn ą spraw ą m ającą w p ły w n a frekw encję w M uzeum je s t działalność in n y ch p laców ek n a Szlaku P iasto w sk im , w ram ach którego zlo k alizo w an a je s t ta placów ka. Im w ięcej się dzieje n a Szlaku, im ciekaw sza oferta turystyczna, kulturow a n a S zlaku tym w ięcej też zw ied zający ch w sam ym M uzeum . D ow odem n a to m oże być ro k 1997, kiedy to o d n o to ­ w ano chyba najw ięk szą frekw encję w dziejach M uzeum - 128.651 zw iedzających. Z w ią­ zane to było z obchodam i 1000-lecia śm ierci Św. W ojciecha. W ydarzenia zw iązane z tym ju b ileu szem , ic h n agłośnienie ja k i p o jaw iające się często inform acje o sam ym Św iętym pow odow ało duży ru ch turystyczny z którego czerpało tak że M uzeum . W arto także zw rócić uw agę na jesz c z e je d e n w ażny asp ek t „atrakcji tu rystycznych” . O tóż im lepsza baza g astronom iczna i h o telo w a n a Szlaku tym w ięcej przyjeżdżających do tego regionu.

Sam ro k ju b ileu szo w y M uzeum , liczne w ystaw y, w ydarzenia spow odow ały też w y ­ danie w iększej ilości plakatów . W ro k u 2009 ukazało się kilkanaście p lak ató w tem aty cz­ n ie zw iązan y ch z im p rezam i ja k ie działy się w M uzeum . A utorem niem al w szy stk ich p la ­ k ató w był W ojciech K ujaw a.

C iekaw ą in icjaty w ą było porozum ienie M uzeum z P o cztą P o lsk ą, która z ok azji ju b i­ leu szu w ydała 3 kartki po czto w e (w alory filatelistyczne), a w dn iu 8 w rześnia u ruchom iła okolicznościow y datow nik z okazji 4 0-lecia M uzeum P ierw szy ch P ia s tó w n a Lednicy.

Inicjatyw a now ego dyrek to ra zaow ocow ała uruchom ieniem no w y ch serii w y d aw n i­ czych. W konsekw encji w ydano kilka p u b lik acji - od n iew ielk ich u tw o ró w poetyckich, p o przez bajkę d la dzieci po m onografię jed n eg o zab y tk u czy pracę zesp o ło w ą po d su m o ­ w u jącą d otychczasow ą działalność M uzeum .

Praca z dziećm i i m łodzieżą

N a p o czątk u ro k u - w styczniu - ogłoszono o g ólnopolski konkurs plastyczny pod h a ­ słem „ W idokówka z M u ze u m ” . K onkurs skierow any b y ł do d zieci i m ło d zieży szkolnej, a term in n ap ły w an ia prac k ończył się w czerw cu. N ap ły n ęły 262 prace w ykonane bardzo różnym i technikam i. K om isja konkursow a spośród zgło szo n y ch p rac w y b rała dw ie, które uznano z najciekaw sze. Jako zw y cięzcó w uhonorow ano w kateg o rii S zko ła P o d staw ow a, 12-letnią M ichalinę Z aw rocką ze szkoły z B udzisław ia K ościelnego i w kateg o rii G im na­

zjum - 15-letnią M artę B aranow ską z Pecnej. N ag ro d ą, oprócz up o m in k ó w k siążk o w y ch

i m u zealn y ch pam iątek, był druk i w ydanie zw y cięsk ich prac w p o staci w idoków ek. U k a­ zały się one w p ierw szy ch dn iach w rześn ia 2009 r. N ato m iast w ręczenie n agród odbyło się 11 w rześnia w siedzibie M uzeum w D ziekanow icach. U roczystość w ręczan ia nagród, w obecności przedstaw icieli zap ro szo n y ch szkół uczestn iczący ch w konkursie, łączyła się z w ystaw ą prac n a g ro d zo n y ch i w yty p o w an y ch ja k o najciekaw sze.

O d szeregu lat M uzeum je s t m iejscem spotkań m ło d y ch p o etó w - L ed n icka W iosna

P oetycka. W dn iu 23 m aja ro k u 2009 o dbyła się X III edycja. A jej głów nym organizato­

rem było S tow arzyszenie „W ierzeje” . M łodzież, ze szkół gim nazjalnych i licealnych, p i­ sząca w iersze bierze u d ział w T u rn ieju P oetyckim „O K oronę W ierzbow ą”. U czestnicy spotkania przebyw ają cały dzień n a terenie M uzeum n ie tylko recytując w iersze i dyskutu­ ją c o tw órczości poetyckiej, ale też zw ied zają O stró w L ednicki, W ielkopolski P ark E tn o ­ graficzny, oraz aktualnie istniejące w ystaw y. T ym razem p o b y t w M u zeu m zakończył się uczestnictw em w koncercie kam eralnym .

W ro k u 2009 r. (31 m aja) po raz drugi n a teren ie W ielkopolskiego P ark u E tn o g raficz­ nego odbył się D zień D ziecka. Jest to im preza p lenerow a skierow ana do rodzin. P rzy g o ­ tow any specjalnie d zień to prop o zy cja w spólnej zabaw y, w sp ó ln y ch gier - dorosłych i dzieci. Jest to dobra okazja by d zieci i d o rosłych zachęcić do w spólnej zabaw y opierając się n a grach, które pam ięta starsze pokolenie. M o żn a było spróbow ać tak ich „egzotycz­ n y ch ” gier i zab aw jak : sztekiel, klipa, kozioł, zośka, palant, kulanie felgi, szm acianka, k ap ela i inne. Te gry ro zgryw ające się w scenerii skansenow skiej w si stają się o k azją do „m iędzypokoleniow ej” w ym iany d ośw iadczeń - im pulsem i pretekstem do budującej kon­ frontacji dziecko - dorosły. P roponow ane zabaw y, zazw yczaj proste, zdecydow anie ru ­ chow e, w y m ag ające w olnej przestrzeni, n ie w y m ag ają w ie lu skom plikow anych rek w izy ­ tów . D aw niej dzieci najczęściej w ykonyw ały je sam e, lub z n iew ielk ą p o m o cą dorosłych. D o ic h w y k o n an ia w ystarczył odpow iednio p rzygotow any kaw ałek drew na, trochę w ełny, runa, czy kaw ałek ołow iu. W ykorzystyw ano też sprzęty dom ow e po d b ierając je rodzicom . Im p reza p rzygotow ana zo stała w e w spółpracy z P racow nią O lim p izm u i E tnologii Sportu P oznańskiej A W F , a tradycyjne gry z różn y ch reg io n ó w P o lsk i zaprezentow ali d r M ałg o ­ rzata B ro n ik o w sk a i dr M ichał B ronikow ski w raz ze studentam i. O ni też służyli in stru k ta­ żem dla w szy stk ich chętnych w łączający ch się do zabaw y.

T radycyjnie przez cały sezo n pracow nicy m erytoryczni p ro w ad zili cykl lekcji m u ze­ alnych. O ferta, z m o żliw o ścią p row adzenia lekcji w salach w ystaw ow ych, w plenerze, ale i w yjazdow ych, zaproponow ana przez M uzeum je s t dość bo g ata i dotyczy szerokiej tem a­ ty k i obejm ującej p roblem atykę w ynikającą z w io d ący ch d zied zin funkcjonow ania M u ­ zeum . Jednak najw ięk szą pop u larn o ścią cieszą się lekcje zw iązane z w ylepianiem naczyń glinianych. P ro p o zy cja p rzy g o to w an a przez R om ana D oruchow skiego b ije rekordy p o p u ­ larności p rzyciągając m łodzież i dzieci n aw et z d alszych części Polski.

W 2009 ro k u w ram ach lekcji w arsztato w y ch dobrą prop o zy cją o kazały się n ow e lek­ cje historyczno-edukacyjne zap roponow ane przez M ariolę O lejniczak i Judytę P asternak,

m a ły odkryw ca i zaję cia z rekonstrukcji strojów .

Im p rezy plenerow e

K ażdego roku, n iem al od p o czątk u funkcjonow ania M uzeum , tradycyjnie pierw szą plen ero w ą im p rezą m u zealn ą je s t tzw . Topienie M a rza n n y. Im p reza odbyła się 20 m arca n a terenie W ielkopolskiego P ark u E tnograficznego. Jest to im p reza n aw iązu jąca do sło­ w iańskiej tradycji p o żeg n an ia zim y i p o w itan ia w iosny. W W ielkopolsce zw yczaj te n n a ­ zyw any je s t Ś m iercichą, M arzanną. W g X V -w ieczn y ch źródeł w trzecią niedzielę W iel­ kiego P o stu słom ianą m aszkarę zw aną także zim ą, lub śm iercią w ynoszono ze w si i p alo ­ no lub topiono w pobliskiej w odzie. P o za M a rza n n ą n a skansenie podtrzym uje się zw y ­ czaj ch odzenia po w si z m aikiem - drzew kiem życia, obnoszonym przez dziew częta. M aik sym bolizuje gałązka św ierkow a lub choinka p rzy b ran a w e w stążki i św iecidełka. G aik- m aik był rów nież rytu aln ą ofiarą składaną przez ludzi nieb io so m dla p o zyskania ic h ła ­ skaw ości. O brzędow i tow arzyszą m uzyka i śpiew y, a całe w ydarzenie połączone je s t z k onkursem n a kukłę - M arzannę. Im p reza je s t m o żliw a dzięki w spółpracy z U rzędem G m iny w Ł ubow ie.

T rzy w olne d n ia m ajow e (1-3 m aja) stają się znak o m itą o kazją do organizow ania ro zm aity ch im prez. I po raz kolejny n a terenie W ielkopolskiego P ark u E tnograficznego,

a po raz pierw szy n a O strow ie L ednickim , zorganizow ano im prezę p od w sp ó ln ą n azw ą „M a jó w ka n a d L e d n ic ą ” .

N a terenie W ielkopolskiego P ark u E tnograficznego przez trzy dni trw ania rodzinnego festynu o rekreacyjnym charakterze w m uzealnym plenerze w si m ożliw e było spotkanie się z rękodzielnikam i, rzem ieśln ik am i i artystam i. K ażd y dzień p ośw iecony b y ł innem u tem atow i i zw iązan y b y ł z innym aspektem ży cia w si. P ierw szy dzień p o św ięcony był prezentacji technik rękodzielniczych zw iązan y ch z pracą ze słom ą i papierem . D rugiego dnia, dzięki w spółpracy ze S tow arzyszeniem Ś w iatow id z Ł ubow a, odbyły się tradycyjne targi w iejskie. W tym d n iu też nastąpiło otw arcie w ystaw y „O pow ieści św iętych f i g u r e k ’ przygotow anej przez M artę R om anow -K ujaw ę. N ato m iast dzień trzeci p rzebiegał p od hasłem w spólnej zabaw y przy m uzyce ludow ej. B yło to spotkanie z tradycyjną żyw ą m u ­ z y k ą i tańcem , w którym każdy m ó g ł się spraw dzić. D zięk i tym prezentacjom m ożliw e b yło zapoznanie się z różnorodnym i aspektam i kultury ludow ej W ielkopolskiej w si.

N ato m iast n a w yspie O strów L ednicki odbyw ały się p o k azy rzem iosł w czesn o śre­ dniow iecznych. W zag ro d zie n a p o dgrodziu zam ieszkała grupa o dtw órstw a historycznego

„W arcianie ”. D zięk i tem u b y ła to znak o m ita o k azja do podglądania, ale do p opróbow ania

życia rodziny w e w czesnym średniow ieczu. N a M ałym Skansenie rozlo k o w ali się człon­ k ow ie S tow arzyszenia E d u k acji i O dtw órstw a H istorycznego O k resu M onarchii W cze- snopiastow skiej „A u r e a Tem pora” oraz grupa h istoryczna z T o w arzystw a P rzyjaciół gro­ du w G rzybow ie. D zięk i nim ożyw iła się w io sk a w czesnośredniow ieczna. M o żn a było u czestniczyć w codziennym ży c iu ludzi w czesnego średniow iecza. A prócz tego obejrzeć p rezentacje uzbrojenia, w alk, posm akow ać p o traw z ogniska, czy posłuchać m uzy k i i od­ dać się zabaw om w ja k ie baw ili się m ieszkańcy tego teren u 1000 lat tem u. W ydarzeniom historyzującym tow arzyszył p ik n ik h istoryczny a w ięc pokazy rzem iosł, konkursy, zaba­ w y, czy k u ch n ia średniow ieczna. P rzed w y staw ą archeologiczną „ O strów L ednicki. C e­

ram ika no stra ”, pośw ięconej w yrobom ceram icznym w czesnego średniow iecza, z o rg an i­

zow anej w k o p ii k o ścio ła p row adzone by ły w arsztaty ceram iczne. Z ajęcia skierow ane b y ły do dzieci, które m o g ły spróbow ać pobaw ić się w g arncarza z czasów w czesnego śre­ dniow iecza. M o żn a było spróbow ać w ylepić n aczynia ale i inne w yroby ceram iczne - p aciorki, grzechotki itp. P o d czas tej zabaw y m ożliw e było też zapoznanie się z pracą re- k o nstruktora ceram iki i zasadam i d o kum entow ania ty c h prac. P row adzone by ły w arsztaty plastyczne. D zieci m ogły n a w cześniej przy g o to w an y ch po d k ład ach realizow ać w łasne w izje stro jó w historycznych, baw iąc się k redkam i, w ylepiając szm atkam i czy dekorując w łó czk ą m odele dziew cząt i chłopców . D odatkow ą atrakcją by ły p rzejażd żk i konne, a przede w szystkim m ożliw ość p oznania z b lisk a zw ierząt najbardziej zw iązan y ch z go­ spodarstw em - koni, kóz.

W m aju (16 m aja) M u zeu m w łączyło się, w coraz bardziej popularne w całej E uropie w ydarzenie „„Europejska N o c M u ze ó w ” . B yła to im preza plen ero w a odb y w ająca się na terenie O strow a L ednickiego i M ałego S kansenu w n iety p o w y ch dla m uzeum godzinach, a m ianow icie m ięd zy 17:00 a 24:00. M ały S kansen z n ó w zam ienił się w teatr historyczny - w ioskę w czesn o śred n io w ieczn ą gdzie przez cały w ieczó r czytano fragm enty „Sta rej

B a ś n i” Józefa Ignacego K raszew skiego. Jej akcja dzieje się m om entam i na L ed n icy w ięc

niejako p rzyw oływ ano w yspę z w y o b raźn i K raszew skiego. A tm osferę historycznej i lite­ rackiej L ed n icy przybliżał A ndrzej P ieczyński - ak to r grający pow ieściow ego Z n o sk a w film ow ej w ersji „Stara B a śń - kied y słońce było bogiem ” (w reżyserii Jerzego H o ffm a­ na). W czytanie, którem u tow arzyszyła m uzyka z film u, w łączali się zarów no uczestnicy

pikniku historycznego, jak i w idzow ie odwiedzający Lednicę. Andrzej Pieczyński ubrany w strój historyczny kilkukrotnie udawał się na w yspę gdzie w naturalnej scenerii, w ciem ­ ności rozjaśnianej pochodniam i, czytał fragmenty Starej Baśni. D opiero tutaj tekst Kra­ szew skiego nabierał niezwykłej m ocy, a ekspresja czytającego pow odow ała iż słuchają­ cym udzielały się ogromne emocje.

W niezw ykłą atmosferę tej nocy w łączył się też znany sarmata, poeta i pieśniarz Jacek K ow alski wraz z Klubem Św iętego Ludwika. Ich nocny prapremierowy koncert o godz. 22:00 pt. „Legendy herbow e rycerza S m y s a ” znakom icie w pisał się w atmosferę stworzo­ ną przez „Starą Baśń”.

Dodatkowo w zainscenizowanej chacie z Majkowa, w sali odczytowej o godz. 19:00 odbył się wykład D rew n ia n e budow nictw o O strow a L ed n ickieg o Arkadiusza Tabaki, pre­ zentujący dotychczasow e badania w yspy i najważniejsze odkrycia. O godz. 21:00 odbył się wykład Ż ycie codzienne na O strow ie R a d ziń skim , Andrzeja K ow alczyka, prezentują­ cego najnow sze w yniki badań w ykopaliskow ych na dopiero rozpoznawanym i badanym grodzisku w Radzimiu k. Murowanej Gośliny. Przybywający turyści m ieli także m ożli­ w ość zw iedzania, o w yznaczonych porach, Ostrowa Lednickiego wraz z archeologiem, który nocą, przy św ietle pochodni, opowiadał dzieje lednickiego grodu i z dodatkowym komentarzem udostępniał w ystaw y archeologiczne. W godzinach od 18:00 do 22:00 pro­ wadzone były W arsztaty z nauki kaligrafii, przez prof. Tomasza Siwińskiego. Pracownicy D ziału N aukow o-O św iatow ego prowadzili warsztaty garncarskie i plastyczne dla dzieci i m łodzieży.

W budynku ekspozycyjnym , w sali dolnej, o godz. 17:00 została otwarta w ystaw a ar­ cheologiczna P radzieje O strow a L ed n ickieg o i okolic autorstwa Łukasza Kaczmarka. Wydarzenie E u ro p ejskiej N o c y M u zeó w zakończono w spólną biesiadą.

Początki naszej historii są raczej skromnie odnotowane w dokumentach i źródłach pi­ sanych. Daty dzienne pojawiają się tam dość późno. D latego tym bardziej fakt odnotowa­ nia śm ierci naszego pierw szego w ładcy jest dla nas datą ważną. Takim wydarzeniem była śmierć M ieszka I przypadająca na dzień 25 maja 992 roku. D la przypomnienia tego w yda­ rzenia i postaci od kilku lat na Ostrowie Lednickim odbywają się specjalne uroczystości. W dniu 23 maja 2009 r. na Ostrowie Lednickim o godz. 11:00 w ruinach lednickiej kapli­ cy sprawowano M szę Św. celebrowaną przez Jego Ekscelencję K siędza Biskupa W ojcie­ cha Polaka Sufragana Gnieźnieńskiego w asyście księdza Ireneusza Plucińskiego D zieka­ na z Dekanatu Pobiedziskiego i proboszcza parafii D ziekanow ice ks. Adama Sypniew ­ skiego oraz kleryków z Prym asow skiego W yższego Seminarium D uchow nego z Gniezna. W kaplicy zasiedli zaproszeni goście, a m iędzy innymi: Marszałek W ojew ództw a W iel­ kopolskiego Marek W oźniak, W ielkopolski W ojew ódzki Konserwator Zabytków A lek­ sander Starzyński, Przewodnicząca Rady Powiatu Em ila Dutka, Burmistrz M iasta Pobie­ dziska M ichał Posada, K sięża z Dekanatu i pobliskich parafii, W ójt Gm iny Łubowo A n­ drzej Ł ozow ski, radni z gm iny, pracownicy muzeum. Oprawę m uzyczną sprawował Chór Katedralny Katedry Gnieźnieńskiej. Po m szy, po zw iedzeniu ekspozycji muzeum w bu­ dynku siedziby, w D ziekanow icach o godz. 13:30 odbył się Koncert Kwartetu Sm yczko­ w ego A ppasjonata. W godzinach w ieczornych, o 21:30 zaplanowano na M ałym Skanse­ nie, na scenie, spektakl w w ykonaniu Polskiego Teatru Tańca p. t. W alka@ karnaw ału

z p o stem , w choreografii Ewy W ycichow skiej, z muzyką Zbigniewa Ł ow żyła, z w ykorzy­

Od kilku lat do m iejscow ej tradycji należy organizowanie przez M uzeum procesji B ożego Ciała. Odbywająca się 11 czerw ca procesja rozpoczyna się uroczystą M sza Św. w kościele parafialnym w D ziekanow icach. Następnie procesja odw iedza ołtarze w e w si docierając do ostatniego, zbudowanego na terenie skansenu. Procesję poprowadzi Zespół Pieśni i Tańca „W iwaty” z Pobiedzisk i Orkiestra D ęta z Pobiedzisk. D zieci i m łodzież ubrani w tradycyjne w ielkopolskie stroje niosąc feretrony, w rytm orkiestry, kroczą na czele procesji. Ostatnia stacja znajduje się na terenie skansenu, a przed kościołem z Wart­ kow ic następuje pośw ięcenie wiernych.

Najstarszą imprezą plenerową, odbywającą się nad jeziorem Lednica, jest tzw. N oc

K u p a ły - W ianki Ś w ię to ja ń sk ie . W roku 2009 odbyła się ona 20 czerwca na terenie M ałe­

go Skansenu, przy przeprawie promowej na Ostrów Lednicki. Tradycja tego typu imprez nawiązuje do letniego przesilenia dnia i nocy. N a dzień 21 czerwca przypada m om ent gdy słońce dochodzi najw yższego punktu w swej pozornej wędrówce. Jest to najdłuższy dzień a zarazem najkrótsza noc. W łaśnie w tę najkrótszą noc Słowianie palili na w zgórzach ognie i bawiąc się przy nich gromadnie urządzali igrzyska i zabawy. Najpopularniejsze nazw y tych uroczystości to: sobótka (być m oże dlatego że zabawy odbyw ały się w sobo­ ty), kres (m oże od krzesania ognia), kupała (prawdopodobnie od obrzędowej kąpieli). W zw yczajach tych w ielką rolę odgrywa ogień i woda. D o ognia wrzuca się zioła, a na­ stępnie wierząc w jeg o m oc oczyszczającą skacze się przezeń. Podobne znaczenie jak ogień miała w tę noc także woda. Kąpiel w tą najkrótszą w roku noc miała oczyszczać ze złych m ocy, dawała now e siły, zdrowie, zapew niała szczęście.

Podczas lednickiej Kupały odbył się koncert m łodzieżow ego zespołu In d io s B ravos. Z espół o bogatej sekcji instrumentalnej prezentujący m uzykę reggae, w pisał się swoją rytmiką i stroną m uzyczną w klimat dawnych obrzędów i tradycji miejsca. Koncert tego zespołu, po raz pierw szy od w ielu, w ielu już lat ściągnął na tę imprezę ponad 1.000 uczestników , m łodych ludzi, którzy dzięki uczestnictw u w koncercie m ieli także m ożli­ w ość poznania dawnych zw yczajów pogańskich i zw yczajów kupałowych. A samą insce­ nizację obrządków kupałow ych rozpoczęło w idow isko „Taniec z ogniem ” w wykonaniu Grupy A m en tia e z Warszawy. B ył to w ystęp 5 tancerzy dysponujących różnym sprzętem, tj. liny, poi (łańcuchy), kile i pochodnie. Pokazow i tow arzyszyła muzyka folkowa. Insce­ nizację - obrzędowe powitanie lata „W ianki św ię to ja ń s k ie ’ - przygotował Zespół Pieśni i Tańca „Łany” z U niw ersytetu Przyrodniczego z Poznania. W św ietle palących się ognisk, jak co roku, w czas letniego przesilenia dnia z nocą, tak jak dawni Słowianie, m łodzież odprawiła sobótkowe, kupałowe igrzyska i zabawy. Od początków funkcjono­ wania M uzeum , od 1969 roku, jest to najważniejsza wśród plenerow ych imprez m uzeal­ nych. Imprezę rozpoczął koncert m uzyczny zespołu m łodzieżow ego reggae, m oc ognia prezentowało widow isko „Taniec z ogniem ”, a obrzędowe pożegnanie lata zakończono w idow iskiem „Wianki świętojańskie”, będącym pokazem tradycyjnych obrzędów kultury słowiańskiej połączonym z zabawą taneczną i puszczaniem w ianków na jeziorze Lednica.

Od 23 lat na terenie W ielkopolskiego Parku Etnograficznego odbywa się impreza plenerowa - Ż yw y Skansen. Z w yczajow o odbywa się ona w pierwszą niedzielę lipca, która tym razem przypadła na dzień 5 lipca. Jest to w ieloaspektow e spotkanie z tradycyjną w sią wielkopolską. M a ona na celu w szechstronne zaprezentowanie publiczności (już nie tylko w ielkopolskiej) tradycji naszego regionu. Każdego roku przyciąga kilka tysięcy osób. W scenerii w si, w zabytkow ych obejściach i wnętrzach chat, prezentowane były różno­ rodne zajęcia rzem ieślnicze (ciesielstw o, kołodziejstw o, garncarstwo, kow alstw o, szew ­

stw o, rym arstw o), a także zajęcia gospodarskie i dom ow e (obróbka ln u i w ełny, w ypiek chleba, ub ijan ie m asła w kierzynce). A rtyści i rękodzielnicy zaprezentow ali haft, rzeźbę w drew nie, w y konyw anie ozdób z p ap ieru i słom y, czy w ycinanki. P rezentow ane zajęcia zw iązane są z codziennym i odśw iętnym życiem m ieszk ań có w daw nej w si w ielkopolskiej. R ów nolegle n a n aw siu o dbyw ał się k ierm asz w y ro b ó w ręk o d zieła w iejskiego. P rezen ta­ cjom tym to w arzyszyły w ystępy zesp o łó w folklorystycznych, kapel lu d o w y ch i folko­ w ych, a w e dw orze ze Studzieńca odbył się ko n cert m u zy k i kam eralnej. W e w n ętrzu osiem nastow iecznego kościoła odpraw iona zo stała m sza św ięta, a po jej zak o ń czen iu od­ byw ały się k oncerty m uzy k i o rg an o w ej.

W pierw szy lipcow y w eek en d (przypadający na dni 4 i 5 tegoż m iesiąca) na terenie O strow a L ednickiego zorganizow ano im prezę plen ero w ą W lednickim g ro d zie księcia

M ieszka . B y ł to festyn h istoryczno-archeologiczny, którego głów nym celem było p rzy b li­

żenie szerokiej grupie od b io rcó w codziennego ży cia i zw y czajó w społeczności z okresu X i X I w ieku. P odczas trw an ia festy n u osoby zainteresow ane h isto rią m ogły zapoznać się z tradycyjnym rzem iosłem daw nych w arsztatów , w śró d n ich tak ich ja k bębniarstw o, far- b iarstw o, tkactw o, garncarstw o, rogow nictw o, kow alstw o czy złotnictw o. M o żn a było spróbow ać sw oich sił w grach i zab aw ach w czesnośredniow iecznych, zapoznaw ano się z elem entam i u zb ro jen ia w o jó w słow iańskich, a także z technikam i i sposobam i w alki. O dtw órcy chętnie dzielili się sw oją w ied zą h istoryczną dotyczącą ów czesnego sposobu życia, ale też inform acjam i dotyczącym i sam ego O strow a L ednickiego oraz m onarchii p iastow skiej. N ajm ło d si uczestnicy m o g li w atm osferze zabaw y i rozry w k i uczestniczyć w in scenizow anych w y d arzen iach n a w yspie. Prow adzone by ły zaję cia edukacyjne dla dzieci rekonstrukcji stro ju i biżuterii, w arsztaty ceram iczne, p lastyczne, i w arsztaty nauki k aligrafii arabskiej. A rcheolodzy dzielili się sw oją w ied zą h isto ry czn ą o O strow ie L ednic­ kim . O w y zn aczo n y ch godzinach, n a b rzeg u w y sp y oczekiw ał archeolog, który bezpłatnie oprow adzał po zach o w an y ch relik tach w yspy, w ram ach p ro jek tu O strów L ed n icki bez

tajem nic. N a w yspie zostało u staw ione stanow isko z m ateriałam i p rom ocyjnym i i w y d aw ­

nictw am i M uzeum P ierw szy ch P iastó w na Lednicy. D odatkow o m o żn a było zw iedzić w ystaw ę ju b ileu szo w ą, G oście L ed n ickieg o stołu, w p o m ieszczen iu lednickiego schroni­ ska.

W ody je z io ra stały się też m iejscem gdzie od k ilkunastu lat odbyw ają się zaw ody pływ ackie. W dn iu 19 lipca odb y ła się X V II edycja zaw o d ó w p ły w ack ic h „O B łękitn ą

W stęgę O strow a L ed n ickieg o” . Start zaw o d n ik ó w odbyw a się n a terenie M ałego Skanse­

nu, a zaw odnicy po k o n u ją odpow iednie dystanse m ając w z asięg u w zro k u O stró w L ed­ nicki. O rganizatorem z aw o d ó w je s t U rząd G m iny Łubow o.

15 sierpnia w kalendarzu kościoła rzym sko-katolickiego je s t dniem W niebow zięcia N ajśw iętszej M arii Panny. W tradycji ludow ej d zień te n p o św ięcony je s t M atce B oskiej Zielnej. Św ięto je s t pretek stem do przy b liżen ia w ierzeń ludow ych i z w y czajó w zw iąza­ ny ch z tym i obchodam i oraz z w ied zą o kreślaną m ianem tzw . m edycyny lu d o w ej. K o n ty ­ nuując tą tradycję na teren ie W ielkopolskiego P ark u E tnograficznego m ają m iejsce u ro ­ czystości zw iązane z obchodam i św ięta M atki B oskiej Zielnej. P o cząte k św ięta to m sza w kościele z W artkow ic. T u n astępuje św ięcenie przy g o to w an y ch przez opiekunki ek sp o ­ zycji b u k ietó w z kw iatów , ziół, zbóż, o w o có w i w arzyw . D o b u k ietó w i w ian k ó w były doczepione inform acje om aw iające charakterystykę ty ch św iąt oraz inform ujące o ic h sym bolicznym w ym iarze. W jednej z chałup p rzygotow yw ane by ły nap ary z ziół, a na naw siu odbyw ał się targ w iejski oferujący w yroby naw iązujące do atry b u tó w tego święta.

Od lat 12 M uzeum jest gospodarzem i w łaścicielem w czesnośredniow iecznego grodu w G rzybowie (niedaleko Wrześni). W dniach 22-23 sierpnia odbyła się tam impreza ple­ nerowa „ W ojowie i R zem ieśln icy ” stanowiąca dziesiąty już M iędzynarodowy Zjazd W o­ jow n ik ów Słowiańskich. C ykliczne spotkania na grodzie w Grzybowie są żyw ą lekcją historii. Nadrzędnym celem tych imprez jest propagowanie tradycji i obyczajów w czesn e­ go średniowiecza - okresu zw iązanego z początkami naszego państwa, z okresem gdy na grzybowskim grodzie kw itło życie. Podczas festynu każdy przybywający na gród ma m ożliw ość nie tylko obejrzenia ludzi w tradycyjnych strojach, przy tradycyjnych zaję­ ciach, ale m oże samemu spróbować pracy dawnych rzem ieślników, pobyć w warunkach z minionej epoki, a także skosztować tradycyjnej strawy. Podczas tych spotkań historycz­ nych m ożna uczestniczyć w zabawach m ieszkańców grodu, jak i obserw ować w idow iska prezentujące starcia i potyczki w ojów broniących grodu grzybow skiego. Gród stał się w tych dniach w ielkim teatrem historycznym , uczącym i prezentującym ciekaw e w idow i­ ska, rekonstrukcje i wydarzenia m inionych czasów . Podczas spotkania w Grzybowie dzie­ ci brały udział w zajęciach edukacyjnych, próbowały być garncarzem tocząc na kole i le­ piąc naczynia i przedmioty z gliny. Poprzez zabawę poznaw ały zabytki i ich historię. U czyły się z tkaniny rekonstruować stroje m ieszkańców grodu. Poznawały zabytki arche­ ologiczne, uczyły się oceniać surowiec i w ykonyw ać rysunki dokumentacyjne. Stoisko z materiałami i publikacjami muzealnymi pozwalało zapoznać się z historią regionu i do­ robkiem naukowym muzeum. W szystkiem u tow arzyszył taniec i zabawa. Po raz kolejny tow arzyszyły im prezie media: min. TV N 24 i radio Merkury, które przez dwa dni imprezy na żyw o transmitowały wydarzenia na grodzie.

Podczas festynu, dzięki prezentacjom multimedialnym, m ożna było zapoznać się z fragmentami dziejów państwa pierw szych Piastów. A w pobliżu budowanego w łaśnie paw ilonu m uzealnego ustawiony został namiot z materiałami prom ocyjnym i i w ydaw nic­ twami Muzeum. G łównym organizatorem tej imprezy jest Towarzystwo Przyjaciół Grodu w Grzybowie, przy wsparciu ze strony Urzędu M iasta w e W rześni i M uzeum Pierw szych Piastów na Lednicy.

X M ię d z y n a r o d o w y Z ja zd W ojow ników Sło w ia ń skich — G rzybow o 2009 w plebiscycie

„W ielkie Odkrywanie W ielkopolski” zdobył trzecie m iejsce w kategorii im prez/wydarze­ nia kulturalne, znakom icie promujących W ielkopolskę, a przyznaną przez czytelników G łosu W ielkopolskiego i W ielkopolską Organizację Turystyczną.

M iesiąc w rzesień jest tradycyjnym okresem Europejskich D ni D ziedzictw a obcho­ dzonym w całej Europie. Ich celem jest promocja zabytków, tradycji i lokalnych obycza­ jów . Są to dni otwarte w obiektach zabytkowych. W m uzeach organizuje się tem atyczne w ystaw y, sesje popularnonaukowe, pikniki i festyny historyczne. W roku 2009 E D D od­ byw ały się pod hasłem „Zabytkom na odsiecz! Szlakiem grodów , zam ków i tw ierd z” . M u­ zeum kolejny raz w łączyło się w cykl imprez, tym razem organizując różnego rodzaju pokazy i prezentacje w dniach 12-13 i 19-20 września. Tematyka zaproponowanego w tym roku hasła była związana z architekturą obronną i dziedzictw em militarnym oraz w szelkim i śladami w ojen, w alk i bitew, jakie odbyły się w przeszłości. Tak zakreślony temat zachęcał do pokazania i zainteresowania zabytkową architekturą obronną, a także tysiącletnią tradycją oręża polskiego. W ydarzenia w ramach tematyki „Zabytkom na od­

siecz! ” m iały na celu podkreślenie znaczenia, jakie obiekty zabytkowe łączone z obronno­

ścią mają dla nas i dla m inionych pokoleń. Tym samym ED D m iały spow odować lepsze rozum ienie bezw zględnej konieczności ochrony tej kategorii obiektów zabytkowych.

Lednica to w yspa na jeziorze Lednickim, w centrum W ielkopolski, w samym sercu Państwa Piastów. To w łaśnie na tej w yspie pierw si w ładcy z dynastii Piastów założyli jeden ze sw oich stołecznych grodów (J. Górecki 2001). W jego obrębie postaw ili zespół obiektów sakralnych stanowiących najstarsze zabytki tego typu na naszych ziemiach. A ich położenie na w ysp ie sprawiło, iż do naszych czasów przetrwały w niepowtarzalnym stanie - żaden inny zabytek tego okresu nie jest tak czytelny jak zesp ół lednicki (K. Żu­ rowska red. 1993).

Zarówno palatium, jak i baptysterium, a także k ościół stanowią unikatowy zesp ół śre­ dniowiecznej Europy. Dodatkowo jeg o w yjątkow y charakter podkreślają zabytki pozy­ skane w trakcie badań archeologicznych. W ruinach kościoła zachow ały się relikwiarze, a wśród nich pozłacana stauroteka (A.M . Wyrwa, red. 2009) stanowiąca schow ek na cząstkę Krzyża Św iętego - relikwię najważniejszą dla K ościoła. Pozostałe elem enty będą­ ce fragmentami ksiąg i naczyń liturgicznych, a także w yposażenia świątyni stanowią uni­ katowy zesp ół europejskich sakraliów z X /X I wieku.

Prócz tego archeologiczne badania podwodne ujawniły funkcjonowanie w dobie Pia­ stów dw óch m ostów drewnianych. U m ożliw iały one bezpieczne dotarcie do grodu przez w ody jeziora. Ich łączna długość, w ynosząca ponad 700 m etrów oraz zarejestrowane pale, a także elem enty konstrukcji pokazują w yjątkow ość tej skomplikowanej konstrukcji inży­ nieryjnej (Z. Kurnatowska, red. 2000). Prowadzone na dnie jeziora badania pozw oliły pozyskać największą w Europie kolekcję m ilitariów z X /X I wieku. B ędące w posiadaniu M uzeum uzbrojenie jest jedynym tego rodzaju zbiorem pochodzącym z jednego m iejsca średniowiecznej Europy.

Zarówno jezioro, jak i obszar w okół niego jest poligonem badań zarówno stacjonarnej archeologii, jak i archeologów podwodnych, a także archeologii lotniczej, czy specjali­ stycznych badań geofizycznych i przyrodniczych w ykorzystyw anych na potrzeby odtw o­ rzenia m inionego krajobrazu kulturowego i przyrodniczego.

Obchody Europejskich D ni D ziedzictw a na terenie M uzeum dały wyjątkową m ożli­ w ość obecności grup odtw órczych i w kroczenia żywej historii w relikty autentycznych obiektów stwarzając niepowtarzalną okazję do zaprezentowania naszego w spólnego euro­ pejskiego dziedzictw a - łączącego się u nas z powstaniem państwa i z wkroczeniem religii chrześcijańskiej na nasze tereny. D la podkreślenia znaczenia ED D na terenie Muzeum pojaw iły się odpow iednie banery i zaw isły flagi koncentrując uw agę na problemach ochrony zabytków i tem atyce EDD.

W dniu 12 września zaproszono dzieci i rodziców na Piknik H istoryczny Z a b ytek

a rekonstrukcja. W w iosce i w zagrodzie w czesnośredniow iecznej zam ieszkały grupy od­

twórstwa historycznego aranżując teatr-piknik historyczny, w formie otwartej imprezy edukacyjnej. N a w yspie Ostrów Lednicki, w zagrodzie na podgrodziu, grupa odtwórstwa historycznego W arcianie zaprezentowała pokazy rzem iosł w czesnośredniow iecznych i aranżację życia codziennego. N a M ałym Skansenie w rekonstrukcji w czesnośrednio­ wiecznej w ioski zam ieszkała grupa odtwórstwa historycznego współpracująca z M uzeum i powstała przy historycznym obiekcie muzealnym, Tow arzystw o P rzy ja c ió ł g rodu

w G rzybow ie. W przestrzeni rezerwatu archeologicznego funkcjonowało w formule teatru

historycznego kilka Grup Odtwórstwa Historycznego. D zięki ich obecności m ożna było w ysłuchać gaw ędy o uzbrojeniu drużyny M ieszka I, spróbować średniowiecznych gier i zabaw (prowadzonych w formie konkursów). Tutaj też odbyw ały się pokazy rzem iosł i um iejętności rycerskich, nauka fechtunku średniowiecznym m ieczem , gaw ędy o obycza­

ja c h i kulturze m ieszk ań có w w czesnośredniow iecznego O strow a L ednickiego, dodatko­ w o spośród u czestn ik ó w o rganizow ały się zespoły m uzyczne dające żyw e koncerty n a reko n stru k cjach in stru m en tó w znajdow anych p o d czas b adań archeologicznych lub odtw a­ rzan y ch na p o d staw ie średniow iecznych w izerunków . O dbyw ały się też p okazy łucznicze, prezentacja o brzędow ości d aw nych Słow ian. P rezen tacja prac trad y cy jn y ch rzem ieśln i­ ków , m. in. b ednarzy, tk acz ek (p raca n a bard zie i tabliczkach), ju b ileró w , m incerzy, rzeź­ biarzy i snycerzy, a tak że skórników , rogow ników , czy kow ali. P rzez te n edukacyjny spektakl historyczny pokazane zostało życie codzienne m ieszk ań có w osady ja k i zajęcia w ojo w n ik a w osadzie w czasie pokoju. B y ł też kram kraw iectw a h istorycznego Janettee, a także kuce i konie. N acisk p ołożono na inscenizację historyczną, m ającą w iększe w alory edukacyjne. D zięk i tem u lepiej m o żn a było prom ow ać tradycje, zw yczaje, kulturę i rz e ­ m iosło d aw nych m ieszk ań có w O strow a L ednickiego.

E D D to im preza edukacyjna d la dzieci, m ło d zieży i ic h rodziców . D zięk i bezp o śred ­ n iem u udziałow i, zaan g ażo w an iu i praktycznym działaniom przy p o zn aw an iu historii oraz sam odzielne w y konyw anie rekonstrukcji i stylizacji zab y tk ó w archeologicznych m ożliw e je s t zn acznie lepsze przybliżenie w ied zy o konkretnym przedm iocie ja k i szerzej o kultu­ rze m aterialnej d aw nych m ieszk ań có w grodu lednickiego. M ały S kansen stał się placem zab aw d la dzieci. T em aty zajęć i p o k azó w ściśle zw iązane by ły z działalnością ośw iatow ą M uzeum . Starano się w sposób atrakcyjny i bardziej efektow ny zaprezentow ać tem atykę lekcji m uzealnych, które prow adzone są dla grup szkolnych w ciągu roku. U czestnictw o w sam ych zajęciach było bezpłatne.

W dn iu 13 w rześnia odbyło się spotkanie w e dw orze w R y b itw ach (za zgodą w łaści­ cieli dw oru - U rszuli i M ariana Ł om nickich) n a w ykładzie P o sta ć Je rze g o Łom nickiego,

K o n serw a to ra W ojew ódzkiego i p ie rw sze g o D yrekto ra M u zeu m (w ów czas o nazw ie M u ­ zeum P o czą tkó w P a ń stw a P olskiego) na L ednicy. W siedzibie m uzeum , w D ziekanow i­

cach odbył się koncert m u zy k i daw nej w w y k o n an iu K w artetu Sm yczkow ego A p p a sio n a -

ta.

W projekcie w stępnym E D D (nie zrealizow anym ze w zg lęd ó w finansow ych), p rzygo­ tow ano bog aty program p opularyzatorsko-edukacyjny realizow any przy w spółpracy ze Stow arzyszeniem E d u k acji i O dtw órstw a H istorycznego M o n arch ii W czesnopiastow skiej „A u r e a Tem pora, p od n azw ą T Y SIĄ C L A T O R Ę Ż A P O L S K IE G O (12-13.09) i PO D R Ó Ż W C Z A S IE (19-20.09).

O statnią w ro k u im p rezą plen ero w ą n a terenie W ielkopolskiego P a rk u E tn o g raficzn e­ go je s t tradycyjnie „ P ożegnanie lata w ska n sen ie”. T ym razem przy p ad ała n a dzień 13 w rześnia. Im p reza pośw ięco n a je s t jesien n y m p racom gospodarskim i rzem ieślniczym . P rezen to w an e by ły zaję cia zw iązane z obróbką p lo n ó w (m łócenie zb o ża cepam i, o w iew a­ n ie ziarna, m ielenie w żarn ach ), pozyskiw anie su ro w có w (darcie pierza, strzyżenie ow iec, obróbka słom y lnianej) oraz przygotow yw anie zap asó w n a zim ę (kiszenie kapusty, o gór­ ków , buraków , sm ażenie pow ideł, kopcow anie ziem niaków ).

W dn iach 19-20 w rześnia w ram ach E D D , na terenie M ałego S kansenu i O strow a L ednickiego, odbył się P ik n ik N au k o w y C zy to j u ż zabytek. P rzez dw a dni p ik n ik u prezen ­ tow ane by ły różne kategorie z a b y tk ó w archeologicznych, a specjaliści opow iadali o p racy z zabytkiem , k o n ieczn o ści specjalistycznych badań, analiz i sposobach dokum entacji. Z a­ prezentow ane zostały zab y tk i z m etalu i drew na; p rzedm ioty z k ości zw ierzęcych; próby przyrodnicze, a także m o żn a było poznać pracę antropologa. P oznano stw orzoną pracow ­ nię konserw atorską gdzie konserw ator m uzealn y zap o zn aw ał i pokazyw ał pracę i zasady

k onserw acji zabytków . A rcheolodzy p rezen to w ali m etody d o kum entacji b ad ań w y k o p ali­ skow ych, a chętnych zapraszano do pozn an ia eksploracji w w ykopie archeologicznym p od okiem specjalistów . D zieci uczy ły się opisyw ania zabytków , d o kum entow ania i ic h w stępnej oceny surow cow ej. M iały m ożliw ość w yk o n an ia w łasnej K A R T Y ZA B Y TK U . P racow nicy m uzeum zorganizow ali, w form ie przygotow anej do w ypełnienia ankiety, k onkurs H isto ria w o k ó ł nas spraw dzający w iedzę o O strow ie L ednickim i ekspozycjach m uzealnych. U d ział w konk u rsach był nagradzany m ateriałam i p rom ocyjnym i i w y d aw ­ n ictw am i m uzealnym i.

W dniu 19 w rześnia O strów L ed n ick i stał się m iejscem Inauguracji E uro p ejsk ich D ni D zied zictw a w W ielkopolsce i g łów nych U ro czy sto ści Jubileuszow ych 40-lecia M uzeum P ierw szy ch P iastó w n a L ednicy. W lednickiej kapicy, o godz. 14:30 odbyło się uroczyste n abożeństw o, m sza celebrow ana przez K sięd za A rcybiskupa H en ry k a M uszyńskiego M e­ tropolitę G nieźnieńskiego. O bsługa liturgiczna: p roboszcz p arafii D ziekanow ice ks. A dam Sypniew ski i klery cy z W yższego P rym asow skiego S em inarium D u chow nego w G nieź­ nie. O praw a m uzyczna: C h ó r k atedralny z G niezna. W uro czy sto ściach w zięli ud ział z a ­ p roszeni goście, a w śród nich: W icem inister K ultury T om asz M erta, W ojew oda W oje­ w ó d ztw a W ielkopolskiego P io tr Florek, M arszałek W ojew ództw a W ielkopolskiego M a ­ rek W oźniak, Jego E kscelencja K s. A rcybiskup H enryk M uszyński, W ielkopolski W o je­ w ó d zk i K o n serw ato r Z ab y tk ó w A lek san d er Starzyński, P rzew o d n iczący S am orządu W o ­ jew ó d z tw a W ielkopolskiego L ech D ym arski, P osłow ie i Senatorow ie R P , P ro rek to r U A M prof. d r hab. Z b ig n iew Pilarczyk, S tarosta G nieźnieński K rz y sz to f O strow ski, P rezydent M iasta G niezna Jacek K ow alski, w ójtow ie okolicznych gm in, radni, n aukow cy z kilku ośrodków akadem ickich, pracow nicy M uzeum i goście.

U roczystości zakończyło w ręczenie n a ręce d yrektora A ndrzeja M . W yrw y, H o n o ro ­ wej O dznaki Z a Z asługi d la W ojew ództw a W ielkopolskiego przyznanej M uzeum P ierw ­ szych P iastó w n a Lednicy. M edale, odznaczenia i w yróżnienia otrzym ali ró w n ież praco w ­ nicy M uzeum .

K on feren cje

O d k ilkunastu lat M uzeum je s t m iejscem gdzie o dbyw a się O gólnopolska K o n feren ­ cja N au k o w a - F u n eralia L ednickie. Są to cyklicznie, corocznie organizow ane interdyscy­ plinarne w arsztaty archeologiczno-antropologiczne, grom adzące zain tereso w an y ch b a d a ­ n iam i cm entarzysk, czy też szerzej sepulkralnych zjaw isk kulturow ych. Tym razem 12 F uneralia o dbyły się 13-14 m aja 2009 r . w D ziekanow icach, p od hasłem „ T a k w ięc p o

ow ocach p o z n a c ie ich. F u n e r a lia L e d n ic k ie - sp o tk a n ie 12". O rganizatoram i są Stow a­

rzyszenie N aukow e A rch eo lo g ó w P o lsk ich oddział w P oznaniu, P olskie T ow arzystw o A ntropologiczne i M uzeum P ierw szy ch P iastó w n a Lednicy. F u n eralia są w ydarzeniem bez p reced en su w skali nie tylko ogólnopolskiej. C orocznie bierze w n ich ud ział około 100-150 u czestn ik ó w rep rezen tu jący ch różne dyscypliny naukow e. W ty ch F u n eraliach uczestniczyli także goście z C horw acji, R osji, Serbii, U krainy. C elem ty ch w arsztató w je s t k onfrontacja n ajn o w szy ch w yników b a d ań z no w y m i m etodam i, z prąd am i naukow ym i i p oglądam i n a przeszło ść p od kątem p roblem atyki funeralnej. F o rm u ła spotkań naw iązuje do m o d elu b ad ań w ypraco w an y ch w P oznańskiej Szkole M etodologicznej. W tym roku om aw iane by ły zag ad n ien ia dotyczące m o żliw o ści identyfikacji osób poch o w an y ch n a p odstaw ie to w arzy szący ch im p rzedm iotów , sposobu czy m iejsca pochow ania. U czestnicy

zastanaw iali się n a ile interpretacja społecznej roli, zajęć zaw o d o w y ch czy p ochodzenia etnicznego lub kulturow ego je s t przez n as upraw niona. Z astanaw iano się także n a d m o ż­ liw ościam i iden ty fik acji diety, sposobu odżyw iania i je g o skutków w oparciu o w yniki szczegółow ych analiz antropologicznych, biologicznych, fizyko-chem icznych czy g ene­ tycznych. Identyfikacja ro li i znaczenia zm arły ch przebiegać m oże n a kilku o płaszczy ­ zn ach - osobniczej (rodzinna, rodow a, społeczna), ale też populacyjnej (grupy społeczne, populacje o różnym statusie adaptacyjnym ) czy kulturow o-środow iskow ej. W tym roku p o jaw iła się liczn a grupa u czestn ik ó w z zagranicy, którzy w sw ych referatach zap rezen ­ tow ali m. in. procesy k ulturow e (obserw ow ane na p odstaw ie m ateriału z b ad ań nekropolii) zachodzące n a B ałk an ach w m om en cie w kraczania tam now ej religii - chrześcijaństw a. Jednym z w ażn iejszy ch osiągnięć F u n eralió w je s t n ie tylko ic h cykliczność, ale zbieranie m ateriałó w i p u blikow anie ic h w form ie sam odzielnych w ydaw nictw .

D zięk i dotychczasow ej w spółpracy interdyscyplinarnej dnia 8 w rześnia 2009 r . n a te ­ renie M uzeum m iała m iejsce Sesja terenow a w ram ach M iędzynarodow ej K onferencji „R y b y -K u ltu ra -S ro d o w isk o w św ietle b a d a ń a rch eo ich tio lo g iczn ych , etn o g ra fic zn y c h

i h is to ry c z n y c h ” (15* F ish R em ains W orking G roups M eeting) organizow anej przez Sek­

cję B ad ań S zczątków R yb, M iędzynarodow ego S tow arzyszenia A rcheozologicznego. Po d czas p o b y tu uczestnicy z całego św iata m ieli m ożność zapoznania się n ie tylko z eks­ pozy cjam i M uzuem , ale w ysłuchali św ietnie p rzygotow anego przez kierow nika W P E - A ntoniego P elczy k a w y k ład u o tradycji ry b o łó w stw a i sposobach ło w ien ia ryb w W ielko- polsce. W ykład był bogato ilustrow anego autentycznym i eksponatam i bard zo rzadko p re­ zentow anym i a przy g o to w an y m i n a specjalnej ekspozycji. P o b y t w M u zeu m goście z a ­ kończyli biesiad ą ry b n ą - n a którą p rzygotow ano n iezliczo n e potraw y z ryb słodkow od­ nych.

Z okazji Jubileuszu w dn iach 13-15 w rzesień 2009 r . odb y ła się specjalnie p rzygoto­ w ana O góln o p o lsk a K o n feren cja N au k o w a „L e d n ic k ie m o sty - p rz e szło ść dla p rz y szło ­

śc i" . K onferencja po św ięco n a b y ła zagadnieniom zw iązanym z m u zealn ą edukacyjną h i­

storyczną. W ykład in auguracyjny p rzygotow ano w celu p rzypom nienia p o czątk ó w M u ­ zeum , a zw łaszcza p o staci D y rektora założyciela. Z ostał w y głoszony w pierw szej siedzi­ bie w e dw orze w R y b itw ach „P ostać Jerzego Ł om nickiego - K o n serw ato ra W ojew ódz­ kiego, zało ż y ciela i pierw szego D y rek to ra M u zeu m n a L ed n icy ” . W konferencji brali ud ział zarów no pracow nicy m uzeów , n au czy ciele akadem iccy, m etodycy, pracow nicy kultury, członkow ie stow arzyszeń kulturow ych. T aki przekrój u czestn ik ó w pozw olił zw rócić uw agę zarów no n a zag ad n ien ia zw iązane z teo rią m uzealnictw a, zasadam i eduka­ cji, a tak że p o zw o lił n a zaprezentow anie konk retn y ch p rzy k ład ó w - p ro g ram ó w eduka­ cy jn y ch (nie tylko jed n o razo w y ch , ale często w ielo letn ich p rzerad zający ch się w stałą, system atyczną działalność danej placów ki), po d ejm o w an y ch akcji, czy w ogóle szukania m o żliw o ści d otarcia do ró żn y ch grup odw iedzających m uzea. W referatach i w to k u d y s­ ku sji podkreślano w ielokrotnie że p laców ki m uzealne nie m ogą się ograniczać do k o n tak ­ tó w z grupam i uczniów , że od daw n a m u zea w sp ó łp racu ją i przy g o to w u ją program y dla ro zm aity ch grup w iekow ych, m ając też n a w zględzie rozm aity stopień zainteresow ania przeszło ścią (zarów no tą bardzo odległą, ja k i tą całkiem bliską, o której także n iektórzy ju ż zapom inają). W ielokrotnie referu jący zw racali uw agę n a w y jątk o w ą sytuację w d zie­ dzinie edukacji ja k a od n iedaw na zaczęła funkcjonow ać w Polsce. A ktualne program y nau czan ia w szkołach absolutnie n ie sprzyjają kształceniu m ło d y ch ludzi w kierunku h i­ storii, n ie sprzyjają zw ięk szan iu zain tereso w an ia przeszłością kraju, najbliższej okolicy,