Tadeusz Olejnik
Instytut im. Herdera w Marburgu
-ośrodek naukowy dla badań nad
historią Europy
Środkowo-Wschodniej
Piotrkowskie Zeszyty Historyczne 4, 235-237
Piotrkow skie Zeszyty Historyczne, T. 4 (2002)
Tadeusz Olejnik
INSTYTUT IM. HERDERA W MARBURGU - OŚRODEK NAUKOWY
DLA BADAŃ NAD HISTORIĄ EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ
M arburg, dziś ok. 80. tysięczne m iasto w R epublice Federalnej N iem iec (H esja) położone nad rzeką Lahn, dopływ em Renu, je s t obecnie nie tylko znaczącym ośrodkiem przem ysłu m aszynow ego, skórzanego, precyzyjnego, lecz także dużym ośrodkiem naukow o-badaw czym i kulturalnym . W istniejącym tu ju ż od 1527 r. uniw ersytecie (Philipps U niversität), szczycącym się w łasnym m uzeum , studiuje około 17 tys. studentów . M iasto posiada dw ie w ielkie biblioteki naukow e (B iblio teka Z achodnioniem iecka i uniw ersytecka), posiada w iele cennych zabytków arch i tektury sakralnej (halow y kościół p.w. św. Elżbiety z XIII w. ja k o najw cześniejsza budow la gotycka w N iem czech, gotycki kościół p.w. N M P ) i św ieckiej (gotycki zam ek, późnogotycki ratusz).
Jednakże tym , co m oże najbardziej zainteresow ać historyka je s t Instytut N au ko w o-badaw czy im. H erdera podejm ujący badania nad dziejam i Europy Środkowo- W schodniej. P ow stał przed ponad 50 laty (IV 1950) ja k o jed en z centralnych ośrod ków naukow o-badaw czych nad dziejam i Europy Środkow o-W schodniej i je s t finan sow any zarów no przez rząd federalny ja k też w szystkie kraje zw iązkow e. Pod poję ciem E uropy Środkow o-W schodniej rozum ie się tu następujące państw a: Polskę, C zechy, S łow ację, Litwę, Ł otw ę i Estonię. Szczególnym przedm iotem zaintereso w ania Instytutu s ą ziem ie, które niegdyś w chodziły w skład państw niem ieckich bądź były terenem niem ieckiego osadnictw a. Do podstaw ow ych zadań statutow ych Instytutu należy:
grom adzenie i udostępnianie zbiorów bibliotecznych, fotograficznych, kartogra ficznych, dokum entów oraz prasy;
opracow yw anie podstaw ow ych pom ocy naukow ych w spom agających badania uniw ersyteckie;
tw orzenie forum m iędzynarodow ej dyskusji naukow ej oraz prow adzenie w ła snych badań naukow ych m ających na celu stw orzenie m ożliw ie optym alnego serw isu naukow ego;
oferow anie zainteresow anym osobom i instytucjom usług inform acyjnych i ba daw czych.
R ealizując pow yższe zadania Instytut im. H erdera koncentruje się w swej d zia łalności na:
grom adzeniu bieżącej dokum entacji literatury dotyczącej historii Europy Środ kow o-W schodniej w postaci rocznych drukow anych bibliografii oraz skom pute
T. O l e j n i k ryzow anej bazy danych,
opracow yw aniu i w ydaw aniu źródeł historycznych do historii E uropy Środko w o-W schodniej w postaci opracow ań średniow iecznych kodeksów dyplom a tycznych Śląska, P om orza W schodniego, Prus, K urlandii,
prow adzi katalog zabytków sztuki Śląska oraz opracow uje syntezę dziejów G órnego Śląska w czasach now ożytnych i najnow szych,
organizuje odczyty i konferencje m iędzynarodow e,
w spiera rozw ój m łodej kadry naukow ej poprzez udzielanie stypendiów doktor skich i habilitacyjnych, w tym także udzielanie stypendiów dla naukow ców z krajów E uropy Środkow o-W schodniej.
Instytut prow adzi szeroką działalność w ydaw niczą w ram ach siedm iu serii w y daw niczych oraz poprzez w ydaw anie czasopism a „Zeitschrift fü r O stm itteleuropa- F orschung” . S erie w ydaw nicze Instytutu to:
„O stm itteleuropa in V ergangenheit und G egenw art” (Europa Środkow o-W schodnia w przeszłości i teraźniejszości),
Sam m lungen des H erder-Instituts zur O stm itteleuropa-Forschung (Zbiory Instytutu H erdera dotyczące badań nad E u ro p ą Środkow o-W schodnią),
B ibliographien zur G eschichte und L andeskunde O stm itteleuropas (B ibliografie dotyczące historii i kulturoznaw stw a E uropy Środkow o-W schodniej),
Q uellen zur G eschichte und L andeskunde O stm itteleuropas (Ź ródła dotyczące histo rii i kulturoznaw stw a E uropy Środkow o-W schodniej),
T agungen zur O stm itteleuropa-F orschung (K onferencje dotyczące badań nauko w ych nad E u ro p ą Ś rodkow o-W schod nią),
B au- und K unstdenkm äler im östlichen M itteleurpa (Zabytki kultury i sztuki w E u ropie Ś rodkow o-W schodniej),
M aterialien und S tudien zur O stm itteleuropa-Forschung (M ateriały i studia do ba dań nad E u ro p ą Środkow o-W schodnią).
Podstaw ę działalności naukow ej oraz usługow ej Instytutu stan ow ią bogate zbio ry, w tym:
naukow e zb io iy biblioteczne z zakresu historii i kultury E uropy Środkow o- W schodniej zaw ierające ok. 325 tys. w olum inów ,
archiw um fotograficzne, dotyczące zw łaszcza topografii, historii sztuki i kultury E uropy Ś rodkow o-W schodniej liczące ok. 500 tys. jednostek,
zbiory kartograficzne obejm ujące ponad 30 tys. arkuszy m ap, ok. 1200 m ap za bytkow ych oraz 6300 zdjęć lotniczych z lat 1942-1945,
zbiory dokum entów pochodzących z archiw ów rodzinnych, spuścizn archiw al nych oraz zm ikrofilm ow ane źródła z archiw ów w Rydze, T allinie i Tartu, archiw um p ra so w e, w którym g ro m ad zo n e s ą od 1952 r. d zien n ik i i ty g o d n i ki z E u ro p y Ś ro d k o w o -W sch o d n iej u k az u ją ce się od 1945 r. o ra z w y cin ki p ra so w e k la sy fik o w a n e w e d łu g szczeg ó ło w ej sy stem aty k i p o cz ąw szy od
1945 r.
N a podstaw ie pow yższej charakterystyki statutow ych zadań Instytutu, grom a dzonych zbiorów , prow adzonej działalności naukow ej i w ydaw niczej, m ożna
Instytut im. Herdera w Marburgu..
stw ierdzić, że Instytut im. H erdera w M arburgu je s t znaczącą na m apie w spółcze snej E uropy in sty tu cją naukow o-badaw czą nad dziejam i Europy Środkow o- W schodniej, w tym także nad dziejam i ziem polskich.
Zainteresow anym osobom i instytucjom Instytut oferuje płatny serw is inform a cyjny za pośrednictw em intem etu.
D yrektorem Instytutu je s t dr Eduard M uhle. SU M M A R Y
The Herder Institute in Marburg (Federal Republic of Germany) - Scientific
Centre for the Research on History of Central and Eastern Europe
T he H erder Institute in M arburg is a leading centre for researches on Eastern and C entral E urope in Federal R epublic o f Germ any. It was created in 1950 and was sponsored by the federal governm ent and all associated countries. It is scientifically focused on Poland, the C zech R epublic, Slovakia, L ithuania, L atvia and Estonia, so the countries w hich areas used to belong to G erm any o r w hich w ere settled by the G erm ans.
The Institute collects and renders accessible the books in library, photographic and cartographic docum ents, and new spapers. It also publishes a lot, e.g. historical sources up to the history o f the C entral and E astern Europe, and scientific press.
The activity o f the H arder Institute (collecting sources, publishing and scientific activity, educational role) ranks it am ong the m ost im portant scientific institutions conducting research on the history o f the C entral and E astern Europe.
