Od Redakcji
Studia Theologica Varsaviensia 20/1, 3-6
OD REDAKCJI
Niemal dwie trzecie objętości niniejszego num eru wypeł niają arty k u ły i rozpraw y o treści liturgicznej. Zamieszczenie tego ty p u prac w piśmie poświęconym studiom teologicznym nie powinno budzić zdziwienia. Żyjem y w dobie ponownego „odkryw ania” rzeczywistości liturgii, zapoczątkowanego przez ruch liturgiczny na przełomie XIX i XX w., a uwieńczonego K onstytucją Soboru W atykańskiego II z r. 1963 — Sacro-
sanctum Concilium oraz serią odnowionych po soborze /ksiąg
liturgicznych. Pionierzy ruchu liturgicznego od wielu lat toro wali drogę do teologicznej koncepcji litu rg ii jako „działania dla lu d u ”, jako aktualizacji kapłańskiej m isji Chrystusa oraz głównego n u rtu życia i działalności Kościoła w świecie. Szcze gólnie po encyklice Piusa X II Mediator Dei z 20. XI. 1947 oka zało się jasne, że liturgii nie można traktow ać wyłącznie w k a tegoriach cerem onialno-rubrycystycznych, że nie może ona być tylko przedm iotem zainteresowania historyków i archeologów. L iturgia jest bowiem aktualizacją dzieła zbawienia pod osłoną symboli i jednym z głównych „narzędzi” urzeczywistniania się Kościoła w obecnym czasie historii świętej. Poszukiwanie od powiedzi na pytania: czym jest liturgia w swej najgłębszej treści, jaki jest sens i cel jej elementów stru k turalnych, w ja kim związku pozostaje ona z Pismem św., księgą słowa Bożego, powierzoną Kościołowi, w jaki sposób liturgia wyraża i umac nia w iarę Kościoła, w jakim stopniu powinna ona inspirować teologiczną refleksję nad objawieniem i przyczyniać się do za
4 O D R E D A K C J I
[ 2 ]
pew nienia jedności teologiczno-pastoralnej form acji kapłanów i w iernych czynnie spraw ujących liturgię — poszukiwanie odpowiedzi na powyższe pytania — to przedm iot teologii li
turgii, jednego z głównych kierunków wiedzy liturgicznej, jaką Sobór poleca upraw iać (por. KL 16). Owoce ta k upraw ia nej teologii liturgii są prezentow ane w artykułach stanow ią cych swoisty blok tem atyczny w tym numerze.
Ich autoram i są absolwenci Papieskiego In stytutu Liturgicz nego w Rzymie i praoównicy specjalizacji liturgicznej ATK bądź też absolwenci tejże specjalizacji. J. S t e f a ń s k i publi k u je obszerny fragm ent sw ej rozpraw y doktorskiej poświęco nej twórczości znanego pioniera ruchu liturgicznego w Niem czech, J. Pińska (1891— 1957). Liturgię pojm uje on jako k o n ty nuację Wcielenia i uobecnianie się w Kościele całego zbawcze go dzieła Chrystusa. W skazuje na ścisłe powiązanie liturgii z
misją Kościoła i procesem „uświęcania św iata”, dokonującym się przez zastosowanie elementów m aterialnych w liturgii sa kram entów i sakram entaliów . Podkreśla dynamiczną obec ność C hrystusa w Kościele przez Jego Ducha, obecność dosię gającą wszystkich ludzi niezależnie od dystansu miejsca i cza su, jaiki dzieli kolejne pokolenia ludzkie od historycznych wy darzeń z życia Jezusa.
Kolejne arty k u ły są poświęcone w ybranym zagadnieniom z dziedziny liturgii odnowionej po Soborze W atykańskim II. C hristiana B u s ź, absolwentka specjalizacji liturgicznej na ATK, zajm uje się funkcją ciszy jako jednej z form czynnego uczestnictwa w liturgii. Dowodzi, że soborowy postulat zacho w yw ania w odpowiednich mom entach liturgii „świętego milcze nia” odpowiada głębokiemu zapotrzebowaniu współczesnego człowieka na kontemplację, która stanow i duszę prawdziwie ludzkiego działania. A rtykuł S. C z e r w i k a jest obszernym fragm entem jego rozpraw y habilitacyjnej, przyjętej przez Ra dę Wydziału Teologicznego ATK w r. 1981, poświęconej ge nezie i teologii 59 prefacji chrystologicznych w Mszale R zym
skim Pawła V I (1970. 1975). Na tle krótko zarysowanej h i
[3] O D R E D A K C J I 5 nego Triduum autor przedstaw ia treść dw unastu prefacji wielkopostnych, wykazując zastosowanie w nich zasady gło szonej przez J. A. Jungm anna, iż „prefacja jest odpowiedzią , na ew angelię”. Z. J a m r ó z we fragmencie swej pracy dy plomowej napisanej na specjalizacji liturgicznej ATK przed staw ia odnowioną liturgię towarzyszącą kolejnym etapom życia zakonnego w zgromadzeniach żeńskich: inicjację w ży cie zakonne na początku now icjatu, śluby czasowe i profesję uroczystą, składaną w powiązaniu z Euchary stią — szczytem i źródłem życia Kościoła oraz postępo w ania drogą rad ewangelicznych. W artykule J. J a n i c k i e g o znajdujem y próbę teologicznej analizy form uł modlitw y towarzyszącej naw iedzaniu chorych oraz sp ra wowaniu sakram entu namaszczenia — zgodnie ze słowami autora listu Jakuba 5, 14: „Modlitwa płynąca z w iary uzdrow i chorego...” Jest to przykład metody analizy stosowanej w P a pieskim Instytucie Liturgicznym (sem inarium O. prof. B. N eun- heusera), którego autor jest absolwentem. P rzykład podobnej analizy w zastosowaniu do m odlitw błagalnych w Laudesach i Nieszporach Liturgii Godzin przedstaw ia inny absolw ent tegoż In sty tu tu — J. M i a z e k . K. K o n e c k i , który ukończył specjalizację liturgiczną na Wydziale Teologicznym ATK, na świetla paschalny charakter posoborowej litu rg ii zm arłych: modlitw, czytań biblijnych oraz przedm iotów i czynności sym bolicznych, w których Kościół w yraża przekonanie, że śm ierć chrześcijanina jest dopełnieniem jego uczestnictwa w m iste riu m paschalnym Chrystusa, zapoczątkowanego w sakram en cie chrztu i potwierdzonego przez każdy udział w Eucharystii. Praca M. K a n i o r a ma ch arak ter bardziej historyczny. W ykazuje ona, jak w trad y cji polskiej kongregacji B enedykty nów realizow ana była zasada „Nihil operi Dei p raeponatur”, stanow iąca podstawę ich duchowości, opartej na harm onii służ by Bożej kontem placji m isteriów i codziennej pracy.
Poza artykułam i z zakresu litu rg ii znajdzie Czytelnik w bieżącym zeszycie Studiów dwa arty k u ły stanowiące kon tynuację problem atyki związków teologii i chrześcijaństw a
)
6 O D R E D A K C J I [4]
z k ultu rą, a zarazem analiz wypowiedzi Jana Paw ła II na ten tem at. Są to prace W. Ł y.d к i pt. Człowiek a odkupienie, oraz M. J a w o r s k i e g o pt. Zakorzenienie się orędzia
chrześcijańskiego w ku ltu rze (por. StTheolVars 18 (1980)
fasc. II).
Zeszyt zamyka arty k u ł J. P r y s z m o n t a kontynuujący zarys historii myśli teologiczno-moralnej (por. StTheolV ars 19 (1981) fasc. II).
