OTB/Platform31 Wooncongres, 31 okt 2012 Verslag subsessie
Wonen en de wijkaanpak: de Haagse Schilderswijk
Ronde 1
O.l.v. Vincent Smit (HHS), met o.m. wijkagenten Annemieke Brons en Gerard Mackay; Alette Vonk, bewonersorganisatie de Paraplu; Shakira van Steenis, stichting BOOG
In dit deel 1 van een tweeluik over de Schilderswijk, staan de opgave van het wonen in de Schilderwijk en de analyse van de belangrijkste vraagstukken in de wijk centraal. Hierover gaan professionals van de politie, de corporatie, de bewonersvereniging en het opbouwwerk in gesprek met de deelnemers en met elkaar. In deel 2 ligt het accent op mogelijke oplossingen en een passende aanpak (zie onder). De Schilderswijk is een grote, diverse wijk met 33.000 inwoners, met 95 verschillende nationaliteiten. Autochtone Hagenezen vormen een kleine minderheid (10-12%). De Schilderwijk is ook een jonge wijk, met meer dan 12.000 jongeren, een wijk met veel gezinnen en met stip de meest dichtbevolkte wijk in het Haagse. De wijk kent een aantal (kleine) pleinen, die intensief worden benut. Voeg daar aan toe dat er veel minima wonen en dat meer dan de helft van de kinderen opgroeit met armoede, en het is duidelijk dat de Schilderwijk een wijk is in de buitencategorie, waar grootstedelijke
achterstandsvraagstukken een robuuste schaal en karakter hebben, maar waar tegelijk erg veel talent en potentieel aanwezig is.
De professionals ervaren de wijk als een hogedrukketel, die veel vraagt van ieder die er woont en werkt, maar die ook geliefd is bij de bewoners. Als het even kan wil men verhuizen naar een groter huis, maar dan wel binnen de wijk. Maar er zijn ook aantal hotspots waar de leefbaarheid en veiligheid dermate onderdruk staat dat bewoners zich er gevangen voelen, ’s avonds niet naar een vergadering van de bewonersorganisatie durven gaan vanwege groepen criminele jongeren, waar “jong last heeft van jong” en waar ondernemers geen aangifte durven doen vanwege bedreiging. De Schilderswijk vraagt om een pragmatische werkwijze, veelal langs informele lijnen en sleutelfiguren, en altijd maatwerk. Intensief beheer is noodzakelijk.
De belangrijkste vraagstukken van het wonen in de Schilderswijk volgens de wijkprofessionals: - Meer veiligheid op straat
- Verhogen van de kwaliteit van de fysieke ruimte, vooral de openbare ruimte en de ruimte direct aan de woning (trappenhuis) : beheer, schoon-heel-veilig,
- Benutten en vergroten van de informele ruimte die nodig is voor de pragmatische werkwijze
- Versterken van de gemeenschapszin, als basis voor meer burgerparticipatie - Meer kansen en ontplooiingsmogelijkheden voor jongeren
Ronde 2
O.l.v. Vincent Smit (HHS), met o.m. Ted Zwietering (directeur programmabureau wijkenaanpak, gemeente Den Haag) en Karin van Dreven (algemeen directeur Haagwonen)
Opmerkingen over de Schilderswijk in de analysesfeer:
In de ogen van Ted Zwietering is de Schilderswijk als een groot blok. Aan de randen kun je wat ijs smelten, maar de kern van het probleem bereiken we niet. De wijk is introvert en conservatief. Er zijn weinig verbindingen tussen groepen in de wijk, maar ook binnen bepaalde etnische groepen. “De sociaaleconomische situatie van mensen is vaak dermate slecht dat mensen aan het overleven zijn. De zorg voor de omgeving, de buurt en het welzijn en leefbaarheid van de wijk, zijn dan van latere zorg, zijn de verantwoordelijkheid van anderen”. Actief burgerschap, het zoeken van nieuwe energie bij de bewoners; dat is een luxeverhaal. Nu hebben we te maken met survivalgedrag.
Oplossingen/beleidsrichting gemeente en corporatie:
Ten eerste wordt de Schilderswijk door de gemeente aangemerkt als één gebied. Al was het maar omdat er dan meer publicitaire aandacht voor is. “Op het niveau van de Schilderswijk moeten we de discussie voeren.” Er is een maatschappelijke kosten-batenstudie gedaan. Daaruit blijkt dat er in de Schilderswijk per jaar meer dan € 200 miljoen gemeentebudget gaat aan zorg, onderwijs, uitkeringen, beheer openbare ruimte, etc. Dit is ca € 6.000 per persoon per jaar. Gemiddeld voor Den Haag is € 1.500.
Gemeentelijke aanpak
De gemeentelijke aanpak bestaat in eerste instantie uit het op orde krijgen van de basis. Die basis is het verhaal over Schoon, Heel en Veilig. Ten tweede is er de aanpak van de gezinsproblematiek en ten derde de aanpak van de probleemjongeren. Een voorbeeld van een schoon, heel en veilig project is de plaatsing van ondergrondse vuilcontainers. Daartoe werd eerst de parkeerdruk afgebouwd. Door het invoeren van betaald parkeren ontstond ruimte in de openbare ruimte voor de vuilcontainers. De gezinsaanpak behelst het helpen van de ca 6.500 kwetsbare huishoudens. Door huis-aan-huisgesprekken te voeren worden verbindingen gelegd met deze gezinnen. De mensen worden geholpen op de participatieladder om zo aan het werk te gaan en een inkomen te verkrijgen. De gemeente zet hier “fors en massaal” op in. De aanpak van de probleemjongeren (ca 2.000) in de Schilderswijk moet jongeren, door stevige coaching, behoeden om af te glijden naar het criminele circuit.
Als deze basis op orde is kunnen we gaan “dynamiseren”: beleid voor werken en voor wonen. Wat betreft het werken wordt er dan gewerkt met rolmodellen: laten zien hoe het wel kan en goede voorbeelden als inspiratie gebruiken. Daarmee kun je dan gaan bouwen. Wat betreft wonen kan woningcorporatie Haag Wonen dan een rol spelen door te werken aan differentiatie van het woningaanbod.
Aanpak Haag Wonen
Karin van Dreven van Haag Wonen schetst een wat positiever beeld. Tussen 2010 en 2011 is het aantal uitkeringsgerechtigden omlaag gegaan, is het aantal jongeren dat HAVO-VWO doet gestegen tot ca 25% en is de schooluitval omlaag gegaan.
Andere statistieken geven aan dat ca 21% van de woningen 5- of meer kamerwoningen zijn en 12% van de woningen eengezinswoningen. Er is dus qua woningvoorraad en woningkwaliteit best wel variatie. Ook de waarde ontwikkeling in de Schilderswijk is beter geweest dan bijvoorbeeld Wateringse Veld.
Geluiden over waardering van de wijk zijn wisselend. Zo geeft 75% van mensen die bij renovatie moeten verhuizen, aan graag terug te willen komen. Anderzijds zien we dat sociale stijgers toch in merendeel de wijk weer verlaten.
De boodschap die Van Dreven wil meegeven is met name dat er met precisie gewerkt moet worden. Wees pragmatisch en praktisch. Werk op de werkvloer en minder op kantoor op de beleidsbureaus. Werk op het niveau van de individuele bewoners. De gemeentelijke aanpak met het achter-de-voordeurbeleid lijkt daarmee in overeenstemming te zijn.
Conclusie van de workshop is dat faseren en prioriteren erg belangrijk is: vooral eerst veel aandacht aan intensief beheer van de wijk en de ruimte. Ook veel aandacht aan de (sociaaleconomische) ontwikkeling van de bewoners. Dit kan de basis zijn voor een geleidelijke differentiatie van de
