Rozwój społeczno gospodarczy miasta Gliwic w okresie kadencji sejmu PRL i rad narodowych 1965-1968

ROZWÓJ S P O Ł E C Z N O - G O S P O D A R C Z Y MIASTA GLIWIC

W O K R E S IE K AD ENCJI SEJM U P R L I RAD NARODOWYCH

1005-1000

W G L I W I C A C H

R O Z W Ó J S P O Ł E C Z N O - G O S P O D A R C Z Y M I A S T A G L I W I C

W OKRESIE KADENCJI SEJMU PRL I RAD NARODOWYCH 1965-1968

G L I W I C E K W IE C IE Ń 1969

PRZEWODNICZĄCY: Danuta K 0 S I N

Członkowie: Janina Kurylenko, Helena Balcerzyk, Janina Kaisi Józefa Balcerzyk

Tablice statystyczne opracował

zespół pracowników Miejskiego Urzędu Statystycznego w Gliwicach

Przedruk w całości lub w części oraz wykorzystywanie danych statystycznych w druku dozwolone wyłącznie z podaniem źródła.

Nakład: 300 egzemplarzy. Oddano do druku w kwietniu 1969 r.

Druk ukończono w kwietniu 1969 r. - Cena 10,-złotych.

OZDZ GUS Katowice 1.275/69 0-11

Publikacja, którą przedkłada się Czytelnikowi jest spec­

jalnym opracowaniem wydanym z okazji wyborów do Sejmu PRL i Rad Narodowych. Ma ona na celu zobrazowanie w sposób moż­

liwie popularny - przede wszystkim przy pomocy danych statys­

tycznych - wszechstronnego rozwoju miasta Gliwic w okresie upływającej czteroletniej kadencji rady narodowej.

Wydawnictwo obejmuje trzy części. .7 części pierwszej uwzględniono ważniejsze informacje o rozwoju społeczno-gospo­

darczym Okręgu Wyborczego Nr 24, obejmującego m. Gliwice,pow.

gliwicki i m. Zabrze. Część druga analityczno-opisowa, zawiera charakterystykę rozwoju poszczególnych działów gospodarki narodowej oraz omówienie podstawowych problemów dotyczących życia społeczno-kulturalnego mieszkańców miasta Gliwic. W częś­

ci trzeciej zamieszczono zestaw informacji liczbowych, które wzbogacają zasób wiedzy o tak złożonym organizmie miejskim jakim są niewątpliwie Gliwice.

Przekazując niniejszą publikację odbiorcom Miejski Urząd Statystyczny ma nadzieję, że zawarte w niej informacje

•*

ułatwią zbilansowanie dotychczasowych osiągnięć i będą pomocna w ustalaniu dalszych kierunków dynamicznego rozwoju miasta Gliwic.

Kierownik

Miejskiego Urzędu Statystycznego w Gliwicach

Danuta K 0 S I N

Niektóre dane liczbowe za rok 1968 zawarte w niniejszej publi­

kacji, mają charakter tymczasowy i mogą ulec zmianie w następ­

nych publikacjach Miejskiego Urzędu Statystycznego. Zastosowa­

na w publikacji klasyfikacja działów i gałęzi gospodarki naro­

dowej zgodna jest z klasyfikacją Gospodarki Narodowej obowią­

zującą od roku 196?. Produkcja globalna, zatrudnienie i fundusz płac w dziale "Przemysł” obliczono metodą przedsiębiorstw.

Kreska /-/

Zero /O/

Kropka /./

Znak /x/

"W tym”

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH zjawisko nie występuje,

zjawisko istnieje, jednakże w ilościach mniejszych od liczb, które mogły być wyrażone uwidocznionymi w tablicy znakami cyfrowymi, zupełny brak informacji, albo brak infor­

macji wiarygodnych,

wypełnienie rubryk, ze względu na układ tablicy, jest niemożliwe lub niecelowe, oznacza, że nie podaje się wszystkich skład­

ników sumy ogólnej.

WAŻNIEJSZE SKRÓTY

zł złotych szt. -

tys. - tysiące m2 -

ml n - milion m -

mld - miliard m5 -

kg - kilogram km -

q kwintal km2 -

t tona ha _

sztuka

metr kwadratowy metr

metr sześcienny kilometr

kilometr kwadratowi hektar

Przedmowa. Objaśnienia znaków umownych. Ważniejsze skróty ...

e z $ ś Ci i

OKRSG WYBORCZY -NR 24. M.GLIWICE, POW. GLIWICKI I M. ZABRZE...

c z ? 5 5 ii

CHARAKTERYSTYKA GOSPODARCZO-SPOŁECZNA MIASTA GLIWIC.

c z ę ś ć III TABLICE STATYSTYCZNE

Ważniejsze dane o rozwoju gospodarczo-społecznym miasta... ... ...

LUDNOŚĆ

Powierzchnia, ludność, gęstość zaludnienia.

Ruch naturalny ludności ...

ZATRUDNIENIE

Zatrudnienie w gospodarce uspołecznionej Pośrednictwo pracy

3 - 4

I 15

58

61 62

63 63 PRZEMYSŁ

Produkcja globalna przemysłu uspołecznionego

Produkcja globalna przemysłu uspołecznionego według form własności i gałęzi przemysłu ...

Produkcja globalna przemysłu uspołecznionego przypa­

dająca na 1 zatrudnionego ...

64 65 68

Struktura produkcji globalnej przenęysłu uspołecz­

nionego.... ...

Produkcja ważniejszych wyrobów w przemyśle uspo­

łecznionym ... ... . Przeciętne zatrudnienie w przemyśle uspołecznionym Dynamika i struktura zatrudnienia w przemyśle

uspołecznionym ... ...

Fundusz płac i inne wynagrodzenia w przemyśle uspołecznionym ...

Przemysł prywatny ...

Rzemiosło prywatne ...

INWESTYCJE

Nakłady inwestycyjne w gospodarce uspołecznionej według działów gospodarki narodowej ...

Nakłady inwestycyjne w gospodarce Uspołecznionej w 1968 r. według działów gospodarki narodowej i rodzajów nakładów ...

Nakłady inwestycyjne w gospodarce uspołecznionej planu terenowego ... ...

BUDOWNICTWO

produkcja podstawowa, zatrudnienie i płace w uspo­

łecznionych przedsiębiorstwach budowlano-monta­

żowych ...

ROLNICTWO

Użytkowanie gruntów ...

Zwierzęta gospodarskie ...

71 72 74 75 77 79 79

80

81 82

83

84 84

Sprzedaż w uspołecznionym handlu detalicznym i zakła­

dach gastronomicznych ...

Sieć handlu detalicznego i zakładów gastronomicznych Sieć uspołecznionych zakładów gastronomicznych

według rodzajów zakładów ... ... . GOSPODARKA MIESZKANIOWA

Budynki mieszkalne oddane do użytku...

Mieszkania, izby mieszkalne oddane do użytku ...

GOSPODARKA KOMUNALNA

Odbiorcy i zużycie w gospodarstwach domowych wody, gazu sieciowego i elektryczności ...

Pralnie i farbiarnie ...

Usługi uspołecznioz^ch pralni i farbiarni ...

Hotele ... ...

Łaźnie i kąpielisk* ...

SZKOLNICTWO

Szkoły podstawowe ... ...

Licea ogólnokształcące... ...

Szkoły zawodowe ... ...

Przedszkola i dzieci w przedszkolach... . Internaty przy szkołach zawodowych ... ...

Szkoły podstawowe specjału* ... . WażniejBze wskaźniki w zakresie szkolnictwa...

85 66 87

88 89

90 91 91 92 92

93 93 94 96 96 97 97 I

Personel służby zdrowia ...

Zakłady leczniczo-zapobiegawcze pomocy zamkniętej Zakłady leczniczo-zapobiegawcze pomocy, otwartej Żłobki ...

KULTURA

Abonenci radia i telewizji...

K i n a ...

C Z E Ś Ô I OKRĘG WYBORCZY NR 24i

M. GLIWICE, POW. GLIWICKI I M. ZABRZE

OKRccy wyßORCzE woj.

mot

okręć* MJBcmay nr

00

mi

CZJ

mi

sa

20

LJ

e u

□

cOf&N ia* PMtorm NOMWdtn . . .

Miasto Gliwieo 1 Zabrze oraz powiat gliwicki stanowią wyborczy okręg nr 24. Ma on charakter wybitni« przemysłom i jest w wysokim stopniu zurbanizowany. Obszar ten zamiesz­

kuje 457,2 tys. ludności, której stan w roku 1968 w stosunku do 1 % 5 r. wzrósł o 5»7 tysięcy osób. Największym z tych trzech jednostek administracyjnych jest miasto Zabrze, w któ­

rym zamieszkuje przeszło 199 tyB.mieszkańców.

Liczba osób zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej całego okręgu wynosi przeszło 191 tysięcy, co stanowi 12,8J6 ogólnej liczby zatrudnionych w całym województwie. Najwięcej osób zatrudnia przemysł /przeszło 99,5 tysięcy/ Drugim z kolei działem gospodarki narodowej zatrudniającym pokaźną liczbę osób /przeszło 28,5 tys./ jest budownictwo.

Ńa terenie okręgu znajduje się 505 uspołecznionych za­

kładów przemysłowych. Ich produkcja globalna w 1968 roku wy­

niosła 22,4 mld złotych, wzrastając w porównaniu do 1965 roku o 1,4 mld złotych. W przeliczeniu na 1 mieszkańca* zamyka się ona wartością prawie 49 tys.złotych. Wyniki te osiągnięte są między innymi zarówno dzięki wzrostowi nakładów inwestycyj­

nych w przemyśle jak również modernizacji i unowocześnieniu zakładów oraz usprawnieniom technologicznym i organizacyjnym.

Odmienny charakter od Gliwic i Zabrza posiada powiat gliwicki, który Jest powiatem rolniczym skupiającym duży od­

setek gospodarstw uspołecznionych /PGR-y/. Powierzchnia zasie­

wów na terenie powiatu w latach 1965 - 1968 wykazuje stałą tendencję wzrostu, z czego najwięcej przypada na zasiewy pszenicy. Stwierdzić należy również, że nastąpił wzrost

plonów z 1 hektara zarówno przy uprawie 4 zbóż Jak również ziemniaków i buraków cukrowych. Zużycie nawozów mineralnych w 1968 roku wyniosło 146,2 kg/l ha użytków rolnych i było najwyższe w całym województwie. Powiat gliwicki zaliczany jest do powiatów, które osiągnęły wartość produkcji globalnej z 1 ha użytków rolnych w wysokości od 1? - 18 tys.złotych.

Na inwestycje w okresie minionej kadencji Sejmu i Rad Narodowych wydatkowano w tym okręgu 6,9 mld złotych, co sta­

nowi 8,2% nakładów ogółem w całym województwie. W konsekwen­

cji intensyfikacji nakładów na budownictwo mieszkaniowe w cza­

sie ostatniej kadencji oddano do użytku 8414 mieszkań, a z tego aż 90,1% przez gospodarkę uspołecznioną. Ilość oddanych mieszkań w 1968 roku wynosiła 2339 i wzrosła o 65,1% w porów­

naniu do 19&5 roku. Z ogólnej liczby 6722 izb oddanych w 1968 roku do użytku mieszkańców, aż 88,0% zostało oddane przez gospodarkę uspołecznioną. W porównaniu do 1965 roku ilość oddanych izb w roku 1968 wzrosła o 68,8%. Osiągnięte wyniki, jakkolwiek stanowią wyraźny sukces, nie zaspakajają w pełni istniejących potrzeb ludności a problem budownictwa mieszka­

niowego jest przedmiotem szczególnej troski rad narodowych.

W okresie ostatniej kadencji Sąjmu i Rad Narodowych na terenie całego okręgu nastąpił dynamiczny rozwój szkolnictwa podstawowego, jak również średniego ogólnokształcącego i za­

wodowego oraz szkolnictwa wyższego.

W okresie lat 1965 - 1968 liczba uczniów w szkołach wzrosła o 13»0%. Wzrostowi uległy również kadry nauczycielskie i pedagogiczne. W samych szkołach podstawowych liczba nauczy­

cieli w 1968 roku wynosiła przeszło 2 tys. i w porównaniu do 1965 roku wzrosła o 20,4?5.

Dużym dorobkiem poszczycić się mogą władze obu miast i powiatu, przy czynnym i pełnym poparciu władz wojewódzkich w zakresie kultury oraz jej upowszechnienia i umasowienia.

Z seansów w kinach czynnych na terenie okręgu skorzystało 2593»7 tysięcy widzów, których ilość w porównaniu do 1965 roku wzrosła o 104,4 tys. Trzeba również odnotować spadek ilości radioabonentów /w 1965 roku 109,1 tys., a w 1968 roku 107,6 tys./ przy dynamicznym wzroście abonentów telewizji / w roku 1965 - 66,3 a w 1968 roku 82,0 tys./. Biorąc również pod uwagę, że na terenie okręgu są czynne 24 biblioteki pub­

liczne jak również uwzględniając działalność operetki należy stwierdzić, iż w okręgu tym w dużym stopniu zaspokojono po­

trzeby kulturalne i rozrywkowe mieszkańców.

Dużo uwagi w swojej działalności poświęciły rady naro­

dowe zagadnieniom ochrony zdrowia. Na przestrzeni ostatniej kadencji wzrosła ilość łóżek w szpitalach /o 4,4%/, powięk­

szyły się kadry lekarzy oraz pielęgniarek /o przeszło 5%/

przy jednoczesnym podnoszeniu ich kwalifikacji. Nie znaczy to jednak, że na tym odcinku zaspokojono potrzeby ludności.

Otwarcie zarówno nowych kierunków w lecznictwie otwartym . i zamkniętym, jak również uruchamianie nowych placówek lecz­

niczych jest przedmiotem starań władz województwa katowickiego.

Mieszkańcy wysoko zurbanizowanego okręgu mogą, dzięki staraniom władz terenowych, jak również kluczowych zakła­

dów pracy, korzystać z wielu form niedzielnego wypoczynku, bazą dla niego są zielone i zalesione tereny powiatu gli­

wickiego oraz ośrodek turystyczny nad Dzierżnem. Wiele za­

kładów pracy dla swoich załóg organizuje wycieczki autoka­

rami w góry Beskidu Śląskiego lub lasy graniczące z okręgiem Opolszczyzny.

Ważniejsze dane Btatystyczne o rozwoju gospodarczo-społecznym Okręgu Wyborczego nr 24

1968 WYSZCZEGÓLNIENIE Jedn.

miary 1965 w liczbach bezwzględ­

nych

woje­

wództwo

= 100

Ludność a tys. 451,5 457,2 12,7

Zatrudnienie w gospo­o /

darce uspołecznionej tys. 185,6 191,3 12,8 w tyms

przemysł tys. 1 0 1 , 8 99,5 ^{1 1 , 6}

budownictwo tys. 23,2 28,5 15,8

obrót towarowy tys. 13,6 14,3 12,7

transport i łączność tys. 1 1 , 2 12,7 12,3 Produkcja globalna prze­

mysłu uspołecznionego

w cenach z 1 VII 1960r, mld zł ^{2 1 , 0} 22,4 13,3 Mieszkania oddane do

użytku X 1613 2339 ^{8 , 8}

Izby mieszkalne oddane

do użytku X 4753 ^{6 7 2 2 8 , 8}

Uczniowie szkół podsta­

wowych“/ X 58970 6 6 6 5 6 1 2 , 2

Uczniowie liceów

ogólnokształcących X 4100 2769 1 1 , 1

Uczniowie szkół

zawodowych b/ X 31703 27585 15,0

Abonenci telewizji®^ tys. 66,3 82,0 15,6

Lekarze medycyny 0/^ X 769 814 17,5

Łóżka w szpitalach X 3733 3897 13,5

a Stan w dniu 31 XII. b Stan z końca roku szkolnego.

CHARAKTERYSTYKA GOSPODARCZO-SPOŁECZNA MIASTA GLIWIC

L U D N O ś ft

W okresie lat 1965 - 1960 obserwuje się stały wzrost ludności miasta Gliwic i w końcu 1968 roku osiągnęła licz­

bę 167 tys.osób. Dynamikę wzrostu liczby ludności w okresie bieżącej kadencji rad narodowych ilustruje poniższe zesta­

wienie:

l a t a

Ludność ogółem w liczbach

bezwzględ­

nych

1965=100

1965 "16?432 100,0

1966 163798 100,2

1967 166278 101,7

1968 166966 102,1

Z przytoczonych danych wynika, że ludność miasta w 1968 roku w stosunku do 1965 roku wzrosła o 3554 osoby, czyli o 2»1%. Jakkolwiek przyrost liczby kobiet był nieco szybszy niż mężczyzn, liczba kobiet w ciągu ostatnich czterech lat wzrosła o 2,3%, a mężczyzn o 2%, to jednak struktura ludności według płci w zasadzie nie uległa istotnej zmianie. Tak w roku 1965 jak i 1968 roku mężczyźni stanowią około 45»9%t a kobiety 50,5%. Liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn w latach bieżącej kadencji utrzymuje aię na tym samym poziomie. Na każde 100 mężczyzn przypadało prawie 102 kobiety.

Przyrost naturalny na przestrzeni ostatnich lat wykazuje tendencję spadkową.

Strukturę ludności miasta Gliwic według wieku w dniu 31 XII 196? r. ilustruje poniższe zestawienie:

GRUPY WIEKU

L u d n 0 ^{& Ć} ogółem mężczyź

ni

kobie­

ty ogółem raężczyź ni

kobie­

ty w liczbach bezwzględnych W odsetkach Ogółem 166278 82251 84027 100,0 100,0 100,0

0 - 4 10940 5604 5336 6,6 6,8 6,4

5 - 9 13465 6902 6563 8,1 8,4 7,8

10 - 14 14302 7274 7028 8,6 8,8

| 8,4

15 - 19 168J5 9757 7078 10,1 11,9 8,4

20 - 39 58743

. ^{51255 27488 55,4} 38,0 32,7

40 - 44 10963 5016 5947 6,6 6,1 7,1

45 - 49 7830 5444 4386 4,7 4,2 5,2

50 - 54 6223 2500 3723 3,7 3,0 4,4

55 - 59 7931 3309 4622 4,8 4,0 5,5

60 - 64 7028 2974 4054 4,2 3,6 4,8

65 - 69 5212 ^{2025 3187} 3,1 2,5 3,8

ponad 70 6d06 2191 4615 4,1 2,7 5,5

Na podstawie danych statystycznych ujętych w tej tab­

licy należy stwierdzić, że społeczeństwo m. Gliwic jest

społeczeństwem młodym. Ludność w wieku do 44 lat stanowi 75»4% ogółu mieszkańców, w wieku od 45 do 59 lat - 13,2%, natomiast ludność w wieku 60 i więcej lat stanowi obecnie 11,4% ogólnej liczby ludności.

Najliczmniejszą grupę stanowi młodzież w wieku 15 - 19 lat, która .w końcu 1967 r. liczyła przeszło 16,8 tysięcy osób, to jest 10,1% ogólnej liczby ludności.

Porównując zmiany zachodzące w strukturze wieku ludności w latach 1960 - 1967 na szczególną uwagę zasługują niektóre ważniejsze prawidłowości.

Przede wszystkim znacznie zmniejszyła się liczba dzieci w wieku od 0 - 4 lat jak i od 5 - 9 lat. Nastąpił duży przy­

rost młodzieży w wieku 15 - 19 lat. W roku 1960 młodzież ta stanowiła 8,1% ogółu ludności, a w roku 1967 10,1%. Nastąpił również duży wzrost liczby ludności w grupach wieku powyżej 60 lat. Wzrost liczebności tych grup jest wynikiem między innymi poprawy warunków bytowych i zdrowotnych ludności, co w konsekwencji prowadzi do systematycznego zwiększenia się przeciętnej długośoi życia.

W analizie ekonomiczno-społecznej rozwoju Gliwic istot­

ne znaczenie ma struktura ludności według stosunku do pracy, a mianowicie: wiek przedprodukcyjny, produkcyjny i poproduk­

cyjny. Przyjmując jako granicę wieku produkcyjnego 18 - 64 lat dla mężczyzn i 18 - 59 dla kobiet wzajemne relacje kształ­

tują aię następująco:

WYSZCZEGÓLNIENIE W liczbach } w 0^setkach bezwzględnych \ “ OGÓŁEM

Wiek produkcyjręr mężczyżni kobiety przedprodukcyjny

mężczyźni kobiety poprodukcyjny

mężczyźni kobiety

166278 102102 52972

¿(9130 48104 25084 23020 16072 4216 11856

1 0 0 ,0 61.4 31.9 29.5 28.9 15,1 13,8

9,7 2,6 7,1

Ludność w wieku produkcyjnym stanowiła aż 61,4% ogólnej liczby ludności miasta. Ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowiła 28,9%, natomiast grupa ludności w wieku poproduk­

cyjnym kształtowała się w granicach 9,7%. Na każde 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało tu 47 osób w wieku przedpro­

dukcyjnym i 16 osób w wieku poprodukcyjnym.

ZATRUDNIENIE

W okresie kończącej się kadencji notowano szybszą dyna­

mikę zatrudnienia. Wiąże się to zarówno z rozwojem przemysłu jak również innych działów gospodarki narodowej głównie w wy­

niku realizacji nakładów inwestycyjnych. Wzrost zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej na przestrzeni lat 1965 - 1968

ilustruje poniższe zestawienie:

LATA

a/ Liczba zatrudnionych ' w tys.osób | w odsetkach 1965

M...1 ‘ "

103,2 ^{| 100,0}

1966 103,3 j 100,0

1967 107,3 | 104,0

1968 . 109,4 J 106,0

a/ Stan w dniu 31 XII.

Zatrudnienie w gospodarce uspołecznionej /łącznie z uczniami/ w roku 1568 wzrosło w stosunku do roku 1965 o 6,0£, osiągając liczbę 109,4 tys.osób. Przemysł w końcu 1968 roku, zwłaszcza uspołeczniony zatrudniał 54,2 tys.osób, budownictwo 19.3 tys., transport i łączność 7,8 tys. oraz obrót towaro­

wy 7,2 tys.osób. Pozostałe działy gospodarki narodowej łącz­

nie zatrudniały prawie 21 tys.osób.

Pracownicy pełnozatrudnieni stanowili 91,4% ogółu zar- trudnionych, niepełnozatrudnieni 4,1%, a sezonowi 0,2%.

M. Gliwice to również duży ośrodek doskonalenia kadry pod­

stawowej, uczniowie zatrudnieni stanowili przeszło 4% pra­

cowników w poszczególnych działach gospodarki uspołecznio­

nej.

Charakterystycznym miernikiem wzrostu zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej jest wskaźnik zatrudnionych w przeliczeniu na 1000 ludności. W okresie ostatnich czterech

ZĄTRUmBUie n

&

. \)SPO

££ZM O H €3

n 196Ô*

[JIJlTTj PRZEMY&fc [T-IÜl tóUtOWIOTYO

Ü l l l l l j ç # ftàr tc i* m a v x )« v

frnrn 1

I I «OôfcTAfce PnMV

UMVfetuDN I

PKACOVMKUCV

PIZVCiNI

lat liczba zatrudnionych na 1000 ludności zwiększyła się z 631 osób w roku 1965 do 655 osób w 1968 roku.

i Zatrudnienie w gospodarce LATA i uspołecznionej na 1000

I ludności

--- --- j---

1965 ] 631

'

1966 j 631

1967 | 645

1968 j 655

Z przytoczonych danych wynika również, że w roku 1965 jak i w roku 1966 wskaźnik zatrudnienia na 1000 ludności utrzymywał się na tym saą/m poziomie, natomiast w latach 1967 - 1968 obserwuje się jego znaczny wzrost. Gliwice na­

leżą do grupy miast charakteryzujących się bardzo wysokim wskaźnikiem zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej w prze­

liczeniu na 1000 ludności. Chłonność rynku pracy powoduje, że w tym organizmie miejskim zatrudnionych jest duży odsetek osób spoza miasta. Do pracy - do Gliwic dojeżdżają codzien­

nie mieszkańcy miast i wsi z województwa katowickiego, a tak­

że i z innych województw sąsiednich w szczególności; opols­

kiego, krakowskiego. Wystarczy podać, że liczba osób przy­

jeżdżających codziennie do zakładów pracy położonych w Gli­

wicach przekracza 22 tysiące.

Pod względem wielkości stanu zatrudnienia m. Gliwice zajmuje drugie miejsce w województwie, świadczy to dobitnie o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego miasta.

Ogólnemu wzrostowi zatrudnienia towarzyszy wysokie tempo przyrostu zatrudnienia kobiet. 0 'aktywizacji zawodowej kobiet tego miasta najlepiej świadczą dane statystyczne obrazujące udział kobiet w ogólnym stanie zatrudnienia i w poszczegól­

nych działach gospodarki narodowej:

Liczba zatrudnionycha' yi udział kobiet do zatrudnio­

nych ogółem iltfSZCZEGÓLNIENIE

ogółem w tym kobiety

OGÓŁEM 109409 39052 35,7

Przemysł 54246 15096 27,8

Budownictwo 19270 5001 25,9

Rolnictwo 493 217 ' 44,0

Leśnictwo 86 40 46,5

Transport i łączność 7811 2104 26,9

Obrót towarowy 7203 5466 75,8

Gospodarka komunalna i

mieszkaniowa 3741 1910 51,0

Oświata, nauka i kultura 11676 5628 48,2 Ochrona zdrowia, opieka

społeczna i kultura

fizyczna 2637 2098 79,5

Administracja publiczna i instytucje wymiaru

sprawiedliwości 858 499 58,2

Instytucje finansowe i

ubezpieczeniowe 411 337 82,0

Pozostałe 977 656 67,1

a/ Łącznie z uczniami bez organizacji społecznych.

Z przedstawionych w tablicy wielkości wynika, że udział zatrudnionych kobiet w poszczególnych działach gospodarki narodowej kształtuje się bardzo korzystnie. W takich działach, jak obrót towarowy, administracja, instytucje wymiaru spra­

wiedliwości i ochrona zdrowia - kobiety stanowią od 50% do 82 proc. ogółu pracowników. W przemyśle liczba zatrudnionych kobiet jest również wysoka, gdyż stanowią one 1/3 ogółu za­

trudnionych osób.

Podobnie jak w pozostałych miastach województwa katowic­

kiego bardzo nieznaczny odsetek zatrudnia sektor nie uspo­

łeczniony. Zatrudnienie w tym sektorze wynosi zaledwie 2 tys.

osób z tendencją malejącą. Natomiast zwiększa się ilość osób zatrudnionych w usługach przemysłowych i rzemiośle prywatnym.

Dla lepszego scharakteryzowania przemian zachodzących w strukturze zatrudnienia należy omówić pokrótce aktualny stan wykształcenia osób zatrudnionych w gospodarce uspołecz­

nionej .

Na podstawie informacji Miejskiej Komisji Planowania Gospodarczego, struktura zatrudnionych według wykształcenia w końcu 1 % 8 r. przedstawiała się następująco: 10,6% zatrud­

nionych posiadało średnie wykształcenie zawodowe, blisko 8%

zatrudnionych legitymuje się dyplomem wyższej uczelni, nato­

miast wykształcenie średnie ogólnokształcące posiada 5,9%

zatrudnionych. W liczbach bezwzględnych kształtuje się to w sposób następujący. Pracowników legitymujących się wykształ­

ceniem średnim zawodowym było 11,4 tysiące osób, posiadają­

cych wykształcenie zawodowe techniczne 7,7 tysięcy osób.

Ne ogólną ilość 6,4 tysiące osób z wykształceniem wyższym posiada ponad 6 tysięcy wyższe wykształcenie techniczne.

PRZEMYSŁ

Gliwice urosły do roli czołowych miast przemysłowych.

Pod względem wielkości produkcji globalnej zajmują drugie miejsce w województwie. Produkcja globalna wytwarzana przez zakłady przemysłowe zlokalizowana, na terenie miasta w 1968 roku osiągnęła wartość 15»4 mld złotych, a zatrudnienie prze­

szło 55 tys.osób, zaś fundusz płac z górą 2 mld złotych.

W 1968 roku w stosunku do roku 1965 produkcja globalna przemysłu uspołecznionego wzrosła o 17,6% przy wzroście prze­

ciętnego zatrudnienia o 6,4%. Do szczególnie rozwiniętych gałęzi przemysłu znajdującego się na terenie Gliwic zaliczają się: hutnictwo żelaza, przemysł maszynowy i konstrukcji me­

talowych, przemysł paliw i przemysł chemiczny.

Przemysł hutniczy jest reprezentowany w Gliwicach przez Hutę"l-go Maja", Hutę "Łabędy" oraz Walcownię Metali "Łabędy"- Hutniczą rangę miasta podkreślają także istniejące tu branżowe

instytuty naukowe, obejmujące swym zasięgiem działalności nie tylko technologii, organizacji pracy lokalnych zakładów hutniczych ale również pracują na rzecz całego resortu. Są to Instytut Metalurgii Żelaza i Instytut Metali Nieżelazijych.

Warto dodać, że w Gliwicach istnieje jedyne w Polsce Hutnicze Biuro Projektowe "Biprohut", obejmujące całość za­

gadnień projektowanych dla resortu hutnictwa, specjalizujące

si,« w projektowaniu nie tylko urządzeń hutniczych ale i ca­

łych zakładów oraz kombinatów hutniczych. Zakłady należące do przemysłu hutniczego w okresie bieżącej kadencji rad narodowych dały produkcję przemysłową o wartoéci prawie 17»1 mld złotych, co oznacza wzrost globalnej produkcji w stosunku do ubiegłej kadencji o 26,8%.

Przemysł maszynowy i konstrukcji metalowych jest repre­

zentowany między innymi przez Gliwicką Fabrykę Konstrukcji Stalowych, Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych, Zakłady Łlaszyn Budowlanych, Gliwickie Zakłady Budowy Urządzeń Che­

micznych oraz Przedsiębiorstwo Pomiarów i Automatyki Prze­

mysłu Chemicznego "Chemopomiar".

Przemysł maszynowy i konstrukcji metalowych jest sto­

sunkowo młodą gałęzią wytwórczości przemysłowej. Zdecydowana większość jego zakładów powstała w okresie powojennym. War­

tość produkcji globalnej wytwarzana przez przedsiębiorstwa należące do tej gałęzi przei^ysłu w latach 1965 - 1968 wy­

niosła przeszło 13,8 mld złotych tj. 24,1% ogólnej produk­

cji przemysłowej miasta.

Przemysł chemiczny m. Gliwice reprezentują tej rangi zakłady, jak Fabryka Odczynników Chemicznych, Gliwickie Za­

kłady Tworzyw Sztucznych, Gliwickie Zakłady Chemiczne

"Carbochem", "Gazy Techniczne" oraz takie jednostki planu terenowego jak "Fabryka Kosmetyków "Viola", Spółdzielnia Pracy Chemików "Drobchem", oraz Chemiczna Spółdzielnia Pracy

"Technochemia".

Przedsiębiorstwa te w ciągu 4 lat dał? produkcję prze­

mysłową o wartości przeszło 7,5 mld złotych, a przeciętne zatrudnienie oscylowało w granicach 6,4 tys.osób.

Poważnie rozbudowaną gałęzią przemysłu jest również przemysł paliw. Daje ona ponad 16% ogólnej produkcji glo­

balnej osiągniętej przez przedsiębiorstwa mające siedzibę na terenie miasta. Gałąź ta między innymi jest reprezento­

wana przez kopalnie węgla kamiennego "Sośnica", "Gliwice"

i Zakłady Koksownicze.

Obok zakładów przemysłowych Gliwice są siedzibę Biur Projektowych pracujących na rzecz resortu górnictwa. Do nich

między innymi należy: Biuro Projektów Przemysłu Węglowego, Biuro Projektów Zakładów Mechanicznych Przeróbki Węgla, Biuro Projektów Przemysłu Koksochemicznego "Koksoprojekt".

Ta czołowa pozycja przemysłu paliw wynika nie tylko z bazy surowcowej tu występującej lecz także z faktu, że stanowi ona podstawę wyjściową złożonego procesu produkcji przemysłowej, zachodzącej w ekonomice miasta, województwa

i kraju.

Te cztery dominujące gałęzie przemysłu osiągnęły w 1968 roku wartość produkcji globalnej w cenach porównywal­

nych wynoszącą 1? mld złotych, co stanowi 67,8% ogólnej wartości produkcji przepałowej wytworzonej w Gliwicach w 1968 roku.

Z pozostałych gałęzi przemysłu duże znaczenie mają:

przengrsł spożywczy, przemysZ środków transportu i metalowy.

Największy wzrost produkcji globalnej na przestrzeni lat 1965 - 1968 zanotowano w* takich gałęziach przemysłu jak:

przemysł maszynowy /wzrost o 34,4%/, przemysł paliw /wzrost o 11,5%/, przemysł elektrotechniczny /wzrost o 46,0%/, prze­

mysł chemiczny /wzrost o 53,8%/ oraz przemysł szklarski /wzrost o 55t!/6/.

Wartość produkcji globalnej przemysłu uspołecznionego przypadająca na jednego zatrudnionego w 1968 roku w stosunku do roku 1965 wzrosła o 27 tys.zł tj.o 10,5%.Najwyższe tempo wydaj­

ności pracy, wyrażone w wielkości produkcji globalnej przy­

padające na 1 zatrudnionego wystąpiło w hutnictwie metali nieżelaznych, hutnictwie łolaza,w przemyśle spożywczym oraz przemyśle maszynowym i konstrukcji metalowych.

Daje się zauważyć duży przyrost produkcji globalnej na 1 zatrudnionego w przemyśle planowanym terenowo.

Przeciętne zatrudnienie w ważniejszych gałęziach prze­

mysłu uspołecznionego w latach 1965 - 1968 kształtowało się następująco:

WYSZCZEGÓLNIENIE

Przeciętne zatrudnienie 1965 1968 1965=100

OGÓŁEM 50673 53928 106,4

w tym wytwarzanie energii

elektrycznej 2357 2454 104,1

przemysł paliw 9849 10753 109,1

hutnictwo żelaza 6389 6535 102,3

WYSZCZEGÓLNIENIE

1965 j 1968 1965=100 przemysł maszynowy 10209 11178 109,5

przemysł elektrotech­

niczny 2615 3028 115,8

przemysł środków

transportu 4408 4586 104,0

przemysł chemiczny 5689 6473 113,8

przemysł materiałów

budowlanych 1876 1868 99,6

przemysł spożywczy 2344 1918 81,8

Największą liczbę osób zatrudniał przemysł maszynowy /20,7%/, następnie przemysł paliw /19,9%/, oraz przemysł chemiczny, bo 12,0% ogólnego stanu zatrudnienia w przemyśle.

Do gałęzi o stosunkowo niskim zatrudnieniu na terenie miasta należy: przemysł szklarski, papierniczy oraz odzieżowy. Duży wzrost zatrudnienia w stosunku do roku 1965 osiągnięto w prze­

myśle paliw / o 9»1%/, przemyśle szklarskim / o 24,3%/, prze­

myśle elektrotechnicznym / o 15,8%/ oraz w przemyśle meta­

lowym / o 9,1%/.

Udział przemysłu terenowego w produkcji globalnej prze­

mysłu uspołecznionego wynosi zaledwie 4,526. W poszczególnych gałęziach przemysłu udział ten kształtował się w 1968 roku następująco:

GAŁSZIE PRZEMYSŁU

% udział produkcji globalnej prze­

mysłu terenowego U

ogółem

OGÓŁEM 4.5

Przemysł elektrotechniczny M , 1

Przemysł metalowy 12,0

Przemysł chemiczny 6,3

Przemysł materiałów'budowlanych 18,9

Przemysł szklarski 64,2

Przemysł drzewny 100,0

Przemysł papierniczy 100,0

Przemysł odzieżowy 100,0

Przemysł skórzano-obuwniczy 15,9

Przemysł spożywczy 30,1

Inne gałęzie przemysłu 26,8

Z powyższego zestawienia wynika, że przemysł drzewny, papierniczy i odzieżowy w Gliwicach jest reprezentowany wyłącz­

nie przez przemysł terenowy. Duży udział procentowy ma rów­

nież przemysł terenowy w przemyśle szklarskim /64,2%/ oraz w przemyśle spożywczym /J0,1%/. W pozostałych gałęziach tzn.

w przemyśle metalowym, elektrotechnicznym, skórzanym i obuw­

niczym udział w produkcji globalnej utrzymuje się w granicach 12,0 do 16,0%.

Przemysł terenowy w Gliwicach reprezentuje 22 przedsię­

biorstwa o zróżnicowanej skali produkcji.

W czasie ostatniej kadencji obserwuje się znaczny postęp w produkcji wyrobów przemysłowych mających szczegól­

ne znaczenie dla dalszego rozwoju ekonomiki regionu i kraju.

W okresie lat 1965 - 1968 wydobyto przeszło 12,5 min ton węgla kamiennego, wyprodukowano 3826 tys.ton koksu i wyto­

piono ponad 3,6 min ton stali martenowskiej.

Na terenie miasta Gliwic działają 432 zakłady rzemieśl­

nicze, których ilość w stosunku do roku 1965 wzrosłe prawie o 14,0%. Zakłady rzemiosła przemysłowego stanowią 78,4%

ogółu zakładów, rzemiosła budowlanego 8,1% oraz rzemiosła różnego 13,4%. Najliczniej reprezentowane są zakłady branży metalowej, skórzanej i odzieżowej. Stanowią one 59,7% ogól­

nej liczby zakładów. Zatrudnienie w rzemiośle, prywatnym wzrosło w roku 1968 w stosunku do roku 1965 o 31,4%.

Poza tym na terenie m. Gliwic czynnych jest 8 zakładów przemysłu prywatnego. Ich produkcja towarowa /w cenach zbytu/

w roku 1968 wyniosła przeszło 1,8 min złotych.

INWESTYCJE I BUDOWNICTWO

W latach obecnej kadencji w Gliwicach bardzo intensyw­

nie inwestowano. Na przestrzeni lat 1965 - 1968 nakłady in­

westycyjne gospodarki uspołecznionej osiągnęły wartość 3542,1 min zł. Tylko w roku 1968 wydatkowano na inwestycje 952,3 min zł, co stanowi wzrost w stosunku do 1965 roku o 22,7%. Największym "konsumentem" inwestycji w latach 1965- 1968 był przemysł. W okresie tym na inwestycje w przemyśle wydatkowano 1839,3 min zł.

i

Należy zwrócić również uwagę na wysokie tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych w gospodarce komunalnej i mieszka­

niowej. Nakłady te w roku 1968 w stosunku do roku 1963 wzros­

ły o 55,3 proc. Z nakładów ogółem na poprawę sytuacji miesz­

kaniowej wydatkowano prawie 164 min złotych, co stanowi 84%

•ogółu.

W dziale oświata, nauka i kultura zrealizowano inwesty­

cje na łączną kwotę 473,2 min zł, co stanowi 13,0% ogółu na­

kładów zrealizowanych w tym okresie w mieście Gliwicach.

Poważnie też wzrosła wielkość nakładów inwestycyjnych w stosunku do roku 1965 w takich działach jak; budownictwo /104,5%/, ochrona zdrowia i opieka społeczna /114,6%/, gospo­

darka komunalna i mieszkaniowa /55,3%/, a także obrót towa­

rowy /39,5%/* W pozostałych działach gospodarki narodowej wystąpił nieco niższy wzrost nakładów inwestycyjnych.

0 wielkości nakładów inwestycyjnych miasta Gliwic świad­

czy również wskaźnik wartości tych nakładów w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Wskaźnik ten kształtował się w latach 1965 i 1968 w sposób następujący:

WYSZCZEGÓLNIENIE 1965 1968 | 1965=100 1_________

W tysiącach złotych

OGÓŁEM 4,7 5,7 121,3

w tym; przemysł 2,6 3,2 ' 123,1

gospodarka komunal­

na i mieszkaniowa 0,6 1,0 166,6

•

oświata 0,7 0,6 85,7

Analiza nakładów inwestycyjnych w gospodarce uspołecz­

nionej w 1968 roku według działów gospodarki narodowej i rodzajów nakładów wykazuje, że powoli ale systematycznie maleje udział nakładów na roboty budowlano-montażowe. Zwięk­

sza się natomiast udział nakładów na zakup maszyn i urządzeń.

V/ roku 1968 udział tych nakładów kształtował się w granicach 34,9 proc.

Największy odsetek wartości nakładów inwestycyjnych przypada na roboty budowlano-montażowe w gospodarce komunal­

nej i mieszkaniowej /88,8%/ oraz w przemyśle - 59,6%. w po­

zostałych natomiast działach wysoki odsetek nakładów prze­

znaczony był na zakup maszyn i urządzeń. I tak np. w budow­

nictwie na zakup maszyn i urządzeń wydatkowano 59,9% ogółu nakładów, a w dziale oświata 52,0 proc.

Strukturę nakładów inwestycyjnych w gospodarce uspo­

łecznionej w 1963 roku według działów i rodzajów nakładów obrazuje poniższe zestawienie:

z tego DZIAŁY GOSPODARKI

NARODOWEJ

. V

Nakłady

ogółem na roboty budowlano montażowe

maszynyipozo3_

dzenia” | tałe w ODSETKACH

OGÓŁEM 100,0 60,1 34,8 5,1

Przemysł 100,0 59,6 35,4 5,0

Budownictwo 100,0 38,1 . 59,9 2,0

Rolnictwo 100,0 - 100,0 -

Transport i łączność 100,0 49,2 45,2 5,6

Dok, tablicy

z tego DZIAŁY GOSPODARKI

NARODOWEJ

Nakłady

ogółem na roboty budowlano montażowe

maszyny i urzą­

dzenia

pozos­

tałe

■ w o d s e t k a c h /dok./

Obrót towarowy 100,0 49,6 46,9 3,5

Gospodarka komunalna

i mieszkaniowa 100,0 88,8 5,3 5,9

w tym gospodarka mieszkaniowa

■

100,0 93,3 2,3 4,4

Oświata, nauka i

kultura 100,0 43,1 52,0 4,9

Ochrona zdrowia,opie­

ka społeczna i kul­

tura fizyczna 100,0 53,4

1

29,0 | 17,6 I

Pozostałe 100,0 12,5 87,5 1

1 ~

Udział inwestycji realizowanych przez jednostki planu terenowego stanowi tuokoło 23^,0% nakładów wydatkowanych na inwestycje. Nakłady inwestycyjne inwestorów państwowych planu terenowego osiągnęły w ciągu ostatnich czterech lat wartość 572,2 min złotych, a realizowane przez inwestorów spółdzielczych 256,6 min złotych.

Gros inwestycji kontynuowanych w ramach planu terenowego było podejmowanych na podstawie decyzji prezydium rady naro­

dowej bo prawie 56 proc. Inwestycje własne przedsiębiorstw stanowiły około 25,0% ogółu.

Wskaźniki struktury nakładów inwestycyjnych według działów i rodzajów nakładów kształtują się odmiennie w uspo­

łecznionych zakładach objętych planem terenowym.

Hajwifcej inwestuje gospodarka komunalna i mieszkaniowa.

W latach 1965 - 1968 wartość nakładów zrealizowanych w ra­

mach tego działu wyniosło przeszło 50 proc. nakładów ponie­

sionych przez przedsiębiorstwa planu terenowego.

W wyniku poniesionych nakładów inwestycyjnych nastąpił poważny przyrost środków trwałych zarówno produkcyjnych jak i nieprodukcyjnych. Do ważniejszych z nich należą: oddanie do użytku budynku laboratorium Instytutu Spawalnictwa, budyn­

ku maszyn analitycznych Huty ”l-go Maja" stacji zgazowania tlenu ciekłego, w okresie tym zrealizowano ponadto wiele obiektów inwestycyjnych w takich działach gospodarki naro­

dowej jak: oświata, ochrona zdrowia, gospodarka komunalna i mieszkaniowa.

Szczególnie cennym uzupełnieniem działalności inwesty­

cyjnej były realizowane w latach 1965 - 1968 czyny społeczne.

W okresie ostatniej kadencji ogólna wartość zrealizowanych zadań w ramach czynów społecznych wyniosła 121,6 min zł.

Sfektem pracy mieszkańców m. Gliwic było oddanie w ra­

mach czynów społecznych wielu nowych obiektów, boisk szkol­

nych, rozbudowa szkół, budowa dróg i ulic, zakładanie zie­

leńców użyteczności publicznej itp.

Strukturę nakładów zrealizowanych w ramach czynów społecznych w latach 1965 - 1968 przedstawiają dane statys-

tyczne zamieszczona w poniższym zestawieniu:

KIERUNKI CZYNÓW

1965 - 1968 Nakłady

ogółem

w tym wkład ludności w natu­

rze

Nakłady ogółem

w tym wkład ludności w natu- "

rze w tys.złotych w odsetkach

OGÓŁEM 121574,0 66339,7

r

100,0 100,0 Gospodarka komunalna 49789,6 38063,3 40,9 57,4

Oświata 13630,9 6973,9 11,2 10,5

Kultura 4615,6 3230,1 3,6 4,9

Zdrowie 752,6 712,6 0,6 1,0

Kultura fizyczna 49871,0 14732,0 41,1 22,2

Pożarnictwo 124,0 82,0 0,1 0,2

Pozostałe 2790,3 2545,8 2,3 3,8

Jak wynika z powyższych danych największy wkład wnieśli mieszkańcy Gliwic w rozwój gospodarki komunalnej i kultury fizycznej.

W okresie ostatniej kadencji rady narodowej ogólna war­

tość czynów społecznych zrealizowanych w ramach gospodarki konunalnej wyniosła 49,8 min złotych, tj. prawie 40,9% ogól­

nej wartości czynów. Poważną pozycję zajmują czyny społeczne wykonane w zakresie oświaty, gdyż stanowią około 11,2% ogól­

nej wartości realizowanych czynów. Na podkreślenie zasługuje wysoki udział środków w naturze świadczonych przez mieszkań­

ców Gliwic. Robocizna i materiały świadczone bezpośrednio przez ludność w ogólnej wartości wyniosły aż 54,6 proc.

OBRÓT TOWAROWY I GASTRONOMIA

Ha terenie miasta Gliwic sprzedaż detaliczna realizowa­

na Jest przez 36 uspołecznionych przedsiębiorstw i bardzo nieznaczną liczbę sklepów i kiosków detalicznych prowadzo­

nych przez prywatnych właścicieli. Największy udział w sprze­

daży ogółem dominują placówki podporządkowane Wojewódzkiemu Zjednoczeniu Przedsiębiorstw Handlowych oraz WZSS "Społem".

Ogólna wartość sprzedaży detalicznej /w cenach bieżących/

realizowanej przez jednostki sieci uspołecznionej w latach 1965 - 1968 wyniosła przeszło 10,9 mld złotych.

Dynamikę wzrostu sprzedaży ogółem w latach 1965 - 1968 obrazuje poniższe zestawienie:

LATA Sprzedaż

1965=100

1966 102,1

1967 103,3

1968 109,9

Z przytoczonych danych wynika, że wartość sprzedaży

w roku 1968 w porównaniu z obrotami w roku 1965 wzrosła o 9,9%.

Odbiorcami towarów w handlu detalicznym są konsumenci indy­

widualni i Jednostki uspołecznione. Sprzedaż rynkowa w latach 1965 - 1968 osiągnęła wartość 9473 min zł, a sprzedaż jednost­

kom uspołecznionym, czyli pozarynkowa 1481 min zł. Wzajemno relacje między oprzodażą rynkową i pozaiynkową ilustrują

następujące dane liczbowe:

LATA Sprzedaż

ogółem i

j rynkowa pożarynkowa

1965 100,0 88,1

1 11,9

1966 100,0 | 86,4 13,6

1967 100,0 85,7 14,3

1968 100,0 ! 85,8 14,2

Jak wynika z przytoczonych wskaźników sprzedaż rynkowa średnio w skali rocznej stanowi przeszło 86,0% ogólnej war­

tości sprzedaży. Wartość sprzedanych towarów żywnościowych w latach 1965 - 1968 wyniosła 5,2 mld złotych, a towarów nieżywnościowych prawie 5,8 mld złotych.

Dynamikę sprzedaży z uwzględnieniem towarów żywnościo­

wych i nieżywnościowych w poszczególnych latach przedstawia poniższe zestawienie:

SPRZEDAŻ 1965

...

1966

--- . - _________

1967 1968

OGÓŁEM 100,0 100,0 100,0 100,0

towary żywnościowe 49,4 48,7 45,7 45,9 towary nieżyw­

nościowe 50,6 ^{51,3 54,3 54,1}

Analiza wskaźników przedstawionych w tym zestawieniu wskazuje, że sprzedaż towarów nieżywnościowych wykazuje ten­

dencję wzrostu, a obroty towarów żywnościowych - przy bez­

względnym wzroście - relatywny spadek.

Istotną pozycję sprzedaży detalicznej mają na terenie Gliwic zakłady gastronomiczne. Przy czym sprzedaż jest tu realizowana w otwartych zakładach gastronomicznych oraz sto­

łówkach i bufetach pracowniczych. W otwartych zakładach gas­

tronomicznych sprzedaż prowadzona Jest przez organizację handlową, której podlegają: Gliwickie Zakłady Gastronomiczne WSS '"Społem" Oddział Gliwice, Przedsiębiorstwo Wagonów Sy­

pialnych i Restauracyjnych "Wars", oraz Państwowe Przedsię­

biorstwo Handlowe "Konsumy".

Sprzedaż w stołówkach i bufetach pracowniczych prowadzi:

' Organizacja Handlowa i podległe jej przedsiębiorstwa takie Jak: WSS "Społem" Oddział Gliwice, Bytomskie Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Górniczego, Państwowe Przedsiębiorstwo Handlowe

"Konsumy". Ponadto sprzedaż w stołówkach i bufetach pracow­

niczych prowadzi organizacja społeczna PTTK - Gliwice, Od­

dział Zaopatrzenia Robotniczego i podległe im OZR-y takie jak: OZR Huty 1-go Maja, OZR Gliwickiego Przedsiębiorstwa Bu­

downictwa Przemysłowego, oraz OZR Zakładów Mechanicznych Łabędy, Jak również większe zakłady pracy.

Tylko w latach 1965 - 1968 wartość sprzedaży w uspo­

łecznionych zakładach gastronomicznych oraz stołówkach i w bufetach pracowniczych osiągnęła 840 min złotych. Przy czym - 2/3 tej wartości przypada na ogólnodostępne zakłady gastro­

nomiczne /626 min zł/, a tylko 25»5% wartości ogółem na sto­

łówki i bufety pracownicze. Mimo stosunkowo małego udziału w wartości sprzedaży ogółem stołówek pracowniczych spełnia­

ją one ważną funkcję społeczną.

W ubiegłej kadencji obroty stołówek pracowniczych systema­

tycznie wzrastały,co ilustruje poniższe zestawienie!

WYSZCZEGÓLNIENIE

... ... - ... -

1965

______

1966 1967 1968

OGÓŁEM 100,0 104,3 119,1 131,9

organizacje handlowe 100,0 103,6 114,3 125,0

OZR-y 100,0 100,0 107,1 128,6

zakłady pracy 100,0 120,0 180,0 180,0

Największy udział w wartości sprzedaży realizowanej w stołówkach i bufetach pracowniczych w latach 1965 - 1968 przypada na organizacje handlowe.

Strukturę sprzedaży w stołówkach i bufetach pracowniczych według organizacji przedstawiają zamieszczone wskaźniki w tym zestawieniu:

WYSZCZEGÓLNIENIE

...

1965-1968

... . - - -

OGÓŁEM 100,0

organizacje handlowe 57,9

OZR-y 20,5

zakłady pracy 13,6

Aktualny układ sieci punktów sprzedaży detalicznej w Gliwicach związany jest ściśle z aglomeracją ludności miej­

scowej i potencjalnymi nabywcami towarów mieszkańców sąsied­

nich miast i powiatów.

Wśród wielu osiągnięć w dziedzinie handlu na szczególne podkreślenie zasługuje akcjs usprawnienia sieci handlu deta­

licznego i jej modernizacja. Sklepy nierentowne likwidowano, sąsiadujące ze sobą łączono tworząc sklepy obszerne i nowo­

czesne. I tak na przykład w wyniku akcji unowocześniania, modernizacji i łączenia małych placówek handlowych między innymi uruchomiono: sklep galanteryjny przy ulicy Zwycię­

stwa, sklep ogólno-spożywczy przy ul. Kłodnickiej, sklep warzyw­

niczy z pijalnią soków przy ul. Toszeckiej, sklep tekstylny przy ul. Zwycięstwa, sklep mięsno-wędliniarski przy ulicy Staromiejskiej oraz sklep perfumeryjny "Viola" przy ulicy Zwycięstwa.

W obecnej kadencji rady narodowej oddano do użytku wiele nowych obiektów handlowych. Między Innymi przekazano: trzy pawilony na Osiedlu Sikornik, lokując w nich stoiska branży

spożywczej i owocowo-warzywniczej. W Sośnicy oddano do użyt­

ku 3 pawilony handlowe branży spożywczej. Nowoczesny pawilon handlowo-usługowy uruchomiono przy ul. M. Strzody w którym

znajduje się sklep spożywczy "Delikatesy", Salon Telewizyj­

no-Radiowy, "Dom Książki” i Zakład Fryzjersko-Kosmetyczny.

W budowie znajduje się pawilon handlowy w Łabędach, dom to­

warowy w Sobieszowicach oraz pawilon handlowo-usługowy w śródmieściu Gliwic przy ulicy Łużyckiej. Równocześnie zmo­

dernizowano sklep warzywniczo-owocowy, lokując w nim pijal­

nię soków.

W końcu roku 1968 na terenie miasta było 608 sklepów uspołecznionych i 30 sklepów prywatnych.

W latach 1965 - 1968 sieć sklepów detalicznych kształto­

wała się w sposób następujący:

WYSZCZEGÓLNIENIE ! 1965 !

1 i 1966 1967 1968

W LICZBACH BEZWZGLĘDNYCH

OGÓŁEM j 660 64? 637 638

z tego:

uspołecznione { 6J2 616 608 608

j

nie uspołecznione j 28 •2? 29 30

W ODSETKACH

OGÓŁEM j 100,0 100,0 100,0 100,0

z tego: |

uspołeczniona i 95,8 95,8 95,4 95,3 nie uspołeczniona. 1 4,2 4,2 4,6 A,7

Z przytoczonych danych wynika, że handel detaliczny na terenie Gliwic stanowi domenę handlu uspołecznionego.

Sklepy prywatne w minimalnym stopniu uzupełniają sieć skle­

pów handlu uspołecznionego.

Sieć sklepów handlu uspołecznionego tworzą przede wszystkim placówki państwowe, podporządkowane Wojewódzkiemu Zjednoczeniu Przedsiębiorstw Handlowych.

Uzupełnieniem sklepów jest sieć drobno-detaliczna obej­

mująca kioski, klubokawiarnie itp. Punkty sprzedaży drobno- detalicznej są prowadzone zarówno przez handel uspołeczniony jak i prywatny.

W powojennym dwudziestopięcioleciu jak również w ostat­

niej kadencji liczba zakładów gastronomicznych zarówno otwar­

tych sezonowych jak i stałych systematycznie wzrastała.

Miarą nasycania m. Gliwic siecią zakładów gastronomicz­

nych może hyó wskaźnik określający liczbę ludności przypada­

jącą na jeden zakład gastronomiczny. Dynamikę wzrostu licz­

by zakładów przedstawiają informacje liczbowe zamieszczone w poniższym zestawieniu.

LATA

Liczba ludności przypadająca na 1 zakład gastro­

nomiczny

1965=100

1965 2724 100,0

1966 2600 95,4

1967 2557 93,1

1968 2385 87,6

Systematyczny wzrost zakładów gastronomicznych ma nie­

wątpliwie bezpośredni wpływ na poprawę wskaźnika zagęszcze­

nia w tych lokalach, który na przestrzeni ostatnich kilku lat systematycznie się poprawia.

GOSPODARKA KOMUNALNA

W ogólnym wszechstronnym dorobku Gliwic na specjalne wyróżnienie zasługują osiągnięcia w dziedzinie gospodarki komunalnej. Trzeba podkreślić, że w obecnej kadencji w zakre­

sie gospodarki komunalnej zrobiono bardzo wiele. I tak na

przykład długość czynnej sieci wodociągowej rozdzielczej wzrasta z roku na rok, osiągając w 1968 roku przeszło 212 km.

Gospodarstwa domowe w roku 1968 zużyły prawie 10,3 min wody, co w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosi 62,5 ^ w ska­

li rocznej. W porównaniu z zużyciem wody w 1965 roku wzrosła o 12,3%.

W dziesizinie gospodarki komunalnej w ostatnich latach intensywnie inwestowano.

Do ważniejszych zadań w latach 1965 - 1968 zaliczyć należy budowę: rurociągu wody pitnej w Łabędach, pompowni ście­

ków w Sośnicy, rurociągu wody pitnej Knurów - Gliwice, hali filtrów oraz budowę hydroforni na osiedlu Sikornik. Na pod­

kreślenie zasługuje również opracowanie w obecnej kadencji szczegółowego programu budowy, modernizacji i przebudowy i*rzą- dzeń wodno-kanalizacyjnych na lata 1969-1985. Projekt ten zos­

tał opracowany przy współudziale specjalistów Politechniki śląskiej, NOT-u i Biura Projektów Budownictwa Komunalnego.

W latach 1965 - 1968 przekazano do użytku prawie 14 km sieci gazowej. Gliwice w ramach województwa katowickiego nale­

żą do grupy miast i osiedli posiadających najbardziej rozbudo­

waną sieć gazową, średnio roczne zużycie gazu na jednego miesz­

kańca wynosi tu 180,8 nr' rocznie, podczas gdy w województwie analogiczny wskaźnik kształtował się w granicach 125,6 m ?,

W dobiegającej do końca kadencji rady narodowej zapo­

czątkowano uciepłowienie miasta. Przystąpiono do realizacji pierwszego etapu, który obejmuje budowę Rejonowej Ciepłowni o mocy 100 Gcal oraz budowę magistrali.cieplnej. Ogólny

koszt związany z centralnym uciepłownieniem miasta szacuje się na około 182 min złptych, w którym partycypuje 1? za­

kładów pracy.

Dużo uwagi poświęcono również w obecnej kadencji za­

gadnieniu utrzymania dróg. Długość czynnych tras w okresie ostatniego czterolecia zwiększyła się o 25^,2% w porównaniu z rokiem 1965. Obserwuje się także korzystaną zmianę dłu­

gości dróg o nawierzchni ulepszonej. W stosunku do roku 1965 nastąpił poważny wzrost Jezdni o nawierzchni ulepszonej.

Mimo tych niezaprzeczalnych osiągnięć jezdnie o nawierzchni nieulepstonej i gruntowej stanowią w tym mieście jeszcze dosyć poważny odsetek, sięgający prawie ogólnej długoś­

ci ulic. Do ważniejszych efektów rzeczowych uzyskanych w latach ostatniej kadencji, zalicza się modernizację oraz przebudowę wielu ulic między innymi: Chorzowską, Żeromskiego, Kozielska, Żwirki i Wigury i Toszecksy. W ramach kapitalnych

i bieżących remontów znacznie ulepszono nawierzchnię wielu ulic, chodników i mostów. Kosztem z górą 21,6 min złotych przeprowadzono remont nawierzchni 70 ulic i chodników wzdłuż 56 ulic.

Dużo wysiłku inwestycyjnego włożono w polepszenie oświetlenia miasta.W latach 1965 - 1968 zainstalowano prze­

szło 2,5 tysięcy punktów świetlnych sodowo-rtęciowych, a ponadto 1?8 punktów świetlnych jarzeniowych, wymieniono na sodowo-rtę c iowe.

Celem usprawnienia układu komunikacyjnego, w szczegól­

ności poprawy Jego przepustowości zainstalowano trzy centra

sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniach najbardziej ruch­

liwych ulic tj. Zwycięstwa - M. Strzody, M. Strzody - Dwor­

cowa i Mikołowska - Nowy Świat - Wrocławska.

Omawiając generalnie osiągnięcia gospodarki komunalnej warto jeszcze wspomnieć o stałym rozwoju zakładów świad­

czących usługi w zakresie pralnictwa i farbowania odzieży.

Obecnie w granicach administracyjnych Gliwic znajduje się 14 zakładów pralniczych.

GOSPODARKA MIESZKANIOWA

W okresie obecnej kadencji rad narodowych w Gliwicach przekazano mieszkańcom do użytku 5621 mieszkań o 10257 iz­

bach mieszkalnych. Największą liczbę mieszkań i izb oddano do użytku w 1968 roku /1312 mieszkań i 3731 izb/. W ostat­

nich latach wystąpił dynamiczny wzrost spółdzielczego budow­

nictwa mieszkaniowego. Wystarczy podać, że w latach 1965-1968 spółdzielczość’ mieszkaniowa oddała do użytku 1657 mieszkań 0 4840 izbach, co stanowi 47,3 proc. ogółu nowowybudowanych tu izb. Poważnie też są zaawansowane nowe osiedla mieszka­

niowe,takie jak "Sikornik" i "Bellojanisa". Substancja miesz­

kaniowa m. Gliwic składa się z przeszło 46,6 tys. mieszkań 1 ponad 134,0 tys.izb. Prawie 63 tys. izb jest administrowa­

ne przez radę narodową. Zasoby mieszkaniowe rad narodowych stanowią około 50^% ogółu zasobów mieszkaniowych miasta.

Spis wykazał, że Gliwice należą do grupy miast o sto­

sunkowo dobrym wyposażeniu technicznym mieszkań. Prawie 85%

mieszkań jest podłączonych do sieci wodociągowej, przeszło 46,8% posiada łazienki, około 63,8% mieszkań posiada insta­

lację gazową i dopływ gazu oraz przeszło 13^,8% mieszkań po­

siada centralne ogrzewanie. Należy Jednak podkreślić, że techniczne wyposażenie mieszkań z roku na rok ulega poprawie.

Wyburzanie starych budynków, modernizacja istniejących oraz budowa nowych osiedli mieszkaniowych, odpowiadających w pełni najnowocześniejszym rozwiązaniom technicznym, powodują stale podnoszenie się komfortu! standartu substacji mieszkaniowej tego organizmu miejskiego.

W okresie bieżącej kadSncji dużo uwagi poświęcono lik­

widacji pomieszczeń prowizorycznych. Przekwaterowano 223 rodziny, dając im do dyspozycji 670 izb mieszkalnych o peł­

nym komforcie. Rzecz jasna - sytuacja mieszkaniowa miasta jest nadal dość trudna i dalszy rozwój budownictwa mieszka­

niowego będzie wciąż jeszcze stanowił jako jeden z najważniej­

szych zadań gospodarczych i społecznych miasta.

SZKOLNICTWO

W bogatym dorobku Gliwic w powojennym dwudziestopięciu- leciu a tak znacznie rozbudowanym w latach 1965 - 1968 na szczególne podkreślenie zasługuje jego awans w dziedzinie szkolnictwa. Tylko w obecnej kadencji oddano do użytku dwie szkoły podstawowe zlokalizowane na osiedlu Sikornik i przy ulicy Świerczewskiego, oraz 10-cio izhową szkołę podstawową specjalną przy ulicy Gierymskiego. Rozpoczęto budowę szkoły podstawowej w Czechowicach, której przewidywany termin ukoń­

czenia przypada na rok 1971*

Na terenie miasta w końcu 1968 r. czynnych było 38 szkół podstawowych dla niepracujących oraz 3 szkoły podstawowe dla pracujących. Do szkół tych w roku szkolnym 1967/68 uczęsz­

czało prawie 23 tysięcy uczniów. Najdonloślnlejszym wydarze­

niem w dziedzinie szkolnictwa była reforma szkolna wprowa­

dzająca ośmioletni okres nauki w szkołach podstawowych, zmie­

niająca dotychczasowe programy nauczania a tym samym cały system szkolnictwa podstawowego, zawodowego i średniego.

W celu wydatniejszej poprawy warunków nauczania w szkol­

nictwie podstawowym wiele szkół i zakładów rozbudowano i w znacznym stopniu zmodernizowano. Na rozbudowę i modernizację szkół, a tafcże placówek opiekuńczo-wychowawczych w latach 1965 - 1968 wydatkowano prawie 18 min złotych. Na zwiększe­

nie pomocy naukowych, poprawę bazy materialnej placówek szkolnych w tym okresie wydatkowano prawie 90,4 min złotych.

W wyniku popraw warunków nauczania podniósł się znacznie poziom sprawności nauczania i wychowania młodzieży oraz uzys­

kanie przez nią lepszych wyników. Do wzrostu poziomu naucza­

nia przyczynił się także jakościowy wzrost kadry nauczyciels­

kiej, którą w ostatnich latach otoczono szczególną opieką.

W trosce o ich poprawę warunków bytowych wybudowano 1 prze­

kazano do użytku Dom Nauczyciela usytuowany na osiedlu

"Sikornlk".

Obok szkolnictwa podstawowego na terenie Gliwic rozwi­

jało 1 rozwija się bardzo dynamicznie średnie szkolnictwo ogólnokształcące jak i zawodowe. Tu znajduje się 6 liceów

ogólnokształcących dla niepracujących, w których w roku szkol­

nym 1967/68 pobierało naukę 1641 uczniów, oraz jedno liceum ogólnokształcące dla pracujących, gdzie zdobywa naukę około 560 uczniów.

W zakresie szkolnictwa zawodowego Gliwice zajmują

drugie miejsce w województwie. Tu ma swoją siedzibę 75 szkół, w których w roku szkolnym 1967/68 pobierało naukę przeszło 18 tys. uczniów, z czego prawie 5 tys. uczęszczało do pierw­

szej klasy.

Bozwój szkolnictwa zawodowego, ma szczególne znaczenie dla gospodarki narodowej, gdyż stanowi ono główne źródło dopływu młodej wykwalifikowanej kadry.

W szkolnictwie zawodowym m. Gliwic zdecydowanie dominują kierunki techniczny i ekonomiczny. Preferowanie tych kierun­

ków jest oczywiście związane z ogólnymi potrzebami rozwoju gospodarczego miasta i regionu. Oceniając działalność szkol­

nictwa średniego tak ogólnokształcącego jak i zawodowego należy podkreślić istotny postęp w jego upowszechnieniu.

Zdecydowana większość miejscowej młodzieży nie poprzestaje na zdobyciu niezbędnego minimum wykształcenia jakim jest ukończenie szkoły podstawowej, lecz kontynuuje naukę i zdo­

bywa wykształcenie w szkołach slopnia średniego,a znaczna część z nich kontynuuje studia w wyższych uczelniach.

W obecnej kadencji Sejmu PRL i Rad Narodowych na terenie Gliwic poważnie rozbudowano bazę nauczania szkolnictwa zawo­

dowego. Przekazano do dyspozycji młodzieży Zasadniczą Szkołę Zawodową, która została wzniesiona i wyposażona przez Gliwic­

kie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przenysłowego.

Zapoczątkowano również budowę zasadniczej szkoły chemicznej, którą umiejscowiono na nowym osiedlu mieszkaniowym w.Trynku.

Przekazanie tego obiektu przewiduje się w 1971 roku. W budowie znajduje się też Zasadnicza Szkoła Zawodowa Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Miejskiego.

Dla młodzieży zamiejscowej szkoły zawodowe dysponują 11 internatami, w których jednorazowo zamieszkać może 1700 uczniflWGliwice w kraju są jednym z największych ośrodków kształcenia kadiy technicznej. Politechnika Śląska powołana do życia natychmiast po zakończeniu działań wojennych w ciągu minionego dwudziestopięciolecia integralnie związała się z organizmem gospodarczym miasta i wywarła na niego nader istotny wpływ. W jej murach studiuje przeszło 13 tys.młodzie­

ży na różnych kierunkach specjalistycznych. Przeciętnie w roku akademickim opuszcza ją prawie 1000 dyplomowanych inżynierów, o różnej specjalizacji. Znaczna ich część podejmuje pracę w zakładach i instytucjach mających tedzibę na terenie mias­

ta, a pozostała zasila kadrę techniczną w przedsiębiorstwach rozrzuconych w różnych regionach kraju. Systematyczny dopływ wysokokwalifikowanych pracowników technicznych był niewąt_

pliwie jednym z podstawowych czynników, który wpłynął w istot­

ny sposób na rozwój instytutów naukowych, specjalistycznych biur projektowych oraz na istniejącą tu potężną bazę zaple­

cza techniczno-naukowego. Wystarczy podać, że działają tu 10 Instytutów naukowo-badawczych i 22 biura projektowe.

KUIZTUEA

Bada Narodowa m. Gliwic w okresie dobiegającej do końca kadencji położyła duży nacisk na wszechstronny rozwój kultury i jej upowszechnienia. Tu ma swoją siedzibę jedyny na Śląsku Teatr Muzyczny »m m Operetka Śląska. Rozwój kulturalnego oddziaływania Operetki Śląskiej wykracza daleko poza granice adwinistraćyjnego rodzimego miasta. Co roku wystawia ona przeciętnie trzy nowe premiery, a w roku daje około 15 przed­

stawień.

V Gliwicach znajduje się 12 sal kinowych z tego 5 pańs­

twowych i 7 związkowych. Liczba miejsc w kinach w końcu roku 1968 wynosiła 4737.

Dynamikę frekwencji w kinach miejscowych przedstawia poniższe zestawienie*

LATA Seanse Widzowie w

kinach w tys.

1965 8209 1240,7

1966 8824 1361,2

1967 9236 1322,9

1968 9233 1352,4

Jak z powyższej tabjicy wynika zarówno liczba seansów jak i liczba widzów w ostatnich czterech latach ma tendencję wzrostu. Jest rzeczą charakterystyczną, że obecny dynamicz­

ny rozwój telewizji nie wpływa w sposób widoczny na spadek

frekwencji w kinach, przynajmniej w takim stopniu jak to miało miejsce w początkowej fazie jej rozwoju. W warunkach m. Gliwic najhardziej masowymi przekaźnikami kultury są radio i telewizja, jakkolwiek w ostatnich czterech latach daje się zaobserwować minimalny wzrost liczby abonentów radia. Natomiast bardzo intensywnie w tym okresie rozwijała się telewizja. Zanotowano wzrost abonentów telewizji o 23%.

Na każde 1000 ludności w końcu 1968 roku przypadało tu 190 telewizorów i 256 radioodbiorników. ,

W krzewieniu kultury niemałą rolę odgrywa istniejąca w Gliwicach Biblioteka Powszechna, która ma 13 filii roz­

mieszczonych w różnych częściach miasta. Jej księgozbiór w końcu 1968 roku liczył przeszło 159 tys.książek.

Rozwój życia kulturalnego w mieście przejawia się również w organizowaniu wielu imprez kulturalnych takich jak: "Wiosna Gliwicka", konkursy recytatorskie., "Igrce".

W ostatnich latach często były tu wystawy organizowane między innymi przez Muzeum Gliwickie, Związek Plastyków, Klub Międzynarodowej Prasy i Książki oraz Gliwickie Towa­

rzystwo Fotograficzne. Życie kulturalne uzupełnia ożywioną działalność Społecznego Komitetu Rozwoju Kultury, który or­

ganizuje przeciętnie w roku około 60 spektakli Teatrów Dramatycznych.

SŁUŻBA ZDROWIA

Organizacja i sprawność służby zdrowia w okresie bie­

żącej kadencji uległy dalszej znacznej poprawie.

W stosunkowo tak krótkim czasie nastąpił tu wzrost lekarz?

o 5»2%, lekarzy dentystów o 11,1%, farmaceutów dyplomowanych o 4,9% a pielęgniarek o 11.3%. Systematyczny ilościowy wzrost kadry lekarskiej i personelu pomocniczego stworzył warunki dla lepszej i staranniejszej opieki nad chorymi.

Spowodował również znaczny rozwój placówek medycyny zapobie­

gawczej .

Doniosłą rolę w utrzymaniu zdrowia społeczeństwa od­

grywają zakłady leczniczo-zapobiegawcze. W roku 1968 na te­

renie Gliwic czynnych było 46 przychodni w tym 34 przychodnie w zakładach pracy.

W latach 1965 - 1968 wydatnie inwestowano służbę »drowia W wyniku tego oddano do użytku Przychodnię Rejonową Nr 2, w której mieszczą się poradnie chorób serca i układu krąże­

nia oraz neurologiczne. W tym okresie uruchomiono również Poradnię Rejonową przy ulicy Górników oraz Specjalistyczną Poradnię Ortopedyczno-Rehabilitacyjną przy ul. Zygmunta Starego. Przy ulicy Świerczewskiego uruchomiono Centralne Laboratorium Analityczno-Toksykologiczne oraz nową Poradnię Okulistyczną. Poważnie zmodernizowano Szpitale Miejski i Zakaźny. Znacznie też poprawiono warunki pracy i możliwości leczenia w Szpitalu Fryzjatryczno-Płucnym, gdzie zainstalo­

wano nową aparaturę w szczególności aparat rentgenowski, aparat do pobierania tlenu itp. Procesem modernizacji objęto Powiatową Stację Pogotowia Ratunkowego, a także Stację Obsługi Kolumny Transportu Sanitarnego.