URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU
----'tiJilj J (
OJ j JY SPIS ©II
y\2002'
w*
NARODOWY SPIS POWSZECHNY^
UŻYTKOWANIE GRUNTÓW, POWIERZCHNIA ZASIEWÓW
I POGŁOWIE
ZWIERZĄT GOSPODARSKICH WOJEWÓDZTWO
DOLNOŚLĄSKIE
Wrocław 2003
Kreska (-) Zero: (0)
(OJ) Kropka (.) Znak x Znak #
' „W tym”
SKRÓTY
zł = zloty
\ kg = kilogram
tys. = tysiąc pkt = punkt procentowy
min = milion cd. = ciąg dalszy
ha = hektar dok. = dokończenie
UR = użytki rolne tabl. = tablica
szt = sztuka Dz.U. = Dziennik Ustaw
- zjawisko nie wystąpiło.
- zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5;
- zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.
- zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych.
* - wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe.
- oznacza, że dane nie mogą być opublikowane ze względu na ko
nieczność zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej.
- oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy.
Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie źródła.
URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU
y\2002k MMMM MS )
m®
vrx. NWIZECW/
UŻYTKOWANIE GRUNTÓW, POWIERZCHNIA ZASIEWÓW
I POGŁOWIE
ZWIERZĄT GOSPODARSKICH 2002
WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE
WROCŁAW, sierpień 2003
PRZEWODNICZĄCY Bożena Kodeniec
CZŁONKOWIE
Sławomir Banaszak, Krystyna Kalichowicz, Wiesława Mazur, Alina Mieszczakowska, Marek Obrębalski, Helena Polak, Małgorzata Wysoczańska, Andrzej Żurakowski
SEKRETARZ Halina Urbanek
REDAKTOR TECHNICZNY Irena Makiej
Opracowanie publikacji Wydział Analiz
Wydział Statystyki Gospodarczej
Redakcja merytoryczna Helena Polak - Kierownik Wydziału Analiz
Maria Stanek - Zastępca Kierownika Wydziału Statystyki Gospodarczej
Autorzy opracowania Krystyna Kowal, Małgorzata Pilecka, Halina Urbanek
Przetwarzanie danych Wydział Informatyki pod kierunkiem Marii Pachołek - Kierownika Wydziału
SKŁAD KOMPUTEROWY 1 GRAFIKA
Monika Lichota, Leszek Łukaszewicz, Wojciech Szpakowski
Druk i oprawa: Urząd Statystyczny we Wrocławiu Wydział Poligrafii 59-220 Legnica, ul. Jaworzyńska 65.
PRZEDMOWA
Publikacja zawiera wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. w zakresie użytkowania gruntów, powierzchni zasiewów oraz pogłowia zwierząt gospodarskich.
Prezentowane wyniki Powszechnego Spisu Rolnego i sprawozdawczości zostały przedstawione według grup użytkowników gospodarstw. Ponadto, dla gospodarstw rolnych, wyniki Powszechnego Spisu Rolnego przedstawiono według grup obszarowych powierzchni użytków rolnych, skali poszczególnych grup upraw, natężenia chowu zwierząt gospodarskich oraz podregionów i powiatów.
Dla zilustrowania przemian w produkcji rolnej podstawowe informacje spisowe w ujęciu wojewódzkim podano w retrospekcji od roku 1995.
Publikacja składa się z uwag metodycznych, uwag ogólnych ilustrowanych wykresami i części tabelarycznej. W uwagach metodycznych omówiono podstawowe zasady, definicje i pojęcia obowiązujące w spisie rolnym. W uwagach ogólnych przedstawiono krótką analizę uzyskanych wyników na tle poprzedniego pełnego spisu rolnego przeprowadzonego w 1996 r.
Urząd Statystyczny składa podziękowanie wszystkim osobom i instytucjom uczestniczącym w przygotowaniu i przeprowadzeniu Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.
Dyrektor Urzędu Statystycznego we Wrocławiu
Bożena Kodeniec
Strona PRZEDMOWA...
UWAGI METODYCZNE...
UWAGI OGÓLNE...
I. Użytkowanie gruntów...
II. Powierzchnia zasiewów...
III. Zwierzęta gospodarskie...
TABLICE
I. Użytkowanie gruntów
Użytkowanie gruntów w latach 1995 - 2002...
Użytkowanie gruntów według rodzaju użytków i użytkowników...
Użytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych według podregionów i powiatów...
Struktura użytkowania gruntów w gospodarstwach rolnych według podregionów i powiatów...
Udział podregionów i powiatów w użytkowaniu gruntów w gospodarstwach rolnych...
Powierzchnia odłogów i ugorów na gruntach ornych według podregionów i powiatów...
Użytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych według rodzaju użytków rolnych i grup obszaro
wych ...
Powierzchnia ogólna gospodarstw rolnych według grup obszarowych oraz podregionów i powiatów . Powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych oraz podre
gionów i powiatów...
Liczba gospodarstw rolnych według grup obszarowych oraz. podregionów i powiatów...
Przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego według grup obszarowych oraz podregionów i powiatów...
Przeciętna powierzchnia użytków rolnych przypadająca na I gospodarstwo rolne według grup ob
szarowych oraz podregionów i powiatów...
Użytkowanie gruntów według granic administracyjnych oraz podregionów i powiatów...
Grunty różne nic stanowiące gospodarstw rolnych według granic administracyjnych oraz podregio
nów i powiatów...
II. Powierzchnia zasiewów
Powierzchnia zasiewów w latach 1995-2002 ...
Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów i użytkowników...
Powierzchnia zasiewów zbóż, upraw przemysłowych, pastewnych i pozostałych według ziemiopło
dów i użytkowników...
Powierzchnia zasiewów zbóż ogółem w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych po
wierzchni użytków rolnych i uprawy...
Powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych powierzchni użytków rolnych i uprawy...
Powierzchnia zasiewów pszenicy w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych powierzch
ni użytków rolnych i uprawy...
Powierzchnia zasiewów żyta w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych powierzchni użytków rolnych i uprawy...
Powierzchnia uprawy ziemniaków w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych po
wierzchni użytków rolnych i uprawy...
Powierzchnia uprawy buraków w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych powierzchni użytków rolnych i uprawy...
Powierzchnia zasiewów rzepaku i rzepiku w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych powierzchni użytków rolnych i uprawy...
Powierzchnia uprawy warzyw gruntowych ogółem w gospodarstwach rolnych według grup obsza
rowych powierzchni użytków rolnych i uprawy...
Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów oraz podregionów i powiatów...
Struktura powierzchni zasiewów według grup ziemiopłodów oraz podregionów i powiatów...
Powierzchnia zasiewów upraw zbóż i przemysłowych według podregionów i powiatów...
Powierzchnia zasiewów upraw pastewnych i pozostałych według podregionów i powiatów...
Powierzchnia uprawy drzew owocowych w sadach w gospodarstwach rolnych według podregionów i powiatów...
Powierzchnia uprawy krzewów owocowych i plantacji jagodowych w sadach oraz truskawek w gospodarstwach rolnych według podregionów i powiatów...
3 7
13 13
IX 27
Tabl. Str.
1 41
2 42
3 43
4 45
. 5 47
6 49
7 50
8 51
9 53
10 55
1 1 57
12 59
13 61
14 63
1/15 64
2/16 66
3/17 67
4/18 70
5/19 71
6/20 72
7/21 73
K/22 74
9/23 75
10/24 76 11/25 77 12/26 78 13/27 80 14/28 82 15/29 84 16/30 86 17/31 88
Spis treści 5
TABLICE (dok.)
Powierzchnia uprawy warzyw gruntowych w gospodarstwach rolnych według podregionów
i powiatów...
Powierzchnia uprawy warzyw pod osłonami w gospodarstwach rolnych według podregionów i powiatów...
Użytkowanie gruntów i powierzchnia zasiewów w gospodarstwach rolnych według podregionów i powiatów...
Powierzchnia zasiewów głównych ziemiopłodów w gospodarstwach indywidualnych...
Liczba gospodarstw indywidualnych zajmujących się uprawą...
III. Zwierzęta gospodarskie A. DANE OGÓLNE
Zwierzęta gospodarskie w latach 1995-2002...
Zwierzęta gospodarskie według użytkowników...
Zwierzęta gospodarskie według wieku i płci oraz użytkowników...
B. POGŁOWIE ZWIERZĄT GOSPODARSKICH W GOSPODARSTWACH ROLNYCH WEDŁUG GRUP OBSZAROWYCH UŻYTKÓW ROLNYCH
Pogłowie bydła...
Pogłowie trzody chlewnej...
Pogłowie owiec i kóz...
Pogłowie pozostałych zwierząt gospodarskich...
Pogłowie drobiu...
C. LICZBA GOSPODARSTW I POGŁOWIE ZWIERZĄT GOSPODARSKICH WEDŁUG SKALI CHOWU I GRUP OBSZAROWYCH UŻYTKÓW ROLNYCH
Liczba gospodarstw rolnych według skali chowu bydła i grup obszarowych użytków rolnych...
Pogłowie bydła w gospodarstwach rolnych według skali chowu i grup obszarowych użytków rol
nych...
Liczba gospodarstw rolnych według skali chowu krów i grup obszarowych użytków rolnych...
Pogłowie krów w gospodarstwach rolnych według skali chowu i grup obszarowych użytków rol
nych...
Liczba gospodarstw rolnych według skali chowu trzody chlewnej i grup obszarowych użytków rolnych...
Pogłowie trzody chlewnej w gospodarstwach rolnych według skali chowu i grup obszarowych użyt
ków rolnych...
Liczba gospodarstw rolnych według skali chowu loch i grup obszarowych użytków rolnych...
Pogłowie loch w gospodarstwach rolnych według skali chowu i grup obszarowych użytków rolnych ..
Liczba gospodarstw rolnych według skali chowu owiec i grup obszarowych użytków rolnych...
Pogłowie owiec w gospodarstwach rolnych według skali chowu i grup obszarowych użytków rol
nych...
Liczba gospodarstw rolnych według skali chowu brojlerów kurzych i grup obszarowych użytków rolnych...
Pogłowie brojlerów kurzych w gospodarstwach rolnych według skali chowu i grup obszarowych użytków rolnych...
Liczba gospodarstw rolnych według skali chowu kur niosek i grup obszarowych użytków rolnych....
Pogłowie kur niosek w gospodarstwach rolnych według skali chowu i grup obszarowych użytków rolnych...
Liczba gospodarstw rolnych według liczby posiadanych zwierząt gospodarskich podstawowych gatunków w sztukach przeliczeniowych dużych oraz grup obszarowych użytków rolnych...
Zwierzęta gospodarskie podstawowych gatunków w sztukach przeliczeniowych dużych w gospo
darstwach rolnych według liczby sztuk przeliczeniowych i grup obszarowych użytków rolnych...
D. ZWIERZĘTA GOSPODARSKIE WEDŁUG PODREGIONÓW I POWIATÓW
Pogłowie bydła...
Pogłowie trzody chlewnej...
Pogłowie owiec i kóz...
Pogłowie pozostałych zwierząt gospodarskich...
Pogłowie drobiu według gatunków...
Zwierzęta gospodarskie na 100 ha użytków rolnych...
Tabl. Str.
18/32 90 19/33 92 20/34 94 21/35 95 22/36 96
1/37 99
2/38 100 3/39 101
4/40 102 5/41 103
6/42 104
7/43 105
8/44 106
9/45 107
10/46 109 11/47 1 1 1 12/48 1 13 13/49 115 14/50 117 15/51 118 16/52 119 17/53 120 18/54 121 19/55 122 20/56 123 21/57 124 22/58 126 23/59 127 24/60 128
25/61 129 26/62 131 27/63 133 28/64 135 29/65 137 30/66 139
Wykaz tablic w tekście
Powierzchnia gruntów oraz struktura ich użytkowania w 2002 r...
Rozliczenie powierzchni użytków rolnych w 2002 r...
Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów i użytkowników w 2002 r...
Powierzchnia uprawy zbóż według użytkowników w 2002 r...
Powierzchnia zasiewów upraw przemysłowych, pastewnych i pozostałych według użytkowników w 2002 r...
Pogłowie zwierząt gospodarskich według sektorów własnościowych w 2002 r...
Wykaz wykresów
Użytkowanie gruntów ogółem w 2002 r...
Struktura użytkowania gruntów według sektorów i użytkowników w 2002 r...
Struktura użytkowania gruntów w gospodarstwach rolnych według sektorów i rodzaju użytków w 2002 r...
Udział powierzchni poszczególnych grup upraw w ogólnej powierzchni zasiewów w 1996 i 2002 r. ..
Udział powierzchni poszczególnych upraw zbożowych w ogólnej powierzchni zasiewów zbóż w 1996 i 2002 r...
Udział powierzchni poszczególnych upraw przemysłowych w ogólnej powierzchni zasiewów przemy
słowych w 2002 r...
Udział powierzchni poszczególnych upraw pastewnych w ogólnej powierzchni zasiewów pastewnych w 2002 r...
Pogłowie bydła w latach 1996-2002...
Struktura bydła w 2002 r...
Struktura gospodarstw i pogłowia bydła według skali chowu bydła w 2002 r...
Struktura gospodarstw rolnych według skali chowu bydła i grup obszarowych UR...
Pogłowie trzody chlewnej w latach 1996-2002 ...
Struktura pogłowia trzody chlewnej w lipcu 2001 r. i według PSR w 2002 r...
Struktura gospodarstw rolnych i pogłowia trzody chlewnej według skali i chowu trzody chlewnej w 2002 r...
Struktura gospodarstw rolnych według skali chowu trzody chlewnej i grup obszarowych UR
w 2002 r...
Pogłowie owiec w latach 1996-2002...
Pogłowie owiec i koni według powiatów w 2002 r...
struktura gatunkowa pogłowia drobiu ogółem w 2002 r...
Udział krów w pogłowiu bydła ogółem według województw w 2002 r...
Udział loch w pogłowiu trzody chlewnej ogółem według województw w 2002 r...
Wykaz mapek
Gospodarstwa rolne według powiatów i grup obszarowych powierzchni użytków rolnych w 2002 r. ...
Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych według powiatów w 2002 r...
Udział powierzchni użytków rolnych w ogólnej powierzchni według województw w 2002 r...
Udział powierzchni uprawy zbóż w powierzchni zasiewów ogółem według powiatów w 2002 r...
Udział powierzchni uprawy ziemniaków w powierzchni zasiewów ogółem według powiatów
w 2002 r...
Udział powierzchni upraw przemysłowych w powierzchni zasiewów ogółem według powiatów w 2002 r...
Udział powierzchni uprawy pastewnych w powierzchni zasiewów ogółem według powiatów w 2002 r...
Udział powierzchni zasiewów upraw zbóż i przemysłowych według województw w 2002 r...
Udział powierzchni uprawy ziemniaków pastewnych i warzyw w ogólnej powierzchni zasiewów według województw w 2002 r...
Pogłowie bydła według powiatów w 2002 r...
Obsada bydła na 100 ha użytków rolnych według powiatów w 2002 r... . Pogłowie trzody chlewnej według powiatów w 2002 r...
Obsada trzody chlewnej na 100 ha gruntów ornych według powiatów w 2002 r...
Obsada bydła na 100 ha UR według województw w 2002 r...
Obsada trzody chlewnej na 100 ha gruntów ornych według województw w 2002 r...
Tabl. Str.
. 1.1. 14
1.2. 17
II.1. 19 11.2. 21 11.3. 24 . III.1. 27
Nr Str.
1.1. 13
1.2. 15
1.3. 15
11.1. 18 11.2. 23 11.3. 23 II.4. 25 Ill.l. 28 111.2. 29 111.3. 29 111.4. 31 111.5. 32 111.6. 33
III.7. 35 111.8. 36 III,9. 37 111.10. 38 ill.l 1. 40 III.12. 141 111.13. 142
LI. 16
1.2. 16
1.3. 97
11.1. 20
11.2. 20 11.3. 22 11.4. 22 11.5. 97 11.6. 98 Ill.l. 30 111.2. 30 III.3. 34 111.4. 34 111.5. 141 111.6. 142
UWAGI METODYCZNE
Wprowadzenie
Powszechny Spis Rolny oraz Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań zostały przepro
wadzone na terenie całego kraju w dniach od 21 maja do 8 czerwca 2002 r. (według stanu w dniu 20 maja 2002 r. godz. 24."") zgodnie z n/w ustawami podjętymi przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej:
- z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2001 r. (Dz. U.
z 2000 r., Nr 1, poz. 1) z późniejszą zmianą (Dz. U. z 2000 r., Nr 93, poz. 1026),
- z dnia 9 września 2000 r. o powszechnym spisie rolnym w 2002 r. (Dz. U. z 2000 r., Nr 99, poz.
1072),
- z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 1995 r., Nr 88, poz. 439) z późniejszymi zmianami.
W powyższych aktach prawnych określono termin i zakres tematyczny spisów, zasady organizacji i realizacji prac spisowych, zobowiązanie ludności do udzielania informacji oraz sposób ich zebrania.
Celem Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. było między innymi:
- zapewnienie podstawowej bazy informacyjnej o gospodarstwach rolnych i związanych z nimi gospo
darstwach domowych, koniecznej dla realizacji krajowej, regionalnej i lokalnej polityki rolnej i spo
łecznej na wsi,
- dostarczenie informacji niezbędnych dla finalizowania procesów stowarzyszeniowych z Unią Euro
pejską (UE), jak i zapewnienia podstaw informacyjnych w pierwszych latach członkostwa zgodnie z wymogami UE oraz wykonanie zobowiązań Polski w zakresie dostarczenia informacji dla potrzeb organizacji międzynarodowych (FAO, OECD, EUROSTAT i inne),
- budowy i aktualizacji statystycznych operatów losowania prób do różnotematycznych badań reprezen
tacyjnych.
Zakres tematyczny Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. był bardzo obszerny i dotyczył blisko 3 min gospodarstw rolnych.
Obok raportu, wyniki spisu zostaną przedstawione w 2003 r. w kolejno opracowywanych 17 pu
blikacjach krajowych oraz w 5 publikacjach szczebla wojewódzkiego:
- „Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich”, - „Budynki i wyposażenie techniczne gospodarstw rolnych”,
- „Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych”, - „Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych”,
- „Cele produkcji w gospodarstwach rolnych”.
Planuje się również opracowanie publikacji dla szczebla gminnego w formie zestawu tablic zawie
rających informacje o gospodarstwach rolnych na terenie gminy, o możliwościach produkcyjnych gospo
darstw rolnych, o skali upraw rolnych i ogrodniczych, o pogłowiu zwierząt gospodarskich, o źródłach utrzymania gospodarstw domowych, o działalności pozarolniczej itp. oraz o lokacie gminy w wojewódz
twie dla podstawowych parametrów w rolnictwie.
Ponadto w Banku Danych Regionalnych (BDR), prowadzonym przez Urząd Statystyczny we Wrocławiu, będą zamieszczone informacje ze spisu dla poszczególnych szczebli podziału terytorial
nego kraju, tj. województwa, podregionu, powiatu, gminy, a także dla miejscowości.
Zakres i tematyka Powszechnego Spisu Rolnego
Powszechnym Spisem Rolnym objęto:
- gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha,
- gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 do I ha włącznie,
- osoby fizyczne będące właścicielami zwierząt gospodarskich, nic posiadające użytków rolnych lub posiadające użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha,
- pozostałe gospodarstwa rolne będące w użytkowaniu osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej.
Wykaz gospodarstw indywidualnych powstał w oparciu o statystyczny rejestr podatkowy (system SPGC), który aktualizowany był przez rachmistrzów w czasie obchodu przedspisowego oraz uzupełniany o wykaz właścicieli zwierząt gospodarskich nie posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha. Kartotekę gospodarstw rolnych będących w użytkowaniu osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej utworzono na podstawie Bazy Jednostek Statystycznych.
Dla gospodarstw rolnych, których użytkownicy odmówili udziału w Powszechnym Spisie Rolnym 2002 r. lub z użytkownikami, których kontakt był niemożliwy dokonano imputacji danych o gospodar
stwie.
Tematyka Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. została ujęta na formularzach spisowych w nastę
pujących działach:
Powierzchnia gospodarstwa,
Struktura własnościowa użytków rolnych gospodarstwa, Struktura dochodów,
Działalność gospodarcza,
Pracujący w indywidualnym gospodarstwie rolnym, Powierzchnia zasiewów,
Powierzchnia inna,
Pogłowie zwierząt gospodarskich, Rozdysponowanie produkcji rolniczej, Infrastruktura gospodarstwa,
Budynki i budowle,
Magazynowanie w gospodarstwie, Nawozy i pestycydy w gospodarstwie, Maszyny i urządzenia rolnicze, Wybrane wydatki w gospodarstwie.
W ramach spisu w gospodarstwach indywidualnych o powierzchni użytków rolnych powyżej I ha zebrano następujące informacje:
1) dane o osobach będących użytkownikami gospodarstw rolnych:
a) nazwisko i imiona użytkownika gospodarstwa rolnego, b) poziom wykształcenia rolniczego użytkownika,
c) wkład pracy w gospodarstwo rolne w okresie 12 miesięcy poprzedzających badanie liczba godzin przepracowanych w gospodarstwie,
2) o liczbie pracowników najemnych stałych oraz pracowników dorywczych zatrudnionych w gospodar
stwie rolnym,
Uwagi metodyczne 9
3) o użytkowaniu gruntów, a w szczególności:
a) o powierzchni gruntów ogółem, w tym użytków rolnych (gruntów ornych, sadów, łąk i pastwisk trwałych), lasów i gruntów leśnych oraz pozostałych gruntów i nieużytków,
b) o powierzchni zasiewów głównych upraw,
4) o pogłowiu zwierząt gospodarskich według gatunków i grup produkcyjno-użytkowych oraz liczbie pni pszczelich,
5) o rozdysponowaniu produkcji rolniczej,
6) o budynkach, infrastrukturze i wyposażeniu technicznym gospodarstw, w tym:
a) rodzaje budynków, budowli i ich powierzchnia,
b) liczba ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych, c) źródła zaopatrzenia w wodę, sposoby odprowadzania ścieków i usuwania śmieci, d) wyposażenie w sieć elektryczną i telefon,
e) rodzaje urządzeń melioracyjnych,
7) o stosowaniu nawozów i pestycydach w gospodarstwie w okresie 12 miesięcy poprzedzających ba
danie,
8) o zadłużeniu gospodarstw rolnych,
9) o działalności gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) prowadzonej przez użytkownika gospodarstwa rolnego lub osobę dorosłą pozostającą z użytkownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym, 10) o ważniejszych wydatkach poniesionych w okresie 12 miesięcy poprzedzających badanie, w tym na:
a) zakup gruntów,
b) budowę lub modernizację budynków, c) powiększenie stada podstawowego,
d) zakup ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych.
Informacje o wieku, płci, poziomie wykształcenia ogólnego, głównych i dodatkowych źródłach utrzymania użytkownika i członków jego gospodarstwa domowego, a także osób pracujących wyłącznie lub głównie w gospodarstwach rolnych pozyskano z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań, który, jak wspomniano na wstępie, odbył się jednocześnie z Powszechnym Spisem Rolnym 2002 r.
Dla osób fizycznych użytkujących gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha włącznie oraz dla właścicieli zwierząt gospodarskich zebrano w/w informacje, z wyłącze
niem tych, o których mowa w pkt. 8 i 10, a w ramach punktów 3b, 6b, i 7 zebrano dane w ograniczonym zakresie tematycznym.
W ramach spisu u osób prawnych i w jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej zebrano informacje, o których mowa w punktach 2-10.
Ważniejsze definicje, pojęcia spisowe i zasady spisywania
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich czę
ściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodar
czą oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Za gospodarstwo indywidualne uważa się gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha, będące własnością lub znajdujące się w użytkowaniu osoby fizycznej lub grupy osób.
Za właściciela zwierząt gospodarskich uważa się osobę nie posiadającą użytków rolnych lub posiadającą użytki o powierzchni mniejszej niż 0,10 ha, która ma co najmniej: I sztukę bydła lub (i) 5 sztuk trzody chlewnej albo 1 lochę lub (i) 3 sztuki owiec bądź kóz lub (i) 1 konia lub (i) 30 sztuk drobiu lub (i) 5 sztuk samic zwierząt futerkowych (w tym królików) lub (i) 1 pień pszczeli.
Za użytkownika gospodarstwa indywidualnego uważa się osobę fizyczną lub grupę osób, które faktycznie użytkują grunty, niezależnie od tego, czy są właścicielami, dzierżawcami, czy użytkują je z innego tytułu i niezależnie od tego, czy grunty te są zlokalizowane w jednej, czy w kilku gminach.
Za gospodarstwo domowe użytkownika gospodarstwa rolnego (właściciela zwierząt gospodar
skich) uważa się zespół osób mieszkających i utrzymujących się wspólnie, jeżeli wśród nich jest osoba prowadząca gospodarstwo indywidualne (właściciel zwierząt gospodarskich).
Użytkowanie gruntów
Do ogólnej powierzchni gruntów gospodarstwa zaliczono wszystkie bez wyjątku grunty wchodzące w skład gospodarstwa, a więc wszystkie grunty użytkowane rolniczo (grunty orne, sady, łąki i pastwiska), wszystkie związane z nimi grunty użytkowane nierolniczo, jak lasy, podwórza, grunty pod zabudowaniami lub przeznaczone pod zabudowę, ogrody ozdobne, grunty pod wodami, drogi, torfowiska, kamieniołomy, żwirownie itp. oraz nieużytki, niezależnie od tytułu władania (własne, dzierżawione na zasadzie umowy i bezumownie, użytkowane z innego tytułu).
Gospodarstwa indywidualne spisywano w miejscu przebywania użytkownika i tam ujmowano cał
kowitą, ogólną powierzchnię, niezależnie od miejsca położenia gruntów.
Do gruntów ornych zalicza się grunty w uprawie, tj. pod zasiewami wraz z ogrodami przydomo
wymi oraz odłogi i ugory.
Za grunty orne w uprawie uważa się grunty zasiane lub zasadzone ziemiopłodami rolnymi lub ogrodniczymi, plantacje wikliny i chmielu, powierzchnie szklarni, inspektów, namiotów foliowych oraz powierzchnię mniejszą od 10 arów zasadzoną drzewami owocowymi i krzewami owocowymi.
Do odłogów zalicza się powierzchnie gruntów ornych nie dające plonów, które co najmniej przez dwa lata nie były uprawiane, natomiast do ugorów powierzchnie, które w danym roku były przejściowo nie obsiane (nieużytkowanc rolniczo).
Do sadów zalicza się grunty o powierzchni nie mniejszej niż 10 arów, zasadzone drzewami i krze
wami owocowymi.
Do łąk i pastwisk trwałych zalicza się grunty pokryte trwale trawami, natomiast nie zalicza się gruntów ornych obsianych trawami w ramach płodozmianu. Łąki trwałe są to grunty pokryte trwale tra
wami, z zasady koszone, a w rejonach górskich również powierzchnię koszonych hal i połonin. Pastwiska trwałe są to grunty pokryte trwale trawami, które z zasady nic są koszone, lecz wypasane, a w rejonach górskich również powierzchnię wypasanych hal i połonin.
Do lasów i gruntów leśnych zalicza się powierzchnię zalesioną oraz powierzchnię przejściowo pozbawioną drzewostanu. Do powierzchni zalesionej zalicza się grunty pokryte uprawami leśnymi, młodnikami i drzewostanami starszymi oraz plantacjami topoli i innymi gatunkami drzew szybko rosną
cych prowadzonymi na gruntach leśnych. Do powierzchni przejściowo pozbawionej drzewostanu zalicza się zręby, halizny, płazowizny i plantacje choinkowe prowadzone na gruntach leśnych oraz wylesienia powstałe na skutek oddziaływania emisji przemysłowych i górnictwa (zalewiska, zapadliska).
Do powierzchni pozostałych gruntów wchodzących w skład gospodarstwa wlicza się grunty bę
dące pod zabudowaniami, podwórzami, placami i ogrodami ozdobnymi, pod drogami i liniami podziału powierzchniowego w lasach, powierzchnię wód śródlądowych, rowów melioracyjnych, plantacji leśnych prowadzonych na gruntach nieleśnych, powierzchnię porośniętą wikliną w stanie naturalnym, powierzch
nię innych gruntów użytkowych (torfowiska, żwirownie) oraz nieużytków.
Uwagi metodyczne 11
Do powierzchni stawów rybnych i jezior (zarybionych i niezarybionych) zaliczono te, na których prowadzona jest gospodarka rybacka, obejmująca produkcję i połowy ryb konsumpcyjnych, jak również produkcję materiału zarybieniowego.
Powierzchnia zasiewów
Dane o powierzchni zasiewów ujmowane w spisie dotyczą powierzchni upraw poszczególnych ziemiopłodów uprawianych w plonie głównym. W powierzchni zasiewów uwzględnia się również po
wierzchnię zasiewów w sadach.
Do grupy „zbóż podstawowych” zalicza się powierzchnię uprawy poszczególnych zbóż (pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa, pszenżyta) z podziałem na formy jare i ozime przeznaczone do zbioru ziarna.
Do grupy „przemysłowych” zaliczono powierzchnię buraków cukrowych, rzepaku i rzepiku, lnu i konopi oraz tytoniu. Nie zalicza się tu maku, słonecznika, chmielu, ziół leczniczych, wikliny i innych przemysłowych. Uprawy te w niniejszej publikacji zaliczono do grupy „pozostałe uprawy”.
Do grupy „pastewnych” zaliczono uprawy okopowych pastewnych, strączkowych pastewnych, kukurydzy na zielonkę, motylkowych drobnonasiennych, innych pastewnych i traw.
Grupa „pozostałe” obejmuje dane o powierzchni warzyw, truskawek, wysadków roślin okopo
wych, łubinu gorzkiego, roślin ozdobnych oraz pozostałych przemysłowych, tj. maku, słonecznika, chmielu, ziół leczniczych, wikliny i innych przemysłowych, a także szklarni i tuneli foliowych oraz ogro
dów przydomowych.
Zwierzęta gospodarskie
Spisowi podlegały zwierzęta gospodarskie (bydło, trzoda chlewna, owce, drób, konie, kozy, króli- ki-samice, zwierzęta futerkowe-samice oraz pnie pszczele) znajdujące się w gospodarstwie oraz zwierzęta wysłane na redyki, wypasy i do bacówek, a w przypadku pni pszczelich - pnie znajdujące się na pożyt
kach poza gospodarstwem, stanowiące własność użytkownika gospodarstwa lub członków jego gospodar
stwa domowego, jak również zwierzęta przetrzymywane czasowo lub stale w gospodarstwie, tj. przyjęte na wychów, opas itp., niezależnie od tego, czy przyjęto je z gospodarstw indywidualnych, czy od gospo
darstw państwowych, spółdzielczych i innych.
Za krowy dojne (mleczne) uważa się krowy, które ze względu na rasę lub odmianę lub szczególne właściwości utrzymywane są w gospodarstwie wyłącznie lub głównie do produkcji mleka przeznaczone
go do konsumpcji lub przetworzenia na produkty mleczne. Zalicza się tu również krowy mleczne wybra
kowane już z chowu, które pozostają jeszcze w gospodarstwie na tzw. dopasie, po czym skierowane zo
staną do uboju.
Za krowy „mamki” uważa się krowy, które ze względu na rasę lub odmianę (krowy ras mięsnych i urodzone z krzyżówek z rasami mięsnymi) lub szczególne właściwości utrzymywane są w gospodar
stwie wyłącznie lub głównie do produkcji cieląt rzeźnych, i których mleko wykorzystywane jest do od
chowu cieląt lub przeznaczone na paszę dla innych zwierząt, zalicza się tu również krowy „mamki” wy
brakowane z chowu, które pozostają jeszcze w gospodarstwie na tzw. dopasie, po czym skierowane zosta
ją do uboju.
Ważniejsze grupowania i zakres publikowanych danych
Dane dotyczące pogłowia zwierząt gospodarskich zostały ujęte w dwóch podstawowych formach własności, tj. w sektorze publicznym i prywatnym.
W sektorze prywatnym podstawowymi formami własności są: własność prywatna krajowa (go
spodarstwa indywidualne, gospodarstwa spółdzielcze i spółki prywatne), własność zagraniczna i wła
sność mieszana (spółki z przewagą mienia prywatnego).
Do sektora publicznego zaliczono gospodarstwa własności państwowej (Skarbu Państwa i pań
stwowych osób prawnych), gospodarstwa będące własnością samorządową (gmin) oraz gospodarstwa stanowiące własność mieszaną (spółki z przewagą mienia państwowego).
Wszystkie informacje o liczebności pogłowia, odnoszące się do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej w ramach sektora prywatnego i publicznego, ujmują wyłącznie zwierzęta stanowiące własność tych podmiotów (tzn. bez zwierząt utrzymywanych na działkach pracowników gospodarstw państwowych i członków spółdzielni).
Segregacji gospodarstw rolnych na: posiadające zwierzęta gospodarskie ogółem i według liczby gatunków oraz nie posiadające zwierząt dokonano na podstawie informacji o utrzymywaniu pogłowia przynajmniej jednego z czterech podstawowych gatunków zwierząt gospodarskich, tj. bydła, trzody chlewnej, owiec i koni.
W celu przeliczenia pogłowia zwierząt w sztukach fizycznych na sztuki przeliczeniowe duże (dotyczy 4 podstawowych gatunków zwierząt gospodarskich - bydła, trzody chlewnej, owiec i koni) - wykorzystano następujące współczynniki:
- bydło - 0,8,
- trzoda chlewna - 0,15, - owce - 0,08,
- konie - 1,0.
Dane w publikacji zaprezentowano według siedziby użytkownika, poza tablicami nr 13 i 14, które przedstawiono według granie administracyjnych.
Niezależnie od powyższych zbiorczych grupowań - rozliczeń makroekonomicznych według grup użytkowników - dane Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r., w zależności od tematyki, opracowano we
dług niżej wymienionych klasyfikacji:
- grup obszarowych powierzchni użytków rolnych, wyodrębniając następujące grupy: do I ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-7,7-10, 10-15, 15-20, 20-50, 50-100, 100 ha i więcej;
- grup obszarowych powierzchni poszczególnych rodzajów upraw, wyodrębniając następujące grupy:
do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20 ha i więcej;
- skali natężenia chowu poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich;
* * *
W tablicach zawierających sumaryczne dane mogą wystąjńć nieścisłości rachunkowe wynikające z zaokrągleń automatycznych (od arów do hektarów oraz od hektarów do tys. ha). Informacje liczbowe w ujęciu odsetkowym zaprezentowano z jednym znakiem po przecinku i uwagi na elektroniczną technikę zaokrągleń mogą nie sumować się na 100%. Liczby te są poprawne pod względem merytorycznym.
Przedziały grup obszarowych prezentowane w publikacji są domknięte prawostronnie.
UWAGI OGÓLNE
L UŻYTKOWANIE GRUNTÓW
Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 2002 wskazują na znaczne zmiany w użytkowaniu gruntów. W porównaniu z wynikami poprzedniego pełnego spisu rolnego z 1996 roku zmniejszył się udział powierzchni użytków rolnych w powierzchni ogólnej o 3,0 pkt, natomiast zwiększył się o 1,2 pkt udział lasów i o 1,9 pkt udział gruntów pozostałych.
Zmniejszyła się powierzchnia gruntów należących do gospodarstw rolnych, a wzrosła powierzchnia gruntów należących do jednostek nie stanowiących gospodarstw rolnych, określona jako grunty różne. Użytki rolne znajdujące się we władaniu tych jednostek, jako nie użytkowane rolniczo, w rozliczeniu gruntów ujęto w pozycji „pozostałe grunty".
Powierzchnia gruntów różnych nie stanowiących gospodarstw rolnych wyniosła 852,7 tys. ha i była większa niż w 1996 r. o 71,9 tys. ha (o 9,2%), a także większa od powierzchni z 2001 r. o 55,8 tys. ha (o 7,0%). Grunty te zajmowały 42,7% powierzchni administracyjnej województwa i w porównaniu do
1996 roku ich udział wzrósł o 3,6 pkt.
Wykres I. 1. Użytkowanie gruntów ogółem w 2002 r.
Powierzchnia gospodarstw rolnych w województwie dolnośląskim w 2002 r. wyniosła 1125,1 tys.
ha i w porównaniu z danymi z 1996 r. była mniejsza o 69,5 tys. ha, tj. o 5,8% ( w kraju o 6,9%).
Areał użytków rolnych w gospodarstwach rolnych zmniejszył się do 1039,5 tys. ha, Ij. o 59,6 tys.
ha (o 5,4%) w porównaniu do 1996 r., a w porównaniu do 2001 r. o 54,7 tys. ha (o 5,0 %). Województwo dolnośląskie należało do województw z największym udziałem użytków rolnych w ogólnej powierzchni gospodarstw rolnych wynoszącym 92,4%. Większy odsetek użytków rolnych miało tylko woj. opolskie (94,2%).
Powierzchnia gruntów ornych w gospodarstwach rolnych zmniejszyła się z 877,5 tys. ha w 1996 r.
do 861,2 tys. ha w 2001 r. i do 858,4 tys. ha w 2002 r., przy czym w porównaniu do 1996 r. była mniejsza o 2,2%, a do 2001 r. mniejsza o 0,3 %, w tym powierzchnia zasiewów w gospodarstwach rolnych była mniejsza o 63,2 tys. ha, tj. o 8,2% od powierzchni zasiewów z 1996 r. i wyniosła 707,2 tys. ha.
Powierzchnia sadów w gospodarstwach rolnych wyniosła 6,9 tys. ha i w porównaniu do 1996 r.
była mniejsza o 2,2 tys. ha, tj. o 24,3%, a w porównaniu do 2001 r. mniejsza o 1,2 tys. ha, tj. o 14,7%.
Powierzchnia trwałych użytków zielonych (łąk i pastwisk) w gospodarstwach rolnych wyniosła 174,2 tys. ha, tj. o 38,3 tys. ha (o 18,0%) mniej niż w 1996 r., a o 50,7 tys. ha (o 22,6%) mniej niż w 2001 r.
Tab I. 1.1. Powierzchnia gruntów oraz struktura ich użytkowania w 2002 r.
Powierz- Użytki rolne
Lasy i grunty
leśne
Pozo- Wyszczególnienie chnia
ogółem razem grunty
orne sady łąki pastwiska
stałe grunty W tysiącach hektarów
O g ó 1 e iii... 1977,7 1039,5 858,4 6,9 1 18,5 55,7 586,7 351,6"
Gospodarstwa rolne... 1 125,1 1039,5 858,4 6,9 1 18,5 55,7 25,5 60,2
sektora prywatnego... 1000,9 942,3 795,8 6,4 99,7 40,4 15,5 43,2
w tym gospodarstwa
indywidualne... R6ó,K NIK,6 686,0 5,9 92,0 34,7 13,3 34,9
sektora publicznego... 124,2 97,2 62,6 0,5 18,8 15,3 10,0 17,0
Grunty różne nie stanowiące gospodarstw rolnych sektora prywatnego i
publicznego... K52.7 561,2 291,4"
W odsetkach według rodzaju użytków
Ogół c iii... 100,0 52,6 43,4 0,3 6,0 2,8
Gospodarstwa rolne... 100,0 92,4 76,3 0,6 10,5 4,9
sektora prywatnego... 100,0 94,1 79,5 0,6 10,0 4,0
w tym gospodarstwa
indywidualne... 100,0 94,4 79,1 0,7 10,6 4,0
sektora publicznego... 100,0 78,3 50,4 0,4 15,1 12,3
Grunty różne nie stanowiące gospodarstw rolnych sektora prywatnego i
publicznego... 100,0
3=
1 .
__
■li ogółem wedlug użyłko wników
Ogóle iii... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Gospodarstwa rolne... 56,9 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
sektora prywatnego... 50,6 90,7 92,7 92,6 84,2 72,5
w tym gospodarstwa
indywidualne... 43,8 78,7 79,9 86,2 77,6 62,3
sektora publicznego... 6,3 9,3 7,3 7,4 15,8 27,5
Grunty różne nie stanowiące gospodarstw rolnych sektora prywatnego i
publicznego... 43,1 - - - - -
29,7 17,8"
2,3 5,3
1,5 4,3
1,5 4,0
8,1 13,7
65,8 34,2"
100,0 100,0"
4,3 17,1
2,6 12,3
2,3 9,9
1,7 4,8
95,7 82,9"
" W pozycji,,pozostałe grunty " zawarto również i 02,H tys. ha użytków rolnych nie użytkowanych rolniczo (tereny budowlane, rekreacyjne itp.).
Uwagi ogólne 15
W strukturze użytkowania ziemi należącej do gospodarstw rolnych wzrosła powierzchnia odłogów i ugorów - ze 107,1 tys. ha w 1996 r. do 151,2 tys. ha w 2002 r. — tj. o 41,2% ( w kraju wzrosła o 56,8%).
Udział sektora prywatnego zmniejszył się o 1,5 pkt (w kraju o 3,4 pkt), a publicznego - o 2,1 pkt (w kraju o 1,2 pkt).
W użytkowaniu gruntów gospodarstw rolnych największy udział miały powiaty: m. Wrocław (7,7%), wrocławski (6,7%) i kłodzki (5,9%), natomiast w użytkowaniu gruntów gospodarstw indywidualnych: wrocławski (7,2%), oleśnicki (6,4%) i kłodzki (6,2%).
Wykres I. 2. Struktura użytkowania gruntów według sektorów i użytkowników w 2002 r.
3,4%
83,7% 86
,8%
Sektor prywatny Sektor publiczny
gospodarstwa indywidualne [„."j spółdzielnie produkcji rolniczej llllj pozostałe jednostki
! grunty różne nie stanowiące gospodarstw
[jirl'1 gospodarstwa państwowe
m pozostałe jednostki sektora publicznego grunty różne nie stanowiące gospodarstw
Gospodarstwa rolne sektora prywatnego posiadały w użytkowaniu prawie 942,3 tys. ha użytków rolnych, tj. 90,7% ogólnej powierzchni użytków rolnych.
Gospodarstwa rolne sektora publicznego użytkowały 97,2 tys. ha, tj. 9,3% ogólnej powierzchni użytków rolnych. Województwo dolnośląskie (po lubuskim - z udziałem gospodarstw sektora publicznego 19,4%, warmińsko - mazurskim i zachodniopomorskim - po 13,2%) należy do województw z dość znacznym udziałem gospodarstw lego sektora.
Wykres I. 3. Struktura użytkowania gruntów w gospodarstwach rolnych według sektorów i rodzaju użytków w 2002 r.
1,5% 4,3%
10,0%
79,6%
Sektor prywatny
□ grunty orne ■ sady |fll łąki
50,4%
pastwiska [ | lasy j^] pozostałe grunty
Mapka I 1. Gospodarstwa rolne według powiatów i grup obszarowych powierzchni użytków rolnych w 2002 r.
Wielkopolskie Lubuskie
Milicki
Lubiński
Wołowski Bolesławiecki KG9mc
Oleśnicki Niemcy
jłoloryjsj Jaworski Lwówecki
Świdnicki
Oławski.
Jeleniogórski \[
v^Kamionno-
gVskülnf^
Republika Czeska Opolskie
Kłodzki
1,0-5,0 5,1-15,0 >15,0
Mapka I. 2. Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych według powiatów w 2002 r.
Lubuskie /
Opolskie
Z
<6,0
.ćma ha
6,01-8,0 6,01-9,0 >9,0
Uwagi ogólne 17
W ogólnej powierzchni użytków rolnych największy udział sektora prywatnego przekraczający 98% wystąpił w powiatach: bolesławieckim, głogowskim, jaworskim, legnickim, lubańskim, lubińskim, lwóweckim, oleśnickim, średzkim, złotoryjskim, natomiast największy udział powierzchni użytków rolnych gospodarstw sektora publicznego w ogólnej powierzchni użytków rolnych gospodarstw ogółem - przekraczający 10% - wystąpił w powiatach: świdnickim, polkowickim, m. Wrocław.
lubi. I. 2. Rozliczenie powierzchni użytków rolnych w gospodarstwach rolnych 11 w 2002 r.
Wyszczególnienie
Powierzchnia
w ha w procentach użytków
rolnych
Użytki rolne... 1039461 100,0 grunty orne 0... 857414 82,5 poci zasiewamia... 706212 67,9 odłogi... 126034 12,1 ugory... 25168 2,4 uprawy trwale... 6920 0,7 sady... 6903 0,7 drzewa owocowe... 5989 0,6 krzewy owocowe... 859 0,1 w tym winorośl... 5 0,0
szkółki drzew i krzewów owocowych... 55 0,0
wiklina... 17 0,0 trwałe użytki zielone... 174169 16,8 łąki trwałe... 118505 11,4 w lym użytkowane... 50870 4,9 pastwiska trwałe... 55664 5,4 w tym użytkowane... 22938 2,2 ogrody przydomowe... 628 0,1 uprawy pod osłonami... 330 0,0
" Zgodnie z wymogami rozliczenia powierzchni gruntów wg metodologii Eurostatu powierzchnię gruntów ornych i powierzchnię pod zasiewami pomniejszono o powierzchnię ogrodów przydomowych, upraw pod osłonami oraz o powierzchnię uprawy wikliny.
W 2002 r. spisano 141,3 (ys. gospodarstw rolnych i w porównaniu z wynikami pełnego spisu z 1996 r. ich liczba zmniejszyła się o 6,1 lys., tj. o 4,1%, w tym liczba gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej I ha użytków rolnych wzrosła w stosunku do 1996 r. o 0,3% (o 0,3 lys. gospodarstw) i wyniosła 83,3 tys. gospodarstw.
W ogólnej liczbie gospodarstw rolnych stanowiły:
• 41,0% działki do I ha UR,
• 18,1% - gospodarstwa rolne o powierzchni UR 1-2 ha,
• 16,2% - o powierzchni UR 2-5 ha,
• 1 1,7% - o powierzchni UR 5-10 ha,
• 5,4% - o powierzchni UR 10-15 ha
• 7,5% - o powierzchni UR powyżej 15 ha.
Gospodarstw rolnych w sektorze prywatnym było 141,2 tys. (99,9% ogólnej liczby), w tym gospodarstw indywidualnych - 140,8 lys., tj. 99,6% ogólnej liczby gospodarstw rolnych.
Przeciętna w województwie powierzchnia użytków rolnych 1 gospodarstwa rolnego w 2002 r.
wyniosła 7,35 ha i była wyższa o 1,3% niż w 1996 r., w tym powierzchnia 1 gospodarstwa o areale powyżej 1 ha użytków rolnych 12,22 ha. Pod względem przeciętnej powierzchni użytków rolnych 1 gospodarstwa rolnego Dolny Śląsk lokował się na 9 miejscu w kraju. Mniejsze przeciętnie gospodarstwa odnotowano w województwach: mazowieckim (6,09 ha), łódzkim (5,47 ha), lubelskim (5,14 ha), świętokrzyskim (3,65 ha), podkarpackim (2,59 ha), śląskim (2,15 ha) i małopolskim (2,10 ha).
W województwie dolnośląskim największą średnią wielkość użytków rolnych w I gospodarstwie rolnym odnotowano w powiecie strzclińskim (10,01 ha) i jaworskim (9,57 ha). Najmniejsze gospodarstwa rolne wystąpiły w powiatach m. Wałbrzych i lubańskim (odpowiednio 3,88 ha i 4,76 ha użytków rolnych).
II. POWIERZCHNIA ZASIEWÓW
Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego wykazały istotne zmiany w powierzchni i strukturze zasiewów poszczególnych grup upraw, jak również zmiany udziału poszczególnych roślin w ramach grup upraw.
Ogólna powierzchnia zasiewów w 2002 r. wyniosła 707,2 lys. ha i była mniejsza o 63,2 tys. ha (o 8,2%) w porównaniu z 1996 r., (w kraju spadek len wyniósł 12,5%).
W strukturze zasiewów zboża ogółem (z kukurydzą na ziarno) stanowiły 78,6% ogólnej powierzchni zasiewów i zajmowały 556,0 tys. ha. W porównaniu do 1996 r. powierzchnia uprawy zbóż ogółem wzrosła o 11,0 tys. ha (o 2,0%). Na wzrost powierzchni uprawy zbóż ogółem wpływa systematyczne powiększanie areału uprawy kukurydzy na ziarno. Uprawa tego gatunku zwiększyła się o 69,3 tys. ha (o 349,1%), a w porównaniu do 2001 r. o 28,5 tys. ha (o 46,9%).
Wykres II. 1. Udział powierzchni poszczególnych grup upraw w ogólnej powierzchni zasiewów w 1996 i 2002 r.
14,9%
770,4 tys. ha
70,8%
12,0%
( 707,7 tys. ha")
78,6%
■zboża ziemniaki ||||||||||||||| przemysłowe pastewne. JJj strączkowe jadalne |<(X] pozostało
Uwagi ogólne 19 Tabl. 11. I. Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów i użytkowników w 2002 r.
Wyszczególnienie Ogółem Zboża " Strączkowe
jadalne Ziemniaki Przemysłowe Pastewne b Pozostałe W tysiącach hektarów
O g ó 1 c m... 707,2 556,0 1,9 35,7 84,7 16,8 12,0
Sektor prywatny... 686,4 541,7 1,9 35,7 80,6 14,8 11,8
w tym:
Gospodarstwa indywidualne... 579,8 464,0 1,3 33,6 60,7 9,8 10,6
Spółdzielnie produkcji rolniczej.... 28,4 22,7 0,1 0,0 4,4 U 0,1
Sektor publiczny... 20,7 14,3 0,1 0,0 4,1 1,9 0,3
w tym gospodarstwa państwowe .. 20,0 13,8 0,1 0,0 4,0 1,9 0,3
W proce mach
O g ó 1 c m... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Sektor prywatny... 97,1 97,4 96,5 99,9 95,2 88,4 97,7
w tym:
(łospodarstwa indywidualne... 82,0 83,4 64,3 93,9 71,7 58,4 88,0
Spółdzielnie produkcji rolniczej.... 4,0 4,1 4,2 0,2 5,2 6,3 0,8
Sektor publiczny... 2,9 2,6 3,5 0,1 4,8 11,6 2,3
w tym gospodarstwa państwowe .. 2,8 2,5 3,5 0,1 4,8 11,1 2,1
W odsetkach
Ogóle iii... 100,0 78,6 0,3 5,1 12,0 2,4 1,7
Sektor prywatny... 100,0 78,9 0,3 5,2 11,7 2,2 1,7
w tym:
Gospodarstwa indywidualne... 100,0 80,0 0,2 5,8 10,5 1,7 1,8
Spółdzielnie produkcji rolniczej.... 100,0 79,9 0,3 0,2 15,5 3,7 0,4
Sektor publiczny... 100,0 69,2 0,3 0,1 19,7 9,3 1,4
w tym gospodarstwa państwowe.. 100,0 68,9 0,3 0,1 20,1 9,3 1,3
" Zboża podstawowa, owies z jęczmieniem i inne zbożowe mieszanki, kukurydza na ziarno, gryka, proso i inne zbożowe. ’ Łącznie z mieszankami zbożowo-strączkowymi.
Uprawa roślin strączkowych jadalnych zwiększyła się o 0,4 iys. ha (o 26,3%) w porównaniu zarówno do 1996 r. jak i 2001 r.
Zdecydowanie zmniejszyła się powierzchnia uprawy ziemniaków, w porównaniu do 1996 r.
0 16,3 Iys. ha (o 31,3%). W powierzchni zasiewów ogółem areał uprawy ziemniaków stanowił 5,1%
1 zmniejszył się o 1,6 pkl. Pod względem powierzchni uprawy ziemniaków woj. dolnośląskie w 2002 r.
lokowało się na 10 miejscu w kraju.
Rośliny zaliczane do grupy przemysłowych uprawiano na powierzchni 84,7 iys. ha stanowiącej 12,0% ogólnej powierzchni zasiewów. W porównaniu do zasiewów z 1996 r. było to mniej o 26,4%, a w porównaniu do zasiewów w 2001 r. powierzchnia uprawy była mniejsza o 7,1 lys. ha (o 7,7%). Pod względem udziału roślin przemysłowych w strukturze zasiewów woj. dolnośląskie zajmuje 3 miejsce po woj. opolskim (13,9%) i zachodniopomorskim (13,2%). W kraju rośliny przemysłowe zajmują 7,0%
ogólnego areału zasiewów.
W wyniku spadku chowu zwierząt gospodarskich zmniejszyła się istotnie powierzchnia uprawy roślin pastewnych i wyniosła 16,8 tys. ha. W porównaniu do 1996 r. była mniejsza o 15,9 tys. ha, tj. o 48,8 %, a w porównaniu do zasiewów z roku 2001 zmniejszyła się o 8,3 lys. ha (o 33,2%). Powierzchnia uprawy roślin pastewnych stanowiła 2,4% ogólnej powierzchni zasiewów ( ostatnia lokata w kraju).
Mapka II. 1. Udział powierzchni uprawy zbóż w powierzchni zasiewów ogółem według powiatów w 2002 r.
a
T X
Lubuskie / ^ G|o(]owski X
L. —-s- Górowski L
Wielkopolskie
\ c-r'~~'—VI Górowski L
j“'J\ /Xi Polkowickl f
( ' h ; J 1 7
Niamey
Izyorzolo^ / "XT ^Tx/ \
^ °"T
f. / r"
Świdnicki *-y"‘ j Oławski^'
; f y
^.^«mlenri ^7^6 f Slrzollbsky'
x'g9PtW y^WałbrzyskjTDzierźoniowsIpWA-^. C
Republika Czeska £/f 'x^ \T xx '
Ząbkowicki v—
Opolskie
<70,0 70,0-75,0 75,1-80,1 80,2-05,2 >85,2
Mapka II. 2 Udział powierzchni uprawy ziemniaków w powierzchni zasiewów ogółem według powiatów w 2002 r.
Lubuskie Wielkopolskie
Opolskie
[
<3,0 >7,73,04,5 4,0-6,1 6,2-7,7
Uwagi ogólne 21
Powierzchnia zasiewów roślin zaliczanych do grupy pozostałe wyniosła 12,0 tys. ha, co stanowiło 1,7% ogólnej powierzchni zasiewów (12 miejsce w kraju). W porównaniu do wyników spisu rolnego z 1996 r. powierzchnia tej grupy roślin zmniejszyła się o 11,9 tys. ha (o 49,8%).
Tabl. II. 2. Powierzchnia uprawy zbóż według użytkowników w 2002 r.
Zboża podstawowe
Mieszanki Gryka,
Kukurydza na ziarno
Wyszczególnienie Ogółem
razem pszenica żyto jęczmień owies pszenżyto
zbożowe razem
proso i inne zbożowe
W tysiącach hektarów
O j> ń 1 e iii... 556,(1 435,1 285,8 39,8 68,6 22,8 18,1 25,8 5,9 89,2 Sektor prywatny... 541,7 424,4 276,5 39,5 67,6 22,7 18,0 25,8 5,8 85,7
w tym:
Gospodarstwa indywidualne... 464,0 368,1 235,6 35,8 58,6 21,4 16,7 25,6 5,6 64,8
Spółdzielnie produkcji rolniczej . 22,7 18,2 12,1 1,2 3,9 0,5 0,5 0,1 0,1 4,2
Sektor publiczny... 14,3 10,7 9,3 0,3 1,0 0,1 0,0 0,0 0,1 3,6
w tym gospodarstwa państwowe 13,* 10,4 9,1 0,2 1,0 0,0 0,0 0,0 0,0 3,4
W procentach
O g 6 | c ni... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Sektor prywatny... 07,4 97,5 96,7 99,3 98,5 99,6 99,8 100,0 99,1 96,0
w tym:
Gospodarstwa indywidualne... 83,4 84,6 82,4 90,0 85,3 93,8 92,4 98,9 95,2 72,6
Spółdzielnie produkcji rolniczej . 4,1 4,2 4,2 3,1 5,6 2,0 3,0 0,6 2,1 4,7
Sektor publiczny... 2,6 2,5 3,3 0,7 1,5 0,4 0,2 0,0 0,9 4,0
w tym gospodarstwa państwowe 2,5 2,4 3,2 0,6 1,4 0,1 0,2 0,0 0,8 3,8
W odsetkach
Ogól c ni... 100,0 78,3 51,4 7,1 12,3 4,1 3,2 4,6 1,1 16,0
Sektor prywatny... 100,0 78,3 51,1 7,3 12,5 4,2 3,3 4,8 1,1 15,8
w tym:
Gospodarstwa indywidualne... 100,0 79,3 50,8 7,7 12,6 4,6 3,6 5,5 1,2 14,0
Spółdzielnie produkcji rolniczej. 100,0 80,4 53,4 5,5 17,1 2,1 2,4 0,6 0,5 18,4
Sektor publiczny... 100,0 74,8 64,8 1,9 7,1 0,7 0,3 0,1 0,4 24,8
w tym gospodarstwa państwowe 100,0 75,2 65,9 1,8 7,1 0,2 0,3 0,1 0,3 24,4
Udział zbóż w strukturze zasiewów był największy i wyniósł 78,6%, co lokuje nasze województwo na 4 miejscu po woj. lubuskim z udziałem zbóż w strukturze zasiewów - 81,5%, podlaskim 80,2% i warmińsko-mazurskim - 79,4% (w kraju udział zbóż wyniósł 77,1%).
W strukturze uprawy zbóż w naszym województwie utrzymuje się pozytywna tendencja wzrostu udziału zbóż wyżej plonujących - pszenicy i kukurydzy na ziarno. Udział powierzchni uprawy pszenicy i kukurydzy na ziarno w ogólnej powierzchni uprawy zbóż jest w woj. dolnośląskim najwyższy i wynosi odpowiednio 51,4% i 16,0% (w kraju 29,1% i 3,8%).
W porównaniu do 1996 r. udział zasiewów pszenicy w ogólnej powierzchni zasiewów wzrósł (o 3,3 pkt).
Znacząco wzrósł także udział kukurydzy na ziarno (o 10,0 pkt), natomiast zmniejszył się udział powierzchni żyta (o 4,0 pkt), jęczmienia (o 1,3 pkt), pszenżyta (o 0,1 pkt) i mieszanek zbożowych (o 0,1 pkt).
