EKONOMICZNE ASPEKTY PICIA I NADUŻYWANIA ALKOHOLU 1)

Andrzej Barczak

EKONOMICZNE ASPEKTY PICIA I NADUŻYWANIA ALKOHOLU 1)

Badanie ekonomicznych skutków

alkoholu jest zagadnie- niem nadzwyczaj

zarówno ze

na

przedmiotu badania jak i na

metodyczne

z deficytem wiarygodnych danych statystycznych

w pomiarze) oraz

pre- cyzyjnego

relacji przyczynowo-skutkowych

alkoholu a skutkami ekonomicznymi nim

ze

modelu, którego parametry

osza-

cOWać

metodami ekonometrycznymi).

nas relacje

apriorycznie definiowane jako hipotezy badawcze (i nie zawsze dobrze umotywowane) a weryfikacja tych hipotez

wiele

mery- torycznych i formalnych. Dopiero

oszacowania dobrze wyspecy- fikowanego modelu, który zawiera wszystkie istotne zmienne endogeniczne i zmienne egzogeniczne pozwala na

procesów

społeczno-ekonomicznych będących

skutkiem

alkoholu, w tym szczególnie skutków ekonomicznych.

Co w badaniach nad problemami alkoholu

i trzeba

za skutki ekonomiczne? Na

za skutki ekonomiczne

alkoholem przyjmuje

straty makroekonomiczne jako wydatki

(wydatki na

zdrowia i

ochrony

itd.), instytucji ubezpieczeniowych,

i charytatywnych, które

lub w istotny sposób

ekonom- iczne skutki

z alkoholem, straty w spodziewanych dochodach

budżetu państwa,

a

straty firm, korporacji, organizacji gospodarczych oraz gospodarstw domowych (rodzin)

przede wszystkim straty zdrowotne (w tym koszty leczenia i profilaktyki), a

koszty zapobiegania skutkom

różnorodnych

patologii

które

przez alkohol.

Próby opracowania takiej metodyki

podejmowane przez

Organizację

Zdrowia oraz wiele instytucji naukowych Szwecji, Finlandii,

USA a

i w Polsce (Instytut Psychoneurologii) (24). Generalne

założenia

metodyczne zawarte

w pracy B.H. Walsha (25).

propozycje

metodologii

wraz z niektórymi,

wynikami

empirycznych zawarte

w pracach Ch. Godfrey (lO), J.M. van Iwaardena (13).

Celem takiego

jest opracowanie

metodyki obliczania kosztów

alkoholu,

skutki absencji chorobowej, wypadków przy pracy,

dyscypliny i wyda-

jności

pracy oraz

przejawów patologii

i

katas- troficznych

przez

pod

alkoholu.

Próbą

opracowania takiej metodologii,

zastosowanie w warunkach polskich

prace

pod kierunkiem A. Barczaka przed- stawiane w kolejnych rocznych raportach

(2), (3), (4).

Wydaje

jednak,

oszacowanie ogólnej kwoty strat

alkoholu ma

na dostarczaniu ogólnikowych argumentów dla polityki hamowania

alkoholu przez

Szacunki takie, z natury rzeczy

grube i

dość

nieprecyzyjne.

takiego bilansu strat

nad- miernym

alkoholu jest

efektowne, ale nie musi

dowodem naukowym.

stosunkowo nowej metodyki

nia takiego bilansu strat ekonomicznych jest stosowana przez

Ochrony

USA metodyka szacowania ryzyka

środowiska

i

tym ryzykiem (risk assessment, risk management) (23), która opracowana

dla celów formulowania a

reali- zowania polityki w zakresie ochrony

Mimo,

metodologia ta jest

uproszczona (przedst'lwia wszystkie problemy w postaci bardzo zagregowanej, co powoduje konieczne

uproszczenia nie zawsze

możliwe

do akceptacji z naukowego punktu widzenia), wydaje

by jednak tak

aby

przydatna dla

nad problemami alkoholu.

Dla prowadzenia rzetelnych i obiektywnych

nad ekonomicznymi skutkami-

alkoholu konieczne jest posiadanie specyficznej,

pełnej

bazy danych o problemach

z alkoholem. Obecnie w

Polsce nie dysponujemy

danych. Baza taka obej-

muje konieczne dane zbierane

systemie statystyki

pomiary

(dane) otrzymywane w wyniku

naukowych.

deficyt'

danych powoduje,

badania

z ekonomicznymi problemami alko-

holu

z natury rzeczy charakter wycinkowy i

co bardzo utrud- nia nie tylko

syntez, ale

prognoz zjawisk

z alkoholem.

Mimo

jednak

próby przedstawienia zwartej i

stosunkowo precyzyjne wnioski metodyki

eko- nomicznych skutków

alkoholu w

ludzkiej w skali kraju, regionu lub firmy. Dotychczas

kierowano na zagad- nienia makroekonomiczne (l), (2), (3), (4), (lI), (l2).

Dla precyzyjniejszego

strat ekonomicznych

alkoholem

stosowane w zagadnieniach ubezpieczeniowych. W

zdarzenia,

dawki alkoholu, które

powstania szkody ekonomicznej.

alkoholem,

praw-

dopodobieństwo

powstania szkody. Nazwijmy

pojawienia

szkody -

Jak

jest

alkoholem.

prostym

z dziedziny wypadków samochodowych. Niech

kierowców pojazdów samo- chodowych

alkoholu we krwi dla ustalonego okresu lub momentu czasu i dla

terytorium

f(y). Niech

wypadków samochodowych

szkody

g(y). Wtedy szkody

z wypadków samochodowych

przez kierowców u których we krwi wykryto alkohol

y

= NJ f(y)g(y)dy,

gdzie N jest

wypadków

a y poziomem

alkoholu.

Tak

dla

strat ekonomicznych na wielu polach

konieczna jest

alkoholu

(w

różnych zbiorowościach wyodrębnionych według

z góry ustalonych kryter- iów) oraz

strat

z

alkoholu. Pozwoli to na

określenie

funkcji ryzyka (funkcji hazardu).

takie jest w

stopniu analogiczne do tego jakie Agencja Ochrony

USA stosu- je do oceny i

ryzykiem

przez

Znając

funkcje

alkoholu, odpowiednie funkcje strat

łub

ryzyka w

okresach czasu,

ich

i w ten

sposób

i

trendy i zmiany trendów problemów alko- holowych.

te funkcje dla

grup

ich

dla

preferencji w generowaniu strat

w ten sposób grupy o wysokim ryzyku generowania strat). Analogiczne badania

dla

obszarów (rejonów, województw, krajów) dla badania ich

w celu wykrywania i oceniania obszarów o

stopniu ryzyka powstawania strat ekonomicznych.

Taki sposób

jest

wtedy, gdy

jest pelna identyfikacja problemu.

jednak nie

dobrej wiedzy o

rozkładzie

osób

alkohol. Wtedy

f(y)

wydatków na alkohol h(y) ,

wydatki te

są

wprost proporcjonalne (lub

w innej relacji) do

alkoholu. W ten sposób mamy szanse

nieobserwowalne .

W badaniach problemów alkoholowych bardzo

spotykamy

z

wielkościami

nieobserwowalnymi, co w oczywisty sposób utrudnia nie tylko prosty opis, ale przede wszystkim

modelu opisywanego proble- mu. Aby jednak

informacje

(np. metodami statystycznymi) funkcje

osób

f(y), musimy

do pewnych technik

metody

(19).

Dla oceny ekonomicznych skutków

alkoholu zarówno w skali makroekonomicznej jak i mikroekonomicznej konieczna jest znajo-

mość

trzech

1-

osób

alkohol, 2-

wydatków

na alkohol,

3-

funkcji strat (funkcji ryzyka)

alkoholu.

Znajomość

tych

(sumarycznych i

pozwoli na opis procesów

z alkoholem.

Uzupełnieniem znajomości

tych

jest wiedza o zjawiskach i procesach

alkohol (rynki zbytu, dochody z produkcji, dystrybucji i akcyzy z ·alkoholu),

zjawisk patologicznych

z alkoholem i ich kosztów, problemów zdrowot- nych

z alkoholem oraz innych problemów

z alko- holem.

Przedstawione w

skrócie podstawowe

jakie

przyjęliśmy

dla oceny ekonomicznych skutków

alkoholu w

badaniach prowadzonych w latach 1986-1992,

na

zbadanie niektórych relacji, przy czym nie

to wybór

z potrzeb poznawczych i

z

metodycznym, lecz pewien kompromis

z deficytu danych statystycznych (pomiarowych).

W pierwszym etapie zbadano, na podstawie danych rynkowych z okre- su 1950-1985

cen i dochodów

na

napojów alko- holowych.

tutaj przede wszystkim o zweryfikowanie hipotezy,

alkohol jest specyficznym towarem z punktu widzenia relacji rynkowyr'l.

Znane mikro i makroekonomiczne modele popytu na towary i

dly zmodyfikowane dla potrzeb badania popytu na napoje alkoholowe.

Potwierdziła się

dla danych polskich hipoteza o tym,

cenowa i dochodowa na napoje alkoholowe jest

a nawet bliska zeru.

Porównywalne wyniki otrzymano

popytu na napoje alkoholowe w krajach europejskich i Stanach Zjednoczonych. Wniosek ten jest

o tyle,

wiadomo,

wzrost cen na wyroby alkoholowe nie powoduje zmniejszenia

popytu. Stanowi to

tego,

że

polityka cenowa

napojów alkoholowych (ustalanie wysokich cen ma aspekt przede wszystkim fiskalny) nie

spodziewanych efektów w zakresie ograniczania

Z drugiej strony

popytu na napoje alkoholowe

dochodów konsumentów potwierdza wyniki uzyskane przez socjologów o przyczynach rozprzestrzeniania

alkoholizmu.

krótko, relacje

popyt na dobra i uslugi

w przypadku napojów alkoholowych odmienne od wszystkich innych dóbr i

(dotyczy to

narkotyków i w

wyrobów tytoniowych). Dla ekonometryka oznacza to,

popyt na napoje alkoholowe

przy pomocy modeli tendencji rozwojowej, gdyz mozna

proces ten wykazuje swój

mechanizm rozwojowy. Dlatego

dla danych z lat 1950-1985 zbudowano modele ten- dencji rozwojowej, które stosunkowo precyzyjnie

zmiany

spożycia

alkoholu. Uzyskane wyniki

do przeprowadzenia porów-

nań

regionalnych i

Drugim

zagadnieniem jest oszacowanie funkcji

osób

pijących

alkohol. Wyników

z tego zakresu spotyka

bardzo wiele w

literaturze przedmiotu. Istotne jest powtarzanie,

estymacji

funkcji

osób

aby

na

zmiany

parametrów tego

Informacje o parametrach

osób

cych i ich zmian w czasie, a

badanie skorelowania ich ze zmiennymi diagnostycznymi

bardzo

dla oceny problemów

z alko- holem. Znana jest powszechnie propozycja Ledermanna, który

osób

pijących

alkohol opisuje poprzez

logarytmiczno - normalnego -

w literaturze

problemami alkoholu jako krzywa Ledermanna.

badaniom ankietowym przeprowadzonyrp w latach 1961 i 1980 oraz

przeprowadzonym przez zespól pod kierunkiem prof. J.

(14), (15), oszacowano parametry "krzywej Ledermanna" na podstawie danych

Polski. W pracy (5) wykazano,

po prostych

i

proces rozpowszechniania i koncentracji

napojów jest lawinowym pro- cesem Poissona,

na podstawie

osób

alkohol, jego

rozpowszechnienia jak i

koncentracji.

na

w Polsce w roku 1980 w stosunku do roku 1960 znacznie

zwiększyła się

koncentracja

alkoholu (co oznacza,

populacji

alkoholu), natomiast

rozprzestrzeniania

(5). Drugim znanym i uznanym sposobem szacowania

osób

jest wykorzysty- wanie danych

Najbardziej znana jest tutaj propozycja

sformułowana

przez Jellinka, która opiera

o

danych klin- icznych

i zgonów na

Korzystając

z danych o liczbie zgonów na

w Polsce w lat- ach 1959-1986 oraz

korekt metod szacowania, osza- cowano

osób nadmiernie

alkohol

parametr P).

Otrzymane wyniki

z wynikami otrzymanymi w inny sposób. Udoskonalono

metody szacowania krzywej Ledermanna jak i

posługiwanie się

wzorem Jellinka.

Ponieważ

skutki powodowane nadmiernym

alkoholu

wielorakie,

ich opisem jest wektor

zmiennych, które przyjmuje

powszechnie za efekty tych skutków. Dla uzyskania

możliwości porównań, można stosując

metody taksonomiczne

mierniki syntetyczne skutków alkoholizmu, które z kolei

modelowaniu ekonometrycznemu. Na podstawie

bazy danych, na której dokonano

(dla wyeliminowania dziur informacyjnych), oszacowano syntetyczne mierniki skutków alkoholizmu, a

następnie

zbudowano na ich podstawie proste modele symptomatyczne.

Wyniki uzyskane z tego badania

argumenty dla

propozycji co do zasad

polityki wobec alkoholu.

Ze

na to,

skutki ekonomiczne powodowane przez nadmierne

alkoholu

kosztów opieki zdrowotnej oszacowano ich poziom i tendencje zmian w czasie. Badania te przeprowadzono

zasadzie pod naciskiem WHO,

w

lat 80-tych dla gospodarki etatystycznej liczenie kosztów nie mialo

sensu, za

wyjątkiem

szacowania struktury tzn.

tych kosztów w innych wydatkach

(w

jako

jak i w

Ministerstwa Zdrowia i Opieki

W szacunkach tych wykorzys- tano

opracowane przez WHO.

Innym nurtem badawczym

nurt demograficzno-ekonomiczny.

Oszacowano utracony

demograficzny na skutek

alkoholu oraz wybranych skutków

alkoholu

porównania populacji rzeczywistej

(bez alkoholików).

Kolejnym nurtem badawczym

analiza

jaki

poziomem

napojów alkoholowych a zjawiskami trak- towanymi jako

konsumpcji i

alkoholu. Do badania tych

miar syntetycznych budowanych zgodnie z wymogami taksonomii, a zbudowane modele

modeli tak- sonometrycznych. Stwierdzono,

istnieje statystycznie istotna

poziomem

alkoholu, a miarami opisuj'lcymi negatywne skutki powodowane

alkoholu. Z modeli tych wynika explicite,

w badanym okresie w Polsce skutki

alkoholu

przez odpowiednie mierniki syntetyczne)

szybszy wzrost

zmiany w poziomie

dla przedstawienia

obrazu problemów alkoholowych zbudowano modele trendów podstawowych wybranych

problemów alkoholowych (m.in.

na psychozy alkoholowe, zgony

wypad- ków drogowych spowodowanych przez alkohol w ogólnej liczbie wypad- ków drogowych i in.).

te

badanym okresie 1956-1988 wykazy-

wały wyraźnlj tendencję rosnącą,

co oznacza

skali prob- lemów

z

poziomu

alkoholu oraz, na

wynikającego Z

innych

powszechnego w Polsce modelu konsumpcji

napojów alkoholowych ("modelu picia alkoholu").

Wśród

zjawisk

skutki

alkoholu, zwró- cono

na

dla celów analizy zmian koncentracji

alkoholu w czasie powtórnych

do szpitali psychiatrycznych z powodu psychoz alkoholowych. Istotnym zagadnieniem dla opisu

alkoholu jest badanie

terytorialnego tych

różnic.

Dokonano jedynie zgrubnej analizy

przestrzennego w Polsce skutków alkoholizmu,

brak odpowiednich danych statysty- cznych nie

na dokonanie

i szerszej analizy tego

zróżnicowania,

wydaje

bowiem,

to jest istotne.

Oddzielnym i bardzo

problemem

z alkoholem jest

możliwość

oszacowania poziomu tzw. nierejestrowanego

napojów alkoholowych. Zaproponowano

szacowania niereje- strowanego poziomu

napojów alkoholowych (por. Z. Mielecka-

Kubień)

(19) oraz dokonano jego oszacowania za lata 1950-1989.

Porównując

uzyskane wyniki z wynikami zawartymi w

przedmiotu, wydaje

metoda ta daje stosunkowo precyzyjne wyniki.

"

Przeprowadzone do tej pory badania

niezbicie,

problemy alkoholowe w Polsce

bardzo

a ich skala wraz ze wzrostem poziomu

napojów alkoholowych i wraz z

czasu narasta w szybkim tempie.

Instytucje

do

skutkom alkoholizmu nie

w odpowiednie

im

i skuteczne

Trzeba tutaj

na fakt,

statystycznie istotny

czasem leczenia a

pacjentów leczonych z powodu psychoz alkoholowych - im

pacjentów, tym krótszy okres ich leczenia.

zdrowia nie jest przygotowana materialnie i finansowo do leczenia

systematycznie liczby pacjentów.

Z prognoz wynika,

liczba pacjentów leczonych z powodu psychoz alko- holowych i chorób od alkoholowych

w

okresie istotnie

wzrastać. Już

obecnie

wzrost pacjentów.

zapadal-

ności

na psychozy alkoholowe

w roku 1990 - 19,9 na \00 tys.

mieszkańców

w wieku 20 lat

a w rekordowym pod tym

roku 1980

18,0 natomiast w roku 1989 - 16,9.

Niezbędnym

jest

jak to

napisano w II Raporcie o poli-

tyce wobec alkoholu - (22), monitorowanie sytuacji w dziedzinie alkoholu

oraz kontynuowanie dalszych

i wielokierunkowych

naukowych

z problemami alkoholu. Ze

na

obecnie trudny okres transformacji polskiej gospodarki do gospodarki rynkowej, ekonomiczne problemy

z alkoholem

Dlatego

wnioski zawarte w II Raporcie o polityce wobec alkoholu z 1990 roku w bardzo

zrealizowane.

Dla

istotnych i skutecznych

w obszarze polityki wobec alkoholu konieczne jest dalsze rozwijanie

naukowych,

od

bieżącego

monitorowania problemów alkoholowych.

Obecnie w Polsce

specyficzna, by nie

powiedzieć

dziwna, sytuacja wobec

Z jednej strony bardzo liberal- na polityka powoduje,

produkcja, dystrybucja, a

import alko- holu wymyka

spod kontroli

Wpływa

to nie tylko na powstanie znacznych strat w dochodach

budżetu państwa,

ale

sprawowanie kontroli nad alkoholem przez

co

innymi przejawia

w braku rzetelnych danych

dotyczących

poziomu

sytuacji kryminogennych).

W

kraju, gdzie podatki od alkoholu

istot-

ną pozycję

dochodów

nie

sobie na ograniczenie sprawowania kontroli nad

znacznych dochodów (wystarczy tylko

tutaj o organizacji i

francuskiego fiskusa w zakresie np. kontroli produkcji i dystrybucji cidre'u, który w skali Francji nie jest podstawowym napojem alkoholowym).

powinno

być także

doskonale zorientowane, na ile to tylko jest

w sprawach

dotyczących kształtowania się

problemów alkoholowych. Oznacza to,

znacznych dochodów

z produkcji i dystrybucji alkoholu przeznacza

na finansowanie

naukowych nad alkoholem, w tym

na pozyskiwanie i gromadzenie odpowiednich danych statystycznych. Warto

ustawa polska z 1924 roku o monopolu

I

czystego zysku z monopolu spirytusowego przeznaczony jest na

z alkoholizmem. W Roczniku Statystycznym 1992, który zawiera dane

roku 1991, nie ma nie tylko

danych o poziomie

alkoholu (dane

piwa, wina oraz wyrobów spirytusowych czystych i gatunkowych z produkcji kra- jowej), ale nie ma

publikowanych systematycznie od roku 1978 danych

dotyczących

dochodów

z podatku obrotowego od wyrobów

przemysłu spirytusowo-drożdżowego.

Dla kontynuowania

nad prob-

lemami alkoholu z punktu widzenia skutków ekonomicznych konieczne jest stworzenie odpowiedniej bazy danych,

dla

naukowych. System statystyki

nie

z zasadniczych przyczyn wszystkich

budowy

banku danych. Dane te bowiem

przede wszystkim z

ankietowych (co nie umniejsza znaczenia danych

z

Statystycznego). Program

na

lata powinien

prob- lemy

z pozyskiwaniem odpowiednich danych wraz z

banku danych. W

powinny

kontynuowane i rozwijane odpowiednie metody"

ankietowych

zarówno poziomu jak i

alkoholu. Warto

na fakt,

ankietowe badania poziomu

alkoholu w sytuacji, gdy od roku 1989 nie ma odpowiednich danych

rejestrowanego

alko- holu w Polsce jest jedynym

sposobem jego ustalenia.

to

również

informacje

dla zbadania

konsumpcji alkoholu i jego skutkami oraz dla wyznaczenia

alkoholu. Przeprowadzenie

ankietowych

uzyskanie odpowiednich danych

badania uwarunkowal' oraz skutków

alkoholu

do zidentyfikowania i oceny w skali marko. Badania takie na

przeprowadzane metodami ekonometrycznymi nie

dotychczas przeprowadzane.

dobre dane z

ankietowych,

dodatkowo

napojów alkoholowych (nie tylko sumarycznie ale

dla

grup konsumentów, oraz odpowiednie

brzegowe). Z punktu widzenia oceny ekonomicznych skutków

alkoholu, badania ankietowe

i w

informacji

umożliwiających:

I.

alkoholu, 2.

wydatków na alkohol,

3.

funkcji strat ekonomicznych i pozaekonomicznych wy wolanych

alkoholu.

Dodatkowym zagadnieniem wartym

jest badanie

ekonomicznych

wyrobów alkoholowych i prze-

mysłów pracujących

na jego rzecz. Badania te

na

wiele

napojów alkoholowych. Badania

te powinny

zarówno problemy

kondycji finan-

sowej firm

i

wyroby alkoholowe, jak i zagad- nienia marketingu,

technologicznego, rozmi- arów rynku, konkurencji, zatrudnienia,

z innymi

rol- nictwem, transportem itp.

wtedy jak rozszerza

rynek napojów alkoholowych, jakie

dochody

z produkcji i

napo- jów alkoholowych i jakich nowych prohlemów

z alkoholem

można spodziewać się

w

Badania takie w warunkach polskich (nie tylko)

pionierskie. W ostatnich latach w Polsce

bardzo

zasadnicze zmiany na rynku napojów alkoholowych. Trwa na nim ostra konkurencja firm europejskich i

czego efektem jest szeroka

napojów alkoholowych. Prowadzi to

do wzrostu

alkoholu w Polsce.

Bibliografia

(I) A. Barczak (red.) - Ekonometryczna analiza

poziomu

spożycia

alkoholu w Polsce, praca wykonana

ramach CPBR 11.8. [E AE w Katowicach. 1987, (maszynopis)

(2) A. Barczak (red.) - Ekonometryczne metody oceny skutków alkoholiz- mu. praca wykonana

ramach CPBR 11.8. [E AE w Katowicach, 1988,

(3) A. Barczak (red.) - Badanie strat produkcyjnych i pozaprodukcyjnych

wynikających

z

alkoholu. praca wykonana

ramach CPBR 11.8.1E AE w Katowicach, 1989, (maszynopis)

(4) A. Barczak (red.) - Opracowanie krótko i

prognoz

Working Paper lE AE

Katowicach, 1990

(5) A. 13arczak - Ekonomiczne skutki picia alkoholu w

w pracy (14). s. 99-122

(6) A. Barczak (red.) - Ocena ekonomiczno -

,kutkt1w alko- holizmu

Polsce, Working Paper rE AE

Katowicach,

991

(7)

A. Barczak, R. Klama, Z.

E.

ha -

Metodologiczne aspekty badania ekonomicznych skutków alkoholizmu,

Problemy Alkoholizmu, nr 311988

(8) A. Barczak, R. Klama, Z.

E.

-

Kształtowanie się spożycia

napojów alkoholowych w Polsce, Problemy Alkoholizmu, nr 9/1989

(9) Conversation with Ignacy Wald, British lournal of Addiction,

s.

961-965

(10) Ch. Godfrey - Factors Influencing the Consumption of Alkohol and Tobacco: the use and abuse of economic models, British lournal of Addiction,

s. 1123-1138

(J l) Ch. Godfrey, A. Maynard - The Economics of Addiction; the role of the economist in addiction research, British laurnal of Addiction, 84/1989, s.

1109-1112

(12) M. Grant (red.) - Alcohol Policies, WHO Regional Publications.

European Series nr. 18, Copenhagen 1985

(13) M.J. van Iwaarden - An Economist in Alkohol Policy Country', British Journal of Addiction,

s. 1205-1216

(14) M. Jarosz (recl.) - Alkohol w zakladzie pracy, PWE, Warszawa 1990 (15) L

- Badania ankietowe naci

alkoholu w Polsce w 1980 roku, SKP, Warszawa 1984

(16) J. JasiJiski -

ankietowych, Pmistwo i Prawo,

s. 27-38

(17)

-

Z<lstosowania

reprezenta- cyjnych clo oceny stopnia rozprzestrzeniania

alkoholizmu

Polsce, w pracy: Problemy

statystycznych

GUS, Warszawa 1989

(18) Z. Mieleck<l-Kubieli - Wplyw

napojów alkoholowych na koszty

Statystyczne, nr 7/1990

(19)

Mielecka-Kubieli - Próba oszacowania liczby alkoholików w Polsce w 1987 roku

E.M. lellinek'a,

Statystyczne, nr 3/1991 (20) Z.

- On the Applic<ltion ot" the lelIinek Alcoholisl11 Estimation Formula to the Evaluation oJ" the Prevelencee of Alcoholism in Poland, NetherIands Economic lnstitute. 1992

(21) Raport o problemach polityki

zakresie alkoholizmu, poci red.

WaJda, Warszawa 1981

(22) II Raport o polityce wobec alkoholu, pod red. 1. Walda, Warszawa 1990

(23) Toxic Chemie aJ Release Inventory. Risk Screening Guide. Vol. I, EPA

US. Washington, 1989

(24)

z nim problemy

i zdrowotne, PWN, Warszawa 1986

(25) B.M. Walsh - Alcohol, the Economy and Public Health, WHO, Dublin, 1987 (maszynopis)

(26) B.M. Walsh - Alcoholic Beverages in Ireland: market forces and gov- eroment policy, British Jouroal of Addiction, 84/1989, s. 1163-1171

(27) E.

- Dynamika

napojów alkoholowych w Polsce, Zeszyty Naukowe AE w Katowicach, nr 11711990

(28) E.

ha - Wypadki drogowe -

Problemy Alkoholizmu, nr 711992

(29) E.

- Zastosowanie

logarytmiczno-normalnego do oceny stopnia rozprzestrzeniania

alkoholizmu, Zeszyty Naukowe AE w Katowicach, nr 12211992

Notki

I)

Praca przedstawia niektóre

wyniki uzyskane

latach 1986- 1990 przez

skladzie: A. Barczak - kierownik, R. Klama, Z.

Mielecka-Kubień,

E.

w ramach realizacji problemu CPBR

1.8 koordynowanego przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.

2) W ramach problemu CPBR 11.8

latach 1987-1991 oraz od roku 1992

IV

ramach badal] wlasnych Katedry Ekonometrii Akademii Ekonomicznej w Katowicach.

3) Trzeba

tutaj z metod

odpowiedzi responclentów.