. . . . : . . . Z· por6wnan.ia ildadu <:hemicm8lto tonaztajilu: ·:t kopalni Silesia· z tonsztajnem z kopa1ni ChwaJowice .. . WYllika, .le r6Znica zawart06ci 3 podstawowy<:b
sldad-·nik6w, tj.: krzemionki, gllnki, 'potasu, mieicl sit: w .gramcacbbb:du doAwiadczalnego; natomiast wytsza jest w tonsztajnie
z
Silesii zawart08~ telaza dwuwar-· to6ciowego, magnezu, wapnia i sodu oraz SOa. Pod-:-·wyZszona zaw81"to6c telau dwuwart06clowego i m8i-·nezu rZ)ltitje na wi~k.szll U06C biotytu i mineral6w . , chlorytowycb, natornlast sodu i wapnia - 08pod-wYZazonll dbecnoj~ plagioklaz6w kwdnycb i
zase:do-wyc:h. Znaczna zawart06~ SOa wlliZe si~
z
wapniem· .i wad, na stwierdzony mikroskopo~o gips. Detrytu
~glowego jest w tonsztajnie z Silesii prawie 0
po-low~ mnleJ niZ w tOnsztajn.le
z
CbwaJowlc. Zestawie-.n1e_ skladu rnineralnegotonsztajnu z SH-esil, OO11czo-· nego z a081izy <:hemiczneJ na' podstawleidenty'tika-cj! mikroskopowej, ~wiera tab. V.
. Ta~la V
SKl.AD .MJINiEB.AiLNY TONSZT.A.TNU Z POKI.ADU JO W KOP.A.IJNI SiLB9LA W " OBn;roecrowyCH
'Albit 4,1 anortyt 11,7 biotyt 2,5 chloryt 4,0 kaolinit . . 7,~ wodGrotlenki glinu
(hydrargilit, bemii), alofan 38,1
wWel
24,5 gips 6,1 .. kalcyt 1,0 apatyt O,5 Suma: 100,0 wNIOSIKI· 1 •. ToJisztBJn w pokladzie 349 z kopalri.i Chwalo-.
'cl plagioklaz6w·. zasado'nch, 'wod6rotlenk6w iUnu (hydtarg'ilitu i bemitu) oraz alofanu .0 zdecydowaneJ przew8'dze wodorotlenk6w wzg1r:dnie wodzlan6w gU-. nu, przy prawie zupemym' zaniku kwar'Cu.
3. P.rzy:Juiujll'C, ze opisane w tym komunikacie·
·tonsztajny powstaly - pOdobnie jak inne -
z
ma-teriatu tulowego, k!t6ry osadzal sl~ w torfowisku, 08-le.taloby r6wniei. tw.ierdzi~,ie· material ten - zewzgl~u na zasadowe plagioklazy - willW sir: z
magm'l zasadQw'l.
vi
przeciwie6stwie do tonsztajn6w ,z innych poziom6w stratygraficznych, kt6re z uwagi na stalll zawarto6C kwaral, naleZaloby wlllZBC z mag-mll bardziej kwainll. Ten zasadowy material tu!fowy ulegal pod ~wem dzialan.ia kwasbw humusowycb .kaoiUnizacjl, wczasie kt6rej odplywaly z niegO pew-ne ilosci krzemionki, a przede wazystkim. latW'O roz-puszczalrie zwill%ki ielaza. W ezasie dalszychproce-s6w ptzeobrazeft chemicznych nastqpU dopIyw irOZ-twor6w. bardziej alkalleznych,. kt6re lugowaly
krze-mionk:~ z utworzonych w czasie kaolinizacji
g!ino-krzemian6w, ·pozostawiajllc DB miejseu malo
ruchli--w:e
zele wodorotlenk6w glinu, podobnie jak to .ma· miejsce .przy procesie boksytyzacjl .. Z'ele teprzekry-stal'izowalyc~cioW() w formy krystaUczne -
by-drargllit i bemlt. Moina zatem powiedzlec, ie
wYJi-clowy material, z jakiego powstaly opisywane ton-sztajny w Chwalowicacb i Silesii, byl zasadowym tufem, kt6ry ulegl procesowi kaoi1inlzacj.i 1 Poksyty-zacjl, przy czym kaolinizacja odbywala sl~ pod dzia-laniem kwas6w humusowyCh.. .LITEBATURA
.. 1.
K
ubi J. - Nowe i.stwierdzenia .. wyst~wania lupk6w ogniotrwalych:w dolnych warstwach roi· kolowskich .i porr:'bskich' GZW. Prz. .geol,1972, . nr .8-9. .-wice odpowlada pod wzg1~dem skla:du chemicznelo ,. i mineralnelo tonsztajnowi z pokladu 20 w kopalni
2. X u hI
J. -
Surow~e
.
mlneralne towarzysZ!lce zWtom wr:g1~ i ich wykorzystanle. Ibidem, 1957,~a · ·
.
\
Silesia, kt6ry uznano na podstawie ibadafl palinolo; .giczny<:h (4) za po1dad 349. Tym samym stwierdzono, ,ze poziomy tonsztajn6w ~tanowill pozlomy reperowe, na podstawle kt6rych powlnno sl~ w Ucznych przy-'
'padkacb przeprowadzac parale1izacj~, a ilawetiden- .
... tyfikacj~ poklad6w w~glowych. Trzeba stwierdzic, ze
.. wchodzi to jui db praktyki w geologii karbonu .. 2. Opisane. tonsztajny r6in.i1l si~ skladem chemlez-nYm I mlneralnym ad dotychczas poznanych i. opl-.sanycb z r6Znycb pozlom6w stratygraficznych za~ia
G6rnego SlllSka (1...-3) obecno\§cill znaczniejszycb
no-SUM.MARY
Tonstein intercalations 2-3 cm' thidt were foUnd
'In seam no. 349 of Chwalowice coal mine and seam no. 20 Off Sfiesia coal mine. Pa:lynololical 'analysis has shown that the two seams belong t() the same . stTatigraphic horizon and the tonsteins are found to · resemble one another in mineral and chemical
COlD-pqt!litions. Thus the tonstein inter<:alations appear to
be good marker horizone enabUng corre1a'fllon .or even identffication f1I. i!oal seams.
The tonsteins appear to be enriched in alkaline · p1agioclaSes and aluminium and allophane hydroxides
,in comparisQD with others known from the Upper Silesian Coal Basin. This iDdicates that they origi-nated :from basic volcaniC' tufi which underwent cao-linlzation -and boxrti2'i8tion. .
31 Xuh.! J., Kruszewska K. - Z;upki ognlo-trwale (llowce krystaUezne) z warstw laziski<:h
w
Sl¥ko-Krakowskim Zag!~iu Wr:glowym jako ho-.. ryzonty przewodnie przy paralelizacji poklad6w
w~fla. Acta leol. pol., vol. IS, 1966, nr 1 .
4. X r u s z e w s k a K. ~ Pozycja stratygrafi<:zna poklad6w z kopaIn Brzesz<:ze i Silesia na tleba-daft petrograficznych wr:gli i ska! towarzysz'lcych oraz mikroflorystFCZDycb. Dyosertacja doktorska • GIG,1967.
·PE3IO.·E··
:as'
yrom.HhIX nnaCTflx 349 mSXTbI·~~BHI:(e
x
'
20
.
maXTbI CHJIe3Ha Ha6mo~.lIHCI> upocnoAlm TOHUlTeAIla
" . MODUiOC'l'hIO 2-3 ~ IIammonorH<lecKHA aHaJIH3 .DO·
; Ka38.n, '{TO 06a nnacTa. OTHOCWlCS K O~lIOMY c'l'PaTH-rpaq,H'lecKOKY roPH30H'l'y H TOHDIreAHLI B 3THX Dna· CTaX xap8B:TePH3yI()TC8 CXO,ttHhIII XJOI(H<lecKHII H
MH-HP.pa.Jl!>HbJ¥ COCTaSOK. TalDOll ofipa30K, IJpocnoAltH
TOHI1I'l'eAHa Hl"patOT pom. IlaPEHP~ro ropH30HTa,
JIO~mnoIItero ltOppeJIHpOBaTb H' ~e oDpe~eJISTh
yro.m.m.Ie
nnaCThI.
.
.
B cpeBHeHHH
c
TOHUl'l'eAnox· B ~HX CTP8TH-rpa4»AeCKHX cnORX BepXHeCHJIe3C1tOro' yrOJIhHoro./ 6acceAHa OHM: xap8B:TePJlSYIOTcs noB;&JIiIeHHLIK co~ep EBHHeK OCHOBRhIX nnarHOltJIa30B, l'HPJ)OOKHMOB anIOMHHJUI H aJfnoq,aHa. 3TO rosopwr 06 HX
ofipa30-BaHHH 38. C'l8T OCHOBHorO ByJlKaHJAeexoro TYq,8, KO-TOplolA DOABE!prancs Kao~ H fioKCK'l'H9a~ .
