K A Z I M I E R Z S T R Z E C H A
JÄ K P R O W A D Z IĆ Z E B R A N IA I JAK SIĘ NA NICH ZACHOWYWAĆ
W YDANIE II
’RAWDĄ
«Sie. B H M S 6) 0 . -
P i h!i flfPlCS.
i 9 2 :f'
W Y D A W N I C T W O M, A R C T A W W A R S Z A W I E
M. A R C T.
ZAKŁADY W YDAW . S P . AKC. W W ARSZAW IE, KSIĘGARNIA I SKŁAD NUT NOWY - ŚW IA T 85.
O D D Z I A Ł Y W Ł A S N E :
KRAKÓW , W IŚLNA 3. — POZNAŃ, PLAC WOLNOŚCI 7.
S K Ł A D Y G Ł Ó W N E :
KATOWICE, Księgarnia Polska. Tow. Akc. Księgarń Polskich na Śląsku.
LUBLIN, M. Arct i S-ka, Krak.-Przedni. 17.
LWÓW, Księgarnia Naukowa, Zimorowicza 17.
Ł Ó D Ź , M. Arct i S-ka, Piotrkowska 105.
RÓWNE, Księgarnia Naukowa, Szosowa 27.
WILNO, Księgarnia Stow. Naucz. Polskiego, Królewska 1.
SKŁAD GŁÓWNY DLA KSIĘGARZY:
Dom Książki Polskiej, Warszawa, plac Trzech Krzyży 8.
DRUKARNIA M. ARCTA W W A R SZA W IE, N O W Y -ŚW IA T 41.
P R Z E D M O W A .
W y d a ją c tę b r o s z u r ę , m a m p r z e d e w s z y s tk ie m n a w id o ku stale u ja w n ia ją c ą się p o tr z e b ę o b z n a jm ie n ia u c z e s tn i
ków r o z m a i ty c h z e b r a ń i s to w a r z y s z e ń lu d o w y c h (wiece, kółka, spółki, zw iązki zaw odow e i t. p.) z g łó w n em i z a s a d a m i p rz e w o d n ic z e n ia o ra z zacho w y w a n ia się n a z g r o m a d ze n ia ch .
W celu u d o s tę p n ie n ia tr e ś c i w y k ła d u p o d aję t y lk o r z e - czy główne, m ając e najczęściej z a sto so w an ie w p r a k ty c e ze
b ra n io w ej; szczegółów zaś i d ro b ia z g ó w unikam .
K a zim ierz Strzecha.
I. W I A D O M O Ś C I W S T Ę P N E .
1. Prawa i obowiązki u czestn ik ów . Rygor zebraniowy.
U c z e stn ik z e b r a n ia ma prawo z a b ie ra ć głos (p rzem aw ia ć), sta w ia ć swe wnioski, b r a ć u d z ia ł w g ło so w an iu .
K o rz y s ta n ie z ty c h p r a w n a k ła d a n a u c z e s tn ik a obowią
zek p o d d a w a n ia się p rz e z cały czas p o sied ze n ia p ew n y m p r z e p is o m , o b o w iąz u ją cy m n a w szelkich z e b ra n ia c h .
P r z e p i s y te p o w s ta ły d r o g ą zw yczajów , zw yczaj też r o z p o w sz e c h n ił je i zastosow ał w p r a c a c h sp o łe c z n y c h , s tw a r z a j ą c z n ic h p ew nego ro d z a ju regulam in, c z y li rygor zebra
niow y.
R yg o r ta k i u ła tw ia p ro w a d z e n ie o b ra d , z a p ew n ia im p r o d u k c y jn o ś ć i oszczędność czasu, jest więc p o ż y te c z n y , i, j a k o tak i, w inien b y ć s to so w a n y we w szelkiej p r a c y o r g a nizac y jn ej.
2. C elow ość zebrań. Zawiadamianie u czestn ik ów . K ażde z e b r a n ie p o w in n o by ć zw ołane w ja k im ś ściśle o zn a c z o n y m celu. Zejść się na to ty lk o , ab y g ad a ć b ez p la n o w o i nie sta n o w ić ż a d n y c h uchwał, szk o d a czasu.
O celu zw oływ anego z e b ra n ia u c z e s tn ic y p o w in n i b y ć zaw czasu p o w iadom ieni, a b y się m o g li do z e b r a n ia n a le ż y cie p rz y g o to w a ć .
II. O T W A R C I E O B R A D .
1. Zagajenie obrad na w iecu . Z e b r a n ie za g aja (ro z p o cz yna) in icja to r (o rg a n iz a to r), czyli ten, k to je zwołał, w sk a
zując z e b r a n y m , w ja k im celu ich z g r o m a d z ił n a n a r a d ę .
2. Wybór przew odniczącego i prezydjum. P r z e w o d n i czącego w y b ie r a się p o to, a b y k ie r o w a ł o b r a d a m i i p r z e s t r z e g a ł p o r z ą d k u .
G d y b y k a ż d y z u c z e s tn ik ó w c h c ia ł mówić, p o w stałb y h a łas i zam ieszanie.
W obec teg o •przewodniczący udziela członkom, zgrom adzenia głosu pokolei, a b y k a ż d y z n ic h swe zd a n ie m ó g ł w s p o k o j u w ygłosić.
W y b ó r p rz e w o d n ic z ą c e g o u s k u te c z n ia się w te n sposób, że zw y k le in ic ja to r, zag aiw szy posied ze n ie, w skazuje k a n d y d a t a n a p rz ew o d n icz ące g o .
Z e b r a n i, z g a d zając się na p ro p o n o w a n e g o k a n d y d a ta , p r z y j m u ją go o k la s k a m i.
T ak i sp o só b n a z y w a się w y b ie r a n ie m p rz e z aklamację, cz y li ogó ln ą zgodę. W r a z i e zaś, g d y b y n a z e b r a n iu w y ło n iła się d r u g a k a n d y d a tu r a , n a le ż y z a rz ą d z ić głosowanie.
Kto o t r z y m a w iększość głosów, t e n z o staje o sta te c z n ie w y b r a n y .
Przewodniczącem u, ja k o o b r a n e m u p rz e z ogół k ie r o w n i
kow i ze b ra n ia , p rzez cały czas posiedzenia p rzy słu g u ją spe
cjalne przyw ileje i praw a, k t ó r y c h p o d g r o z ą w y d a le n ia z sali o b r a d u c z e s tn ic y m u szą p rz e s tr z e g a ć . W sz elkich n aka zów p rz ew o d n icz ące g o , m a ją c y c h na celu p r z y w r ó c e n ie ła d u i p o r z ą d k u w o b r a d a c h , n a le ż y słu c h a ć obowiązkowo, a g d y p r z e w o d n ic z ą c y p r o s i o spokój, uciszyć się n a ty c h m ia st.
J e s t rz e c z ą z ro zu m iałą, że n a p rz e w o d n ic z ą c e g o n ależ y w y b ie r a ć k a n d y d a ta , k t ó r y u m ie p ro w a d z ić z e b ra n ia i k ie ro w a ć ludźm i. P rz e w o d n ic z ą c y m u s i b y ć zawsze ta k to w n y , t. j. p o s tę p u ją c y r o z tr o p n ie i o ględnie, a p ró c z te g o ' p o siad ać głos doniosły, a b y jeg o słowa w szy sc y z e b ra n i d o b rz e słyszeli.
Na wiecach, czyli licznych z g r o m a d z e n ia c h ludow ych, do p o m ö cy p r z e w o d n ic z ą c e m u w y b ie r a ją je d n eg o lu b dwóch pomocników (asesorowie, ra d n i) o ra z k ilk u sekretarzy. P o
m ocnicy z a stę p u ją p rz ew o d n icz ące g o , g d y się zm ęczy lu b
j e s t n ie o b e c n y n a sali; sekretarze zaś z a p is u ją do p ro to k ó łu m ow y z e b ra n y c h , w nioski, o ra z u ch w ały , ja k ie na z g r o m a d z e n iu zapadają.
P r z e w o d n ic z ą c y z p o m o c n ik a m i i s e k r e t a r z a m i stanow i r a z e m prezijdjum , czyli za rz‘ąd wiecu. C złonkow ie p r e z y d j u m z a sia d a ją p r z y o d d z ie ln y m stole, zw ykle n a m ie jsc u wzniesio- nem, a b y m ogli d o b r z e w idzieć całe z e b ra n ie , a z e b r a n ie ich.
L ic z b a członków w’ p r e z y d j u m je st z m ie n n a i zależy od lic z b y z e b ra n y c h ; oczywiście, n a z g r o m a d z e n ia c h w ięk sz y ch za siada w p r e z y d j u m więcej osób, n a m n iejszy ch zaś z e b r a n ia c h — mniej.
3. Prezydjum w stow arzy szen iach stałych . Stow arzysze
n ia regularne (kółka, spółki, zw iązki, k asy i t. p.), k t ó r e się s ta le w p e w n y c h te rm in a c h z b ie r a ją na n a r a d y , m a ją p r z e w od n icz ące g o stałego, zw a n eg o prezesem , ina czej gospodarzem, a lb o starszym .
Uwaga.
P ie r w s z e posiedzenie, na k t ó r e m się sto w a r z y s z e nie zawiązuje, nosi m iano zebrania organizacyjnego.
Z agaja w te d y o b ra d y , t a k sam o ja k na wiecu, i n ic ja to r owego sto w a rz y sz e n ia , a p rz e w o d n ic z y w y b r a n y ty m c z a s o wo p rz e w o d n ic z ą c y .
Stałego prezesa o b ie ra ją r ó ż n e s to w a r z y s z e n ia na ro z m a ity p r z e c ią g czasu, ale zw y k le n a ro k , dwa lu b t r z y lata.
P rz e z cały o k re s swego u r z ę d o w a n ia p re z e s zw ykle p r z e w o d n icz y n a z d a r z a ją c y c h się w ty m czasie z e b ra n ia c h .
Do pom ocy w z a r z ą d z a n iu s p ra w a m i s to w a r z y s z e n ia u cz estn icy , p ró c z p re zesa , w y b i e r a j ą wiceprezesa, sekretarza, skarbnika, a cz asam i i in n y c h jeszcze członków, k tó r z y w spólnie tw o rz ą s ta ły Z a rzą d teg o S to w arz y szen ia. Z a rz ą d ta k i co p e w ie n czas o d b y w a swe sp e c ja ln e p o siedze nia, na k t ó r y c h ró w n ie ż p rz e w o d n ic z y p re zes.
Uwaga.
Często b y w a i tak, że p re z e s p rz e w o d n ic z y stale
n a z e b ra n ia c h z a rz ą d u , na o g ó ln y c h zaś z e b r a n ia c h s to w a
rz y s z e n ia p rz e w o d n ic z y albo on, alb o też k to sp ec ja ln ie
n a d a n e p o sie d z e n ie w y b i e r a n y z p o ś r ó d c z ło n k ó w sto w a r z y s z e n ia — p o d o b n ie ja k n a z e b r a n ia c h w iecow ych.
4. Porządek dzienny. Zgłaszanie w n iosk ów . P o s k o ń czo n y ch w y b o r a c h p r e z y d j u m p r z y s tę p u je do o p r a c o w a n ia {porządku dziennego. Porządkiem d zien n ym n az y w a się kolej- i^ny sp is t y c h s p r a w i w niosków , n a d k t ó r e m i z e b ra n ie bę- I dzie o b ra d o w a ć . C z ę s to k ro ć ta k i p o r z ą d e k d z ie n n y ju ż za- iw c z a su zostaje p r z y g o to w a n y p r z e z in ic ja to r a z e b r a n i a i nie- :m a p o t r z e b y o p r a c o w y w a n ia go p o w tó r n ie n a sam em p o
siedze niu.
Zawsze je d n a k ka żd y uczestn ik zebrania ma praw o podać do rozw ażania ogółu sprawę, k t ó r ą u w a ża za w ażną, m a ją c ą zw iązek z całem z e b ra n ie m i p o ży te c z n ą . W in ie n ją t y lk o szczegółowo w y łu sz c z y ć n a piśm ie, p r z e d s ta w ić p r o j e k t o d pow ied n ieg o w n io sk u , czyli u c h w a ły , z a o p a tr z y ć w p o d p is i dać prz e w o d n ic z ą c e m u .
^ G d y p o d a n y w te n sposób w n iosek z o stan ie p o p a r t y p rz e z o g o k o lw iek z u c z e stn ik ó w (c h o ćb y je dnego), p rz e w o d n ic z ą - y w c ią g a go do p o r z ą d k u dziennego.
N ie p iśm ie n n y u c z e s tn ik z e b r a n i a ró w n ie ż m a p r a w o p o dać swój w niosek. Z w r a c a się on w p r o s t do p rz e w o d n ic z ą -
f jego, k t ó r y z a p is u je w n io se k i p o s tę p u je z n im dalej ta k samo, j a k p r z y w n io sk u p iś m ie n n y m . U łożony w ten spo- iób porządek d zie n n y podlega to całości zatw ierdzeniu ogółu zebranych i może być zm ie n io n y je d y n ie za ponow ną ogólną uchwałą.
T a k i sam t r y b obo w iąz u je p r z y zgłaszaniu w niosków na z e b r a n ia c h sto w a rz y sz e ń .
C zasami je d n a k za ró w n o n a wiecach, ja k w s to w a r z y s z e niach, o b o w iąz u je zasada p r z e d s ta w ia n ia w niosków in ic ja to r o m w iecu lu b z a rz ą d o w i s to w a r z y s z e n ia n a p e w ie n cz as p r z e d te r m i n e m posiedzenia.
W n io s k i zaś, p o d a n e w te r m i n i e spó źn io n y m , nie są w t e
d y w cią g an e do p o r z ą d k u d z ie n n e g o i n a z e b r a n iu nie m o
g ą by ć d y sk u to w a n e .
W n io s e k lub sp ra w a, p r z e d s ta w io n a do d y sk u sji, winna-, b y ć t a k p r z e d s ta w io n a , a b y się do n ie j n adaw ała. J e ż e li je s t k ilk a w niosków w jednej sp ra w ie , to p ie rw s z y w niosek u w a ż a się za głów ny, r e s z ta zaś w niosków , ja k o p o p r a w k i ł u b u z u p e łn ie n ia w n io sk u głów nego.
Gdy in n e w nio sk i nie w y łączają tego, co p o d a n e we W niosku głów nym , lecz za w ie ra ją jeszcze in n e p r o je k ty , d o ty c z ą c e tej samej sp ra w y , to p rz e w o d n ic z ą c y m oże je u zn a ć z a w nio sk i nieza leżne i w nieść je o d d z ie ln ie n a p o r z ą d e k o b r a d .
P o sta w io n y w niosek m u si by ć p o p a r t y p rz e z k ilk u o b e c n y c h i p rz e w o d n ic z ą c y w in ie n za p y ta ć, czy go k to p opiera ,, inaczej w niosek u p a d a i nie z a p isu je się do p r o to k ó łu .
W n io s k i piśm ie n n e, g d y są p o d p is a n e p r z e z k ilk a osób, m u s z ą by ć d y sk u to w a n e .
I I I . P R O W A D Z E N I E D Y S K U S J I .
1. Referat, Po z a tw ie rd z e n iu p o r z ą d k u d z ie n n e g o p r z e w o d n icz ący p r z y s tę p u je do s a m y c h o b r a d i, staw iają c do dysku sji, czyli w zajem nej w y m ia n y zdań, p ie rw s z ą zkolei sp ra w ę, za p isa n ą do p o r z ą d k u d zienne go, o tw ie r a o b r a d y k r ó t k i e m prz e m ó w ie n ie m , w k t ó r e m p r z e d s ta w ia t r e ś ć owej s p r a w y o ra z tre ś ć uchw ały, ja k ą do z a ła tw ie n ia jej podano.
Do szczegółow szego zaś w y ło że n ia p o r u s z o n e j s p ra w y i u z a s a d n ie n ia o d p o w ie d n ic h w niosków p rz e w o d n ic z ą c y w z y w a w n ioskodaw c ę. T a k ie z a sad n icze p rz e m ó w ie n ie n a z y w a się referatem; sam zaś w niosk o d aw c a nosi w te d y m ia n o referenta.
R e f e r e n te m danej s p r a w y m oże b y ć n ie ty lk o w n io sk o dawca, lecz i in n a osoba u m ó w io n a z g ó r y , lu b te ż u p r o szona n a r a z ie z p o ś r ó d o b e c n y c h , o b e z n a n a z t ą sprawą..
W b r a k u r e f e r e n t a p rz e w o d n ic z ą c y sam r e f e r u j e sprawę,,
b ę d ą c ą n a p o r z ą d k u dzien n y m .
- 9 —
R e f e r e n t p o w in ie n po staw ić t a k ż e w niosek p r z e d s ta w ia nej sp ra w y , jeżeli go nie poda, to p rz e w o d n ic z ą c y za p y tu je , czy k to z o b e c n y c h nie p o staw i wniosku; jeżeli się n i k t nie zgłosi, to p r z e w o d n ic z ą c y f o r m u łu je go, ale w im ie n iu r e f e r e n ta , on sam nie może od siebie staw iać w niosku.
2. Przem ów ienia. P o w n io sk o daw cy lu b re f e r e n c i e p r z e w o d n ic z ą c y z a p isu je do głosu ty c h , k t ó r z y m a ją życzenie p rz e m a w ia ć .
P ie r w s z e ń s tw o p r z y za pisie m a ten, k to p ie r w s z y r e f e r e n t a p o p a r ł; n a s tę p n ie ten, k to b y ł p ie rw s z y p rz e c iw n y , a dalej już z a p isu je się do g łosu k a ż d y z z e b r a n y c h w m ia r ę swej chęci i u zn a n ia .
K olejno w edług zapisu mówcy będą otrzym yw ać głos. B ez zapisania się n a listę nie wolno przem awiać. Z a p isa w szy się, mówca w in ie n spokojnie czekać, aż m u przew odniczący głosu tidzieli. W jednej s p r a w ie n ajlep iej prz e m a w ia ć nie więcej ja k je d e n raz, ale zatb zasadniczo, z w y ra ź n e m o k re śle n ie m swego „z a” lu b „ p r z e c iw ”. P r z e m ó w ie n ie n ależ y sobie za
w czasu w m y śli u łożyć, a w obaw ie z a p o m n ie n ia dla p a m ięci n a p a p i e r z e zanotow ać.
P r z e m a w ia ją c w fe n sposób, oszczędzi się sobie i in n y m dużo c z asu i da m ożność zała tw ien ia większej lic z b y spraw .
P r z e m a w ia ć n ależ y stojąc i z w ra c a ją c się w s tr o n ę p r z e w odniczącego.
3. Prawa przew odniczącego. Podczas d y sk u sji przew o
dniczący może przem aw iać po każdym móiocy, ile k ro ć u z n a to za p o tr z e b n e . P r z y t e m je st wskazane, a b y p rz e m ó w ie n ia p rz e w o d n ic z ą c e g o b y ł y n ie d łu g ie i d o ty c z y ły nie ty le tre śc i, ile ra cze j sp o s o b u p r o w a d z e n ia dyskusji.
W niosków zaś w łasnych, a już zw łaszcza w niosków, d o
ty c z ą c y c h s p r a w y p ro w a d z e n ia z e b ra n ia , czyli ta k zw anych
w n io sk ó w ^fo rm a ln ych ”, p rz e w o d n ic z ą c y z za sad y nie s t a
wia. W ra z ie zaś g d y b y zaszła ta k a p o trz e b a , w in ie n go
w y rę c z y ć k to ś z członków p r e z y d ju m .
—• 10 —
4. Przywołanie do porządku. P rz e m a w i a j ą c p o d c z a s d y skusji, m ów cy p o w in n i w y s trz e g a ć się g r u b j a ń s t w , ła ja n ia lu b w ym ysłów . S k o ro ty lk o k tó r y z m ówców zacznie n a d u ży w a ć słowa, p rz e w o d n ic z ą c y w in ie n m u na to zw ró cić uwagę, czyli p rzyw ołać go do porządku.
T akie p rz y w o ły w a n ie m ówców do p o r z ą d k u je st swego ro d z a ju karą. I tak, w r a z ie p o w tó rn e g o p rz y w o ła n ia do p o r z ą d k u , zostaje ono z a p isa n e do p ro to k ó łu ; po trz e c ie m p r z y w o ła n iu m ów ca t r a c i p r a w o g ło su aż do k o ń c a z e b r a nia; w r a z ie zaś c z w a rte g o p r z y w o ła n ia do p o r z ą d k u p r z e w odn icz ący wzywa mówcę, a b y o p u ścił salę posiedzenia.
5. Udzielanie głosu poza koleją. K w estja formalna.
P o d c z a s d y s k u s ji p rz e w o d n ic z ą c y m a p ra w o u d z ie lić głosu i poza koleją, ale ty lk o w n a s tę p u ją c y c h w y p a d k a c h : a) g d y mówca p r a g n ie dać sprostowanie lu b w yjaśnienie do fa k tu , p rz y to c z o n e g o p rz e z p o p rz e d n ie g o mówcę; b) g d y chce p o staw ić p r z e w o d n ic z ą c e m u zapytanie;'' c) g d y chce zgłosić w niosek w sprawie form alnej.
Zabrać głos w sprawie form alnej zna czy przemówić w spra
wie samego sposobu prow adzenia obrad, lub zachowania sie n a nich mówców.
Mogą tu b y ć w y staw io n e ta k ie wnioski:
1) o za m k n ię c iu lu b o d r o c z e n iu dyskusji;
2) o g ło so w a n iu bez d y sk u sji;
3) o zm ianie p o r z ą d k u dziennego;
4) o p rz y w o ła n iu m ówcy do p o rz ą d k u .
W s p ra w ie fo rm a ln e j może z a b ra ć głos p o w n io s k o d a w c y ty lk o jed en ucz estnik, poczem m oże o d p o w ie d z ie ć w n io s kodaw ca; p rz e m a w ia ć w olno n ie dłużej, ja k po 3 m in u ty ; n a ty c h m ia s t p o p rz e m ó w ie n ia c h n a s tę p u je gło so w an ie p o staw io n eg o w niosku.
6. Zamknięcie dyskusji (listy m ów ców ). G dy na p o
r z ą d k u d z ie n n y m sto i k ilk a sp ra w , p rz e w o d n ic z ą c y w in ien
d b a ć o to, a b y na k a ż d ą z n ic h s ta rc z y ło czasu.
— 11 —
Chcąc zaoszczędzić czasu, p rz e w o d n ic z ą c y z r o b i n ajle
piej, g d y na p o c z ą tk u z e b r a n ia p o z a ła tw ia o d r a z u w s z y s t
kie d ro b n ie js z e s p r a w y b a r d z o szybko, a pow ażniejsze, k t ó r e b ę d ą w y m ag a ć głębszej d y skusji, załatw i n a s tę p n ie g r u n tow niej i wolniej.
P o d c z a s d y s k u s ji p r z e w o d n ic z ą c y w inien się u w a ż n ie p rz y s łu c h iw a ć . G dy k t ó r y z mówców w sw em p r z e m ó w ie n iu n ie d aje n ic nowego, a ty lk o p o w ta r z a to, co ju ż k to ś p r z e d te m opow iedział, lu b też z u p e łn ie odb ieg a od danej s p ra w y , p r z e w o d n ic z ą c y p r o s i go, a b y się stre sz c z a ł, albo też ca łk ie m z r z e k ł głosu.
W celu za p o b ie ż e n ia p o d o b n y m p o w ta r z a n ie m , g d y ju ż u p r z e d n i a d y s k u s ja d o sta te c z n ie całą s p ra w ę w yjaśniła, w i
n ie n k to ś z u c z e s tn ik ó w z e b r a n ia po staw ić wniosek w spra
wie zam knięcia listy mówców.
W n io se k ten, jako w nio sek f o r m a ln y , p o d le g a n a t y c h m ia sto w e m u głosow aniu. W ra z ie p r z y ję c ia go p r z e z z e b ra n ie , p rz e w o d n ic z ą c y zam yka listę, czyli zaprzestaje p rz y j
m ow ania zapisów do głosu.
Niem niej bac znie p r z e w o d n ic z ą c y w in ie n p r z e s tr z e g a ć , ab y m ów cy w je d n y m czasie n ie poruszali k ilk u kw estyj n a raz. T em u, kto z a c z y n a now ą s p ra w ę wcześniej, n im z o s tan ie za k o ń c z o n a p o p rz e d n ia , p r z e w o d n ic z ą c y z w raca o d p o w ie d n ią uw agę, a w r a z ie n ie p o p ra w n o ś c i m ó w cy — całkiem, m u głos o d b ie ra .
I V . G Ł O S O W A N I E .
Są 2 s p o s o b y głosow ania: gło so w an ie ja w n e i tajne.
A) GŁOSOWANIE JAW NE.
1. Przegłosow anie w n iosk ów . Zgłaszanie poprawek. Gdy
ju ż w szy sc y m ówcy, z a p is a n i do głosu, w y p o w ie d zieli swe
zdania, p rz e w o d n ic z ą c y n a s a m y m k o ń c u dj^skusji u d z ie la
głosu jeszcze r a z w n ioskodaw c y.
— 12 —
W t e n sposób zostaje za k o ń czo n a d y s k u s ja ogólna nad p o r u s z a n ą spra w ą.
W n i e k t ó r y c h je d n a k ż e w y p a d k ach , a m ianow icie, g d y podcz as d y s k u s ji ogólnej zgłoszono kilka w niosków , p r z e w odn icz ący (czy to sam, czy też na w niosek k t ó r e g o k o l
w iek z u c z e stn ik ó w ) m oże o tw o rz y ć p o n o w n ą d y s k u s ję i za
p i s y do głosu, ale ju ż tylko n a d zgłoszonemi w nioskam i.
W te d y ró w n ie ż m o g ą b y ć pod aw an e popraiuki do w nio
s k u głównego, k t ó r y m zawsze je s t p ie rw s z y ze zgłoszonych wniosków.
P o p r z e d y s k u t o w a n i u p o p ra w e k n a s tę p u je n a ty c h m ia s t głosoioanie.
G dy p rz e w o d n ic z ą c y oznajm ia, że p r z y s tę p u je do g ło s o wania, u c z e s tn ic y w in n i się u cisz y ć (głosu nie wolno zabie
rać zupełnie) i s k u p ić uwagę, aby z n a le ż y tą św iadom ością u c z e s tn ic z y ć w g łosow aniu.
Głosow anie p o le g a n a tem, że p rz e w o d n ic z ą c y o d c z y tu je p ie rw s z y zko lei w niosek, czyli p r o j e k t u c h w a ły i pyta:
„K to jest za w n io sk iem ?” Ci, co się n a w niosek zgadzają, p o d n o s z ą rę ce do g ó r y (p o d n o si się je d n ą rękę). P r z e w o d n ic z ą c y liczy i zapisuje. P o te m pyta: „K to je st p r z e c iw n y ? ” P o d n o s z ą r ę c e p rz e c iw n ic y w n iosku, a p r z e w o d n ic z ą c y znów liczy i zapisuje.
Gdy z ob licze n ia głosów w y p a d n ie , że „ z a ” w n io sk iem jest więcej, n iż połow a (c h o ć b y o jed en głos więcej), z n a czy, że w niosek został p rz e z z e b r a n ie p r z y ję ty .
G d y b y się zaś okazało, że „ z a ” w n ioskiem je st ty le ż gło sów, co i „ p r z e c iw ”, p rz e w a ż a t a połowa, za k tó re j zd a n ie m o św iad c zy się p rz e w o d n ic z ą c y .
P r z e g ło s o w a w s z y w te n sposób je d e n wniosek, t r z e b a po n im prz e g ło so w a ć d r u g i , tr z e c i i w s z y stk ie n a s tę p n e wnioski.
W e d łu g te g o sam ego s p o so b u każda sprawa, zapisana
do d y sk u sji n a p o rządku d zien n ym , p o w in n a być doprowa
dzona do końca, czyli przegłosowana i z a o p a tr z o n a w o d p o w iednią uch w ałę.
Głosow anie te g o ro d z a ju , ja k d o p ie r o co opisane, w y k o nyw a ne z a p o m o c ą p o d n o s z e n ia rą k , p r z y k t ó r e m d e c y d u je w iększa p o łow a głosów, naz y w a się głosowaniem jaw nem zw yczajną większością głosów i b y w a najczęściej stosow ane podczas r ó ż n o r o d n y c h o b ra d .
2. Próbne głosow anie. Czasami, za n im się p r z y s tą p i do ścisłego g łosow ania, p o ż y te c z n e m b y w a z a rz ą d z ić ta k zw a
ne próbne glosowanie. J e s t to rów nież g łosow anie jawne.
P o le g a ono na tem , że p rz e w o d n ic z ą c y , jak i p rz e d te m , p y ta n a p r z ó d : „K to je s t za w n io s k ie m ”? a potem : „K to p r z e c iw ”? ale za k a ż d y m ra z e m t y lk o na oko (m niej więcej) oblicza ilość głosów. G dy p r ó b n e głosow anie da r e z u l t a t n ieo k re ślo n y , n a le ż y n a ty c h m ia s t p rz e p ro w a d z ić głosow anie ścisłe i o b lic z y ć d o k ła d n ie głosy „ z a ” i gło sy „ p r z e c iw ” .
3. G łosowanie przew ażającą w ię k sz o śc ią głosów . P r z y p o w zięciu u ch w ał b a r d z o w a żnych, g d z ie w y m a g a n a jest w iel
ka zgodność z g ro m a d z o n y c h , s to su je się głosow anie nie zwykłą, ale przeważającą większością głosów.
Na w iecach te g o r o d z a ju gło so w an ia uży w ają w z glę d
nie b a r d z o rz a d k o , w o r g a n iz a c ja c h zaś stałych m iew a ono zastosow anie d osyć częste.
U staw a każ dej o rg a n iz a c ji zawsze z a strz e g a w y ra ź n ie , ja k ą w iększością głosów m ają b y ć r o z s tr z y g a n e n a jw a ż n ie j
sze kw estje, jako to: p ra w o m o c n o ść z e b ra ń , zm ia n a i d o pełn ien ie p u n k tó w ustaw y, p r z y ję c ie i w y d a la n ie członków , w y b o r y n a u r z ę d y i z r z u c a n ie z ty ch że , u r u c h o m ie n ie k a p ita łu zapasow ego, roz w ią z a n ie o rg a n iz a c ji, p rz e la n ie m a j ą t k u i t. p. Z w y k le do p ra w o m o cn o ści ty c h u c h w a ł p o t r z e b a zg o d y 2/3 (dwóch trze cich ), albo też n aw et 3/4 (trz ech cz w a rty c h ) w sz y s tk ic h członków.
4. Obliczanie głosów . O b licza n ie głosów p r z y jaw n e m g ł o
sow aniu, ja k to w iem y, o d b y w a się zapom ocą p o d n o sze n ia
r ą k lu b też w staw ania.
— 14 —
J e s t to je d n a k ż e sposób, k t ó r y ty lk o w p r z y b liż e n iu '(mniej więcej) u sta n a w ia ilość głosów.
Chcąc o trz y m a ć r a c h u n e k zu p e łn ie ścisły, n ależ y z g r o m a d z o n y c h po d zielić na 2 części, zaliczając do je d n e j tych, co są za wnioskiem , a do d r u g i e j — p rz e c iw n y c h .
P ie rw s z y c h n a le ż y u staw ić w je d n y m r o g u p o k oju, albo t e ż kazać im p rz e jść do o d d zieln e g o pokoju, a d r u g ic h — u sta w ić gd zie indziej i d o p ie ro p o te m ra c h o w a ć zosobna g ło s y w każ dej części.
Można ró w n ie ż za rzą d zić głosow anie im ienne.
G dy się stanow i ważne uchw ały, należ y zawsze używ ać ścisłego s p o so b u o b liczania głosów.
B) GŁOSOWANIE TAJNE.
G łosowanie tajne m a zasto sow an ie n a z g r o m a d z e n ia c h p r z y d ec y d o w a n iu sp ra w o charakterze osobistym. Z te g o p o w o d u b y w a najczęściej stosow ane p r z y w szelkiego r o d z a ju wyborach. Głosowanie ta jn e o d b y w a się zapom ocą kartek a lb o gałek.
1. G łosowanie kartkami. K a rtk i p r z y w y b o ra c h są n a j dogodniejsze.
P isz ąc k a r tk ę , u c z e s tn ik z g r o m a d z e n ia nie je st niczem s k r ę p o w a n y i staw ia n azw iska ta k ic h k a n d y d a tó w , k tó r y c h uważa za najodpo w ied n ie jsz y ch . R e z u lta t w y b o ró w oblicza s i ę ilością k arte k.
K a ndydaci, k tó r z y o trz y m a ją najw ięcej k a r te k , są u w a żani za w y b r a n y c h .
Oczywiście, g ło su jący w te n sposób m u sz ą b y ć p iśm ie nni.
2. G łosowanie gałkami. Gałki dają możność głosow ać ta jn ie i n ie p iśm ie n n y m .
K ażdy z g ło su jący c h m a po 2 g a łk i (białą i cz arną) i je d n ą z n ic h w rz u c a do u r n y (s k r z y n k a z o tw o re m i d w ie
ma p r z e g ró d k a m i). P o s k o ń cz o n em g ło so w an iu o b lic z a ją
b iałe g a łk i osobno i cz a rn e osobno. Białe ozn a cza ją „ z a ”,
c z a rn e — „ p r z e c iw ”. G dy w y p a d n ie więcej gałek b ia ły c h ,
’ S.
— 15 — i.
n iż c z a rn y c h , uważa się k a n d y d a ta za w y b ra n e g o . P o te m głosuje się n a d r u g ie g o , tr z e c ie g o k a n d y d a ta i t. d. Można ró w n ie ż głosow ać n a k ilk u k a n d y d a tó w o d ra zu ; należ y w te d y w y staw ić sto so w n ą ilość u r n w y b o r c z y c h i z a o p a trz y ć g ło su jący c h w o d p o w ie d n ią ilość b ia ły c h i c z a r n y c h gałek.
V. D Y S C Y P L I N A O R G A N I Z A C Y J N A .
W organizacjach regularnych p r z y pow zięciu u c h w a ł o b o w iązuje zasada: „wolność w dyskusji, solidarność w c zy n ie " . To znaczy, że k a ż d y z członków o rg a n iz a c ji m a p ra w o m yśleć i głosow ać tak, ja k sobie u w a ża za odpow iednie, ale postęporoać w in ie n solidarnie, w edług uchw ały większości, i z chwilą, gdy dana uchw ała zapadła, członek organizacji, pod grozą zupełnego w ydalenia z organizacji, m u si j e j pod
legać bezwzględnie, c h o ć b y w dane j chw ili jego w ew nętrzne p rz e św ia d c z e n ie b y ło zgoła inne.
J e s t to t a k zw ana „dyscyplina organiza cyjn a ", k t ó r a m u si b y ć ściśle p r z e s t r z e g a n a , g d y ż w r a z ie p rz e c iw n y m , g d y by p o je d y ń c z y cz łonkow ie o rg a n iz a c ji chcieli d ziałać na w łasn ą rę k ę, o r g a n iz a c ja t a k a nie p r z e d s ta w ia ła b y żadnej siły i w n e tb y się roz le ciała.
V I. S T R E S Z C Z E N I E .
P o w ta rz a ją c w sk ró c e n iu to wszystko, co się o p r o w a d z e n iu z e b r a ń i o za ch o w y w a n iu na n ic h mówiło, z a p a m ię ta jm y sobie:
1) że u c z e s tn ik z e b ra n ia m a prawo prz e m a w ia n ia , s t a wiania w niosków , głosow ania;
2) że m a oboioiązek p r z e s tr z e g a n ia p rz e p isó w rygoru z e braniowego;
3) że k aż d e z e b ra n ie m u s i by ć zw ołane w p ew n y m celu, a u c z e stn ic y o niem zaw czasu powiadom ieni;
4) p o sie d z e n ie zagaja i n ic ja to r lub p re z e s sto w a r z y s z e
nia, ze b ra n ia ;
5) p otem n a s tę p u je w y b ó r przewodniczącego ł prezydjum ] 6) po w y b o ra c h , n a w niosek p rz ew o d n icz ące g o , z e b ra n ie u c h w a la porządek dzienny:
7) u c z e s tn ik z e b ra n ia m a prawo zgłosić u ło ż o n y n a p i ś m ie (lub u stn ie ) w niosek do p o r z ą d k u dziennego;
8) p o d cz as o b r a d k a ż d ą now ą sp ra w ę s ta w ia do d y s k u s ji p r z e w o d n ic z ą c y , a r e f e r e n t w y ja śn ia ją szczegółow o i u z a sa d n ia wnioski;
9) k to chce n a z e b r a n iu prz em aw iać , luinien się zapisać do głosu i czekać swej kolei. N ależy p rz e m a w ia ć stojąc i z w raca jąc się t w a r z ą do p re z y d ju m . S ta ra ć się m ów ić w je d n e j s p ra w ie nie więcej nad 1 raz, ale zato zasadniczo i szczegółowo. Nie wolno na z e b r a n iu n ik o m u w y m y ślać, a n i uży w ać ja k ic h k o lw ie k niesto so w n y ch w yrazów . W j e d n y m czasie nie wolno poruszać k ilk u spraw naraz, a n i p o w tarzać tego, co ju ż wcześniej k to ś zasadniczo opow iedział;
10) podczas d y sk u sji i wogóle n a całem p o sie d z e n iu prze
w odniczący posiada specjalne prawa i przywileje;
11) ty c h , co nie w y k o n y w a ją p rz e p isó w zebraniowych»
p r z e w o d n ic z ą c y p rzyw ołuje do porządku, a w r a z ie p o t r z e b y o d b ie r a im głos;
12) p rz e m a w ia n ie poza koleją jest dozw olone ty l k o w n ie w ielu w y ją tk o w y c h sp ra w ach , do k t ó r y c h należ y rów nież i t. zw. „kwestja form alna'";
13) za zgodą ogółu p rz e w o d n ic z ą c y zam yka listę móioców pocz em nie wolno się już zapisyw ać do głosu;
14) k a ż d a sp ra w a , p o d d a n a d y sk u sji n a z e b ra n iu , w in n a b y ć zakończona zapomocą głosowania i uchw alenia odpowied
nich wniosków;
t5) p r z y g ło so w an iu w o r g a n iz a c ja c h należ y p r z e s tr z e g a ć
solidarności w czynie; o p a r ta na tej s o lid a rn o ś c i „dyscyplina
organizacyjna" je s t dla członków bezw zg lęd n ie obow iązująca.
Biblioteka Śląska w Katowicach Id: 0030000704714
