• •• •
?::. .'
• f.;?';
· ?-- .
• '1?t •
. ?,: .
.. . ?
.-
•
•
ALBUM
"
PLASTYKOW POMORSICICH
TOM I.
ROK 1932-33
•
/? '" ? '%\-.?". e.
?,
• •
e. •
• • • •
• •
• • •
.,
r
?,///
7??/
Towarzystwo
Przyjació? Sztuk Pi?knyell
w By(lgoszczy
sw o i m cz?onkonl za rok 1932 \
Albulll
Plasty ków POll1orskicll
c •
ALBUM
/
PLASTYKOW POMORSKICH.
TOM I.
ROK 1932-33
WARSZAWA DOM KSI?Z'KI POLSKIEJ
AllIIllIl wydun)' przez gl'llp? PL;styków POlllol'skich - ze
strc s z c z c n jcm tel"stu poL?kieso w j?zy"u L'allcll.?killl -
odllito w pi?ci'l.?et egzemplarzach w Ofic)'lli(. Edw:lI'.!a
Puwlow,?kiego w Bydgoszczy w Illtym lysi:1c dziewi?'(:,H't
trzydziestego tr zecieqo rokII. Kli,?ze wykollaIlo w Pa'l,?two-
we j Szl..ole PrzelIl )',?lll A rty,?tyc;:;nego w Bydgoszczy, po (I
kierlInkiem Piotra C11111 lll'y. Wind? t)'tIlIOW:1 projekto-
wa? na 1110 t
}' wach Kaszllb,?I" ich Sta IIi ?L w Br;:;?czko\\',?" i.
SUad G?ówny: Wanzawa Dom Ksi:1?ki PoL?l\.iej.
Marjan Turwid:
Wspó?czesna Plastyka Pomorska.
(Próba syntezy)
J>Nikt zaprzeczy? nie mo?e, ?e z powrotem pa?stw o wo? ci polskiej
nowy wiew twórczego zapa?u i twórczej p"acy przeszecl? przez Pomorze ...
"Niewielzianym dotycllczas nigdy jeszcze w llistorji Pomorza rozmacllem
twórczym zaznaczy?y si? uLieg?e do tej pory lata po oLj?ciu przez Polsk?
dawnycll swycll dzieriaw nadmorskicll". 1)
w
A mimo
stosunku
to:
do plastyki POJllOrZa Jeszcze ca?ko-
wit? sw? aldualno?? nast?puj?ce - dziesi?? lat temu napisane s?owa:
"Pomorze polskie musi Ly? (lopiero artystycznie i plastycznie odk?'yte,
aLy nast?pi?o integralne ducllOwe zespolenie z reszt? Polski. Czas \ ju?
naJwy?szy po temu". ?) \
W celu art)' stycznego "odkry cia i, Polllol:za, w celu integralnego
z??czenia dorobku jego plastyki z ca?okszta?tem kultury ogólnopolskiej
ukazuje si? lllllleJSZY przegl?d prac, tworz?cycll wsrólcze?nie na terenie
p o mo rz a, plastyków.
T rzeLa coraz bardziej spra wa mr POlllorza z aint e re so wanernu spo?e-
cze?stwu polskiemu da? do r?k przewodnika, któryLy zorjentowal to?
kulturalne spo?ecze?stwo co do rodzaju i cltarakteru c?zisiejszycll pomorskicll
przejawów twórczycll i - któryby te przejawy sklasyfikowa? l zinwentary-
zowa?.
Je?el; wiarogodny s?d historyka 1) stwierdza, ?e rozwój wspó?czesnej
plastyki Pomorza datuje od cliwili zorganizowania pa?stwowo?ci Polskiej,
to z
natury rzeczy Ludzi SI? nast?puj?ce pytanie:
- Czy? rz?d niemiecki, zagarn?wszy ziemie Pomorskie na wieczyst?
jak mniema? w?asno??, nie docenia? odr?Lnycll warto?ci kulturalnycll zagarlll?-
tego kraju i nie dok?ada? sta r a n aLy je krzewi?'t
Owszem - i docenia? i czyui? starania jednak?e
na Pomorzu i. licznie nap?ywaj?cy Niemcy nie mogli mimo
przebywaj?cy
usi?owa? zdoby?
1) X. Boles?aw Makowski: "Sztuka n a Pomorzu". Wydawllictwo Instytutu Ba?tyckiego.
Ze.f%yt 4. Str. 222 - 226.
2) A. Nowaczy?"ki: "Góry Piasku" str, 86.
w :;to:;unl? u (lo zaLranycll zie m na talie wielL l s zc z ery wysilel? UCZUCIO-
wy, aLy wytworzy? atmosfer? nie::b?(ln? ro::wojowi twórczo?ci a rtv st v c z nej .
A autoclItoni'!
ZI1lUSZelll ci O twarcJ ej wal1..i o byt nre tvH.o mate rjalll yale przed ewszystkiem
moralny, Vi upol'ze ::magaII z llajeiLl?c<! Jeszcze baniziej zaw::i?li si? w przy-
sIo wiowem po morsil.. ie 1ll milcze ni u.
Ta twal'(/a IH)llieczno,?? z<tmyll..ania .'>I? w sobie l uporczywego milczenia,
-jeszcze silniejsza Hi:: u Wiellleopolall i Ha ?L!skll zL1czolla z wro(lzon?
POlllOl'Z<lllillowi niecll?ci? do lIzewI??trzniauia ...il[, spowo(lowa?a by? mo?e to
Hiezwykle s?abe t?tno rucllu I\.ultll,·aluego, jall..ie za ...taI na Pomorzu plerwsz)"
dzie? oLlradzaj?cej si? pans two wo ?c i polslleiej. l tale
W a rclli teldurze - al bo bez(lu.'>zn) neogot y l\.. w bu d o w ntctwie lleo-
,?cielnem, .u, pr::ez olu'o 1)11 e imitacje nie-
lll; e cII.. iego re" e s a" sII na(la w anie ger malIsi, iego li oI? o ...tli ?ll ia stli III U a s zyIII • W III a-
lar-"twie ...taLtgowem "iewiele lepiej. Na wyn)::"ie1lie z a...lugiwalyLy jedynie
portrety Brunona pejza::e Feliks« G?sttoickich (/alej HieldÓl'c I\.artony
Mokrop. fasnocha l fackotoskiego, Ostatli i praco w al ta1-:: e na <I policllI'omj'J'
Del\.ol·acje Iw?ciel"c IVI.IJrap?emsR?ego, acz wyl,onane p i-a c o wj cj e i z (llI::em
...
znawstwem rzemio"?a, S,} ni-r vs tv c z nic rÓWIIle niecickawe, jaJI.. prace Jego
mistrza FryderYRa Slunlnlela, twórc y banaln)' clI ma lo wici eI scieullycll l\.atc(lry
pe IpL Ilsl\.ie j.
Ten fatalny staI? rzeczy ulega z cbwiL} o(lroLlzc11ia SI? Rzeczpo.'>po-
litcj PolsJ\.icj rycll?ej i zasadniczej zmianie.
•
Arcllitel\.ci poJscy poczynaj,! wznosi? I?owe, 111111CJ lul) baniziej szc::<;-
sI; we, ale o ca?e nie Lo zgo(lni ejsze z (I ucllem regJon u L u(low le (l o?cio?)'
w Pillczynie, LubicllOwie, G<lyni [gLlzie JU? podj?to przygotowania clo wznie-
Slellla /llolllllncntalnej ILzi,liL Morsl\.iej] bu(lowle ?wiecl?ie w G1liewie,
S? p óIII ie, T o J'l1Il ili , G(I yni i i.)
W malarstwie i rze?bie liczba wado?('io wy clI pozyCYJ pocz yna ro ...n??
w tempie (Iot?(l na Pomorzll llie?J>otyl\.allem.
fI\. zeba tu je(In al\. ,d r<}ci ? pewli e nie z b?dne u wag 1:
RO-"Il?cy rucll arty?tycZlly Pomorza w lliewielLej tyll\o cz??ci spowodo-
w:Jny jest si?ami wysz?emi z l'egjl)lIl1.
P01110 rze Ble mia?o ...przYJaJ?ceJ s::t lice atmosfery a I obecuie tell
llieZllllerllie wa:::lly w- rozwoju talentów CZ}'llllik ::aczyua -"l? dopiero zwollla
wytwarza?.
BraI\:. wla,(ciwej atmosfery spl'awia?, ?e talenty r<lzenue me mogIy si?
a ni rozwin??, ani wyl\.szta?ci?. Wiemy' je<lnall., ?e Ly?y, gdy? wystarczy dla
przyk?adu podej,(? do ciell.aw)'cll w za?o?eniu cllO? widocznie zallamowanycll
w rozwoJu próL rze::Liarskic 11 Cichosza w T c z ewie.
To te:: w pierwszem (Izie ....i?cioleciu wolnego Pomorza do g?osu
(locJlOdzi nieomal wy??cznie artysta nap?ywowy.
p o Illaso we m o d ply ni? ciu elementu nie miecll.i ego Pomorze staj e si?
terenem nowej illwazji, inwazji polsll.icll si? twórczycll. PrzyLywaj? do To-
ru nia : Juljan Falat, Leon WyczólkomsJd, Felicjan Kom arsk i, P?kalski, Gros,
Durek i Zelek, - (lo By<lgoszczy: Procaflorotez. Wysocki, Bartel. Dol?pcki,
Chmura, Giecemicz, Mendrai. I?upnietoski, Gromek, Leroatiski, Biedoroicz,
Szmai, raczy?ski, Krassomski, Turmid, Mokrzpcki i Boruchi (ostatlli, restaurator
(Izie? sztuL) - (lo W?LI'ze::na józef Kluska. i inni do wszystll.icll nieomal
wi?l\.szycll ,?ro(lowisll. pOJllol'skicll.
lvLmo, ?e cz?(? l)l'zyLylycll adystów po i.u, latacli odp?pl?la \-
niemniej "l'zultat tej inwazji 01l.aza1 sit[ IUlltunllnie La,,(lzo Jodatni. PrzyLyL
przywie:::li z WL?l z Kral\.owa cz)' Poznania nabyte w tycL::e centracll l\.l?l-
turalnyclI (lo?wia(lczenia arty"tyczne i pocz?li intell .... ywn? prac? nad orgalll-
z o w a nrem wyolna::lIi s?abo w (Iziedzinie plast)'L zorjentowanego spo?eczellstwa
pomorskiego. Cz???:; nicll pocljt[?a "i? wa::nej roli w ycllOwawców m?odego
pOlllorsll.iego pol\.olenia artystycznego H) a nieomal w....zyscy, oczywlscIe w stopniu
zale?nYlll 0(1 (lyllamiL ....w)'cI1 talenulw, sp?acili i spLcaj?t regjollowi pomor-
skiemu (Hug w(lzi?czno,?ci za gO?Cil?t[ w postaCI warto?ciowej pracy twórczej.
W stoslllll\.tI (lo uicll i (lo warto,(ci idl pracy znakomicie stosUJ? SI?
gl?Lokie uwagi Zygmunta Wasilewskiego:
).R o z m a;te s
?t mo ty wY PsYCII ic Z ne, k tÓre Lt c z<1 je (In o stk? (i grli p?)
:: (lall?t llliejscowo'ci?t. Siluy musi Ly? poWó(1 ("z?ycia" si?) przez tllllgotrwaLt
prac?· M i?o -i ? (I o? I'o (I o wist a ro( 1l ie w III ial'
?, iIII Wit[ cej cz?owiek z sieb;e
mu <laje. Pot??ny te:: Lywa Zl'o.,t uczuciow)' wskutek prze?y? uczuciowycll
lIatury estetycznej. Mam lIa my,di al'?ystów, Idól'zy lU'ellj?t regjony specjal-
Ile we(l?ug pewn)'cll warto,(ci olJjeldywnycll, jakie prze(Istawiaj? dla artysty
wzruszenia artp,tyczlle a S?t skrótami pr::e::y? tak intensywuemi, ?e p01')'wa-
3) W,?pO?lJllil'? tu IIHll"?y, i? u,1 S:"I· ...gII lat i"tlliej" w GruJ:i'?J:u ?:ku?a lJIalanka
\V . .szczeJ.lew"ki ...go, Wp?)'w tej szko?y w rozwoju pla"t)'I,i na Pomorzu IIi ... :azllacza
,?i? prawil" wcale a o jej r"zultatacL 'prawo:Jawca "CI'},fa" (kwartalnik - GJallsk)
"'yra?a ,?i?· Jo.>? sceptyczni".
J?} alItoclItonów, Jdórzy wieL ?yj.}C w te m otoczeniu, (lo lI?wia(lomieJlia me
(losz1;". - 4)
O tem, ?e istotnie (l:::ia?alno?L? adystów llap?ywowycll spe?ni?a i spe?nia
...woJe IUllturallle zaclanie I ?e "porywa ? u?Wia(!.:llllia <ltltoclltonów" naJwy-
mo wni e] ?wiaJczy ca?y szel'eg m?o(lycll talelltów JU:: r<.lzellllie pomorskiell)
ldóry w atmoJerze pr:::e::: nap?ywowycll plastyków w v two rzo n ej (losze(11 czy
(locl1O<I::i <lo g?osu. Prace maLu'sLe Stanis?aroa Brz?czkoroskieqo, Franciszka
• Gaietoskieqo, Kujatot] i Tar koroskieqo, 1'::e:Ly Gaiemskieqo, Trieblera i K?o»
buckiego S?t ju= nieomal ws::yst!\..ic pOl?a(1 poziomem elemelltal'llycll wymaga?
e...tetyczl?ycll. WymieJIicni biol'?? )lI:: cZyIlny udzia? w ::yClll arty ...tycznem
POlllor::a jako c:::?olll\..owie "Zmi?zku Pldslykóm Pomorskich'' czy "Grupy
Pomorskie/(.
Rucll ol'gaulzacYJlly pla ....tyl\..ów 1'01ll01'sl\..icl. poza wszy ...t!\.ielll inne m
?wiaLlc::y jeszcze o je<lllym lt,ulel' wymowllylll ; interesuj:}cylll fakcie:
Ba z<; w ? :: YstL C11 Il ie° 1Il a I p o wa:: II yC11 Po c z yII a 11 ° rga I? iz a cyj11YC11 Wy-
III ien ion yell z rz es z eII sta no wi nic 'To 1'1111 , le cz. .. By<lgoszcz.
Byclgos::cz formalnie le:::}c, poza Pomorzem,
k u Po III oI'Z U i I? a w z aje m , II iety 1I-. o ek ° II o III ic :::11 ic ale
w ;....tocie rzeczy
k ul t11 I' aIII ie.
..
Sta 110 wi<lC II aj w i<; 1\...'1 U ce II tnlJll póLIO cli Cgo rcgj on II po lsl\. i ego, B yclgoszc z
t1111o::Lwia al'tystoll1 pOlllonkim w::ajellllu} l"ollf.·olltacj? I'e::ultatów pracy.
COI'oc:;;lle wystawy Pla"tyl\.i POlllonLcj w Muzeum Miejskie/n m Bydgoszczy
s? jcclyllylll powa?nym pe?llym pr::cgLplclll twórczo?ci ca?ego I'egjollu.
Arty,?ci :amies::kali w Byclgoszcz)' WCllOCI:::l w ...."'Lul artystycznyclI orgallizacyj
pOlllor!licll I pl'ze:: IIIC w J'llcLlI IUlltllralll)'1Jl Pomorza o(lgl'ywaj?} na(lel'
wa::n:i !'01t;. Pomijanic iel, te(ly w ell\\'il;, g(ly mowa o wspó?czesnej pla-
styce pOlllo1,J.iej. lJ)'?oL)' L??'clcm, wyp?ywaj:!c)'1Il z lIazL)'t ju:: l'ygol'ystyc::llego
trzymanIa si? mal'twycL :: pUllktll ",;(I:;;cllia regjollalisty"'i 3rallJl' aclmillistl'a-
c)'jl1)'cl1. Wymowa tal\..icl1 fal,tów jal, ol'gallizowanie ZI'zeS::CII pL\tyll.ów
pOlllorst.icll na terenie Byclgos::czy i COl'OCZlle powa::ne a jc<lyne el",pozycje
ca?ej pla ...tyL POlllor::a w Muzeulll By<lgo?"'iem - pl'zes:l<lza slnaw) o"ta-
te c z 111 e II a lu)!' z }' ,?? B y ci go s z c ::y .
Z pO<I'ó(1 ol'gallizacyj :1I'ty"tyczllycll wylllieniJ;?llly
Piast y !ulW POlllol'sllcicll" i "Grup? POlllonL}". Rola
Il.ulturalnYIll Pumol'za przypa(lllie Lezw:ltpicllia ,,(?rupic",
sw}'cll ::rzesza zlla"'olllit?} wi<;ks::o?? najpowa::lliejszycll
ju:: (Iw ie:
(lecy(luj:lca
g(ly:: olla w I'alllacll
piast)' ków l'egJonu.
ZV?IIlU"t \Va"ilewski: "Zag,,,I,,il'lIia R.egjO'LlL:lIlu". ,,\vic; \Y;ell,opolsl,ie"
Z?,;:yt 7 Stl'. 27.
Na "Grup?" te? spada zaszczytne ale
artystycznego re prezentowania Pomorza.
Z po?ród falangi artystów przybylycll w pierwszyclI lataclI uiepodle-
gto?ci Polski na Pomorze cz?sc ju? oLI pl yn??a, niektórzy (jak Fa?at
czy K ow arsL) po lIacler I.. rótl ..im po Lycie . PozostaL natomiast coraz silniej
z?ywaj? si? z regjonem, coraz g??Liej i istotnie wnikaj? w jego ducila, o c ze m
?wiadcz? nietylc tematy, (t. z w, literackie) ile tre?? malarska, ile "melodja"
za?o?enia twórczcgo jCll pl'ac.
Z pUllidU wiJ;;cnia "szkó?" czy cllarakterystyczllycll cecll etapów
artystycZll ycIl ostatnicll <I ziesi?tków lat mo?emy tu na potl ..a? na mnIe] l ub
wi?ce j z a a w a n s o wanycll przeclsta wicieli wczorajszycll i clzisiejszycll prze obra?e?
w sztuce. l tak: typowym repl'ezentantem impresjonizmu to Mazurek
Postimpresjonistami s?: Piotr Chmura i Jerzy Rupniemski. Formizll1 repre-
ze n tuj e Feliks Krassaroski. El ..spresjoni?ci Stefan Szmaf i Stanis?aw Brz?cz»
komski Z<Lr:aj? oLecll;e poprzez co ra z wi?ksze zrozumienie praw warsztatu
\graficznego ku t. zw. "no wej rzeczowo?ci". W tym samym ci ucll u tw orz1'
,
trzeci grafik Józef Kluska, zual ..omicie opanowa wsz y ?'zemios?o, TenLlencjolll
IJasy cyzuj ?c ym lw?cl uj?: Faczirtiski, Turmld i Gaieroski. N a clrogacll pom'i?-
(Iz)' za?o?eniami illlpre,?jollistycznellli a 1ll0llLllllcntaln? stylizacj? znajdziemy
rze?by Piotra Trieblera i Teodora Gaieroskiego.
Mimo takiego zró?niczkowania ze stanowiska za?o::e? malarskich
mo
?
na jednal .. u nieomal wszystl .. icIl twórczyclI plastyl.ów napotka? na peWIen
wspólny, mo?e jeszcze trucluo ucllwytlly, ale niezaprzeczenie istniej?cy ton.
J e?t>li regjony po?udniowe polskie maj? ju? swoje zclecydowallie' okre?lone
cecll y plastyczne, .streszczaj?ce S1? w bogactw ie na pi?ci u kolorystyczllem
oraz szerokim ge.(cie linearnym - to - pó?noc PoIsI ..i jest zaledwie na
tropie swoiell w?a?ciwo?ci. Wilellska "szko?a" ?lenclzillskiego pozwala
przy puszcza?, ::e plastyc y ca?ej polski ej Pó?uocy 'pójcl? na j'pra wclopodobnie j
w kierunku "formy" i "tonu". Czy taJ .. , czy inaczej, w interesie bogactwa
ogólno-polskiego doroLku artystycznego le?y, aL)' regjon pomorski doszed?
Jaknajpr?dzej do w?asnego, odr?Lnego a warto.?ciowego g?osu. Jaki b?dzie
estetyczny rezultat wypowieJzenia si? artysty 'pó?nocnego regjollu dzi? trudno
prz eS<lclza?. Jedno tylko n ale?y stwierdzi ? z rado?ci?: Na Pomorzu
przerwano milczeniel
Un regard sur les Beaux-Arts
p o111crelie.
con tempo rarns
en
L' e pa 11 oLI is s C m c Il t (Ic s B c a ux-Art s C 11 Po III Crcli c II e l'c lJl o Il te elu a
la (Iatc (lu re tou r (Ic r.e t tc pl'OVlllCC a la PologIle re staur ?e.
L'cre .l- captivitl-, c et te
!>:llIvegal,(lel' les valeul's (le
(poel ue <le (lul'cS luttcs avec le c o nq u erant
110 tre cul ture national(" et I'egi ona le IlC SI.'
(les talcll ts local/x. Le (I ?ve lo ppe me Il t
pour
·prctait p o i n t au (I:'veluppemellt
artisti(llIC pel1(lant !es (Icrllicres (Iizaines <l'allnces p!'?c?<lallt la re c o n stj tutio n
lllo(le.'>tement au po rn t clc
l' ar('llitectul'e il slItlit (le
vlIe
COll-
stater (jue SOli
to uj o u rs etrallger ;1 l' ad !'l-giona!. l l r'll Impost- a v e c PI'C?lll::<!itatioll pUUl'
jUStit'iCl' 1'01'igille allelll:lll(le <Ic c es te rrc s (Ic PUlll:','clie. Ell pcilltlll'e qllcl-
qucs o e uv re s seulcmcnt m?r tte n t <I\?tl'c citces: ('clles (Ics L'ercs G?sttoicki,
Mokroa, [asnoc?i et Tackomski.
Cc <lcplo"<L Lle etat (Ic cllO.'>es cLange a v e c la c onqu ?tc (le l'i'l<l?pcll-
(lalIce <Ic la PologIle. Uue foulc <1'aI'tistc? (Ies ccntres les plus iIlustres
al'l'lVC en POJlll?I'C!iC pOUl' s'illspircl' (le la Lcaute et (le 1':lllle (le ce pays,
pour cultivel' (Ics talents illdigCllCS et ercel' ulle atlllospllen> pl'upice :1 l'cpa-
nouisscment <Ic l' ad regiOlla!. QlIcLples Ull? (Ic plus c(-leLI'(>_? adi.'>tes s y
in ...taIIcl'ent pOUI' (1'lclque temps, citolIs panlli cux les noms cle Leon Wyczól-
RomsRi, Ju/jan Falat, Felicjan KomarsRi et <I' all tres.
Q',LI illll'0rte (Iue la
Pomcl'cLc, cellc-ci He pUISSC se valltl.'l' (I'II.? <I'arti.'>tt's IllllIllgl'CS; pClI apl'es
i?s illSpil'cl'ent et l'?ltl'aillcrcnt UlI gralHI lIomlll'e (Ic JCU?lt'S talents iJ1(ligcBe.?
parfois t1't,'S (Iou(?s, teIs (I'IC: StaniS!dS Brz?cZRomski, Franrois et Tfzeodore
GajemsRi, Pierre Trieb !er, KlobucRi, Kujc1/Vd et Ta/'komsRi, (ILlI cOllstituellt
lIlal'quallt
lelll' pa )'S, Cli I'C-
l'avalltganle cI'L1lle
c?lcrcllcs nouvelles et
il?"pi ratioll
1I11e 'Iloclcrlle COI'l'c.'>polI(lalIt a UJ\.
cXlgcnces tcmps presclI t.
Les dcux pl'incipallx ccntres arti,.,ti(l'les
B)'(lgoszcz (I"Oi(l'le (l?pcll(la?lt (le
tOllrn?e VCI'S la POlllcrcl;c par _...Oll COllllllercc
SUI' le terrai11 (le B)'(lgo\zcz
et T 110 m.
By (Igoszcz
p ozII ?1I1 e st
C' c!>t (luBC
regionales. les aBS une
(I LIe s' ()I' ga II i_...el' eII t le s a,"'.'> ociatio 11s
expositioJl (le? oeuvres au lllU?CC
?1I' t?sti(I ucs
Ululli ci'p al
Je By(lgoszcz pomereliens,
revele Jes nou ve au x talents parUll les pe intr'es et sculpteurs
Le groupe (l' artistes venus au CO UIIlI enc e m e nt rest a u r ati o n
la Pologue est reparti peu Je temps a pre s et c e ux (lU1 re st e re nt se sout
acclimates, se lieut toujours plus ?troitement a v e c la populatioll et cller-
chent i? pelletrer au plus profo11J de l' ame SI (Iiffereute Ae cette te r r e,
Leurs o e uvr e s s o nt de plus en plus impregnees de ces tr aits cpo car acte ri-
se nt la peinture (lu N ord, CitOllS par1111 e ux les plus c o n nus: Chmura,
RupniemsRi, Fa CZy?SR i, Mazurek, Krassomski, Gros, Szmat, Turtoid et Kluska.
Il, re}lreseutent toutes les (lircctions artj strq u e s cles derlliers temps (le l';m-
pre ss io nisrm, jusqu' au lleo-classicisme.
J usg LI' a preseut
sivement a satisfaire les
le tra v a .I art isti(jue en Pomerelie exclu-
l.
S mte rre-
ssait point a l' cvolutioll art ist ique polonaise e n general. On co nst ate (Iepuis
peu gue les art ist e s elnbrassellt u n cllamp plus vast e et c o n c u rr e n t aUSSl au
develo}lpemellt general cles beatlX - arts eu Pologne. Aiusi grace i? l\art
ces ten'es pome!'e!;euucs rattacllt?es i? jamais politiquemellt et economiquemellt
i? la Pologlle, s' l11lierollt plus et,'oitemeut ellcore a elle pal' ce ?t'oisieAle
li en, tres important et fort, en Creallt Ulle parelltt? artistique tres procIle et
une comllluuaute J' esprit de llaute clIlture.
