153110 wiejskich na lata 2007-2013

(1)

1

biuletyn informacyjny KFPZ

Świat Zbóż Nr 7 Październik 2007

15 31 10

Przeciętne zbiory - rekordowe ceny Sytuacja na polskim rynku zbóż

Nawożenie doglebowe i dolistne zbóż Grupy Producentów Rolnych

Program rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013

gotowy swiat zboz7.indd 1

gotowy swiat zboz7.indd 1 2007-10-04 20:23:562007-10-04 20:23:56

(2)

2

z życia Federacji

(3)

3

Świat Zbóż Nr 7 Październik 2007 Redakcja

redaktor naczelny: Julita Szychowska tel. +48 22 623 23 51

e.mail: redakcja@swiatzboz.pl www.swiatzboz.pl

Skład i grafika

P R A C O W N I A G R A F I K I R E K L A M O W E J

Magda Piotrowska-Kloc e.mail: magda@printomato.pl www.printomato.pl

Krajowa Federacja Producentów Zbóż ul. Wspólna 30, pokój 535

00-930 Warszawa tel.: +48 22 623 23 51 fax: +48 22 623 27 52 www.kfpz.pl e.mail: biuro@kfpz.pl

Z ŻYCIA FEDERACJ

1. List Prezesa KFPZ - Zbigniewa Kaszuby 4 2. Walne Zgromadzenie Delegatów KFPZ 5 3. Wyjazd studyjny do Francji i Belgii 6

4. Cykliczne spotkania w Brukseli 8

4 RYNEK ZBÓŻ

1. Przeciętne zbiory - rekordowe ceny

Sytuacja na polskim rynku zbóż 15 2. Zbożowa Mapa Krajów Unii Europejskiej 18 4. Notowania zbóż 20 3. Sytuacja na światowym rynku zbóż w sezonie 2007/08 21

15 ORGANIZACJE ZBOŻOWE

1. Niemieccy zbożowcy

Wspólnoty Producentów Zbóż (EZG) 34

34

AGROTECHNIKA

1. Nawożenie doglebowe i dolistne zbóż 31

31 POLITYKA ZBOŻOWA 10

1. Grupy Producentów Rolnych

Program rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013 10

BIOPALIWA 13

1. Biopaliwa 13

UPRAWA

1. Spotkania na plantacjach pokazowych firmy

Bayer CropScience 23

2. Polscy zbożowcy na Les Culturales - największej

wystawie rolniczej we Francji 24

3. Owies - niedoceniane zboże 27 4. Pędraki – zagrożeniem dla zbóż 30

23

spis treści biuletyn informacyjny KFPZ

(4)

4

z życia Federacji

Szanowni Czytelnicy!

Oddajemy Państwu do rąk kolejny biuletynu informacyjnego Świat Zbóż.

Gorąco zachęcam do zapoznania się z nim.

Za nami kolejny zbożowy sezon produkcji zbóż, który niedoborami z pewnością zaskoczył nawet najlepszych analityków tego rynku. Do tego jak nigdy dotąd ceny zbóż podążyły za tą tendencją już podczas żniw. Sądzę, że przy tak dynamicznie zmieniającym się rynku wyjątkowo cenne są otrzymywane przez wszystkich członków KFPZ „Wiadomości zbożowe” oraz „Wiadomości cenowe” pozwalające dzięki zawartych w nich najświeższym informacjom podejmować właściwe decyzje przy sprzedaży swojej produkcji.

Jeszcze wczesną wiosną, wszyscy spodziewaliśmy się bardzo dobrych plonów po bardzo łagodnej zimie. Susza kwiet- niowo - majowa, mrozy na początku maja, a potem długotrwałe nie kończące się wręcz opady deszczu (niemal do samych żniw) zweryﬁkowały te dobre nastroje. Krajowa Federacja Producentów Zbóż wyszacowała zbiory zbóż w Polsce na poziomie nieco ponad 24,4 mln ton. Tym samym różnimy się od wielu dużo wyższych prognoz podawanych przez media, a nawet przez GUS, który nie uwzględnił naszej oceny. Zbiory w tym roku jakkolwiek dużo lepsze niż w 2006 roku oceniliśmy na poziomie średniej wieloletniej, która wynosi około 25 mln ton.

Przemawiają za tym szacunki od poszczególnych naszych członków w kraju, a także sam rynek, na którym zano- towano niedobór zbóż zwłaszcza, że sytuacja u naszych sąsiadów w Europie, a nawet świecie jest dużo trudniejsza niż w Polsce.

Przed nami zapewne kolejny rok producenta na rynku zbóż, a także dobre prognozy dla tej produkcji na następne lata. Budzić może niepokój, że ze względu na rzeczywiście wysokie ceny zbóż można się spodziewać ograniczeń w spożyciu, zwłaszcza na paszę dla zwierząt, ale również na inne kierunki.

O wielkości produkcji, cenach, tendencjach i perspektywach dla rynku zbóż mogą Państwo przeczytać więcej w tym wydaniu biuletynu „Świat Zbóż”.

Z poważaniem

Zbigniew Kaszuba Prezes Krajowej Federacji Producentów Zbóż

(5)

5

biuletyn informacyjny KFPZ z życia Federacji

4 lipca 2007 r. w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Roz- woju Wsi odbyło się Walne Zgromadzenie Delegatów Kra- jowej Federacji Producentów Zbóż. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele KFPZ z całego kraju oraz zaprosze- ni goście. Podczas spotkania dyskutowano na temat aktu- alnej sytuacji na rynku zbóż. Próbowano oszacować zbiory zbóż, jak również określić poziom cen na nadchodzące żniwa. Za najważniejsze zadanie dla Federacji uznano do- prowadzenie do stabilizacji cen na rynku zbóż.

Zbigniew Kaszuba – Prezes Krajowej Federacji Producentów zbóż mówiąc o zbiorach zbóż zakładał, iż będą one na poziomie średniej z ostatnich 6 lat. Podkreślał również, że z bilansu Federacji wynika, iż najbliższy sezon zakończymy zapasami na bardzo niskim poziomie. Prezes KFPZ powiedział, iż wszystko wskazuje na to, że rok 2007 będzie kolejnym rokiem producenta!

Jan Krzysztof Ardanowski – Podsekretarz Stanu w Mini- sterstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi powiedział, iż cieszy go fakt rozwoju Federacji. Podkreślił, że Krajowa Federacja jest profe- sjonalnym i nowoczesnym partnerem w dyskusji, który nie tylko prezentuje stanowisko rolników – producentów, ale dysponuje ogromną wiedzą na temat rynku zboża. Minister mówił, iż szybko topnieją zapasy światowych zbóż, w szczególności zapasy zbóż w USA. Dochodzą jednak nowi duzi producenci zbóż jak Rosja, czy Ukraina, którzy w przyszłości będą mieli duży wpływ na świa- towy rynek zbożowy.

Minister powiedział, że państwo ma bardzo małe możliwości stabilizacji cen, gdyż Elewarr posiada niewielkie powierzchnie maga- zynowe, dlatego należy myśleć o jego wzmocnieniu. Najlepszym instrumentem kreowania cen wg. Ministra Ardanowskiego jest giełda, dobrze by było gdybyśmy mogli odnosić się do cen na naszej giełdzie a nie do cen na giełdzie Matif – powiedział minister.

Michał Jerzak – Prezes Warszawskiej Giełdy Towarowej S.A. po- wiedział, że stabilizacja ceny zbóż jest bardzo ważna, szczególnie w kontekście liberalizacji rynku i zmian WPR. Cena zbóż powinna się kształtować na podstawie negocjacyjnego kompromisu w spo- sób jasny i czytelny – powiedział prof. Michał Jerzak. W Polsce nie ma odnośnika cenowego, na który można by się powoływać przy kontraktach krótkoterminowych, czy długoterminowych.

Prof. Jerzak powiedział, że dziś technika internetowa daje nowe korzystne możliwości dla producentów. Na e – WGT powsta- ła negocjacyjna platforma internetowa. W ramach porozumie- nia czterech związków (w tym Krajowej Federacji Producentów

Zbóż) z WGT w siedmiu województwach realizowany jest pro- jekt wykorzystania nowych narzędzi internetowych. W tych wo- jewództwach cena zbóż odkrywana będzie na internetowej plat- formie e – WGT.

Krzysztof Frysiak – Prezes Elewarr Sp. z o.o. zaznaczył, że zale- ży mu na ścisłej współpracy z Federacją m. in. poprzez uczestnic- two producentów w ustalaniu cen zbóż. Poinformował, że firma Elewarr zamierza skupić 200 tys. ton zbóż. Ponadto spółka zamierza zdjąć z rynku 90 tys. ton zbóż przez podmioty obce. Jeśli chodzi o ceny zbóż Krzysztof Frysiak również przyznał, iż następne pięć lat będzie należeć do producentów.

Piotr Szysz – Dyrektor Polskich Młynów S.A. powiedział, że firma mocno inwestuje w biopaliwa. Polskie Młyny są głów- nym udziałowcem firmy Biotan, która buduje fabrykę na bioetanol w Goświnowicach. Jest też powiązana ze spółką Komagra, któ- ra jest już na ukończeniu budowy tłoczni. Piotr Szysz powiedział, że w pełni zgadza się z prognozami zbiorów zbóż podanymi przez Krajową Federację Producentów Zbóż.

Nawiązując do poprzedniego sezonu stwierdził, że największym błędem rolników była chęć sprzedaży zbóż na największej górce.

Trzeba sprzedać zanim notowania zbóż pokażą najwyższą cenę – powiedział Piotr Szysz.

W firmie Polskie Młyny istotnym czynnikiem wpływającym na poziom ceny skupu zbóż jest cena mąki. Nie ma kontraktów „future”

na cenę mąki, nie ma również umów kontraktacyjnych - zaznaczył Piotr Szysz. Zakup dużej partii zboża bez gwarancji cen mąki ozna- cza trudną sytuację dla firmy. Firma na poziomie Polskich Młynów musi mieć zapas na poziomie 10 tys. ton, jeśli chodzi o mąkę. Przy wysokich cenach planuje się niższy zapas – powiedział Piotr Szysz.

Walne Zgromadzenie Delegatów KFPZ

(6)

6

z życia Federacji

Wyjazd studyjny d

40 producentów zbóż oraz przedstawiciele firm współ- pracujących z Federacją w dniach 3 - 8 czerwca 2007 r.

wzięli udział w wyjeździe studyjnym do Francji i Bruk- seli, który zorganizowała Krajowa Federacja Producen- tów Zbóż przy współudziale Bayer CropScience, Lhoist Polska oraz Elewarr.

Celem wyjazdu było zapoznanie się z działalnością rol- niczych organizacji rolniczych, przyszłością Wspólnej Polityki Rolnej oraz wymiana informacji na temat sy- tuacji na europejskim rynku zbóż. Uczestnicy wyjazdu spędzili również dzień na Les Culturales - Dniach Pola w instytucie ARVALIS w Boigneville oraz odwiedzili ty- powe francuskie gospodarstwo zbożowe.

W biurach Copa – Co- geca przywitał grupę Se- kretarz Generalny Pekka Pesonen oraz Marie Christine Ribera - Szef upraw polowych.

Mówili oni, iż w chwili obecnej Copa – Cogeca formułuje i zastanawia się nad zmianą sposobu, w jaki będzie pracować w przyszłości. Wszystkie instytucje powstałe w Brukseli, organizacje i ich środowiska zmieniły się. Problemy i pytania stały się bardziej skomplikowane i stwarzają coraz więcej problemów. In- teresy rolników europejskich to nie tylko rolnictwo, ale również handel zagraniczny, kwestie podatkowe i ochrony środowiska.

Najważniejsze zadania, jakie stoją przed rolnikami w UE w naj- bliższym czasie to:

- negocjacje WTO, - budżet UE po 2013 roku,

- przyszłoroczny przegląd wspólnej polityki rolnej.

Zgadzając się jednocześnie z Komisarz Mariann Fischer Boel, że najpierw trzeba zdefiniować, jaką w przyszłości chcemy mieć politykę rolną, a następnie na tej podstawie ocenić zasoby finansowe, jakie będą przewidziane.

Marie Christine Ribera mówiła, iż budżet UE będzie ograniczony dla Wspólnej Polityki Rolnej, następnie rolnicy stracą pieniądze przechodząc z filaru pierwszego, czyli z dopłat bezpośrednich, do filaru drugiego - rozwoju obszarów wiejskich. Z tą mniejszą ilością pieniędzy trzeba będzie zrobić wiele innych dodatkowych rzeczy.

Na koniec europejski rolnik będzie musiał konkurować z tańszą produkcją pochodzącą z krajów trzecich. Nie jest to najlepszy ob- raz oraz przyszłość dla europejskich rolników.

Po rozszerzeniu UE o Bułgarię i Rumunię budżet pozostał na tym samym poziomie. Dochodzimy do takiej sytuacji, gdzie na rolnictwo jest przeznaczane około 0,4 % PKB. Mimo wszystko nie- które kraje np. Wielka Brytania stały się przeciwnikiem wspólnej polityki rolnej.

W ciągu ostatnich 50 lat WPR była jedną z najbardziej udanych polityk, gdyż jej cele zostały osiągnięte. Oczywiście napotyka się na wiele problemów, ale faktem jest też, że Europejczycy nigdy nie jedli tyle zdrowej żywności i o wysokiej jakości.

Obecnie słyszymy dużo komentarzy i krytyki, że cena żywności wzrasta, ale jeżeli na rolników nałoży się większe wymogi oraz standardy to automatycznie musi wzrosnąć cena żywności. Dla nas, dla rolników i producentów rolnych to jest oczywiste, ale dla polityków i opinii publicznej jest to kwestia wyboru - mówiła Marie Christine Ribera.

Jest oczywistym, że jeżeli Copa Cogeca chce, aby jej głos był bardziej słyszalny w całej Unii Europejskiej, to musi ona być bardziej aktywna. Musi bardziej wychodzić z sugestiami, propozycjami i ze wspólnym stanowiskiem. Proponując coś, musimy osobom przygotowującym te decyzje wytłumaczyć, dlaczego jest to dobre rozwiązanie, a szczególnie jest to ważne, jeżeli chodzi o kon- sumentów. Muszą zrozumieć, że nie jest to tylko interes rolników, ale i konsumentów.

Dyskutując o wzroście cen zbóż w ostatnim okresie Marie Chri- stine Ribera zwróciła uwagę, że nie tylko susza i słabe zbiory spo- wodowały wzrost cen, ale również wynik prognoz, które mówiły, że popyt na zboża wzrośnie. Szacuje się, że w ciągu 25 lat ulegnie on nawet podwojeniu.

Spotkanie z Sekretarzem Generalnym Copa – Cogeca

(7)

7 do Francji i Belgii

Biuro polskich organizacji rolniczych od 2002 roku mieści się w Brukseli. Obecnie biuro prowadzi Dominik Olewiński, który przybliżył uczestnikom korzyści płynące z posiadania przez rolni- ków biura w siedzibie COPY oraz wskazał kierunki jego działania.

Podstawowym zadaniem biura jest monitorowanie tego, co dzie- je się w Radzie UE, Komisji Europejskiej oraz w COPA-COECA, a następnie przekazywanie informacji do kraju.

Eksperci z Polski przyjeżdżają kilka razy w roku, a biuro nadzoruje stale działalność w Copa i sygnalizuje ważne wydarzenia. Pracow- nicy biura biorą również czynny udział w Komitetach Organizacyj- nych w Copa-Cogeca.

Ważnym aspektem działalności biura jest współpraca na poziomie biur przedstawicieli z innych krajów, gdzie często ustala się wspól- ne stanowiska.

Biuro polskich organizacji organizuje spotkania z przedstawiciel- stwem rządu polskiego w Brukseli wymieniając najnowsze informacje dotyczące rynku zbóż.

Wizyta w biurze polskich orgnizacji rolniczych w Brukseli

W Brukseli naszych członków odwiedził szef działu rolnego współpracującej z Federacją firmy Lhoist. Lhoist jest firmą bel- gijska. Kwatera główna mieści się 50 km od Brukseli. Lhoist jest firmą o międzynarodowym zasięgu, o ponad 100-letniej tradycji.

Działa w Europie, Azji, Ameryce Południowej oraz Afryce. Lhoist jest liderem w produkcji wapna i wyrobów wapienniczych Jedną z głównych gałęzi działalności firmy jest dostarczanie wapna w rolnictwie, by regulować kwasowość gleby.

Spotkanie z szefem działu rolnego Lhoist na Europę

Eurodeputowany Janusz Lewandowski o budżecie UE

Podczas spotkania w Parlamencie Europejskim Janusz Lewandow- ski mówił o budżecie UE i przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej.

W Europie jest przesąd, że istnieje dysproporcja pomiędzy wy- datkami na rolnictwo, a liczbą ludzi utrzymujących się z rolnictwa.

Obliczono, że około 2020 roku, 2,5% ludności będzie pracowało w rolnictwie. Wydaje się, że w tej chwili na niecałe 5% ludności wydajemy 43% budżetu. Praktycznie jest to nieprawda, ponieważ polityka rolna jest w całości wspólna. W skali Europy wydajemy na rolnictwo 0,43% PKB – powiedział Janusz Lewandowski.

Rolnictwo jest w całości wydatkiem wspólnotowym, nie jest obecnie modną kategorią, ponieważ coraz mniej ludzi się z tego utrzymuje. Obszar rolny jest bardziej chroniony niż inne (wprowadzono wyższe cła na wjazd obcych towarów rolnych).

Po roku 2013 rozważa się kilka możliwości zmian WPR, m.in.:

- W ramach płatności bezpośrednich, kraje zobowiążą się, że 20%

tych płatności przeznaczą na rozwój obszarów wiejskich.

- Wprowadzi się współfinansowanie polityki rolnej przez budżet (biedne budżetowo kraje, jak Polska, z pewnością dołożą mniej do rolnictwa). Zdaniem Janusza Lewndowskiego nasz kraj nie powinien zgadzać się z tym postulatem.

(8)

8

z życia Federacji

W roku 2009 zacznie się przegląd budżetu. Istnieją założenia obrony polityki rolnej jako polityki wspólnotowej. Rokrocznie Francja otrzymuje ponad 20 mld euro, Niemcy – 13 mld, Hisz- panie 13 mld, Włosi 11,4 mld euro. Polska jest na 8 miejscu z 3,2 mld w 2005 (wartość ta będzie wzrastać do roku 2013). Główną ostoją polityki rolnej są Francuzi i Hiszpanie. Zadajemy sobie pyta- nie: Jakich konsekwencji można się spodziewać? Czy lobbing polski jest wystarczający? Zdaniem Janusza Lewandowskiego lobbing nie jest wystarczająco silny, dotąd rolnictwo było domeną Fran-

cuzów. W chwili obecnej zaczynają być oni gotowi na rozmowy o współfinansowaniu.

Według Janusza Lewandowskiego musimy obronić politykę rolną.

Obecnie w Parlamencie Europejskim jest przewaga posłów, któ- rzy uważają że budżet UE należy skierować głównie na badania i rozwój. Eurodeputowany Lewandowski ma inny pogląd. W jego

opinii kształt przyszłego budżetu winien być zachowany przy- najmniej przez następne dwie siedmioletnie kadencje, w kształ- cie podobnym do obecnego, aby kraje opóźnione w tym Polska zdążyły dogonić Europę. W przypadku finansowania badań, lepiej dofinansowane będą państwa o większych możliwościach, czyli bogatsze.

W Paryżu członkowie KFPZ spotkali się z Philippe Pinta, preze- sem AGPB - Francuskiego Stowarzyszenia Producentów Pszenicy, który przybliżył działalność rolniczych organizacji zawodowych we Francji.

Philippe Pinta podkreślał, że AGPB jest niezależną strukturą.

Głównym jej zadaniem jest ochrona dochodów producentów należących do Zrzeszenia. By producent mógł żyć musi produ- kować, dlatego francuscy zbożowcy poszukują nowych rynków zbytu dla zbóż, np. biopaliw.

Kolejnym ważnym aspektem działalności AGPB według Philippe Pinta jest lobbing. Podkreślał, iż próbują wypracowywać wspólną

wizję polityki rolnej z francuskimi politykami, by razem wpływać na tworzone w Brukseli prawo.

Francuscy zbożowcy zwracali uwagę, iż zależy im na nawiąza- niu współpracy z nowymi członkami UE. Podkreślali, że musimy wspólnie bronić interesów zbożowców na arenie światowej.

Władze AGPB zadeklarowały gotowość pomocy w budowaniu polskich struktur producentów zbóż, bo jak zauważyli to walka wygrana nie tylko dla nas, ale i dla zbożowców z innych krajów europejskich. Tylko wspólnymi siłami można budować przyszłość rynku zbóż.

Rozmowy z Francuskimi Zbożowcami

Zniesienie obowiązku odłogowania

27 września 2007 podczas posiedzenia Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w Brukseli ministrowie rolnictwa UE zaakcep-

towali propozycję jednorocznego zwolnienia rolników UE-15 z obowiązku ugorowania 10% ziemi, co ma uspokoić obecną sytuację na rynku zbóż.

Zniesienie obowiązku odłogowania

Komisja proponuje wstrzymanie ceł importowych na zboża

Komisarz M. Fischer – Boel proponuje wstrzymanie ceł importowych w bieżącym roku marketingowym, który kończy się 30 czerwca 2008. Propozycja została złożona ministrom rolnictwa krajów członkowskich UE. Jest to reakcja na wyjątkowo trudną sytuację na rynku zbóż i rekordowy poziom cen. Jednak- że aktualne poziomy ceł dla zbóż są raczej niskie.

Jest to dopiero propozycja Komisarz Fischer - Boel, która musi

być zaakceptowana przez Radę Ministrów. Zatem potrwa to przynajmiej parę tygodni jeśli wśrod ministrów będzie wy- starczające poparcie. Na raziem francuski minister skrytykował zniesienie ceł.

Jednakże cena zboża może pozostać na wysokim poziomie mimo zniesienia ceł, gdyż ilość zbóż na świecie pozostaje na niskim poziomie.

(9)

9

Na czerwcowym posiedzeniu Grupy Roboczej ds. Zbóż i Ole- istych w Copa-Cogeca oraz Komitecie Doradczym polskie organizacje rolnicze reprezentował Aleksander Szymański z Krajo- wej Federacji Producentów Zbóż. Podczas spotkania mówiono w szczególności o biopaliwach. Zwracano uwagę, iż wzrost cen paliw kopanych może przyczynić się do rozwoju biopaliw. Stwier- dzono również, że europejskie rolnictwo ma potencjał by wytwa- rzać surowce do produkcji biopaliw, przy udziale do 10% użycia paliw w transporcie. Rozmawiano również o wprowadzeniu 0%

odłogowania, aby możliwe było odbudowanie zapasów zbóż w Unii Europejskiej. Podkreślano, że koszty produkcji nieustannie rosną, dlatego cena zbóż również oparta na uwzględnieniu tego aspektu.

We wrześniu Zbigniew Kaszuba reprezentował polskie organizacje rolnicze na Komitecie Konsultacyjnym d/s Zbóż, Nasion Ole- istych i Roślin Białkowych, w którym uczestniczyli przedstawiciele Komisji Europejskiej, producentów, handlowców i konsumentów.

Mówiono o zmianach klimatycznych w Europie oraz na świecie, a także ich skutkach wpływających na różne dziedziny życia. Prze- widuje się wzrost średniej temperatury w Europie o 3-4oC. Aby zapobiec temu zjawisku Komisja proponuje zorganizować cztery seminaria dotyczące tej kwestii. Miałyby się one odbyć w Hel- sinkach, Londynie, Budapeszcie i Lizbona, a następnie w stycz-

niu 2008 roku podsumowanoby wnioski i przedstawiono „Bia- łą Księgę”, w której zawarte będą konieczne kroki do podjęcia.

Wynikiem wzrostu średniej temperatury jest niedobór wody a następnie susza. Wnioskuje się o racjonalne zużycie wody przez przemysł, ale również przez wszystkich mieszkańców! Podczas spotkania mówiono o konieczności wzrostu skali nawadniania pół i potrzebie zarządzania wodą w stanach kryzysowych. Dyskuto- wano o możliwościach ograniczania zużycia wody poprzez możli- wość odzyskiwania zużytej wody, także zmian nawyków ludności poprzez edukację oraz stworzenie systemu kar dla dużych od- biorców wody.

Jak zawsze dyskutowano o problemie GMO (Organizmy Ge- netycznie Modyfikowane). Mówiono, iż produkcja pasz z GMO jest coraz większa i wręcz nie do zatrzymania. Zwracano uwagę na funkcjonowanie bardzo różnych i często rozbieżnych procedur akceptujących GMO na świecie. Padło stwierdzenie, że o ile import kukurydzy Europa jest w stanie zatrzymać, to bez soi Europa może nie dać sobie rady. Problemem w przyszłości może być również brak potencjalnych importerów zbóż do Europy. Głów- ne kraje produkujące i eksportujące do Europy to Argentyna,USA i Brazylia, które obecnie mają nowego odbiorcę GMO - Chiny, gdzie nie ma żadnych ograniczeń w zużyciu.

Cykliczne spotkania w Brukseli

(10)

10 PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH NA LATA 2007-2013

Grupy Producentów Rolnych

Producenci rolni zrzeszeni w grupy, lepiej niż indywidualni rolnicy, mogą odpowiedzieć na potrzeby rynku oraz oczekiwania konsumentów. Z drugiej strony, koszty przygotowywania towaru do sprzedaży (np.: sortowania, konfekcjonowania, znakowania), a także transportu i zbytu, jakie ponosi grupa są niższe od tych, które ponieśliby jej członkowie działając osobno.

„Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013” prze- widuje realizację działania Grupy producentów rolnych”, którego celem jest ułatwianie tworzenia grup oraz prowadzenia przez nie działalności administracyjnej w ciągu pierwszych pięciu lat funkcjonowania. Zrzeszanie się producentów w grupy korzystnie wpływa na przekształcanie polskiego rynku rolno-spożywcze- go, na którym coraz częściej w miejsce niewielkiego indywidu- alnego odbiorcy pojawia się dobrze zorganizowana duża grupa dostawców o znacznie silniejszej pozycji, tak wobec odbiorców, zwłaszcza dobrze zorganizowanych dużych sieci hurtowych, jak też wobec dostawców sprzętu, narzędzi i środków dla rolnictwa.

Udzielanie pomocy finansowej na tworzenie i funkcjonowanie grup producentów rolnych w pierwszych latach ich działania ma, zatem wzmacniać instytucjonalną strukturę w sektorze produkcji nieprzetworzonej.

Wspieranie grup producentów rolnych nie jest inicjatywą nową.

Pod tym względem PROW 2007-2013 kontynuuje analogiczne działanie, które było wdrażane także w ramach „Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004 – 2006”.

Kto może uzyskać wsparcie?

Pomoc mogą uzyskać grupy producentów rolnych, które zo- stały wpisane do rejestru grup prowadzonego przez marszałka województwa właściwego dla miejsca siedziby grupy, w okresie

między 1 stycznia 2007 r. a 31 grudnia 2013 r. Pomoc finanso- wa jest skierowana dla grup producentów rolnych utworzonych w wielu sektorach produkcji rolnej (szczegóły na stronie internetowej www.arimr.gov.pl).

Więcej o grupie producentów rolnych

Grupy producentów rolnych działają na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. Nr 88, poz. 983 z późn. zm.). Ustawa określa, że członkami grupy mogą być osoby fizyczne, jednostki organizacyjne nieposiadające oso- bowości prawnej oraz osoby prawne prowadzące gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym lub prowadzące działalność rolniczą w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej.

Ponadto grupy producentów rolnych prowadzą działalność go- spodarczą jako przedsiębiorcy posiadający osobowość prawną, pod warunkiem, że:

zostały utworzone przez producentów jednego produktu rolnego lub grupy produktów;

działają na podstawie statutu lub umowy (aktu założycielskie- go);

składają się z członków, udziałowców lub akcjonariuszy (żaden z nich nie może posiadać więcej niż 20% głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników);

przychody ze sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach członków grupy stanowią wię- cej niż połowę przychodów grupy ze sprzedaży produktów lub grup produktów, dla których grupa została utworzona;

określą obowiązujące członków grupy zasady, dotyczące jako- ści i ilości dostarczanych grupie produktów lub grup produk- tów oraz sposoby przygotowania produktów do sprzedaży ujęte w formie aktu założycielskiego.

Akt założycielski grupy oprócz wymagań określonych w odręb- nych przepisach powinien zawierać w szczególności:

zasady przyjmowania do grupy nowych członków oraz wystę- powania członków z grupy, przy czym minimalny okres człon- kostwa, który liczy się od dnia wydania decyzji przez marszałka województwa, nie może być krótszy niż trzy lata działalności grupy, a informacja o zamiarze wystąpienia z grupy powinna być złożona na piśmie co najmniej 12 miesięcy przed końcem danego roku działalności grupy (obowiązek ten nie dotyczy członków grupy, którzy otrzymali postanowienie o spełnieniu warunków w ramach programu rent strukturalnych),

zasady zbywania akcji lub udziałów w spółce akcyjnej lub spół- ce z ograniczoną odpowiedzialnością,

wymóg przynależności tylko do jednej grupy w zakresie danego produktu lub grupy produktów,

wymóg sprzedaży przez członków grupy całości produktów

polityka zbożowa biuletyn informacyjny KFPZ

(11)

11

biuletyn informacyjny KFPZ polityka zbożowa

lub grupy produktów za pośrednictwem grupy oraz odstęp- stwa od tej zasady,

zasady dostarczania przez członków grupy informacji dotyczą- cej wielkości sprzedaży i cen uzyskiwanych za produkty, z uwa- gi na które grupa została utworzona, a są sprzedawane poza grupą,

zasady tworzenia i wykorzystywania funduszu specjalnego, je- żeli będzie on utworzony,

sankcje wobec członka grupy, który nie wypełnia nałożonych na niego obowiązków,

oraz postanowienia dotyczące w szczególności:

zaopatrzenia członków grupy w środki do produkcji, zasad wspólnego użytkowania sprzętu rolniczego,

promocji produktów lub grupy produktów wprowadzonych do obrotu,

przechowywania, konfekcjonowania i standaryzacji produktów lub grupy produktów.

Grupy producentów rolnych mogą prowadzić działalność jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółdzielnie, zrzeszenia lub stowarzyszenia. Istniejące spółdzielnie prowadzą wielokie- runkową działalność, zrzeszając wielu członków, wśród których są także osoby nie będące producentami. Dotychczas bez zwykle długotrwałych i kosztownych zmian przekształcenie spółdziel- ni w grupę nie było możliwe. Ostatnie zmiany w ustawie z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związ- kach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. Nr 88, poz. 983 z późn.

zm.) zmieniły tę sytuację. Spółdzielnia może prowadzić działalność jako grupa producentów rolnych, jeśli:

1) w jej skład wchodzi co najmniej 5 producentów produktu lub grupy produktów, którzy spełniają wymagania określone dla członków tworzących grupę producentów rolnych (art. 2 ww. ustawy),

2) przedmiot jej działalności jest zgodny z celami dla których mogą być tworzone grupy producentów rolnych (określony- mi w art. 2 ww. ustawy),

3) działa na podstawie aktu założycielskiego, który w stosunku do członków grupy wskazanych w pkt 1 spełnia wymagania określone w art. 4 ww. ustawy,

4) jej przychody ze sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach członków grupy wskazanych w pkt 1 stanowią więcej niż połowę przychodów spół- dzielni ze sprzedaży tych produktów lub grup tych produk- tów,

5) określi, obowiązujące członków grupy wskazanych w pkt 1, zasady produkcji produktów lub grup produktów, w tym dotyczące ich jakości i ilości, oraz sposoby przygotowania ich do sprzedaży.

Przyjęte rozwiązania umożliwiają członkom spółdzielni doskona- lenie działalności przy wykorzystaniu posiadanego już potencjału ludzkiego i inwestycyjnego w ramach grupy producentów wyod- rębnionej ze względu na dany produkt lub grupę produktów.

Zwolnienia podatkowe

Biorąc pod uwagę istotę organizowania się producentów rolnych w grupy, jaką jest pomocniczy charakter działalności prowadzonej przez taką grupę wobec jej członków, zakres obowiązków podatkowych grup powinien być analogiczny do zakresu obowiązków podatkowych rolników. Wobec tego we wspomnianej ustawie wprowadzono zmiany dotyczące stałego zwolnienia z podatku od nieruchomości od budynków i budowli, o ile są one:

zajęte przez grupę producentów rolnych, wpisaną do rejestru grup,

wykorzystywane wyłącznie na prowadzenie działalności w zakresie sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach członków grupy, a także zaopatrzenia członków grupy w środki do produkcji, przechowywania, konfekcjonowania i standaryzacji produktów lub grupy produktów, zgodnie z jej aktem założycielskim.

Ponadto grupy producentów rolnych uzyskały zwolnienie z podatku od dochodów pochodzących ze sprzedaży produktów lub grup produktów, dla których grupa została utworzona, wypro- dukowanych w gospodarstwach jej członków – w części wydat- kowanej na rzecz członków tej grupy w roku podatkowym lub roku po nim następującym, w zakresie zakupu środków produkcji przekazanych członkom grupy producentów rolnych oraz szkole- nia członków grupy producentów rolnych.

Forma i wysokość pomocy

Wsparcia w ramach działania „Grupy producentów rolnych” ob- jętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007- -2013 (podobnie jak w ramach PROW 2004-2006) udziela się w formie płatności dokonywanej raz do roku, za pierwszych pięć 12-miesięcznych okresów prowadzenia działalności przez grupę, liczonych od dnia dokonania wpisu grupy producentów rolnych do rejestru przez marszałka województwa właściwego dla miejsca siedziby grupy. Wysokość pomocy dla danej grupy oblicza się na podstawie rocznej wartości netto przychodów ze sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach członków grupy i wynosi:

5%, 4%, 3% i 2% wartości produkcji sprzedanej, stanowią- cej równowartość w złotych do sumy EUR 1.000.000, odpowiednio w pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i piątym roku, albo

(12)

12

2,5%, 2%, 1,5% wartości produkcji sprzedanej, stanowiącej równowartość w złotych powyżej sumy EUR 1.000.000, odpowiednio w pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i piątym roku.

Wysokość wsparcia za dany rok działalności grupy nie może prze- kroczyć:

w pierwszym i drugim roku – 100 000 EUR;

w trzecim roku – 80 000 EUR;

w czwartym roku – 60 000 EUR;

w piątym roku – 50 000 EUR.

Przykład: rolnicy utworzyli grupę producentów ziarna zbóż i nasion roślin oleistych. W pierwszym roku działania członkowie grupy wyprodukowali i sprzedali za pośrednictwem grupy ziar- no zbóż o wartości 1 mln 100 tys. euro oraz nasiona roślin oleistych o wartości 100 tys. euro. Łącznie towar wyprodukowany i sprzedany przez grupę ma wartość 1 mln 200 tys. euro. Należna pomoc wyniesie 55.000 €, a złożą się na nią 5% z 1.000.000 € i 2,5% z 200.000 €.

Grupa producentów rolnych może otrzymać wsparcie tylko jeden raz w ciągu swojej działalności, niezależnie od tego czy źródłem tej pomocy był budżet krajowy czy budżet UE.

Obsługa wsparcia

Obsługa wsparcia w ramach działania „Grupy producentów rolnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 odbywa się w oddziałach regionalnych ARiMR. i prze- biega w dwóch etapach:

Etap I - złożenie przez grupę producentów rolnych wniosku o przyznanie pomocy finansowej w terminie 6 miesięcy od dnia wpisu grupy do rejestru przez właściwego marszałka wojewódz- twa. Ten rodzaj wniosku grupa składa tylko raz.

Grupy wpisane do rejestru od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia

wejścia w życie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie szczegółowych warun- ków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działa- nia „Grupy producentów rolnych” objętej Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 (Dz. U. Nr 81, poz.

550) składają wnioski o przyznanie pomocy w terminie do dnia 31 grudnia 2007 r.

Dyrektor oddziału regionalnego ARiMR, właściwego ze względu na siedzibę grupy, przyznaje w drodze decyzji administracyjnej pomoc finansową, w terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku o przyznanie pomocy finansowej.

W odniesieniu do wniosków o przyznanie pomocy finansowej dla grup producentów rolnych złożonych w 2007 r. decyzje w sprawie przyznania pomocy wydawane będą od dnia zatwierdzenia przez Komisję Europejską tego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013..

Etap II – złożenie przez grupę producentów rolnych wniosku o płatność w ciągu 30 dni po zakończeniu danego roku działalności (tj. 12 miesięcy od dnia wydania decyzji

o wpisaniu grupy do rejestru przez właściwego marszałka wo- jewództwa). Dyrektor oddziału regionalnego ARiMR przyznaje środki finansowe w drodze decyzji administracyjnej, w terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku o płatność. Wypłaty pomocy za dany okres dokonuje się w terminie 60 dni od dnia, w którym decyzja stanie się ostateczna. W okresie objętym wsparciem grupa może złożyć 5 wniosków o płatność.

Do wniosków grupa powinna dołączyć następujące do- kumenty:

Etap I - zaświadczenie marszałka województwa o wpisie grupy do rejestru, wydane nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy finansowej.

Etap II - zaświadczenie marszałka województwa o wpisie grupy do rejestru, wydane nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku o płatność oraz wykazy faktur VAT i rachunków, uporządkowanych w ujęciu chronologicznym, potwierdzające:

a) przychody netto grupy ze sprzedaży produktów lub grupy produktów, ze względu na które grupa została utworzona, b) wartość i ilość dostarczonych grupie produktów lub grupy pro-

duktów przez poszczególnych jej członków,

c) przychody netto grupy ze sprzedaży produktów lub grupy pro- duktów, ze względu na które grupa została utworzona, wytworzonych w gospodarstwach jej członków.

Wnioski o pomoc w ramach działania „Grupy producentów rolnych” w ramach PROW na lata 2007-2013 można składać po- cząwszy od 16 lipca 2007 r.

J.K

polityka zbożowa biuletyn informacyjny KFPZ

(13)

13

Podczas konferencji „Jakość Paliw w Polsce i Unii Eu- ropejskiej” zorganizowanej przez Urząd Ochrony Kon- kurencji i Konsumentów w dniach 5-6 września 2007 mówiono o znaczeniu i kierunkach rozwoju biopaliw.

Zwracano uwagę na znaczenie monitorowania ich jakości oraz prezentowano możliwe źródła i ich rolę w wytwa-

rzaniu biomasy.

Historia biopaliw sięga XIX wieku. W czasach, kiedy były niepoli- czalne zasoby ropy naftowej, nikt nie zawracał sobie głowy zagadnieniem biopaliw. W dobie dzisiejszej takie myślenie jest nierealne.

Biopaliwa to nasza przyszłość i im prędzej i z większą łatwością wdrożymy program biopaliw, tym łatwiej gospodarka przeżyje załamanie rynku ropy naftowej. Niemniej ważne jest zmniejsze- nie zależności od ropy naftowej i gazu ziemnego, których cena – ze względu na pochodzenie często z niestabilnych politycznie regionów – może się gwałtownie wahać, a zapasy będą się wy- czerpywać. W ostatnim czasie ropa naftowa wyraźnie zdrożała, na amerykańskiej giełdzie NYMEX jej cena przekroczyła historycz- ny rekord 80 dolarów za baryłkę.

Biomasa do produkcji biopaliw uznawana jest za odnawialne źródło energii o największych zasobach. Produkcja energii w tym syste- mie jest ponadto na tyle tania, że może konkurować z paliwami kopalnymi. Może być wykorzystywana do celów energetycznych w procesach bezpośredniego spalania biopaliw stałych, gazowych lub przetwarzana na paliwa ciekłe, zarówno do produkcji energii elektrycznej, jak i cieplnej. Biomasą może być alkohol używany jako dodatki do paliw silników gaźnikowych lub olej roślinny jako doda- tek do oleju napędowego.

Prezydent Lech Kaczyński podpisał ustawę o biopaliwach i kompo- nentach ciekłych, która weszła w życie 1 stycznia 2007. Na jej mocy w Polsce możliwa będzie legalna produkcja i dystrybucja paliw z su-

rowców i odpadów rolnych. Stwarza to szansę powstania nowych miejsc pracy, a Polska zrealizuje, chociaż w części ekologiczne zalecenia Unii Europejskiej. Według nich określony procent energii produkowanej w państwach członkowskich powinien pochodzić ze źródeł odnawialnych. Nowa regulacja przewiduje m.in., poza warunkami dla komercyjnego obrotu takimi paliwami, także możli- wość produkcji przez rolników wyłącznie na własne potrzeby.

Według zaleceń Komisji Europejskiej z roku 2003

„W sprawie wsparcia użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych” jesteśmy zobowiązani do 5,75% udziału biokomponentów w rynku paliw trans- portowych w 2010 r. oraz 10% udziału w 2020 r. Obecnie to zaledwie 1%.

Aby wypełnić te zalecenia niezbędne będzie znaczne zwiększenie produkcji biomasy. Biopaliwa są odnawialnymi źródłami energii, w odróżnieniu od paliw kopalnych takich jak ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel czy też paliwa jądrowe. W pewnym stopniu biomasa jest magazynem energii pochodzącej ze słońca. Duże znaczenie będzie miało zagospodarowanie terenów wcześniej odłogowanych.

Mamy w Polsce sporo pól, które w ostatnich latach były wyłączane z uprawy w gospodarstwach, które nie miały zbytu na surowce rolnicze wykorzystywane do celów żywnościowych. 13 września 2007 Komisja Europejska zaapelowała do państw członkowskich, aby pozwoliły rolnikom na uprawianie części zablokowanych wcze- śniej nieużytków. Grunty te mogą być użytkowane przez gorzelnie przerabiające surowce rolnicze na spirytus zużywany przez prze- mysł paliwowy oraz agrorafinerie produkujące estry z oleju rzepa- kowego, a także zakłady energetyczne przetwarzające biomasę.

Bioetanol to odwodniony alkohol etylowy, który może być otrzy- mywany z produktów roślinnych, takich jak zboża, ziemniaki, buraki

Biopaliwa

Biopaliwa stałe Do biopaliw stałych zaliczamy słomę, specjalne gatunki roślin (ślazowiec pensylwański, wierz-

ba krzewiasta, róża bezkolcowa) i wiele innych gatunków roślin.

Biopali- wa płynne W drugiej grupie ważne znaczenie ma produkcja biodiesla z olejów roślinnych oraz stosowanie dodatku do benzyny w postaci alkoholu

etylowego (bioetanolu).

biuletyn informacyjny KFPZ biopaliwa

(14)

14

cukrowe itp. Może być on stosowany jako paliwo samochodowe w specjalnie przystosowanych silnikach, lub jako mieszanina z ben- zyną.

W latach 2004-2006 procentowy udział surowców wyko- rzystywanych do produkcji spirytusu surowego wynosił dla zbóż 72-82%, melasu buraczanego 10-19%, ziemnia- ków 2-4,5%, innych 3-4%.

Procentowy udział zapotrzebowania na bioetanol w rynku zbóż przy założeniu produkcji na poziomie 28 mln ton/rok w roku 2007 wynosi około 1,66%, a prognoza na rok 2010 to około 3,97%.

Z ziarna żyta i pszenicy zebranego z 1 hektara można otrzymać około 800 (żyto) do około 1400 l/ha (pszenica) etanolu. Do produkcji bioetanolu można wykorzystać zboże gorszej jakości, które nie spełnia norm żywieniowych. Ma to szczególne znaczenie w latach o gorszym przebiegu pogody, np. zbyt mokrych.

Do kategorii biopaliw możemy zaliczyć: metanol bezwodny, etanol bezwodny (oba komponenty zastępują benzynę). Metanolowe lub etanolowe estry wyższych nienasyconych kwasów tłuszczowych (zastępuje olej napędowy). Odpowiednie mieszaniny etanolu (metanolu) z ETBE lub innymi węglowodorami otrzymywanymi w syn- tezie procesu typu MOBIL.

Bardzo duże znaczenie ma monitorowanie jakości paliw ciekływ i biopaliw ciekłych. Reguluje to Rozporządzenie Ministra Gospo- darki i Pracy z dnia 8 września 2006 roku, „W sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych”, oraz z dnia 22 stycznia 2007 r., „W sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych stoso- wanych w wybranych flotach oraz wytwarzanych przez rolników na użytek własny”.

Na rynku dostępne są następujące rodzaje paliw:

paliwa ciekłe – benzyna silnikowa i olej napędowy = max. 5%

biokomponentów,

biopaliwa ciekłe: estry stanowiące samodzielne paliwo oraz olej napędowy zawierający 20% estrów,

biopaliwa ciekłe stosowane w wybranych flotach oraz wytwa- rzane przez rolników na użytek własny.

Do cech określających jakość zaliczamy:

dla benzyny głównie to: LO, gęstość, zawartość związków siarki, zawartość benzenu,

dla olejów napędowych główne parametry to: LC, gęstość, zawartość związków siarki (wszystkie paliwa tradycyjne poza specjalnymi gatunkami zawierają związki siarki oraz benzen).

Istotnym zagadnieniem dotyczącym produkcji benzyny z etanolu są koszty produkcji. Będą one zależały od technologii produkcji, ale również od kosztów wytwarzanych surowców i energii. Do otrzymania 1 dm3 spirytusu potrzeba 3,0 - 3,3 kg zbóż, 12,5 kg ziemniaków, 12,5 kg buraków cukrowych oraz około 3,3 kg melasy.

Wady i zalety biopaliw (tab. 1)

W USA dopuszcza się stosowanie albo 10% dodatku etanolu do benzyny albo stosowanie paliwa E85, stanowiącego w 85%

etanol. Wiele zakładów produkujących samochody m.in. Ford oraz Chrysler produkują silniki przystosowane do tego rodzaju paliwa.

Unia Europejska argumentuje wprowadzenie biopaliw do produkcji zapewnieniem poprawy bezpieczeństwa energetycznego oraz przeciwdziałaniu wzrostowi zanieczyszczenia środowiska.

Są to istotne argumenty, które pomogą wyznaczyć kierunek zmian w tej dziedzinie.

Dr inż. Wiesława Piotrowska KFPZ

tab. 1. Wady i zalety biopaliw.

Zalety Wady

Po pierwsze stosowanie biopaliw oszczędza silnik zmniejszając ilość nagaru (osad pojawiający się na ścianach komory spalania i denku tłoka w silnikach spalinowych) oraz korozję elementów silnika.

Po drugie stosowanie biopaliw zmniejsza korozję układu wydechowe- go.

Po trzecie biopaliwa są bardziej przyjazne środowisku przyrodniczemu niż tradycyjne paliwa.

A w końcu oszczędzamy pieniądze oraz zmniejszamy zależność rynku od importu.

W przypadku mieszanin metanolowych (lub czystego metanolu) wysoka toksyczność par.

W przypadku stosowania czystych alkoholi, zbyt wysoka zawartość tlenu w układzie, wynika z tego konieczność regulacji stosunku paliwo/powietrze.

Dodatkową wadą jest możliwość nadmiernej emisji tlenków azotu przy nadmiernym stężeniu tlenu w komorze spalania.

biuletyn informacyjny KFPZ biopaliwa

(15)

15

biuletyn informacyjny KFPZ rynek zbóż

Krajowa Federacja Producentów Zbóż na podstawie przeprowadzonej wśród naszych członków szczegóło- wej analizy, szacuje zbiory zbóż w Polsce na poziomie 24,4 mln ton (z kukurydzą około 26,3 mln. ton). Tego- roczne zbiory są o 1,5% wyższe od średniej z ostatnich sześciu lat i o około 16% wyższe w stosunku do bardzo niskich zbiorów w 2006 roku. Nie są jednak tak wysokie jak podaje wiele mediów, w tym GUS.

W większości województw rolnicy określają zbiory zbóż oraz ich jakość jako zadowalające. Jedynie w województwach północ-

nych naszego kraju zaznaczyło się obniżenie plonów w stosunku do 2006 r. W województwie zachodnio-pomorskim nawet o 15%, przy czym największe obniżenie plonów stwierdzano dla upraw jęczmienia. W województwie pomorskim sytuacja kształtowała się w zależności od regionu. Najmniej w stosunku do roku 2006 plonowały zboża w rejonie Żuław Wiślanych, gdzie obserwowano obniżanie plonów w granicach 10-15%. Rolnicy obniżenie plonowania na północy kraju tłumaczą, po pierwsze dłuższym sezonem wegetacyjnym zbóż (gdzie ich dojrzewanie do pełnej dojrzałości było opóźnione) i dodatkowo pojawiające się opady deszczu i zalegająca na polach woda uniemożliwiały zbiór w odpowiednim terminie.

Przeciętne zbiory - rekordowe ceny

Sytuacja na polskim rynku zbóż

Tab. 1. Zbiory zbóż w Polsce w latach 1991-2007.

LATA powierzchnia

tys. ha plon dt/ha zbiór tys. t

1991-1995 8423,6 27,9 23479,0

1997 8780,1 28,4 24933,7

1998 8714,5 30,5 26604,4

1999 8549,1 29,3 25090,6

2000 8599,9 24,8 21343,9

1996-2000 8650,6 28,4 24573,9

2001 8541,0 29,9 25539,7

2002 7939,0 31,3 24875,6

2003 7769,7 27,6 21463,0

2004 7913,0 34,4 27219,6

2005 7916,8 31,5 24900,3

2006 7991,4 25,6 20453,0

2007 - szacunek KFPZ 7980,0 30,6 24435,0

Źródło: GUS oraz szacunek własny.

Tab. 2. Zbiory poszczególnych gatunków w latach 2005-2007.

GATUNEK ROK 2005 ROK 2006 ROK 2007

PSZENICA Pow ier zchnia

tys. ha 2218,1 2215,0 2245,0

Plon dt/ha 39,5 35,8 38,4

Zbiór tys. ton 8771,1 7937,7 8630,0 ŻYTO Pow ier zchnia

tys. ha 1415,3 1400,0 1390,0

Plon dt/ha 24,1 23,4 23,0

Zbiór tys. ton 3404,3 3276,0 3200,0 JĘCZMIEŃ Pow ier zchnia

tys. ha 1113,1 1135,0 1135,0

Plon dt/ha 32,2 29,0 31,6

Zbiór tys. ton 3581,2 3291,0 3585,0 OWIES Pow ier zchnia

tys. ha 539,2 555,0 565,0

Plon dt/ha 24,6 23,0 25,3

Zbiór tys. ton 1324,4 1276,0 1430,0 PSZENŻYTO Pow ier zchnia

tys. ha 1194,5 1220,0 1210,0

Plon dt/ha 32,7 29,2 29,8

Zbiór tys. ton 3902,9 3561,0 3610,0 MIESZANKI

ZBOŻ. Pow ier zchnia

tys. ha 1436,4 1435,0 1435,0

Plon dt/ha 27,3 24,3 27,7

Zbiór tys. ton 3916,4 3493,0 3980,0 OGÓŁEM Pow ier zchnia

tys. ha

7916,8 7960,0 7980,0

Plon dt/ha 31,5 28,7 30,6

Zbiór tys. ton 24900,3 22836,0 24435,0 Źródło: GUS oraz szacunek własny.

(16)

16

Porównując tegoroczne zbiory z poprzednim sezonem należy pamiętać, że w roku 2006 panowały wyjątkowo niekorzystne warunki pogodowe, które spowodowały najniższe zbiory w Pol- sce w ostatnich 10 latach. Obecne zbiory możemy przyrównać z rokiem 2005, kiedy to zebrano niespełna 25 mln ton. Jednakże wtedy weszliśmy w sezon zborów z dużymi zapasami oraz zado- walającymi zborami zbóż w Europie i na Świecie. W 2005 r. producenci zbóż mogli za swój towar otrzymać maksymalnie 400 zł, co w żaden sposób nie dawało opłacalności tej produkcji. Pomi- mo przeciętnych zbiorów producenci nie mieli żadnego wpływu na poziom cen. Rok 2006 z powodu suszy a następnie obfitych deszczów pod koniec żniw przyniósł zbiory na dramatycznie niskim poziomie. Jednak przetwórcy i firmy skupowe zasłaniając się zapasami nie tylko polskimi, ale i unijnymi nie chcieli zaoferować producentom zbóż już w trakcie trwania żniw dobrych cen. Jak się jednak szybko okazało polskie zapasy nie zaspokoiły zapotrzebowania rynku i konieczny był import, a ceny przekraczały nawet do 700 zł.

W bieżącym sezonie krajowe zapotrzebowanie na zboże bę- dzie niższe (o 0,7 mln ton) niż w poprzednim sezonie i może ukształtować się na poziomie 26,3 mln ton. Eksperci przewidują, że mimo niższego zużycia, w bilansie zbóż wystąpi niedobór ziarna, zwłaszcza konsumpcyjnego i widać wyraźnie, że będzie potrzebny import.

Zapasy początkowe szacowane na początku sezonu 2007/2008 na poziomie ok. 0,3 mln t, (wobec 3,5 mln t w poprzednim sezonie) oraz zbiory w 2007 roku nie pokryją zapotrzebowania krajowego na zboża, które obecnie, w wyniku niższych cen niż w innych krajach europejskich jest przedmiotem eksportu. Jednak dynamika eksportu ulega zahamowaniu wraz ze wzrostem cen na polskim rynku, które jak do tej pory są jednymi z najniższych w Europie.

W bieżącym sezonie przetwórcy licząc się z wysokimi kosztami importu zbóż oraz zapowiedziami niskich zbiorów w Europie już w żniwa proponowali producentom za pszenicę cenę powyżej 550 zł. Dalsze informacje o słabych zbiorach oraz brak potencjalnych miejsc, z których można by przywieść zboże, powodowało dalszy systematyczny wzrost cen.

Ceny skupu pszenicy konsumpcyjnej utrzymują się na bardzo wysokim poziomie.

We wrześniu średnia oferowana cena za pszenicę konsumpcyjną przekroczyła 800 zł i była o 37% wyższa niż w ubiegłym roku.

Jednak producenci, którzy mogą zaoferować duże partie dobrej jakościowo pszenicy są w stanie otrzymać nawet 900 zł. Tak wy- sokiego poziom cen zbóż nie pamięta polski rynek.

Dalszy wzrost cen zbóż będzie uzależniony od tendencji świato- wych i ilości ziarna, jakie pozostanie w naszym kraju, gdyż duże partie towaru eksportowane są do Niemiec, a nawet na Węgry.

Należy podkreślić, że dalszy wzrost cen jest niebezpieczny dla rynku. Możliwość wzrostu cen zbóż do 1000 zł może spowo- dować znaczne ograniczenie produkcji zwierzęcej w europie,

Wykres 1. Ceny pszenicy w latach 2003 - 2007.

Źródło: Na podstawie GUS oraz własne dane.

rynek zbóż

(17)

17

a także spożycie na inne cele. To z kolei może doprowadzić do wzrostu podaży zbóż, a następnie obniżenia ich cen.

Uwzględniając aktualną i przewidywaną sytuację podażowo- -popytową zespół ekspertów, powołany przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego ocenił, że przeciętne ceny skupu zbóż do marca 2008 r. będą znacząco wyższe niż przed rokiem i mogą ukształ- tować się na następującym poziomie:

grudzień 2007 r. marzec 2008 r.

Pszenica ogółem

zł/t 820-870 830-890

Pszenica

konsumpcyjna* zł/t 860-910 870-930

Żyto zł/t 680-720 700-750

*dotyczy przewidywanych cen w transakcjach giełdowych

Julita Szychowska KFPZ

Wykres 2. Wzrost cen pszenicy, jęczmienia i żyta w okresie żniw 2007.

Źródło: Dane KFPZ uzyskanie z 20 firm skupowych.

W badanej grupie punktów skupowych średnia cena za pszeni- cę konsumpcyjną na dzień 17 września 2007 r. wynosi 834 zł i jest o 2,8% wyższa w stosunku do cen w poprzednim tygodniu i o 32,4% w stosunku do ceny z 23 lipca br.

Cena żyta od początku żniw wzrosła o 33,6%

i wynosi średnio 723 zł,

a cena jęczmienia wzrosła o 31,3% i wynosi 709 zł.

(18)

18

rynek zbóż

(19)

19

(20)

20 Notowania zbó ż

rynek zbóż biuletyn informacyjny KFPZ

Tendencja cenowa na giełdzie MATIF na pszenicę konsumpcyjną

28.06.07 09.08.07 20.0

9.07 305

285 265 245 225 205 185 165 145 125 105

Tendencja cenowa na giełdzie w Budapeszcie na pszenicę konsumpcyjną

72000 67000 62000 57000 52000 47000 42000 37000 32000 27000 22000

28.06.07 26.07.07 23.08.07 20.09.07

Średnie ceny pszenicy konsumpcyjnej w wybranych krajach europejskich

1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200

17.06.2007 15.07.2007 26.08.2007

Ceny pszenicy w polskich przedsiębiorstwach

1000 900 800 700 600 500 400 300 200

konsumpcyjna paszowa

cena [zł]

16.07.2006 13.08.2006 10.0 9.200

6

08.10.2006 05.11.2006 03.12.2006 31.12.2006 28.01.2007 04.03.2007 01.04.2007 29.04.2007 27.05.2007 24.06.2007 05.08.2007 16.09.2007

Źródło: Wiadomości zbożowe na podstawie Komunikatów Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi

(21)

21

Światowy bilans zbóż

Opierając się na ostatnich doniesieniach, można stwier- dzić, że we wrześniu nastąpiło pogorszenie sytuacji na światowym rynku pszenicy. Wynikało to głównie z niekorzystnych prognoz zbiorów w Australii. Prognozy IGC (Międzynarodowej Rady Zbożowej) zostały jednak zwięk- szone w stosunku do poprzedniego miesiąca z powodu bardzo dobrych zbiorów kukurydzy w USA i Brazylii.

Według IGC światowe zbiory zbóż w sezonie 2007/08 mogą wynieść 1,655 wobec 1,565 mln ton w sezonie 2006/07, w Unii Europejskiej zbiory zbóż wyniosą 256,5 wobec 263,8 mln ton poprzednio (wg Komisji Europejskiej).

Jak dotychczas największe straty zanotowano w do- tkniętych suszą Bułgarii, Rumunii i na Węgrzech. Oprócz tego nadmierne opady spowodowały straty w zbiorach również w krajach Europy Zachodniej. W wyniku rewizji w górę szacunków zbiorów pszenicy w Kazachstanie poprawiła się sytuacja rynkowa w tym rejonie. Aczkolwiek podaż zbóż w całej WNP jest dużo niższa od ubiegłorocznej, z powodu znacznego spadku zbiorów na Ukrainie. Dobre zbiory kukurydzy w USA spowodowały wzrost szacunków dla całej Ameryki Północnej i Środkowej, pomimo niekorzystnych szacunków dla Ka- nady. Korzystne warunki agro-klimatyczne w Ameryce Południowej spowodowały, że prognozy dotyczące plonów pszenicy w Argentynie przedstawiały ich wzrost, stwierdzono także zwiększenie plonowania kukurydzy w Brazylii. Natomiast za sprawą rekordowej produkcji zbóż w Chinach zwiększą się zbiory w Azji. Zbio- ry zbóż w Afryce szacuje się nieco poniżej poziomu z ubiegłego roku.

Prognozy IGC dotyczące zużycia zbóż w sezonie 2007/08 w stosunku do ostatniego miesiąca zostały nieznacznie obniżone. Tym niemniej w porównaniu z poprzednim sezonem światowe zużycie zbóż może zwiększyć się o 46 mln ton do 1,669 mln ton.

Wzrost ten wynika z rosnącego popytu produkcji etanolu. Należy jednak zauważyć, że pomimo wzrostu cen ropy naftowej i olejów, rosnące koszty zakupu surowca do produkcji etanolu powodują stopniowy spadek zainteresowania zbożami do tego celu. W re- zultacie prognozy światowego zużycia zbóż do produkcji etanolu z miesiąca na miesiąc ulegają redukcji. Obecnie przewiduje się, że w tym sektorze zostanie przetworzone około 105 mln ton zbóż (z tego 83,8 mln ton w USA), tj. o około 40 mln ton więcej niż w sezonie 2006/07. Jednocześnie wzrost podaży kukurydzy w USA będzie głównym czynnikiem powodującym wzrost spa- sania (739 mln ton ziarna, wobec 737 mln ton w poprzednim sezonie).

Zapasy końcowe pięciu głównych eksporterów są prognozo- wane na 88 mln ton, czyli o 5 mln ton mniej niż przed rokiem.

W USA oczekiwany jest wzrost poziomu zapasów o 9 mln ton, ale w UE może dojść do ich zmniejszenia o 11 mln ton (o jedną trzecią). Mniejsze spadki mogą wystąpić w Australii i Kanadzie.

Poziom światowych zapasów może wynieść 244 mln ton wobec 258 mln ton w sezonie 2006/07.

Sytuacja na światowym rynku zbóż w sezonie 2007/08

Świat Unia Europejska

2000

1500

1000

500

0

1, 565

2006 2007

1, 665

mln ton

300

200

100

0

2006 2007

263,8

256,6

mln ton

(22)

22

rynek zbóż

Zbiory zbóż u głównych producentów w UE

Spośród krajów UE wzrost zbiorów zbóż w stosunku do poprzedniego roku zanotowano w Hiszpanii oraz krajach bałtyckich (Łotwa, Estonia).

Bardzo duże straty wystąpiły na Bałkanach (Bułgaria i Rumunia).

Zbiory pszenicy w UE-27 są oceniane na 114,7 wobec 116,7 mln ton w 2006 r. ( spadek o 2%).

Największy będzie spadek zbiorów kukurydzy (o 13% do 46,2 wobec 53 mln ton). Z kolei produkcja jęczmienia i żyta zwiększy się do odpowiednio 8,1 i 57,7 mln ton, tj. o 24 i 3%. Zbiory zbóż ogółem wyniosą 257,0 mln ton i będą o 1% mniejsze niż w 2006 r.

Niemcy

We wrześniu niemieckie ministerstwo rolnictwa opublikowało nowe dane dotyczące plonów i zbiorów zbóż w 2007 r. W niemal wszystkich landach zbiory były gorsze. Wg tych szacunków zbiory zbóż były nastę- pujące:

pszenica – 20,97 mln ton (22,37 mln ton w 2006 r.);

jęczmień – 10,48 mln ton (11,97 mln ton);

kukurydza – 3,47 mln ton (3,22 mln ton);

żyto – 2,74 mln ton (2,64 mln ton);

zboża ogółem – 40,62 mln ton (43,47 mln ton).

Niekorzystna pogoda w okresie żniw spowodowała spadek jakości ziarna. Średnia wartość liczby opadania Hagberga dla pszenicy wynosi 294 sekund wobec 345 w poprzednim roku. Nieznacznie niższa jest za- wartość glutenu (28,8 wobec 29,8% poprzednio). Podobnie w przypadku żyta, z tym że różnica na niekorzyść jest jeszcze większa.

Francja

Zbiory zbóż we Francji w 2007 r. wyniosły 59,92 mln ton wobec 60,96 mln ton w poprzednim roku. Zmniejszyły się zbiory wszystkich zbóż za wyjątkiem pszenżyta i kukurydzy. Największy był spadek zbiorów jęczmienia (o około 5%). Produkcja głównych gatunków zbóż była na- stępująca:

pszenica – 32,42 mln ton (33,33 mln ton w 2006 r.);

jęczmień – 9,65 mln ton (10,4 mln ton);

kukurydza – 13,22 mln ton (12,90 mln ton);

pszenżyto – 1,70 mln nton (1,68 mln ton).

Co prawda nie ma jeszcze dokładnych danych dotyczących jakości, ale na podstawie otrzymywanych doniesień, można stwierdzić, że jest ona znacznie gorsza niż w poprzednim sezonie.

Węgry

Węgierskie ministerstwo rolnictwa ocenia zbiory zbóż w 2007 r.

na 9,93 mln ton wobec 14,22 mln ton w 2006 r. Zbiory pszenicy wyniosły 4,01 mln ton (4,36 mln ton w 2006 r.). Kukurydzy zebrano 4,22 mln ton (4,54 mln ton w roku ubiegłym). Niewielki był spadek zbio- rów jęczmienia (1,06 wobec 1,08 mln ton).

Słowacja

Słowackie służby statystyczne oszacowały tegoroczne zbiory na 3,00 mln ton wobec 2,93 mln ton w poprzednim roku. Zwiększyły się zbiory pszenicy i jęczmienia (odpowiednio 1,44 i 0,70 mln wobec 1,34 i 0,64 mln ton w 2006 r.). Mniejsze były zbiory kukurydzy (0,73 wobec 0,83 mln ton).

Wiesław Łopaciuk

Krajowa Federacja Producentów Zbóż

Wpisowe 10 zł

Zapraszamy do członkostwa w Federacji !

Wstępując już dziś

do naszej Federacji otrzymasz bezpłatnie:

Książkę pt: „Technologia produkcji pszenicy ozimej”

Zbożową mapę świata

Wiadomości zbożowe - e-mail raz w tygodniu biuletyn „Świat zbóż” - 3 razy w roku