1
SPIS ZAW ARTOŚCI TECZKI —
1/1. Relacja \ł U- $ V5 . / - P
I/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora -— ,
I/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora —
III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.
III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r.
III/5 - inne...
IV. Korespondencja —
111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora <J k
V. Nazwiskowe karty informacyjne 'J
VI. Fotografie |?
aT<W-
2
3
v W - V 2 . | ° £
Janina Maria BURHARDTÓWNA - *» s 1 t tn
01-10-23
Urodziła się w 1883r. w rodzinnym majątku Podgaj pod Kiejdanami jako córka Michała i Antoniny Bogumiły z Medekszów.
Jej ojciec w 1863r., będąc lekarzem armii rosyjskiej, pomagał powstańcom styczniowym, za co został uwięziony i następnie zesłany do Ufy z pozbawieniem prawa wykonywania zawodu lekarskiego. Wrócił z zesłania w 1878r.
Janina po ukończeniu studiów malarskich w Warszawie poświęciła się działalności oświatowej i społecznej, a w końcu także niepodległościowej w Podgaju i okolicach. Organizowała tajne polskie szkoły dla dzieci i kursy dla dorosłych, redagowała i propagowała nielegalne polskie wydawnictwa. W czasie I wojny światowej pełniła funkcję komendantki placówki POW w Podgaju. Organizowała dwory i okoliczne wsie, zbierała wiadomości, wysyłała z nimi kurierów do Wilna i Warszawy, wyprawiała ochotników do Wojska Polskiego. Jednocześnie wydawała redagowane w Kownie pismo
„Strzecha” rozchodzące się w ilości 7 tysięcy egzemplarzy. Współpracowała z „Dniem Kowieńskim” i wileńskimi „Kresami”. W 1920r. razem z matką i młodszą siostrą Jadwigą broniła dworu w Podgaju przed szaulisami. Wszystkie trzy zostały wtedy aresztowane przez Litwinów i na krótko uwięzione w Kiejdanach. Po uwolnieniu wyjechała do Wilna.
Dekretem Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza z dnia 20 listopada 1922r. została pośmiertnie odznaczona Orderem Virtuti Militari V klasy ( nr k. 5851).
W Warszawie została przyjęta na audiencji przez Józefa Piłsudskiego i złożyła mu raport ze swej działalności.
Po powrocie na Litwę kowieńską ponownie uwięziona, lecz z braku konkretnych dowodów działalności antylitewskiej wyszła na wolność. Niebawem jednak, gdy władze litewskie uzyskały mocniejsze poszlaki została uwięziona po raz trzeci. Starania rodziny i interwencja władz polskich spowodowały, że zwolniono ją. Mimo wszystko zamierzała pozostać na Litwie kowieńskiej i prowadzić dalej działalność na rzecz Polski. Wskutek perswazji rodziny zdecydowała się jednak na wyjazd do Wilna. Nie wróciła już jednak żywa do Polski. W drodze do kraju, schorowana, zmarła w dniu 12 grudnia 1924r.- w sanatorium pod Rygą. Została pochowana na wileńskiej Rossie, obok grobu ojca, gdzie też spoczywają prochy jej matki i zmarłego w wieku 8 lat braciszka Wacława. W czerwcu
193 lr. została odznaczona pośmiertnie Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
4
Także rodzeństwo Janiny Burhardtówny położyło duże zasługi w walce 0 niepodległość Polski. Starsza siostra Józefa Emilia, która zmarła młodo w 1909r.
uczestniczyła w tajnym nauczaniu w Wilnie i w Podgaju. Jadwiga, zamężna za Stanisławem Biberstein-Machnickim, w okresie międzywojennym pracowała społecznie w wielu organizacjach. Brat Mieczysław, komandor carskiej, a następnie polskiej marynarki wojennej, kawaler orderów św. Włodzimierza IV klasy, Legii Honorowej 1 Polonia Restituta, w okresie międzywojennym był m.in. komendantem portu wojennego w Modlinie. Drugi brat, Aleksander, absolwent prawa na Uniwersytecie w Dorpacie, w okresie I wojny światowej służył w armii carskiej, a następnie w 1 Korpusie Polskim na Wschodzie gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego. W okresie międzywojennym był adwokatem w Wilnie oraz społecznikiem - radnym Miasta Wilna, członkiem Zarządu Polskiej Macierzy Szkolnej, członkiem Zarządu „Sokoła”, sekretarzem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Żona Aleksandra, Janina z Węsławskich to znana działaczka Polskiego Białego Krzyża, przewodnicząca Narodowej Organizacji Kobiet oraz autorka szeregu artykułów w Dzienniku Wileńskim. Stanisław, także oficer armii carskiej, a następnie dowborczyk oraz uczestnik wojny polsko - bolszewickiej i polsko - litewskiej, jako kapitan rezerwy dostał się do niewoli sowieckiej i zginął w Katyniu. Stefan, harcerz peowiak w Wilnie, w latach 1918 - 1920 służył jako podporucznik w 13 - tym, 201 - szym i 6 - tym pułkach ułanów. Był absolwentem Uniwersytetu Wileńskiego i studiów bibliotekoznawczych w British Museum. W okresie międzywojennym, od 1928r., pracował jako doktor filozofii i asystent - bibliotekarz na Uniwersytecie Stefana Batorego, a od 1934r. jako kierownik Biblioteki Państwowej im. Wróblewskich w Wilnie. Po II wojnie światowej mieszkał w Toruniu i pracował tam na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości.
Janina Burhardtówna miała jeszcze siostrę Gabrielę Adelę, ur. w 1882r. lecz zmarłą w wieku niespełna dwóch lat.
Źródła:
CA W, syg. KN 10. X. 1931.
Brensztejn M., Burhardtówna Janina, PSB, t. 3, Kraków 1937, s. 137.
Chodakow H., Burhardt Michał Inocenty, PSB, t. 3, Krakowi937, s. 137.
Gieysztor J., Pamiętniki, t. II, Wilno 1913, s. 288.
Gulbinowa E., Janina Burhardtówna, w: „Słowo” (wileńskie), nr 112/1934.
Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000, s. 63.
5
Łoza S., Czy wiesz kto to jest ?, Warszawa 1938, s. 87- 88.
Małachowicz E., Cmentarz na Rossie w Wilnie, Wrocław 1993, s. 292.
Wesołowski Z.P., Order Virtuti Militari i jego kawalerowie, Miami 1992,s. 230.
Włodarski A., Burhardtowie, Warszawa 1933, s. 3 - 5.
6
|> S H W - \ KL
Janina Maria BURHARDTÓWNA - 4^> $ -fi? 03
Urodziła się w 1883 r. w rodzinnym majątku Podgaj pod Kięjdanami jako córka Michała i Antoniny Bogumiły z Medekszów.
Jej ojciec w 1863 r., będąc lekarzem armii rosyjskiej, pomagał powstańcom styczniowym, za co został uwięziony i następnie zesłany do Ufy z pozbawieniem prawa wykonywania zawodu lekarskiego. Wrócił z zesłania w 1878 r.
Janina po ukończeniu studiów malarskich w Warszawie poświęciła się działalności oświatowej i społecznej, a w końcu także niepodległościowej w Podgaju i okolicach. Organizowała tajne polskie szkoły dla dzieci i kursy dla dorosłych, redagowała i propagowała nielegalne polskie wydawnictwa. Od wiosny 1919 r. pełniła funkcję komendantki placówki POW w Podgaju. O okolicznościach powstania placówki POW w Podgaju pisze Ignacy Ziemiański w „Pracy kobiet w POW - Wschód”: „W tym czasie [Eugeniusz Olejniczakówski - jeden z organizatorów POW w Wilnie] m.in. wysłał kurjerki Heleną Kościałkowską i Ewą Makowską do Kowna opanowanego przez Niemców. Roztopy wiosenne uniemożliwiły jazdą końmi. Peowiaczki brnąły więc piechotą, grzęznąc w błocie.
W dzień często padał deszcz ze śniegiem, wieczorami były przymrozki. Obuwie i ubranie przemokło. Ciepłej strawy kurierki nie miały. W drodze do Kowna, po czterech dniach wędrówki, na same Święta Wielkanocne dotarły wymęczone peowiaczki do Podgaja pod Kięjdanami, majątku pp. Burhardtów. Pp. Burhardtowie przyjęli peowiaczki bardzo życzliwie. Nakarmili je, ofiarowali im nocleg i wyposażyli na dalszą drogę. Za to otrzymali właściciele radosną dla nich wiadomość, że Wojska Polskie zajęły Wilno. W wyniku postoju kurjerek we dworze w Podgajach powstała tam pod komendą ś.p. Janiny Burhardtówny placówka POW, która należała do najlepiej zorganizowanych i najsprawniej działających. ”
Organizowała dwory i okoliczne wsie, zbierała wiadomości, wysyłała z nimi kurierów do Wilna i Warszawy, wyprawiała ochotników do Wojska Polskiego.
Jednocześnie wydawała redagowane w Kownie pismo „Strzecha” rozchodzące się w ilości 7 tysięcy egzemplarzy. Współpracowała z „Dniem Kowieńskim” i wileńskimi „Kresami”
W 1920 r. razem z matką i młodszą siostrą Jadwigą broniła dworu w Podgaju przed
7
szaulisami. Wszystkie trzy zostały wtedy aresztowane przez Litwinów i na krótko uwięzione w Kiejdanach. Po uwolnieniu wyjechała do Wilna.
Dekretem Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza z 20 listopada 1922 r.
została pośmiertnie odznaczona Orderem Virtuti Militari V klasy ( L. k. 5851).
W Warszawie została przyjęta na audiencji przez Józefa Piłsudskiego i złożyła mu raport ze swej działalności.
Po powrocie na Litwę kowieńską ponownie uwięziona, lecz z braku konkretnych dowodów działalności antylitewskiej wyszła na wolność. Niebawem jednak, gdy władze litewskie uzyskały mocniejsze poszlaki została uwięziona po raz trzeci. Starania rodziny i interwencja władz polskich spowodowały, że zwolniono ją. Mimo wszystko zamierzała pozostać na Litwie kowieńskiej i prowadzić dalej działalność na rzecz Polski. Wskutek perswazji rodziny zdecydowała się jednak na wyjazd do Wilna. Nie wróciła już jednak żywa do Polski. W drodze do kraju, schorowana, zmarła 12 grudnia 1924 r.
w sanatorium pod Rygą. Została pochowana na wileńskiej Rossie, obok grobu ojca, gdzie też spoczywają prochy jej matki i zmarłego w wieku 8 lat braciszka Wacława. W czerwcu
1931 r. została odznaczona pośmiertnie Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
Także rodzeństwo Janiny Burhardtówny położyło duże zasługi w walce 0 niepodległość Polski. Starsza siostra Józefa Emilia, która zmarła młodo w 1909 r.
uczestniczyła w tajnym nauczaniu w Wilnie i w Podgaju. Jadwiga, zamężna za Stanisławem Biberstein-Machnickim, w okresie międzywojennym pracowała społecznie w wielu organizacjach. Brat Mieczysław, komandor carskiej, a następnie polskiej marynarki wojennej, kawaler orderów św. Włodzimierza IV klasy, Legii Honorowej 1 Polonia Restituta, w okresie międzywojennym był m in. komendantem portu wojennego w Modlinie. Drugi brat, Aleksander, absolwent prawa na Uniwersytecie w Dorpacie, w okresie I wojny światowej służył w armii carskiej, a następnie w 1 Korpusie Polskim na Wschodzie gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego. W okresie międzywojennym był adwokatem w Wilnie oraz społecznikiem - radnym Miasta Wilna, członkiem Zarządu Polskiej Macierzy Szkolnej, członkiem Zarządu „Sokoła”, sekretarzem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Żona Aleksandra, Janina z Węsławskich to znana działaczka Polskiego Białego Krzyża, przewodnicząca Narodowej Organizacji Kobiet oraz autorka szeregu artykułów w Dzienniku Wileńskim. Stanisław, także oficer armii carskiej, a następnie dowborczyk oraz uczestnik wojny polsko - bolszewickiej i polsko - litewskiej, jako kapitan rezerwy dostał się do niewoli sowieckiej i zginął w Katyniu. Stefan, harcerz
2
8
peowiak w Wilnie, w latach 1918 - 1920 służył jako podporucznik w 13 - tym, 201- szym i 6 - tym pułkach ułanów. Był absolwentem Uniwersytetu Wileńskiego i studiów bibliotekoznawczych w British Museum. W okresie międzywojennym, od 1928 r., pracował jako doktor filozofii i asystent - bibliotekarz na Uniwersytecie Stefana Batorego, a od 1934 r. jako kierownik Biblioteki Państwowej im. Wróblewskich w Wilnie. Po II wojnie światowej mieszkał w Toruniu i pracował tam na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości.
Janina Burhardtówna miała siostrę Gabrielę Adelę, ur. w 1882 r. lecz zmarłą w wieku niespełna dwóch lat.
3
Źródła:
CAW, syg. KN 10. X. 1931 - Brensztejn M., Burhardtówna Janina, PSB, t. 3, Kraków 1937, s. 137; Chodakow H., Burhardt Michał Inocenty, PSB, t. 3, Krakówl937, s. 137;
Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000, s. 63; Łoza S., Czy wiesz kto to jest ?, Warszawa 1938, s. 87- 88; Małachowicz E., Cmentarz na Rossie w Wilnie, Wrocław 1993, s. 292; Wileński Słownik Biograficzny. Bydgoszcz 2002, s. 44; Wesołowski Z.P., Order Virtuti Militari i jego kawalerowie, Miami 1992,s. 230 - Gieysztor J., Pamiętniki, t. II, Wilno 1913, s. 288; Gulbinowa E., Janina Burhardtówna, w:
„Słowo” (wileńskie), nr 112/1934; Włodarski A., Burhardtowie, Warszawa 1933, s. 3 - 5;
Ziemiański I., Praca kobiet w POW - Wschód, Warszawa 1933, s. 154.
9
jtft.CZ, v (t S Tog^Y '.*!.
V > V e V ' v j i u u f t ^ j u 1>.'/ 6M m ^ V( o io S, cx ^ 0
Sfr'
BURHARDTÓWNA Janina Maria (1883 - 1924) '
-Ja m n a ^ p d Ł iła się w 1883 r. w rodzinnym m ajątku Podgaj k.Kiejdan w pow iecie kow ieńskim jako trzecie z dziew ięciorga dzieci M ichała Innocentego Burhardta h. G rzym ała i A ntoniny Bogumiły z M edekszów. Ojciec Janiny, kiedy jako m łody lekarz odbyw ał służbę w arm ii rosyjskiej, został za pomoc pow stańcom styczniowym skazany na zesłanie w Ufie. W rócił stam tąd w 1878 r. i po roku się ożenił. Burhardtowie kultywowali polskie tradycja patriotyczne, uczestnicząc aktywnie w pracy oświatowej i konspiracji niepodległościowej na Litwie.
Janina m iała talent malarski; uczyła się m alarstw a w W arszaw ie pod kierunkiem prof.
M ieczysław a K otarbińskiego. Po pow rocie do rodzinnego Podgaj a pośw ięciła się pracy społeczno-ośw iatow ej. O rganizow ała tajne nauczanie dzieci i pogadanki oświatow e dla dorosłych, redagow ała i kolportow ała nielegalne polskie wydawnictwa.
W czasie 1 w ojny światowej utw orzyła w Podgaju lokalną placówkę POW i prow adziła przez kilka lat z w ielkim zapałem i oddaniem , jako jej kom endantka, pracę konspiracyjną w warunkach zafrontowych. O rganizow ała działania m ieszkańców okolicznych dw orów i wsi, szczególnie w zakresie zbierania inform acji i utrzym ywania łączności kurierskiej z W ilnem i Warszawą. W ypraw iała również ochotników do W ojska Polskiego.
W 1920 r. w raz z m atką i m łodszą siostrą Jadw igą broniła przed szaulisam i rodzinnego dw oru w Podgaju. W szystkie trzy zostały w ówczas aresztowane i uw ięzione w K iejdanach.
Po zw olnieniu z w ięzienia w yjechała do W ilna i tam przeprow adziła się także cała rodzina Burhardtów.
Dekretem N aczelnika Państwa i N aczelnego W odza z dnia 20 listopada 1922 r. Janina M aria Burhardtów na została odznaczona Srebrnym K rzyżem Orderu W ojennego V irtuti M ilitari za działalność w POW (nr Krzyża 5851). Ej1*' ^
Janina została w W arszaw ie przyjęta na audiencji przez Józefa Piłsudskiego, którem u złożyła raport ze swej działalności otrzym ując słow a zachęty do w ytrw ania w pracy patriotycznej.
M imo zagrożenia powróciła na Litwę kow ieńską i kontynuow ała sw oją działalność.
Powtórnie uw ięziona , została zw olniona z braku konkretnych dow odów działalności antylitewskiej. N adal działała: podróżow ała, prow adząc pogadanki agitacyjne, redagow ała w Kownie popularne pismo „Strzecha rodzinna”, w spółpracow ała z „D niem K ow ieńskim ” i
10
wileńskimi „K resam i”. W tym ostatnim piśm ie opublikow ała tekst „Z rozm yślań w ięźnia kow ieńskiego” („Kresy” nr 2/1923). W ydała też „Jednodniów kę kow ieńską”, W ilno 1923, w której była autorką niemal w szystkich tekstów i ilustracji. Była zw olenniczką i orędow niczką porozum ienia polsko-litew skiego. Po raz trzeci aresztow ana przez władze litew skie została zw olniona dzięki staraniom rodziny i interwencji rządu polskiego. I w ów czas dopiero zdecydowała się na powrót do Polski. Zaw sze drobna i w ątła przypłaciła w ięzienie ciężk ą chorobą - . W drodze do Polski zatrzym ała się w sanatorium w Rydze. Tam zm arła 12 grudnia 1924 r. Została pochow ana w W ilnie na cm entarzu Rossa obok zmarłego w 1907 r. o jc a .jw czerwcu 1931 r. pośm iertnie została odznaczona także Krzyżem N iepodległości z M ieczami^
Spośród rodzeństwa Janiny siostra G abriela i brat W acław zmarli w dzieciństw ie. Siostra Józefa Em ilia ur. 1880 zginęła tragicznie w 1909 r.; Jadw iga M aria , ur. w 1895 r. była zam ężna za Stanisławem B iberstein-M achnickim . Brat A leksander , ur. 1885 r., służył w Korpusie gen/ D ow bór-M uśnickiego, był praw nikiem , adw okatem , radnym m. W ilna, zm arł w 1976 r. w Toruniu; brat M ieczysław , ur. 1887 r., kapitan żeglugi w ielkiej, w Polskiej Marynarce Wojennej dow ódca ORP „W ilia”, zm arł 1965 r.; brat Stanisław , ur. 1889 r. także dowborczyk, uczestnik Sam oobony W ileńskiej, sędzia, zam ordow any w Katyniu; najm łodszy brat Stefan, ur. 1899 r. dr nauk hum ., działacz POW , bibliograf, żołnierz AK, organizator i pierw szy po w ojnie dyrektor Biblioteki Głównej U M K w Toruniu, zm arł w 1991 r.
APAK, T: 3042/WSK; C AW , sygn. KN 10 X 193 1; - - Brensztajn M., Burhardtówna Janina Maria, w: PSB, t. III, s. 137; C hodakow H„ Burhardt M ichał Innocenty w: PSB, t. III, s. 137; Gieysztor J., Pamiętniki , t. II, Wilno 1913, s. 288; G ołębiew ska T., Stefan Burhardt. Rys biograficzny (1899-1991 ), Toruń 2001; Gulbinowa E., Janina Burhardtówna , Słowo (Wilno) nr 112/1934, s. 3; Jackiewicz M., Wileńska Rossa, Olsztyn 1993, s. 129; Katyń. Księga cmentarna..., s. 63; Łoza S., Czy wiesz..., s. 87- 88; Małachowicz E., Cmentarz na Rossie w Wilnie , Wrocław 1993, s. 292; Wesołowski, Order VM....
s. 230 i 476; Wileński Słownik Biograficzny, Bydgoszcz 2002, s. 44; Włodarski A., Burhardtowie, W- wa 1933, s. 3-5; Ziemiański, Praca kobiet..., s. 154
U V O< 2 > 0 v V ______
Burdhardtówna Janina Maria. O \ o ^
- S .
1
-wyjaśnić kio to byli szaulisi. Chodzi o członków litewskiej organizacji -
paramilitarnej o nazwie Związek Strzelecki działającej w latach 1919 -1940 (do czerwca) na Litwie. Jej dowódcą był gen. płk Pranas Saladżis.
11
12
$ 5 3 '
BURHARDT JA N — BURKA GKI ADAM 137i . M j
< $ 5 2
Jan był członkiem. Zginąć m iał według tradycji rodzinnych w bitw ie pod Ostrołęką.
W rękach praw nuka m ec. A leksan dra B urhardta znajdują się dobrze zach ow an e p o rtrety J a n a i Izabeli.
W ł o d a r s k i A ., B urhardtow ie, odb . z herbarza
»Rodzina«, cz. II U zu p ełn ień , W . 1933, 2; W o l a ń s k i A ., W ojna p olsk o-rosyjsk a 1792 r., P. 1922, II 44, 346— 53; S u ł k o w s k i J ., S zczeg ó ły h istoryczn e, P.
1923; R aporty artylerii litew sk iej, zn ajd u jące się w Arch. G łów nym w W arszaw ie i P ań stw o w y m
w W ilnie. L u c ja n Uzięblo
Burhardt Michał łnocenty. (1838— 1907), syn barona Kazimierza i Emilii z Tutakow skich, ur.
się 28 VII, nauki szkolne odbywał w Kiejdanach, Wiłkomierzu i W ilnie, następnie w U niw ersyte
cie dorpackim; studia lekarskie odbyw ał w Mo
skwie i ukończył je z odznaczeniem w r. 1861 w warunkach m aterialnych bardzo ciężkich. W r.
1863 wstąpił jako m łodszy lekarz do mosk. lejb.
drag. pułku. W r. 1863 wraz z Sew. Grossem przemycał dla powstania broń z Prus, a po bitwie pod Cytowianami opatrywał rannych pow stań
ców. W skutek donosu starszego lekarza, że sym patyzuje z powstańcam i, został aresztow any i osadzony w twierdzy D yneburskiej, gdzie ze swej celi rysował rozstrzelanie W ielhorskiego, odbywające się na dziedzińcu w ięziennym (ry
sunek ten znajduje się w zbiorach syn a, dra S te
fana Burhardta w W ilnie). Na rozkaz Murawiewa był zesłany adm inistracyjnie do Orenburga, Ster- litamaku i U fy, z pozbawieniem prawa zajm owa
nia się praktyką, i oddany pod ścisły nadzór po
licji. Zarabiał na życie jako nauczyciel rysunków, zapoznał się też z zegarm istrzostwem i szewiec- twem. Stan ten trwał do r. 1867, tj. do czasu przywrócenia mu prawa w ykonyw ania praktyki lekarskiej. W Sterlitam aku nabył chutor »Litwin- kę«, który był m ałą oazą dla polskich w ygnań
ców. W r. 1878 uzyskał prawo powrotu na Litwę;
następnego roku ożenił się z A ntoniną Bogum iłą' Medekszanką, h. Lis. Zabudował posagow y Pod
gaj pod Kięjdanam i, w ybudow ał dwa domy w W ilnie; był członkiem wielu tow arzystw oświa- towo-społecznych oraz radnym m. W ilna. Miał wpływ dodatni na m łodzież postępow ą w kie
runku uświadamiania narodowego. Od r. 1905 był lekarzem pogotow ia ratunkowego, a na po
sterunku lekarskim odznaczy! się swą bezintere
sownością wobec biednych. Zmarł w W ilnie 29 X II 1907. Mogiłę jego na cm entarzu Rossa zdobi grobowiec, w ykonany przez prof. Bałzukiewicza.
W ł o d a r s k i A ., B urhardtow ie, odb. z herbarza
»Rodzina«, cz. II U zup ełnień, W . 1933, 3; G i e y s z t o r J., P am iętniki, W il. 1913, II 104, 288; a k ta aud y- toriatu potow ego, sztab; nr 118, r, 1863 (A rch . P ań stw , w W ilnie) 44 k arty sp raw y p. t y t . »Dieło o liekarie..
Biłrgardtie«. ’ H e len a Chodakow
Burhardtówna Janina (1883— 1924), działaczka oświatowa i narodowa. Córka Michała i A ntoniny z Medekszów, ur. w maj. Podgaju, pow. kowień
skim. Obok studiów malarskich, od b ytych w Wąr-
K a KM/G© a <)
szawie, od wczesnych lat poświęciła się pracy ośw iatowo-społecznej, prowadzonej konspiracyj
nie za czasów rosyjskich i późniejszej okupacji niem ieckiej. Organizowała w ięc tajne szkoły dla dzieci, kursa dla starszych, pogadanki ośw iatowe dla dorosłych, redagowała i propagowała w ydaw nictwa nielegalne itd. W czasie w ojny światowej wzięła czyn n y udział w akcji niepodległościowej jako kom endantka Polsk. Organizacji W ojskowej, placówki w m ajątku rodzinnym Podgaju, gdzie zogniskowała szeroką działalność. Organizowała dwory ziem iańskie i wsie okoliczne, zbierała w ia
domości, w ysyłała z nimi kurierów do W ilna i W arszawy, wyprawiała ochotników do wojska polskiego itp. Jednocześnie redagowała w yda
wane w Kownie pismo popularne »Strzecha«, roz
chodzące się na wsi w 7.000 egzem pl., i współpra
cowała w »Dniu Kowieńskim« i wileńskich »Kre- sach«. Po krótkotrwałym pierwszym aresztowa
niu w więzieniu kiejdańskim w yjechała do W ilna, gdzie została odznaczona krzyżem virtuti m ilitari.
Po powrocie na Litwę powtórnie uwięziona, z braku dowodów znowu uzyskała wolność, atoli nie na długo, gdyż mocniejsze poszlaki po raz trzeci spowodow ały jej uwięzienie przez w ładze litewskie. Tym razem w yzw oliły ją starania ro
dziny i interwencja rządu polskiego. Schoro
wana, w drodze do Polski, w Rydze 12 X II 1924 zmarła w sanatorium. Pogrzebana w W ilnie na cmentarzu Rossa. Po śmierci m ogiłę jej ozdobiono
»krzyżem niepodległości« z mieczam i.
Jej pióra; Z rozm yślań w ięźnia kowieńskiego.
P rzyczynek do ideologii P. O. W . w L itw 'e (»Kresy«
wileńskie, nr 2 d. 14 I 1923) i Jednodniów ka K o w ieńska (wyjąw szy jeden artykuł), tekst pod pseud. Kiliński i ilustracje J. B-ówny, W il. 1923.
G u l b i n o w a E w a z M akow skich, Jan in a Bur
hardtów na (»Słowo«, W il. 1934, nr 112) i inform acje
rodziny. M ich a ł B ren sztejn
Burian Jan W acław Of 1777), cysters i kapel
mistrz w Mogile pod Krakowem, w aktach nazy
w any też »Bourian«, »Buriański« i »Baworowski«(!).
Jego pochodzenie czeskie jest niewątpliwe. W kla
sztorze mogilskim ^iziałał bez przerwy od r. 1730 także jako kopista wielu utworów m uzycznych, tworzących znaczną część obfitych zbiorów nuto
wych tegoż klasztoru. Zmarł 5 VIII 1777.
C h y b i ń s k i A ., P rzyczyn k i do historii krakow skiej ku ltu ry m uzyczn ej w X V I I i X V I I I w ieku, 4: [ter C isterciense, W ia d o m o śc i M uzvczne«, W. 1925, I 8.
A d o lf C h yb iń ski
Burkacki Adam, f t\O d r o w ^ f syn Adama, po
seł czernihowski, sędzra n>
Pochodził z rodziny, Wywodzącej się z ziemi cie
chanowskiej, lecz osiadłej W.woj. czernihowskim, to też pisał się częsW) »z Burkat«. W r. 1646 był dworzaninem królewskim, a w r. 1653 został cześnikiem czerriihowskim i od tej chwili jako poseł tego województwa brał udział w sejm ach
