Bellwon Feliks

(1)

1

(2)

IS Z A W A R T O Ś C I TECZKI —

tf.:...

J Ł .

a k l

'M .M .Ą . b .

..Oj

...

( h i l l $ Q p .. . 3 eJxXo>.

... ^■

1/1. Relacja

i c . l 8 . 4 - 1

1/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora

1/3. Inne rńateriały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora — —

II. Materiały uzupełniające relację .— .

111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora —

III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. —

III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) — III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. —

III/5 - inne...-— v- IV. Korespondencja

V. Nazwiskowe karty informacyjne < . .

VI. Fotografie

2

(3)

3

(4)

+ *J|

o o

* .

y

,ff- 1 / ^ U M f e

Feliks BelIwon

'

Obywatel b.Wolnego Miasta Gdańska narodowości polskiej,

urodzony 18.01.1924r. w Gdańsku, syn Wiktora i Pauliny z d. Wietek.

Ojciec Wiktor był maszynistą kolejowym Polskiej Kolei Państwowej w Gdańsku.

Członek Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsk. Matka Paulina była zrze

szona w Związku Polek.

Feliks był uczniem polskiej szkoły powszechnej Macierzy Polskiej w Gdańsku, natępnie'uczęszczał do wybuchu wojny do Polskiej Szkoły Handlowej w Gdańsku.

Należał do Harcerstwa.

W dniu wybuchu wojny, 1.09.1939 r. a r e s z t o w a n y razem z o j c e m i d o p r o w a d z o n y do sławnej V i k t o r i a - S c h u l e . K a t o w a n y na równi z innymi P o l a k a m i .Jako m a ł o l e t n i z w o l n i o n y po d wu ch t y g o d n i a c h do domu.

N a t o m i a s t ojca jego p r z e k a z a n o do o b o z u k o n c e n t r a c y j n e g o s t u t t h o f n a s t ę p n i e d o o b o z u M a u t h a u s e n - G u s e n , g dzie zginął w g r u d n i u 1940 r.

Po p o w r o c i e F e l i k s a do domu, j es z c z e we w r z e ś n i u 1939 r. N i e m c y w y r z u c i l i c a ł ą jego rodzinę, t.j. m a t k ę z c ó r k ą U r s z u l ą i synami F e l i k s e m , B e r n a r d e m i Z y g m u n t e m z mi es z k a n i a . P r z y g a r n ę ł a ich r o dzina ich ojca, z r e s z t ą już n i e k o m p l e t n a , bo już byli a r e s z t o w a -

sj

ni babcia, B a l bi na B e l l w o n i jej dwaj s y n o w i e R o m a n i Edmund.

D zi a d e k F e l i k s a Michał B e l l w o n zdążył z biec do Warszawy.

1.X.1941 r. G e s t a p o w y w i o z ł o c a ł ą ro dz in ę B e l l w o n do p o d o b o z u Po- tulic w T o r u n i u w t.zw. Szm al có wc e. Tam z m a r ł a Ł u c j a Bellwon, m a tk a Z b i g n i e w a . P o m i e s i ą c u z a b r a n o Feliksa, już 17-to le tniego w i ę ź n i a do p r ac y w g ar b a r n i w G d a ń s k u pr zy u li cy Łąkowej. P r a c o w a

ło tam o koło 5 0 -c iu w i ę ź n i ó w pr z y w y r o b a c h f u t r z a r s k i c h dla w o j s k a . M i e s z k a l i na t er e n i e fab ry ki s tr z e ż e n i p r ze z G es t a p o w c ó w . Z a t r ud ni en i tam w i ę ź n i o w i e ż y d o w s c y m i e s z k a l i pod s t r a ż ą w p o d o b o zie na W y s p i e Spichrzów.

W roku1942. u tw or zy ł się w ś r ó d w i ę ź n i ó w o ddział P o l sk ij Armii Pow / stania pod d o w ó d z t w e m E d w a r d a P o ó w i a r d o w s k i e g o . on też p rzyjął

p r z y s i ę g ę F e l i k s a B e l I w o n a .Jako w i ę ź n i o w i e k o n s p i r a t o r z y n i e w i e l e na razie mogli zd zi a ł a ć p oz a d ro bn y m i s ab ot ar za mi , ale mieli być gotowi do akcji w razie potrzeby.

M a tk a Feliksa, jego s io s t r a i dwaj m ł o ds i b r a c i a byli w tym czas ie w oboz i e w P o t u l i c a c h w y s y ł a n i stale pod s t r a ż ą do ró żn y c h prac.

Na s k ut ek a r e s z t o w a n i a całej g d a ń s k i e j k o m e n d y P A P w s i e r p n i u 1943- r. A r e s z t o w a n i a o bj ę ł y r ów n i e ż w i ę ź n i ó w z fab ry k i o d z i e ż y futrzanej, m.i. F e l i k s a Bellwona, k t ó r y w G e s t a p o został przez 5 t ygodni p o d d a n y ś l e d z t w u i w y m u s z a n i u p rzez t o r t u r y zeznań.

\/ 2 . X .4 3 r. w y w i e z i o n o 19 m ę ż c z y z n i Irenę B u t k o w s k ą - c z ł o n k ó w g d a ń s k iego PAP u. - do Stutthofu. Z kolei s k i e r o w a n o F e l i k s a B. do pod- u b o z u p r z y G d a ń s k i e j S t o c z n i " S c h i c h a u w e r f t " . P r ze d z b l i ż a j ą c y m się f r o n t e m o d e s ł a n o w i ę ź n i ó w z tego p o d o b o z u z p o w r o t e m do Stutthofu.

W k w i e t n i u z a ł a d o w a n o p o z o s t a ł y c h j e s z c z e w o b o zi e w i ę ź n i ó w i p r z e t r a n s p o r t o w a n o przez z a t ok ę na Hel, gdzie s k o m p l e t o w a n o 3 barki c i ą g n i o n e p rzez h o l o w n i k i na zachód. G ę s t o st ło c z e n i pod p o k ł a d e m w ię źn io wi e, z a o p a t r z e n i na d ro gę w pół c h l e b a i pół ko st k i m a r g a r y n y , p ł y n ę l i tak na z a ch ód p r z ez 9 dni. S t r a ż n i c y u l o k o w a n i w k a j u cie w y p u s z c z a l i ich na p o kł ad na k r ó t k ą c h w il ę raz d ziennie. Z m a r łych w y r z u c a n o w p r o s t do morza. J e d n ą barkę, na k tó r e j z n a j d o w a l i się g ł ó w n i e żydzi, zatopili.

Po 9 - ci u d n i a c h o k a z a ł o się nagle, że s t r a ż n i c y u c i e k l i z b a r e k i b ędąc w b e z p i e c z n e j o d l e g ł o ś c i u s i ł o w a l i z a t op ić ba rki r z u c a jąc w nie granaty. W i ę ź n i o w i e p o z o s t a w i e n i bez n a d z o r u p o w y r y w a l i deski z p o k ł a d u i w i o s ł u j ą c nimi d o p ł y n ę l i 2-ma b a r k a m i do b r z e g u w m i e j s c o w o ś c i N e u s t a d t ko ło Kielu, w p o b l i ż u g r a n i c y duńskiej.

Tam rozbie g li się sz uk a j ą c sc hr on ie ni a. Z u c z n i ó w m i e j s c o w e j szko- 4

(5)

ły obs łu gi łodzi p o d w o d n y c h i innyc h fo rm a c j i w o j s k o w y c h z o r g a n i zowali N i e m c y 3.V.45*r. obław ę i z a s t r z e l i l i 70 00 więźn ió w . Z tych którzy przeżyłiuformowano szeregi, chcąc ich ponownie załadować nna statki.

Po dro dz e s po tk al i już Anglików, k t ó r z y się nimi z a o p i e ko wa li . ( Strażnicy w i d z ą c n a d c i ą g a j ą c y c h A n g l i k ó w o c z y w i ś c i e u c ie kl i. ) W i ę ź n i o w i e z a m i e s z k a l i w szko le łodzi po dw od n yc h. Ży wn o ść o t r z y m ywa li z UNRRA.

P oz o s t a l i p rz y ży ciu byli w i ę ź n i o w i e u f u n d o w a l i w m i e j s c u tragedii, k t ó r ą przeżyli, p o m n i k u p a m i ę t n i a j ą c y 70 00 z a s t r z e l o n y c h k o l e g ó w 2 4 -ch r ó ż n yc h narodow oś c i.

Fel ik s B e l l w o n wróc ił do r o d z i n n e g o G d a ń s k a w 1 9 4 7- m roku. zg od n i e z t r a d y c j ą r o d z i n n ą p ra c o w a ł w PKP do 1960 r.

0 p o w y ż s z y m zaświadcza: ze s t u t t h o f u - w y c i ą g z k a r t y o b r a c h u n k o w e j w i ę ź n i a I-II-251 - w y k a z w i ę ź n i ó w

2 . Z a ś w i a d c z e n i e N r . 8 4 2 - 3 8 4 z W o j e w ó d z k i e g o A r c h i w u m P a ń s t w o w e g o B yd goszcz.

3 . L i s t y p i s a n e z O b o z u P o t u l i c do O b o z u konc w St ut thofie.

- 5 ,

z a m . G d a ń s k - P r z y m o r z e t e l ,

U f i ł

i N a z w i s k a i n ny ch c z ł o n k ó w k on s p i r a c j :

pisała: * ' ^

Z b i g n i e w B e l l w o n J a ni na W a l e n t y n o w i c z

G d y n i a - W i t o m i n o

V E d w a r d P o ó w i a r d o w s k i 8 2 -4 33 M i k o ł a j k i Pom.

5

(6)

6

(7)

(LOL i

B 3 Z E D H S T I I T T H O F w S 7 T D I f ) , / I E

8 2 - 1 1 0 S z f u I o w o woj. e:fciciiK;e

O 2 7 o 1iO

I . d z . /ifcbS” /307/78

l - t t r t e z l j m i Ą Sztutowo dnia 27 kwietnia 1976r

P a n

F el i ko B Bi n / o n

80 371 GDAŃSK - OLIWA

r '

^ ‘ • •

Państwowe 1'uzeum Gtutthof w Sztutowie stwierdza, że w materiałach dokumentalnych tutejszego Archiwum cą następu

jące dane o niżej wymienionym więźniu b. obozu koncentracyjnego w Stutthofie:

- 0:

i

Feliks ur. 13.11^24r, dostarczony został do KI. Stutthor na początku października . 1S43r» obozie oznaczony nur, erem 25 575 jako więzień polityczny. Brak danych dotyczących końcowego pobytu w v;/w obozie

t

Innych danych o w/w "Tuzeum nie posiada*

PODSTAWA informacji: Karta obrachunkowa więźnia.

I - I I -251 wykaz więźniów.

/ka/

7

(8)

WOJEWÓDZKIE ARCHIWUM PAŃSTWOWI?

- j l . ' D w o r c o w e 65, cel. 296-74

85-009 B y d g o s z c z Z _ a _ ś _ _ v / _ i^ ą _ d _ c _ ą _ e _ n _ i _ ę

— . 0031043

Q t ) . M - l t ^ l M ( o x>

AP /KO

H a c s z n a k D a t a

'842-304 16 II 1931 -r.

Wojewódzkie Archi wuv. Pciństwowe w 5yd.;oszczy zaś-jiadcza na podstawie przechowywanych akt Obora;. w Fotuljcach~ Centrala Przesiedleń sy^n; 53, że ob;Feliks Sellwon, nr. iD I 1924 r. został wysiedlony dni 1 października 1941 r.

z

Gdańsko. ul.IIariacka 26 do obozu w Toruniu /ara 1.10.41 den L.?.£er T h o m zugefiihrt/;

\!

aktacli Obozu ?otulić, jakie znajdują si^ v; naszy?.i posiadani*;.• nie ma żadnych zapisów odnośnie wywiezienia OV>jvatela, jadro więźnia obozu toruńskiego, na roboty przy,.rasowo do Of.ańsk'; jak i o aresztowaniu prze Gestano w G ć a ń s k u .

#

8

(9)

9

(10)

10

(11)

F U N D A C J A

ARCHIW UM I MUZEUM POMORSKIE A R M II KRAJOWEJ ORAZ WOJSKOWEJ SŁUŻBY POLEK

l

BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. WIELKIE GARBARY 2 • TEL./FAX (0-56) 65-22-186 http://www.um.torun.pl/AK, e-mail: AK@um.torun.pl, fapak@wp.pl

KONTO: WIELKOPOLSKI BANK KREDYTOWY SA W TORUNIU • NR RACHUNKU 82 1090 1506 0000 0000 5002 0244

• /HAl/

i A. ino

^ h&u) (X). \iLyjA

Toruń 31.07.2003 r.

L. óli ^*-•

Pani

Emilia Bellwon

80-371 Gdańsk

Szanowna Pani !

Dziękuję uprzejmie za list i przepraszam za nietakt. Hie chciałabym odświeżać przykrych wspomnień, ale w imieniu Pani Profesor płk Elżbiety Zawackiej oraz pracowników Fundacji składam wyrazy głębokiego współczucia.

Hie wiem, czy orientuje się Pani, ale śp.Fel iks Bellwon złożył w naszym Archiwum relację o swojej działalności konspiracyjnej, która posiada sygnaturę M:482/1 i16Pom.

Kasza Fundacja prowadzi działalność wydawniczą, wydając między innymi "Słownik biograficzny konspiracji pomorskiej 1939-1945". Obecnie trwają przygotowania do wydania jego 6 części. W przyszłości chcielibyśmy opublikować biogram śp.Małżonka Pani, ale brak nam niektórych informacji o Jego życiu. W związku z tym bardzo Panią proszę o odpowiedź na następujące pytania:

1.Jakie wykształcenie i gdzie zdobył śp.Feliks po wojnie.

11

(12)

F U N D A C J A

ARC HIW UM I MUZEUM POMORSKIE AR M II KRAJOWEJ __________ ORAZ WOJSKOWEJ SŁUŻBY POLEK

3

BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. WIELKIE GARBARY 2 • TEL./FAX (0-56) 65-22-186 http://www.um.torun.pl/AK, e-mail: AK@um.torun.pl, fapak@wp.pl

KONTO: WIELKOPOLSKI BANK KREDYTOWY SA W TORUNIU • NR RACHUNKU 82 1090 1506 0000 0000 5002 0244

2. Gdzie pracował <ło czasu przejścia na emeryturę w 1960 r. ;

3. W którym roku zawarł związek małżeński j imię i nazwisko rodowe małżonki, imiona dzieci,

4.Jakie otrzymał odznaczenia i wyróżnienia zarówno za walkę w konspiracji jak i działalność powojenną,

5.Miejsce zgonu oraz miejsce spoczynku.

Czy mogę prosić także o zdjęcie Pani Małżonka, aby umieścić je obok biogramu. Hie musi to być fotografia z czasów okupacji.

Bardzo pomocne okazałyby się kserokopie legitymacji odznaczeń i innych dokumentów, które chciałaby nam Pani przekazać.

Będę bardzo zobowiązana za okazaną pomoc.

Łączę wyrazy szacunku i poważania . . ...

Elżbieta Skerska redaktor "Słownika

12

(13)

13

(14)

14

(15)

15

(16)

16

(17)

17

(18)

18

(19)

Bellwon Feliks

1

tf.:...

a k l

..Oj

( h i l l $ Q p .. . 3 eJxXo>.

... ■

i c . l 8 . 4 - 1

2

3

+ *J|

* .

,ff- 1 / ^ U M f e

Feliks BelIwon

Obywatel b.Wolnego Miasta Gdańska narodowości polskiej,

urodzony 18.01.1924r. w Gdańsku, syn Wiktora i Pauliny z d. Wietek.

Ojciec Wiktor był maszynistą kolejowym Polskiej Kolei Państwowej w Gdańsku.

Członek Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsk. Matka Paulina była zrze­

szona w Związku Polek.

Feliks był uczniem polskiej szkoły powszechnej Macierzy Polskiej w Gdańsku, natępnie'uczęszczał do wybuchu wojny do Polskiej Szkoły Handlowej w Gdańsku.

Należał do Harcerstwa.

W dniu wybuchu wojny, 1.09.1939 r. a r e s z t o w a n y razem z o j c e m i d o p r o ­ w a d z o n y do sławnej V i k t o r i a - S c h u l e . K a t o w a n y na równi z innymi P o l a k a m i .Jako m a ł o l e t n i z w o l n i o n y po d wu ch t y g o d n i a c h do domu.

N a t o m i a s t ojca jego p r z e k a z a n o do o b o z u k o n c e n t r a c y j n e g o s t u t t h o f n a s t ę p n i e d o o b o z u M a u t h a u s e n - G u s e n , g dzie zginął w g r u d n i u 1940 r.

ni babcia, B a l bi na B e l l w o n i jej dwaj s y n o w i e R o m a n i Edmund.

D zi a d e k F e l i k s a Michał B e l l w o n zdążył z biec do Warszawy.

W roku1942. u tw or zy ł się w ś r ó d w i ę ź n i ó w o ddział P o l sk ij Armii Pow / stania pod d o w ó d z t w e m E d w a r d a P o ó w i a r d o w s k i e g o . on też p rzyjął

p r z y s i ę g ę F e l i k s a B e l I w o n a .Jako w i ę ź n i o w i e k o n s p i r a t o r z y n i e w i e l e na razie mogli zd zi a ł a ć p oz a d ro bn y m i s ab ot ar za mi , ale mieli być gotowi do akcji w razie potrzeby.

M a tk a Feliksa, jego s io s t r a i dwaj m ł o ds i b r a c i a byli w tym czas ie w oboz i e w P o t u l i c a c h w y s y ł a n i stale pod s t r a ż ą do ró żn y c h prac.

Tam rozbie g li się sz uk a j ą c sc hr on ie ni a. Z u c z n i ó w m i e j s c o w e j szko- 4

ły obs łu gi łodzi p o d w o d n y c h i innyc h fo rm a c j i w o j s k o w y c h z o r g a n i ­ zowali N i e m c y 3.V.45*r. obław ę i z a s t r z e l i l i 70 00 więźn ió w . Z tych którzy przeżyłiuformowano szeregi, chcąc ich ponownie załadować nna statki.

P oz o s t a l i p rz y ży ciu byli w i ę ź n i o w i e u f u n d o w a l i w m i e j s c u tragedii, k t ó r ą przeżyli, p o m n i k u p a m i ę t n i a j ą c y 70 00 z a s t r z e l o n y c h k o l e g ó w 2 4 -ch r ó ż n yc h narodow oś c i.

Fel ik s B e l l w o n wróc ił do r o d z i n n e g o G d a ń s k a w 1 9 4 7- m roku. zg od n i e z t r a d y c j ą r o d z i n n ą p ra c o w a ł w PKP do 1960 r.

0 p o w y ż s z y m zaświadcza: ze s t u t t h o f u - w y c i ą g z k a r t y o b r a c h u n k o w e j w i ę ź n i a I-II-251 - w y k a z w i ę ź n i ó w

2 . Z a ś w i a d c z e n i e N r . 8 4 2 - 3 8 4 z W o j e w ó d z k i e g o A r c h i w u m P a ń s t w o w e g o B yd goszcz.

3 . L i s t y p i s a n e z O b o z u P o t u l i c do O b o z u konc w St ut thofie.

- 5 ,

z a m . G d a ń s k - P r z y m o r z e t e l ,

i N a z w i s k a i n ny ch c z ł o n k ó w k on s p i r a c j :

pisała: * ' ^

Z b i g n i e w B e l l w o n J a ni na W a l e n t y n o w i c z

G d y n i a - W i t o m i n o

V E d w a r d P o ó w i a r d o w s k i 8 2 -4 33 M i k o ł a j k i Pom.

5

6

B 3 Z E D H S T I I T T H O F w S 7 T D I f ) , / I E

I . d z . /ifcbS” /307/78

l - t t r t e z l j m i Ą Sztutowo dnia 27 kwietnia 1976r

P a n

F el i ko B Bi n / o n

80 371 GDAŃSK - OLIWA

^ ‘ • •

Państwowe 1'uzeum Gtutthof w Sztutowie stwierdza, że w materiałach dokumentalnych tutejszego Archiwum cą następu­

jące dane o niżej wymienionym więźniu b. obozu koncentracyjnego w Stutthofie:

- 0:

Feliks ur. 13.1*1^24r, dostarczony został do KI. Stutthor na początku października . 1S43r» obozie oznaczony nur, erem 25 575 jako więzień polityczny. Brak danych dotyczących końcowego pobytu w v;/w obozie*

Innych danych o w/w "Tuzeum nie posiada*

PODSTAWA informacji: Karta obrachunkowa więźnia.

I - I I -251 wykaz więźniów.

/ka/

7

AP /KO

'842-304 16 II 1931 -r.

Wojewódzkie Archi wuv. Pciństwowe w 5yd.;oszczy zaś-jiadcza na podstawie przechowywanych akt Obora;. w Fotuljcach~ Centrala Przesiedleń sy^n; 53, że ob;Feliks Sellwon, nr. iD I 1924 r. został wysiedlony dni 1 października 1941 r.

Gdańsko. ul.IIariacka 26 do obozu w Toruniu /ara 1.10.41 den L.?.£er T h o m zugefiihrt/;

aktacli Obozu ?otulić, jakie znajdują si^ v; naszy?.i posiadani*;.• nie ma żadnych zapisów odnośnie wywiezienia OV>jvatela, jadro więźnia obozu toruńskiego, na roboty przy,.rasowo do Of.ańsk'; jak i o aresztowaniu prze Gestano w G ć a ń s k u .

#

8

9

10

F U N D A C J A

ARCHIW UM I MUZEUM POMORSKIE A R M II KRAJOWEJ ORAZ WOJSKOWEJ SŁUŻBY POLEK

l

i A. ino

^ h&u) (X). \iLyjA

L. óli *-•

11

F U N D A C J A

ARC HIW UM I MUZEUM POMORSKIE AR M II KRAJOWEJ __________ ORAZ WOJSKOWEJ SŁUŻBY POLEK

3

12

... ^■

Członek Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsk. Matka Paulina była zrze

W dniu wybuchu wojny, 1.09.1939 r. a r e s z t o w a n y razem z o j c e m i d o p r o w a d z o n y do sławnej V i k t o r i a - S c h u l e . K a t o w a n y na równi z innymi P o l a k a m i .Jako m a ł o l e t n i z w o l n i o n y po d wu ch t y g o d n i a c h do domu.

ły obs łu gi łodzi p o d w o d n y c h i innyc h fo rm a c j i w o j s k o w y c h z o r g a n i zowali N i e m c y 3.V.45*r. obław ę i z a s t r z e l i l i 70 00 więźn ió w . Z tych którzy przeżyłiuformowano szeregi, chcąc ich ponownie załadować nna statki.

Państwowe 1'uzeum Gtutthof w Sztutowie stwierdza, że w materiałach dokumentalnych tutejszego Archiwum cą następu

Feliks ur. 13.11^24r, dostarczony został do KI. Stutthor na początku października . 1S43r» obozie oznaczony nur, erem 25 575 jako więzień polityczny. Brak danych dotyczących końcowego pobytu w v;/w obozie

L. óli ^*-•