Andrzej Wiśniewski
"Wywłaszczenie jako instrument
gospodarski planowej rad
narodowych", K. Sobczak, Toruń
1962 : [recenzja]
Palestra 7/6(66), 60-61
60 A n d r z e j W i ś n i e w s k i N r 6 (66)
podstaw ie przem ian, jakim podlegało nasze prawo, n a długo przed szerszym om ó w ien iem zasad, na których norm y te pow inny być oparte. Zagadnienie to staje się szczególnie aktualne w łaśn ie obecnie, gdyż w spółczesna kodyfikacja prawa c y w il nego w ym aga w yczerpującego opracowania sposobu zastosow ania przepisów no w ego kodeksu cyw ilnego do stanu p ra w n e g o ' istn iejącego w chw ili w ejścia jego w życie.
A utor potraktow ał sw ą pracę jako historycznoporów naw czy oraz teoretyczny w ykład zagadnień z zakresu prawa przechodniego. W iele m iejsca pośw ięcono w pracy na om ów ien ie i krytyczną analizę różnych teorii z zakresu praw a prze chodniego oraz na historyczno-porów naw cze przedstaw ienie ustaw odaw stw prze chodnich. Nie brak jednak i rozdziałów podających elem enty i podstaw y rozstrzy gnięcia kolizji norm w czasie.
M. M a n e l i : O fu n k c ja c h p a ń stw a . P W N . W a rsza w a 1963 r., s. 356.
*
Omawiana m onografia daje obszerną analizę zagadnienia funkcji państwa. Roz w ażania sw e autor rozpoczyna od przedstaw ienia pojęcia celu państwa, gdyż pro blem atyka celu oraz fun kcji państw a jest tak ze sobą związana, iż w ielu autorów używ a tych pojęć w ym ien nie, a czasem jedno pojęcie d efiniuje za pośrednictw em drugiego.
Całą działalność państw a można podzielić na dw ie w ielk ie sfery: sferę działal ności w ew nętrznej i sferę działalności zew nętrznej. Podstaw ą tego podziału jest działalność polityczna, tzn. stosunek państw a do poszczególnych klas, w arstw i obyw ateli (sfera w ew nętrzna) oraz do innych p aństw (sfera zewnętrzna). D zięki w yodrębnieniu tych dwóch sfer pow staje m ożliw ość wszechstronnej analizy sto sunków m iędzy aparatem p aństw ow ym a w szystk im i klasam i i w szystkim i oby w atelam i oraz stosunków m iędzy danym państw em a w szystkim i innym i państw a mi. Stosow nie do podziału na te d w ie sfery w yodrębnia się też d w ie funkcje pań stwa: w ew nętrzną i zewnętrzną. Funkcja państw a stanow i istotę danej sfery działalności państw a.
Funkcja w ew nętrzna państw a polega — zgodnie z w ypracow aną przez autora d efinicją — na utrzym yw aniu i um acnianiu kierowniczej roli klasy panującej za pomocą zespołu środków o charakterze ekonom icznym , politycznym i ideologicznym oraz na utrzym aniu przy użyciu siły w p osłuszeństw ie tych w szystkich, którzy w ystępują przeciwko porządkowi społecznem u i prawnem u, ustanow ionem u przez klasę panującą.
Funkcja zew nętrzna polega na rozszerzeniu lub ochronie terytorium oraz na ochronie in teresów państw a — w stosunkach z innym i państw am i — środkami po kojow ym i lub w ojennym i.
K . S o b c z a k : W y w ła szc ze n ie ja k o in s tr u m e n t gosp o d a rski p la n o w ej rad n a ro d o w y ch . T o w a rzy stw o N a u k o w e w T o ru n iu . S tu d ia iu rid ica — to m II. P W N . T o ru ń 1962 r„ s. 88.
W yw łaszczenie — jak stw ierdza autor w swej pracy — jest to akt prawny (adm inistracyjny lu b ustaw a) podejm ow any w w ypadkach i w granicach niezbęd ności oraz w razie ostateczności, na m ocy którego następuje odebranie prawa w łasności nieruchom ości lub innego praw a rzeczow ego bądź ustanow ienie ograni czonego praw a rzeczow ego na nieruchom ości, jeżeli w ym aga tego realizacja zadań państw ow ych określonych w obow iązujących planach gospodarczych.
N r 6 (66) P r ze g lą d w y d a w n ic tw p r a w n ic z y c h 61
Om ówieniu zagadnień w yw łaszczenia pośw ięcona była praca doktorska autora, której skrót stanow i (niniejsza publikacja. Autor om awia w książce rolę adm ini- stracyjnopraw nego kształtow ania i w ykorzystania instytucji w łasności in dyw id ual
nej, k w estię przedm iotu w yw łaszczenia, podstaw y praw ne aktu w yw łaszczenia, pro blem istn ien ia odszkodowania w p raw ie w yw łaszczeniow ym oraz stopień wy~ równania szkody w razie w yw łaszczenia. W książce znajduje się też krótka cha rakterystyka organów orzekających o w yw łaszczeniu i przyznawaniu odszodo-
wania.
W . S o k o l e w i c z : R o zw ó j d e m o k ra c ji w p a ń stw ie ra d zieck im . W yb ra n e za g a d nienia. W yd . P ra w n . W arszaw a 1962 r., s. 96.
Państw o socjalistyczne, będąc głów nym i bezpośrednim organizatorem prze obrażeń zachodzących w stosunkach społecznych, ekonom ice, w stosunkach p raw n ych i kulturze, pod w pływ em tych przeobrażeń i w m iarę ich postępu samo ulega istotnym zmianom. X X i X X II Zjazd KPZR zapoczątkowały proces doniosłych przem ian społecznych w państw ie radzieckim i spowodow ały wzrost zaintereso
w ania tym i sprawam i.
Autor pracy chce zapoznać czytelnika z tym i zachodzącymi dzisiaj przem ia nam i w strukturze i form ach aktyw ności państw a radzieckiego, które stanowią do bitny w yraz odrodzenia i rozw inięcia dem okracji socjalistycznej. Przem iany te znajdują w yraz w konkretnych zm ianach w system ie rządzenia, w radach naro dow ych, w gospodarce oraz w innych dziedzinach życia społecznego. Zapoznanie się z tym i zm ianam i m oże w znacznym stopniu u łatw ić zn alezienie optym alnych rozwiązań ustrojow ych dla polskiego modelu państw a socjalistycznego. Odrzuca jąc bow iem m echaniczne kopiow anie urządzeń radzieckich, m ożemy korzystać z w yników teoretycznych ustaleń i z rezultatów eksperym entów przeprowadza nych w ZSRR.
Autor pisze o w ielu sprawach nie znanych polskiem u czytelnikow i, poniew aż dotychczasow a inform acja dotyczyła przew ażnie zewnętrznej strony zjaw isk. Autor w skazuje w ięc na zastępow anie państw a przez organizacje społeczne jako na jedną z form obum ierania państw a, om awia przem iany w radach narodowych, w skazuje w ięc na zastępowanie państw a przez organizacje społeczne jako na w ych, n a udział społeczeństw a w adm inistracji terenow ej. W książce znajdują się też uw agi o dem okracji bezpośredniej, o społecznym samorządzie kom unistycznym 3 o pracach nad projektem nowej K onstytucji ZSRR.
