ZDARZENIA
CYWILNOPRAWNE
POJĘCIE CZYNNOŚCI PRAWNYCH, OŚWIADCZENIA WOLI, RODZAJE CZYNNOŚCI PRAWNYCH, TREŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNYCH
ZDARZENIA CYWILNOPRAWNE
Fakty (okoliczności), z którymi hipotezy norm cywilnoprawnych łączą określone w dyspozycjach norm konsekwencje
cywilnoprawne
SKUTKI ZDARZEŃ CYWILNOPRAWNYCH:
a. Powstanie stosunku cywilnoprawnego
b. Zmiana podmiotu stosunku cywilnoprawnego – jeśli jest dopuszczalna,
c. Zmiana treści stosunku cywilnoprawnego – ocena doniosłości zmian,
d. Zagaśnięcie stosunku cywilnoprawnego - z wyjątkiem
własności,
POJĘCIE CZYNNOŚCI PRAWNYCH
Skonstruowana przez system prawny czynność konwencjonalna podmiotu prawa cywilnego, której treść określa, w co najmniej
podstawowym zakresie, konsekwencje prawne tego zdarzenia prawnego – Art. 56 KC
TEORIA IDENTYFIKOWANIA CZYNNOŚCI PRAWNYCH OŚWIADCZENIAMI WOLI (XIX w. szkoła pantektystów):
a. Wewnętrzy akt woli człowieka, ukierunkowany na wywołanie skutków prawnych, b. Zewnętrzny wyraz woli,
Teoria woli – „wola wewnętrzna”
Teoria oświadczenia - „treść złożonego oświadczenia”
Teoria zaufania – w razie sprzeczności woli wewnętrznej z jej zewnętrznym wyrazem – pierwszeństwo ma treść oświadczenia,
OŚWIADCZENIE WOLI
Art. 60. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
Często normy prawne wiążą konsekwencje prawne dopiero z więcej niż jednym oświadczeniem woli – np. umowy, albo
wymagają spełnienia dodatkowych wymogów np. wpis do księgi wieczystej, wydanie rzeczy, wpis do rejestru,
W tych sytuacjach czynnością prawną jest całe zdarzenie prawne
prowadzące do określonego skutku,
OŚWIADCZENIA INNEGO RODZAJU
Oświadczenia wiedzy,
Zawiadomienie o wadach fizycznych rzeczy,
Przejawy uczuć,
przebaczenie
Przejawy decyzji kształtowania stosunku cywilnoprawnego,
Zdarzenia prawne, ze względu na to, że w ściśle określonych przez
normy prawne okolicznościach, należy z nimi wiązać określone w
dyspozycjach konsekwencje prawne.
RODZAJE CZYNNOŚCI PRAWNYCH
Kryteria inne niż treść czynności prawnych:
ZE WZGLĘDU NA LICZBĘ STRON:
Jednostronne
– np. sporządzenie testamentu, odstąpienie od umowy sprzedaży,
Umowy – zgodne oświadczenie dwóch lub więcej stron, – np. umowa najmu,
Uchwały – oświadczenia więcej niż jednego podmiotu,
Nie jest konieczne aby oświadczenia wszystkich podmiotów były zgodne,
- np. uchwała spółdzielni mieszkaniowej,
ZE WZGLĘDU NA OCHRONĘ INTERESÓW UCZESTNIKÓW CZYNNOŚCI PRAWNYCH ALBO INNYCH OSÓB:
Wymagające zgody osoby trzeciej
Gdy ustawa tego wymaga,
Osobą trzecią jest podmiot nieuczestniczący w czynności prawnej,
Zgoda ma charakter oświadczenia woli,
Funkcja wtórna – niezbędna dla skuteczności czynności
Może być wyrażona przed i podczas składnia oświadczeń woli przez
uczestników a także w okresie późniejszym (potwierdzenie),
ZE WZGLĘDU NA ADRESATA
Indywidualnie adresowane – art. 61 KC – dla swej skuteczności czynności wymagają złożenia oświadczenia indywidualnie oznaczonej osobie,
Złożone nieoznaczonemu kręgowi osób
Np. przyrzeczenie publiczne (art. 919 KC)
Niewymagające zakomunikowania nikomu
Np. testament własnoręczny,
Czynności wywołujące skutek po zakomunikowaniu ich odpowiednim organom lub świadkom,
Np. testamenty szczególne,
ZŁOŻENIE OŚWIADCZENIA WOLI INNEGO OSOBIE NASTĘPUJE WTEDY, GDY
DOSZŁO ONO DO ADRESATA, W TAKI SPOSÓB BY MÓGŁ SIĘ Z NIM ZAPOZNAŃ – ART. 61 PAR. 1 KC
Oświadczenia woli w postaci elektronicznej – art. 61 par. 2 KC.
SKUTKI USTALENIA MOMENTU
ZŁOŻENIA OŚWIADCZENIA WOLI:
1. składający oświadczenie jest od tego momentu związany jego treścią,
Odwołanie takiego oświadczenia bez zgody adresata jest możliwe tylko wtedy gdy doszło do adresata jednocześnie lub wcześniej.
2. rozstrzygnięcie czy czynność została dokonana we właściwym terminie,
3. rozstrzygniecie o ważności i interpretacji czynności prawnej, Wyjątek – art. 62 KC
Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, nie traci
mocy wskutek tego, że zanim do tej osoby doszło, składający je
zmarł lub utracił zdolność do czynności prawnych, chyba że co
innego wynika z treści oświadczenia, z ustawy lub z okolicznośc
ZE WZGLĘDU NA WYMÓG DODATKOWEGO DZIAŁANIA OBOK OŚWIADCZENIA WOLI:
Realne
OŚWIADCZENIE WOLI + ZMIANA FAKTYCZNEGO WŁADZTWA NAD RZECZĄ
Np. 180, 181, 307 par. 1, 518 par.1 pkt. 1, 710 KC
Konsensualne
dochodzi do skutku solo consensu – przez samo oświadczenie woli,
ZE WZGLĘDU NA TO KIEDY MAJĄ NASTĄPIĆ SKUTKI CZYNNOŚCI:
Między żywymi – inter vivos
- Wywołują skutki prawne z chwilą dokonania,
Na wypadek śmierci – mortis causa
– skutki następują z chwilą śmierci osoby dokonującej czynności
prawnej
ZE WZGLĘDU NA RODZAJ SKUTKU CZYNNOŚCI:
Zobowiązujące - jedna strona zobowiązuje się do świadczenia (działania lub zaniechania na rzecz innej strony)
Jednostronnie zobowiązujące
Dwustronnie zobowiązujące
Odpłatne – obie strony uzyskują korzyść materialną
Nieodpłatne – słabiej chronione niż czynności odpłatne
Rozporządzające – przeniesienie, obciążenie, ograniczenie lub zniesienie prawa podmiotowego,
O podwójnym skutku – zobowiązująco-rozporządzające
ZE WZGLĘDU NA REALIZACJĘ KORZYSTNEJ DLA KOGOŚ INNEGO ZMIANY MAJĄTKOWEJ:
Przysparzające – korzystna dla kogoś zmiana majątkowa – nabycie określonego prawa podmiotowego, zwolnienie z obowiązku lub z ciężarów ograniczających prawo podmiotowe,
wśród przysparzających ze względu na istnienie kauzy:
Kauzalne (przyczynowe) – dlaczego dokonuje się przysporzenia
A. Causa obligandi vel acquirendi – przysporzenie łączy się z nabyciem prawa,
B. Causa solvendi – zwolnienie ze zobowiązania,
C. Causa donandi – przysporzenie nieodpłatne,
Abstrakcyjne (oderwane) – wywołują skutek bez względu na istnienie przyczyny np. weksel
ZE WZGLĘDU WYZNACZENIE INNYM PODMIOTOM KOMPETENCJI DO DOKONANIA CZYNNOŚCI KONWENCJONALNEJ ZE SKUTKIEM DLA OSOBY TRZECIEJ:
Upoważniające
np. pełnomocnictwo
Wyznaczają one innym podmiotom kompetencje do dokonania
czynności konwencjonalnych ze skutkiem dla osoby udzielającej
upoważnienia,
CZYNNOŚCI POWIERNICZE (FIDUCJARNE)
Elementy:
1. Przeniesienie przez powierzającego na powiernika określonego prawa
Powiernik może względem osób trzecich korzystać z prawa w pełnym zakresie,
2. Zobowiązanie powiernika wobec powierzającego, że będzie z tego prawa korzystał w ograniczonym zakresie
Zakres ten określa treść umowy powierniczej
W określonej sytuacji powiernik ma obowiązek przenieść to prawo z powrotem na powierzającego,
Np. tzw. Przewłaszczenie na zabezpieczenie
TREŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNYCH
Art. 56. Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone,
lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.
Zasada swobody kształtowania treści czynności prawnych,
Ograniczenia swobody kształtowania treści czynności prawnych:
a. Prawa przyrody np. art. 387 KC, b. Normy bezwzględnie wiążące, c. Obejście ustawy,
d. Zasady współżycia społecznego lub inne klauzule generalne.
Skutki naruszenia: nieważność: art. 58 par 1 KC.
ELEMENTY CZYNNOŚCI PRAWNEJ
Essentiali
a negotii Ustawowo wyróżnione cechy według, których kwalifikuje się czynność do ustawowo
określonego typu,
Naturalia
negotii Elementy nieistotne,
skutki prawne dokonania czynności
Accidenta lia negotii
Elementy dodatkowe,
1. Uregulowane samoistnie – np. warunek lub termin, odstępne, kara umowna
2. Uregulowane w ramach określonego typu czynności prawnych np. polecenie w umowie darowizny,
WARUNEK
Art. 89. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności
prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek).
Zdarzenie jest przyszłe i niepewne gdy strony nie maja wpływu na ziszczenie się go, ale również wtedy gdy jego spełnienie się zależy od woli jednej lub obu stron,
Art. 90. Ziszczenie się warunku nie ma mocy wstecznej, chyba że inaczej zastrzeżono.
Warunek zawieszający – uzależnia powstanie skutku czynności od zdarzenia przyszłego i niepewnego - gdy jest niemożliwy, przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego – cała czynność jest nieważna,
Warunek rozwiązujący – zastrzeżenie według którego skutek czynności ustaje jeśli nastąpi zdarzenie przyszłe i niepewne - gdy jest niemożliwy, przeciwny
ustawie lub zasadom współżycia społecznego – uważa się go za niezastrzeżony,
