Podmioty prawa pracy

Podmioty prawa pracy

dr Sabina Pochopień

Pojęcie pracodawcy

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. (art. 3 k.p.)

Pojęcie pracodawcy

 W świetle art. 3 k.p. pracodawcą może być jednostka organizacyjna posiadająca zdolność zatrudniania pracowników. Zdolność taką posiada osoba prawna, chyba że przepisy ustawy lub postanowienia statutu czy jeszcze inne regulacje dotyczące danej osoby prawnej przyznają status pracodawcy jej jednostkom organizacyjnym.

 W świetle art. 3 k.p. pracodawcami mogą być tzw. ułomne osoby prawne, czyli jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Jako przykład wskazać można spółki partnerskie, spółki jawne oraz wspólnoty mieszkaniowe.

Zarządcza koncepcja pracodawcy

 W art. 3 k.p. wyrażona została zarządcza koncepcja pracodawcy, której istotę stanowi możliwość przypisania statusu pracodawcy jednostce organizacyjnej nieposiadającej własnych praw do mienia, zwłaszcza prawa własności.

 Przykładem jest oddział spółki kapitałowej mającej przyznany status pracodawcy postanowieniami statutu (umowy) czy też postanowieniami regulaminu pracy oraz regulaminu organizacyjnego.

 Pracodawcą nie jest Skarb Państwa jako osoba prawna, ale jednostki organizacyjne, którym obowiązujące przepisy przyznają zdolność zatrudniania pracowników we własnym imieniu (np. sąd bądź prokuratura).

Osoba fizyczna jako pracodawca

 Pracodawcą jest osoba fizyczna zatrudniająca pracowników we własnym imieniu.

 Osoba fizyczna może zatrudniać pracowników dla realizacji potrzeb osobistych jak też w celu prowadzenia działalności gospodarczej.

 Pracodawcą jest osoba fizyczna, a nie prowadzone przez nią przedsiębiorstwo jako zespół zorganizowanych składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności. Pracodawcą nie jest więc sklep, magazyn czy hurtownia lecz przedsiębiorca, który jako osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

 W przypadku spółki cywilnej nieposiadającej podmiotowości prawnej za zbiorowego pracodawcę należy uznać wszystkich wspólników łącznie.

Dokonywanie za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy

 Zgodnie z art. 3 (1) § 1 k.p. za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. Przepis ten stosuje się odpowiednio do pracodawcy będącego osobą fizyczną, jeżeli nie dokonuje osobiście czynności z zakresu prawa pracy.

 Czynności, których dotyczy wskazany przepis obejmują:

 - czynności prawne (np. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę),

 - działania prawne (np. udzielenie urlopu),

 - czynności faktyczne mające znaczenie prawne (np. przyznanie premii)

Dokonywanie za pracodawcę

czynności z zakresu prawa pracy

 Organ zarządzający jednostką organizacyjną będącą pracodawcą to nie tylko organ osoby prawnej ale także organ jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, ale posiadającej zdolność prawną (np.

zarząd spółki partnerskiej) jak również organ jednostki organizacyjnej niemającej zdolności prawnej (np. dyrektor szkoły gminnej).

 Organ zarządzający jednostką organizacyjną będącą pracodawcą umocowany jest w ustawie lub statucie do dokonywania za pracodawcę czynności z zakresu prawa pracy.

Dokonywanie za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy

 Osoba zarządzająca jednostką organizacyjną może być umocowana do dokonywania czynności za pracodawcę w ustawie, statucie albo przez udzielenie pełnomocnictwa.

 Użyta w art. 3 (1) § 1 k.p. formuła ,, inne wyznaczone do tego osoby”

nie oznacza jedynie pełnomocników. Wyznaczenie może nastąpić w regulacjach wewnętrznych pracodawcy, w zakresie czynności pracownika, a nawet tylko przez oznaczenie stanowiska w umowie o pracę.

 Dokonywanie czynności prawnych przez inne podmioty niż osoba lub organ zarządzający wymaga pełnomocnictwa.

Pojęcie pracownika

 Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 k.p.).

 Nie są pracownikami osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia czy umów zbliżonych do zlecenia, a także osoby wykonujące pracę nakładczą.

Pracownicza zdolność prawna

 Pracownicza zdolność prawna to zdolność do występowania w stosunkach pracy w charakterze pracownika.

 Uzyskanie przymiotu pracownika wymaga osiągnięcia określonego przez ustawę wieku.

 Pracownikiem może być co do zasady osoba, która ukończyła 18 lat.

 Na warunkach określonych w dziale dziewiątym k.p. pracownikiem może być także osoba, która nie ukończyła 18 lat- młodociany.

 Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat.

Specjalna pracownicza zdolność prawna dziecka

 Artykuł 304 (5) k.p. ustanawia specjalną pracowniczą zdolność prawną dziecka, które nie ukończyło 16 roku życia. Jest to zdolność prawna ograniczona w taki sposób aby, aby nie zagrażała interesom dziecka.

 Zdolność dziecka do bycia pracownikiem została w art. 304 (5) k.p.

ograniczona do określonego ustawowo podmiotu (prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową i reklamową) oraz uwarunkowana uprzednią zgodą przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka, a także zezwoleniem właściwego inspektora pracy.

Specjalna pracownicza zdolność prawna dziecka

Właściwy inspektor pracy odmawia wydania zezwolenia, jeżeli wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych:

1) powoduje zagrożenie dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka;

2) zagraża wypełnianiu obowiązku szkolnego przez dziecko.

Specjalna pracownicza zdolność prawna dziecka

Podmiot, prowadzący działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową, zamierzający zatrudnić dziecko, które nie ukończyło 16 roku życia dołącza do wniosku o wydanie zezwolenia:

1) pisemną zgodę przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka na wykonywanie przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych;

2) opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej dotyczącą braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych;

3) orzeczenie lekarza stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych;

4) jeżeli dziecko podlega obowiązkowi szkolnemu – opinię dyrektora szkoły, do której dziecko uczęszcza, dotyczącą możliwości wypełniania przez dziecko tego obowiązku w czasie wykonywania przez nie pracy lub innych zajęć zarobkowych.

Specjalna pracownicza zdolność prawna dziecka

Zezwolenie powinno zawierać:

1) dane osobowe dziecka i jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna;

2) oznaczenie podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową

3) określenie rodzaju pracy lub innych zajęć zarobkowych, które może wykonywać dziecko;

4) określenie dopuszczalnego okresu wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych;

5) określenie dopuszczalnego dobowego wymiaru czasu pracy lub innych zajęć zarobkowych;

6) inne niezbędne ustalenia, wymagane ze względu na dobro dziecka lub rodzaj, charakter albo warunki wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko.

Specjalna pracownicza zdolność prawna dziecka

 Na wniosek przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka właściwy inspektor pracy cofa wydane zezwolenie

 Właściwy inspektor pracy cofa wydane zezwolenie z urzędu, jeżeli stwierdzi, że warunki pracy dziecka nie odpowiadają warunkom określonym w wydanym zezwoleniu.

Pracownicza zdolność do czynności prawnych

 Pracownicza zdolność do czynności prawnych to zdolność zawierania umowy o pracę i podejmowania innych czynności z prawnych z zakresu stosunku pracy.

 Pracownicza zdolność do czynności prawnych została uregulowana w art. 22 § 3 k.p. zgodnie z którym: osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać.

Kazus nr 1

Tomasz B. zawarł umowę o pracę z dojrzale wyglądającą Anną P. Jednak po dwóch tygodniach okazało się, że Anna P. ma 16 lat.

Proszę ocenić czy umowa o pracę została ważnie zawarta.

Opracowano na podstawie M. Wujczyk, Prawo pracy. Testy.

Kazus nr 2

Trzyletni Michał K., którego rodzice zginęli w wypadku samochodowym, odziedziczył przedsiębiorstwo zatrudniające sześćdziesięciu pracowników.

Proszę ocenić czy Michał K. uzyskał status pracodawcy.

Opracowano na podstawie M. Wujczyk, Prawo pracy. Testy.

Kazus nr 3

Jedynym udziałowcem zarejestrowanej w Polsce spółki Maxim sp. z o.o. jest niemiecka spółka Maxim World GmbH. Niemieccy decydenci mają zaufanie do osób zarządzających polską spółką, niemniej jednak chcieliby mieć swojego przedstawiciela, który byłby upoważniony do podejmowania w imieniu Maxim sp. z o.o. czynności z zakresu prawa pracy, w tym między innymi zawierania i rozwiązywania umów o pracę oraz nakładania kar porządkowych. Alf Claus zgodził się zostać takim przedstawicielem, ale postawił warunek, że nie będzie zawierał z Maxim sp. z o.o. żadnej umowy, ponieważ byłoby to dla niego zbyt duże zobowiązanie, zwłaszcza, że nie wiadomo, jak długi czas spędzi w Polsce.

W związku z tym, Alf Claus chce pozostać w stosunku pracy tylko z Maxim World GmbH.

Problem:

Czy w tej sytuacji możliwe jest, aby Alf Claus dokonywał czynności z zakresu prawa pracy w imieniu Maxim Sp. z o.o., a jeśli tak to na jakiej podstawie?

Opracowano na podstawie: M. Barzycka-Banaszczyk, A. Grzelachowska-Larek, G. Larek, Prawo pracy. Pytania. Kazusy, Tablice. Testy

Proszę ocenić czy osoba ubezwłasnowolniona całkowicie może uzyskać status pracownika.