Polityka pomocy publicznej UE w dziedzinie podatków – przykład
spółek z grupy Apple
Teresa Korbutowicz
Uniwersytet Wrocławski
Selektywne korzyści podatkowe
Systemy fiskalne państw UE i praktyki administracji podatkowej stosowane wobec spółek wielonarodowych przez przyznawanie tym podmiotom selektywnych korzyści podatkowych ograniczają konkurencję, zagrażają integralności jednolitego rynku i stwarzają nierówne warunki działania dla pozostałych przedsiębiorstw.
Komisja od 2013 roku bada jedną z takich praktyk, tj. indywidualne
interpretacje podatkowe i ustala czy są zgodne z zasadami
konkurencji odnoszącymi się do pomocy publicznej. Analiza działań i
decyzji Komisji pozwala ustalić, jakie państwa członkowskie, w jakich
przypadkach i na jakich zasadach przyznawały korzyści podatkowe
spółkom wielonarodowym.
Tabela 1. Udział poszczególnych narzędzi pomocy państwa w Unii Europejskiej w latach 2012 - 2016 (w %).
2012 2013 2014 2015 2016 Udział w kapitale
spółki 0,8 0,9 0,7 0,8 0,5
Dotacje 54 53,6 63 61 63,3
Gwarancje 4,9 5,6 3 2 0,3
Pożyczki 2,7 2,1 2 1,4 0,8
Odroczone podatki 0,1 0,1 0 0 0 Zwolnienia od
podatku 36,3 37,2 31,1 32,8 31,7
Inne narzędzia 1,3 0,6 0,3 2 3,4
Praktyki podatkowe państw członkowskich wobec spółek wielonarodowych
Kraje członkowskie posiadają autonomię podatkową w projektowaniu systemów podatków bezpośrednich, z zastrzeżeniem, że przyjmowane środki fiskalne są zgodne z zasadami pomocy publicznej UE. Środek, dzięki któremu przedsiębiorstwo uzyskuje od państwa preferencyjne traktowanie podatkowe stanowi pomoc państwa określoną w art.107 ust.1 TFUE i podlega ocenie uprawnionego organu.
Agresywne planowanie podatkowe spółek wielonarodowych Komisja
traktuje jako nielegalną pomoc publiczną. Polega ono na
wykorzystywaniu technicznych możliwości systemu podatkowego lub
rozbieżności między systemami podatkowymi krajów dla zmniejszenia
zobowiązania podatkowego danego przedsiębiorstwa. Jedną z form
takiego planowania są indywidualne interpretacje podatkowe.
Praktyki podatkowe c.d.
Interpretacje podatkowe najczęściej wykorzystywane do potwierdzenia porozumień w sprawie cen transferowych. Ceny transferowe to ceny ustalane dla transakcji handlowych realizowanych między podmiotami gospodarczymi z tej samej grupy przedsiębiorstw. Wpływają one na podział dochodu do opodatkowania między spółki, które należą do grupy, a mają siedziby w różnych krajach.
Wycena transakcji wewnątrz grupy przedsiębiorstw dokonana w sposób, który nie odpowiada zasadom stosowanym przez niezależne spółki w warunkach rynkowych jest niezgodna z regułami konkurencji.
Zasada ceny rynkowej jest właściwa do ustalenia czy praktyka
podatkowa stosowana przez zintegrowaną grupę przedsiębiorstw dla
określenia dochodu podlegającego opodatkowaniu przyznaje
selektywną korzyść podatkową i czy jest to zakazana pomoc
publiczna.
a) sposób ustalania opłaty licencyjnej między przedsiębiorstwami grupy w sprawie spółek Amazon (2017 r.), Starbucks (2015 r.),
b) wewnętrzny przydział dochodu spółek grupy Apple (2016 r.),
c) traktowanie tej samej transakcji jako zadłużenia i jako kapitału w sprawie spółek Engie (2018 r.),
d) belgijski systemu opodatkowania nadmiernych zysków 35 korporacji wielonarodowych (2016 r.),
e) poziomu opłaty licencyjnej od franczyzobiorców w sprawie spółek McDonald`s (2018), Inter IKEA (postępowanie w toku),
f) brytyjski system opodatkowania przedsiębiorstw wielonarodowych z siedzibą w Gibraltarze (2018)
Przypadki zakwestionowanych przez Komisję
indywidualnych interpretacji podatkowych
Tabela 2. Przykłady indywidualnych interpretacji podatkowych zakwestionowane przez Komisję.
Spółki wielonarodowe Podatek do odzyskania –
szacunkowa wielkość Indywidualne interpretacje podatkowe
Apple Sales International, Apple Operations Europe w
Irlandii 13 mld euro 1991 i 2007 r. – wewnętrzny przydział dochodu spółek grupy Apple
System opodatkowania spółek
wielonarodowych w Belgii 700 mln euro 2005 r. – opodatkowanie
nadmiernych zysków 35 spółek Amazon EU, Amazon Europe
Holding Technologies w
Luksemburgu 250 mln euro 2003 i 2011 r. – poziom opłat licencyjnych
Engie LNG Supply, Engie Treasury Management w
Luksemburgu 120 mln euro 2008 r. – traktowanie danej transakcji jako zadłużenia i jako kapitału
Fiat Finance and Trade w
Luksemburgu 20 – 30 mln euro 2012 r. – określenie kapitału własnego poniżej rzeczywistego Starbucks Manufacturing w
Holandii 20 – 30 mln euro 2008 r. – poziom opłaty licencyjnej i
ceny za towary wewnątrz grupy
Zakwestionowane praktyki podatkowe – grupa
Apple
Przypadek spółek Apple Sales International i Apple Operations Europe zarejestrowanych w Irlandii
Spółki grupy Apple - Apple Sales International Apple Operations Europe – uzyskały od rządu Irlandii interpretacje indywidualne w 1991 i 2007 r., w których zatwierdzona została metoda określania dochodu do opodatkowania, tzn. wszystkie dochody ze sprzedaży osiągane przez spółki były wewnętrznie przypisywane „siedzibie głównej”. W wyniku przyjętej metody alokacji zysków spółka Apple w Irlandii płaciła podatek, którego efektywna stopa obniżyła się z 1% w 2003 r. do 0,005% w 2014 r. Warunki opodatkowania spółki zapewniły jej znaczącą przewagę w stosunku do innych przedsiębiorstw podlegających tym samym przepisom podatkowym. Spółka nie płaciła podatków od niemal wszystkich dochodów ze sprzedaży produktów Apple na jednolitym rynku.
Stan faktyczny : Spółki zarejestrowane w Irlandii kontroluje Apple Inc. w USA. Na podstawie umowy posiadają one prawa do własności intelektualnej Apple Inc., mogą sprzedawać i produkować wyroby Apple i dokonują rocznych wpłat na rzecz Apple w USA na finansowanie prac badawczych i rozwojowych (np. w 2014 r. wpłaty wyniosły 2 mld dol.). Apple Sales International kupowała sprzęt Apple od producentów i sprzedawała te produkty w Europie, Indiach, Afryce i na Bliskim Wschodzie. Spółka tak skonstruowała sprzedaż w Europie, że klienci nabywali produkty od Apple Sales International, a nie od sprzedawców, od których fizycznie kupowali produkty. Druga spółka Apple Operations Europe była odpowiedzialna za produkcję niektórych linii komputerów na potrzeby grupy. Interpretacje indywidualne dla obu spółek dotyczyły wewnętrznego przydziału osiąganych dochodów w ramach Apple Sales International i Apple Operations Europe. Dochody były przypisane „siedzibie głównej” poza Irlandią, która nie zatrudniała pracowników, nie miała własnych biur, a jej działalność ograniczała się do podejmowania decyzji przez dyrektorów co do podziału dywidend, ustaleń administracyjnych i zarządzania środkami pieniężnymi. Nie prowadziła ona żadnej działalności operacyjnej.
Przypadek spółek Apple Sales International i Apple Operations Europe zarejestrowanych w Irlandii c.d.
Podsumowanie Cała sprzedaż produktów Apple i osiągane z niej zyski były księgowane przez Apple Sales International w Irlandii, chociaż klienci fizycznie nabywali te wyroby u innych sprzedawców.
Uzgodniony podział dochodu do celów podatkowych pozwalał na wewnętrzne ich przypisanie „siedzibie głównej” poza Irlandią. Owa siedziba nie znajdowała się w żadnym kraju, a jej działalność polegała na sporadycznych posiedzeniach zarządu. Przypisana jej większa część dochodu nie była opodatkowana.
W efekcie jedynie mały odsetek dochodów spółek zarejestrowanych w Irlandii był w tym kraju opodatkowany. I tak w 2011 r. spółka Apple Sales miała zysk w wys. 16 mld euro, z czego zaledwie około 50 mln euro podlegało opodatkowaniu w Irlandii, a pozostałe 15,95 mld euro nie było opodatkowane. Spółka w 2011 r. zapłaciła mniej niż 10 mln euro podatku od przedsiębiorstw (efektywna stopa podatkowa wyniosła 0,05% dochodu). W kolejnych latach dzięki indywidualnej interpretacji podatkowej spadała efektywna stopa podatkowa i w 2014 r. odpowiadała 0,005%.
Decyzja Komisji
W ocenie Komisji naruszone zostały reguły pomocy publicznej UE przez przyznanie korzystniejszych warunków opodatkowania niż te udzielone innym podmiotom gospodarczym. W ramach spółek należących do danej grupy zyski należy rozdzielać w sposób odpowiadający rzeczywistości gospodarczej i zgodnie z zasadą ceny rynkowej. W tej sprawie jedynie irlandzki oddział spółki mógł osiągać dochody z handlu produktami Apple (dystrybucja i sprzedaż wytworzonego sprzętu) i zyski tego podmiotu powinny być zarejestrowane i opodatkowane w Irlandii. Komisja nakazała odzyskać niezapłacony podatek za okres od 2003r. w kwocie 13 mld euro.
Wnioski
Komisja kontroluje praktyki podatkowe administracji fiskalnej krajów członkowskich dotyczące agresywnego planowania podatkowego spółek wielonarodowych. Zakwestionowane zostały indywidualne interpretacje odnoszące się do ceny transferowej, które nie odpowiadały zasadzie ceny rynkowej. Odbiegały od warunków rynkowych i realiów gospodarczych przyjęte w interpretacjach sposoby podziały zysku między spółki grupy, jak i zasady finansowania wewnętrznego działalności spółek.
