W³aœciwoœci sorpcyjne i katalityczne minera³ów ilas-tych s¹ przedmiotem intensywnie rozwijaj¹cych siê badañ. Wyniki tych badañ maj¹ praktyczne zastosowanie w ochro-nie œrodowiska i przyczyniaj¹ siê do zrozumienia proble-matyki osuwisk. W pierwszym dniu konferencji odby³ siê równie¿ wyk³ad profesora Z. Weissa z Ostrawy, pt. Struktu-ra kryszta³ów i krystalochemia mineStruktu-ra³ów ilastych. Obie prezentacje zosta³y wyg³oszone w jêzyku czeskim, a zagra-niczni goœcie otrzymali materia³y w jêzyku angielskim.
Drugi dzieñ obrad poœwiêcony by³ tematyce minera³ów ilastych w aspekcie ekologicznym oraz fizykochemicznym w³aœciwoœciom minera³ów ilastych. Tego dnia odby³o siê równie¿ posiedzenie Czeskiej Grupy Ilastej, na którym wybrano nowego przewodnicz¹cego, Martina St’astnego, na miejsce Karola Melki.
W godzinach przedpo³udniowych trzeciego dnia kon-ferencji zosta³a zorganizowana piesza wycieczka po histo-rycznym centrum Pragi. Wycieczkê tê prowadzi³ profesor J. Konta. Zwiedzanie rozpoczêto od g³ównego budynku administracji Uniwersytetu im. Karola, zwanego Karoli-num. Nastêpnie, kieruj¹c siê na zachód, udano siê m.in.: do Koœcio³a Najœwiêtszej Marii Panny na Tynie, Domu pod Kamiennym Dzwonem, Ratusza Staromiejskiego z zega-rem astronomicznym, na Most Karola oraz do Koœcio³a Najœwiêtszej Marii Panny w £añcuchach. Te gotyckie budowle powsta³y w XIII i XIV wieku. W przesz³oœci pras-cy budowniczowie i rzeŸbiarze wykorzystywali g³ównie materia³ kamieniarski z okolic Pragi. Najczêœciej u¿ywa-nymi materia³ami skalu¿ywa-nymi by³y: czert marglisty, zwany opok¹ (górna kreda); piaskowiec arkozowy (górny karbon) i piaskowiec kwarcowy (górna kreda). Dachy budynków pokrywano fyllitem, ³upkiem lub ³upkiem ilastym. W trak-cie wytrak-cieczki profesor J. Konta zwraca³ szczególn¹ uwagê na problemy wietrzenia ska³ bêd¹cych surowcem budowla-nym i rzeŸbiarskim. Na intensywnoœæ tego procesu nieko-rzystny wp³yw wywiera zanieczyszczenie powietrza.
Po po³udniu odby³a siê wycieczka autokarowa do kamienio³omu w miejscowoœci Prednia Kopanina,
oddalo-nej oko³o 10 km od Pragi. Wycieczkê prowadzi³ dr J. Sra-mek. Wydobywa siê tutaj ska³ê argilitow¹, zwan¹ z³ot¹ opok¹. Jest to bardzo dobrze znany surowiec kamieniarski, u¿ywany przez budowniczych i rzeŸbiarzy w Pradze oraz na terenie Czech ju¿ od œredniowiecza. Z kamienio³omu uczestnicy wycieczki udali siê do romañskiej rotundy Œwiêtej Magdaleny, pochodz¹cej z XII wieku. Ca³a rotun-da zbudowana jest ze „z³otej opoki” z pobliskiego kamie-nio³omu. Z oryginalnych, romañskich œcian zachowa³o siê niewiele, ale uk³ad rotundy nie zmieni³ siê.
W czwartym dniu konferencji na sesji referatowej po-ruszano tematykê mineralogii, geologii oraz przemys³owe-go zastosowania surowców ilastych, a tak¿e zagadnienia dotycz¹ce gleb. W tym dniu odby³a siê równie¿ sesja poste-rowa.
XVII Konferencja z cyklu Mineralogia i Petrologia Ska³ Ilastych da³a mo¿liwoœæ zapoznania siê z ró¿norodn¹ problematyk¹ oraz nowymi kierunkami i aspektami badañ. Uczestnicy konferencji mogli zaprezentowaæ wyniki swo-ich badañ na szerokim forum miêdzynarodowym i braæ udzia³ w licznych dyskusjach w czasie sesji referatowych i posterowych. By³a to równie¿ okazja do poznania specja-listów z innych krajów, zajmuj¹cych siê badaniami mine-ra³ów ilastych. Konferencja zosta³a dobrze zorganizowana, prezentowane referaty i postery by³y na wysokim pozio-mie. Udzia³ w wycieczkach umo¿liwi³ zapoznanie siê z problematyk¹ wietrzenia lokalnych materia³ów budowla-nych.
Uczestnictwo A. Koz³owskiej i M. Kuberskiej w XVII Konferencji z cyklu Mineralogia i Petrologia Ska³ Ilastych w Pradze zosta³o sfinansowane przez Centrum Dosko-na³oœci Badañ Œrodowiska Abiotycznego REA Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego w ramach Misji Eksplo-racyjnej do Czech i S³owacji (WP3), za co autorki serdecz-nie dziêkuj¹.
Aleksandra Koz³owska & Marta Kuberska Serwis fotograficzny na str. 439
Miêdzynarodowe Warsztaty Basalts 2004
Leœna k. Lubania, 05–07.11.2004
W dniach 05–07.11.2004 r. odby³y siêmiêdzynarodo-we Warsztaty Basalts 2004, których pomys³odawc¹ by³ prof. Krzysztof Birkenmajer.
Przedmiotem zainteresowania uczestników warszta-tów by³y ró¿norodne zagadnienia zwi¹zane z ewolucj¹ i wewnêtrznym zró¿nicowaniem kenozoicznej, œrodkowo-europejskiej prowincji bazaltowej. Podczas sesji referato-wej w pierwszym dniu warsztatów najnowsze wyniki swoich badañ prezentowali wybitni badacze z Czech (m.in. V. Cajz i A. Pøichystal), Wêgier (K. Balogh i Z. Pécskay), Niemiec (m.in. H. de Waal i L. Viereck-Goette) oraz Austrii (C. Tomek). Polskê reprezentowali naukowcy z Krakowa (A. Ladenber-ger, M. Michalik i W. Zuchiewicz), Warszawy (J. Grabow-ski) i Wroc³awia (J. Badura, M.W. Lorenc i P.P. Zago¿d¿on), prowadz¹cy prace w kilku krajowych i miêdzynarodowych
zespo³ach badawczych. Zaprezentowali oni wiele referatów i posterów z zakresu datowañ radiometrycznych, badañ paleomagnetycznych, petrografii i szczegó³owej charakte-rystyki geochemicznej, a tak¿e wybrane zagadnienia zwi¹-zane z praktycznym wykorzystaniem bazaltów w rejonie Lubania.
Drugi dzieñ warsztatów rozpoczê³a wycieczka tereno-wa. Pierwszym punktem jej programu by³a wizyta w czyn-nym kamienio³omie bazaltu w Rêbiszowie. Przedmiotem dyskusji by³a niezwyk³a rozbie¿noœæ rezultatów datowañ radiometrycznych pobranych w nim próbek, z wyj¹tko-wym w skali Dolnego Œl¹ska wynikiem 11,54±0,52 mln lat. Nastêpnie w parku miejskim w Lubaniu zwiedzono sta-nowisko doskonale rozwiniêtego ciosu s³upowego. Na koniec udano siê do kamienio³omu Ksiêginki II, nale¿¹cego do 369 Przegl¹d Geologiczny, vol. 53, nr 5, 2005
£u¿yckiej Kopalni Bazaltu Ksiêginki S.A. w Lubaniu. W kamienio³omie tym du¿e zainteresowanie uczestników wzbudzi³y rozleg³e strefy wystêpowania brekcji lawowych i utworów piroklastycznych, a tak¿e przejawy mineraliza-cji pomagmowej.
W trzecim dniu warsztatów odby³y siê dwie dyskusje panelowe, koncentruj¹ce siê nad zakresem wspólnych ba-dañ kenozoicznych wulkanitów œrodkowoeuropejskich, wyborem obszaru badawczego oraz sposobami finansowa-nia przysz³ych prac. Ostatecznie zadecydowano, ¿e najod-powiedniejszym poligonem badawczym bêdzie obszar pogranicza Polski, Czech i Niemiec (Czeskie Œredniogórze i £u¿yce). Na jesieñ przysz³ego roku zaplanowano termin Warsztatów Basalts 2005, które maj¹ siê odbyæ w rejonie niemieckich gór Eifel.
Warsztaty Basalts 2004 odby³y siê w wyj¹tkowej sce-nerii zamku Czocha k. Leœnej. Jego monumentalna bry³a zosta³a wzniesiona w II po³owie XIII wieku za spraw¹ króla Czech Wac³awa II na wysokim brzegu Kwisy, stano-wi¹cym wówczas pó³nocn¹ granicê kraju. Sto lat póŸniej zamek straci³ znaczenie militarne i sta³ siê siedzib¹ rodów rycerskich. Budowla usytuowana jest na skalnym urwisku o wysokoœci oko³o 50 metrów, a z jej okien roztacza siê urzekaj¹cy widok na zaporowe Jezioro Leœniañskie.
G³ównym organizatorem i sponsorem Warsztatów Ba-salts 2004 by³a £u¿ycka Kopalnia Bazaltu Ksiêginki S.A. w Lubaniu. Obs³ugê merytoryczn¹ i techniczn¹ zapewni³y Instytut Nauk Geologicznych PAN (M.W. Lorenc) oraz Insty-tut Górnictwa Politechniki Wroc³awskiej (P.P. Zago¿d¿on).
Marek W. Lorenc & Pawe³ P. Zago¿dzon 370
Przegl¹d Geologiczny, vol. 53, nr 5, 2005
Ryc. 2. Po¿egnalne zdjêcie w Sali Rycerskiej Zamku Czocha: (od lewej stoj¹) K. Nemeth, H. de Wall, K. Goth, Z. Pécskay, V. Cajz,
W. Zuchiewicz, K. Balogh, C. Tomek, L. Viereck-Goette, J.K. Novák, A. Pøichystal, A. Renno, K. Haase, (w dolnym rzêdzie) P.P. Zago¿d¿on, M.W. Lorenc, R. Foltýnowá, J. Badura, M. Michalik, A. Ladenberger, M. Grabowska i J. Grabowski. Fot. M.W. Lorenc
®
Ryc. 1. Wymiana pogl¹dów podczas wycieczki
terenowej — park miejski w Lubaniu Œl¹skim. Fot. P.P. Zago¿d¿on
