Ściśle biorąc, badania h istoryczne K reczm ara obracały się dookoła rozwoju· gospodarczego i społecznego starożytności. K reczm ar b y ł bow iem history kiem par excellen ce społecznym , w iern y zresztą pod tym w zględ em savému
m istrzow i Petruszewskiem u. K reczm ar nie coial się przed śm iałym i uogólnie niam i, przed „socjologizow ainiem “ , a także (czasem nie bez szkody dla w ła ściwego pojm ow ania dziejów ) przed „m od ern izow a n iem “ historii starożyt nej. W interpretacji d ziejów K reczm ar bliski b y ł marksistom, ale u w a ża ł się za przedstawiciela) kierunku socjologicznego w historii, albo, ]a'k to sarn n a zy w a ł, „rea listy czn eg o “ .
W y ra z e m m etody i ujęcia historii przez K reczm ara są zarów no jego prace popularyzatorskie (K w e s tia agrarna wi starożytności, Bibliot. Składn. Pom. Szk. N r 3, W a rsza w a , b. d.; Społeczeństw o i państwoi średniowiecza, greckiego. Zamość, 1922), jak i ro zp ra w y ściśle naukowe (K rótka historia dem okracji ateńskiej do czasów Tem istoklesa w łącznie. W a rs za w a 1930; K ilk a zaJgadnień z historii Grecji starożytnej. P rzegląd H istoryczn y t. 29,. r. 1931— 2). Podobn y charakter ma m ało zn an a c zy teln ik o w i polskiem u praca opublikow ana w język u rosyjskim , pośw ięcona historii p rzem ysłow ej R z y
mu (K woprosu o choziajstlwiennom ra z w itii Rim a. Prom yszlen n ost w R im ie i tieo rija Biuchera. W a rsza w a 1905). W szystk ie d zieła K reczm ara, nie w y łączając popularno-naukow ych są w yn ik iem sam odzielnego przepracow ania źródłowlego om aw ian ych zagadnień. N a gruncie polskim stan ow iły one nie w ą tp liw ie zapoczątkow anie zainteresow ań dla dziejów gospodarczo-społecz nych starożytności. N ie zry w a ją c n igdy z działalnością nauczycielsko-peda- gogiezną, K reczm ar p isy w a ł a rtyk u ły na tem aty dydaktyczne, i b y ł tłum a czem podręczników historii pow szechnej historyka rosyjskiego, prof. W ippera.
U jm u jący sw ą prostotą, przepojony ideałam i hum anitarnym i, św ietn y pedagog i oddany m ło d zieży kierow nik, K reczm ar b y ł pionierem p ra w d zi w ego postępu zarów no na polu pedagogicznym , jak i w nauce.
M. H. Serejski
Śp. A D A M Al O R A C Z E W S К I
Syn Jędrzeja i Zofii, ur. się 23 m arca 1907 r. w W in n ikach . U koń czył gimn. im. W ła d y s ła w a IV w W a rsza w ie w r. 1926, a następnie w y d z ia ł hu m an istyczn y U. W . w r. 1930 ze stopniem m agistra, studia historyczne od b y w a ł pod kierunkiem prof. W a c ła w a Tokarza. Stopień doktora) lii. u z y skał w r. 1934 na podstawie ro zp ra w y S a m o r z ą d W a r s z a w y w d o b i e p o w s t a n i a l i s t o p a d o w e g o (B iblioteka im. Tadeusza Korzona, t.. 23, W a rsza w a 1934). Już w czasie studiów uniwersyteckich wstępuje w r. 1928 do państw ow ej służby arch iw aln ej w A rch iw u m O św ie cenia Publicznego. P ra c y tej oddaje się z n ie z w y k ły m zapałem i jest jej w iern y niem al do końca swego życia . W krótkim stosunkowo czasie na biera dużego zn a w s tw a w zakresie arch iw istyki, w yprzedzając, w ie lu sta r szych sw oicli kolegów. B ierze ż y w y u dział w A rch iw a ln ej K om isji A n k ie towej, współpracuje p rzy porządkow aniu A rch iw u m w Jabłonnie. P o za pracą urzędow ą porządkuje archiw um Z w iązk u N a u czycielstw a Pol., gimn. św. W ojciech a, akta z czasów pow stania listopadowego w A rchiw u m M
iej-15
skim w W a rs z a w ie 5), papiery gen. K ru kow ieckiego6), zdeponow ane w Tow. N au k ow ym W arsz. Z ram ien ia K om isji R e w iz y jn e j m. st. W a rs za w y , prze prow adza fach ow ą kontrolę A rch iw u m Miejskiego. W w y d a w n ic tw ie Sekcji archiw alnej Tow . M iłośników H istorii opracow uje: S z y c i e a k t , Z a k ł a d a n i e i p r o w a d z e n i e a k t (W arszaiwa, 1937). Opracowuje indeks do 15 t. t. Archeonu (W a rsza w a , 1937— 1938, s. 238— 52). Pracuje niem al bez w ytch n ien ia, nigdy nie dyskontując zasług, c zy p o zy cji społecznej sw ego ojca. W r. 1937 w y d a je syn tetyczn ą historię W a r s z a w y 7), w r. 1939 opra cowuje w Bibliotece h istorycznej Państw . W y d . K siążek szkolnych jej skrót. P o w o ła n y do w ojska w r. 1939, w a lc z y pod L w o w em , gdzie otrzym uje K rz y ż W aleczn ych . Po zajęciu W a rs za w y i powstaniu Z w iązk u W a lk i Zbrojnej wstępuje w jego szeregi. S ch w yta n y p rzy przechodzeniu na W ę g ry w maju 1940 r. jest w ię zio n y w Tarnow ie, a następnie w Oświęcim iu, gdzie k oń czy swe ofiarne ży c ie w grudniu 1941 r. Z podanego w y ż e j dziesięcioletniego dorobku naukowego Adam a M oraczew skiego, w id ać, jak d otk liw y jest jego ubytek dla nauki historycznej, a w szczególności arch iw istyk i polskiej,
Al. Bachulski.
Śp. K A Z I M I E R Z S T E F A Ń S K I
Ur. 14 lutego 1870 r. w Kaliszu, po ukończeniu gim nazjum , przenosi się do W a rs za w y , nie zap om n iaw szy nigdy swego rodzinnego miasta. Po po wstaniu Tow . Opieki nad zabytkam i przeszłości oraz Tow . M iłośników H i storii, w ch odzi do grona ich członków . W ciągu zgórą la t dw udziestu jest członkiem Kom isji re w izy jn ej Tow . Mił. Historii, traktując tę godność b y najm niej nie form aliistycznie, jak to p rzew a żn ie -bywa, przez podpisanie protokółu i postaw ien ie wniosku o absolutorium, ale opracow ując całe spra w ozdan ie kasowe i bilans Tow. N a każde żądanie Zarządu słu ży życzliw ą,, a. w y tra w n ą radą w sprawach gospodarczo-finansow ych. Z zam iłow aniem , pośw ięca się num izm atyce. Od 1. IV. 1925 pracuje w Muzeum N arodow ym , w dziale num izm atyki. W czasie okupacji w zw ią zk u z redukcją personelu przechodzi w r. 1940 do wydiz. statystycznego, a następnie ogólnego. W y rzucony przez okupanta z w łasnego domu, p o zb a w io n y w szystkiego, czym. ż y ł w ciągu długich lat, um. 15 listopada 1943 r.
Al. Bachulski.
Šp. L U D W I K. W I D E R S Z A L
Do najtragiczniejszych, ofia r m inionej okupacji n a leży bez w ątpien ia śp. L u dw ik W iderszal.
U rodzony w W a rs za w ie dnia 24 czerw ca 1909 roku, tutaj u częszczał do szkół, tu rów n ież zapisał się na U niw ersytet, który ukończył w r. 1930
· ) Archeion, t. V I— V II, 57— 63 oraz I n w e n t a r z a k t , d o t y c z ą c y c h P o w s t a n i a L i s t o p a d o w e g o w A r c h i w u m M i e j s k i m
w W a r s z a w i e , K ron ik a W a rs za w y 1930, N 3, str. 1— 11. e) Archeion, t. X, 110— 120.
7) W a r s z a w a , str. 335, I I w yd. nakładem Gebethnera i W o lffa w y c h o dzi w r. 1939.
