Nowy model kształcenia egzaminatorów kandydatów na kierowców i kierowców

(1)

Roman Uździcki

Nowy model kształcenia

egzaminatorów kandydatów na

kierowców i kierowców

Problemy Profesjologii nr 2, 83-90

2008

(2)

U N IW ER SY TET Z IE LO N O G Ó R SK I • POLSK IE TO W A R Z Y STW O PRO FESJO LO G ICZN E

P ro b le m y P ro fesjo lo g ii 2/2008

R om an U ździcki

NOWY MODEL KSZTAŁCENIA EGZAMINATORÓW

KANDYDATÓW NA KIEROWCÓW I KIEROWCÓW

S treszczen ie

R zeczyw istość, w której żyjem y zm ienia się nieustannie, a szybkość tej zm iany z roku na rok zw iększa się. W tej sytuacji niejednokrotnie byw am y zaskakiw ani potrzebam i dostosow ania się do now ych w yzw ań za równo w zakresie nauki, ja k i techniki. Ze w zględu na zasięg oraz tem po zm ian potrzeba m odyfikacji sys tem ów kształcenia pojaw ia się we w szystkich obszarach, rów nież w zakresie system u kształcenia egzam i n a to r ó w - specjalistów szkolnictw a. Dlatego celem niniejszego artykułu uczyniono z jednej strony podsu m owanie rozw ażań o przem ianach treści i struktury kształcenia zaw odow ego egzam inatorów kierow ców i kandydatów na kierow ców , zaś z drugiej strony - zaproponow anie przyszłościow ej koncepcji zm iany.

N E W M O D E L O F E D U C A T IO N F O R D R IV E R AN D C A N D ID A T E S F O R D R IV E R E X A M IN E R S

S u m m a ry

The reality in which we live is changing all the tim e thereby the sw iftness o f the transform ation is increas ing year by year. Thus, we are repeatedly startled as for the needs o f adapting to new challenges both in the sphere o f science as well as technology. Dealing with the range and tem po o f changes a m odification o f education system is necessary. It involves all spheres, also the system o f driver exam iners’ education. Therefore, the aim o f the present paper is to sum up the issues concerning the content and structure o f vo cational training for driver and candidates for driver exam iners, on the other hand -th e re is a proposition o f a m odified conception for the future.

Н О В А Я М О Д Е Л Ь О Б У Ч Е Н И Я Э К З А М Е Н А Т О Р О В К А Н Д И Д А Т О В Н А В О Д И Т Е Л Е Й И В О Д И Т Е Л Е Й С о д ер ж а н и е Д ействительность, в которой мы живём перевоплощ ается постоянно, а темп этих изм енений из года в год увеличивается. В этой ситуации неоднократно бываем застигаем ы е необходимостями приспособляться к новым вызовам так и в сфере науки, как и техники. У читывая дальность и темп изменений необходим ость м одификации систем обучения появляется во всех пространствах, такж е в сфере системы обучения экзаменаторов - специалистов системы образования. П оэтому целью этой статьи из одной стороны является поды тож ивание размыш лений о переменах содержания и структуры проф ессионального обучения экзаменаторов водителей и кандидатов на водителей, а из второй стороны - предлож ение будущ ей концепции изменения.

W prowadzenie

Rzeczywistość, w której żyjem y zm ienia się nieustannie, a szybkość tej zm iany z roku na rok zw iększa się. W tej sytuacji niejednokrotnie bywam y zaskakiwani potrzebami dosto sow ania się do now ych w yzw ań zarów no w zakresie nauki, ja k i techniki. D okonującym się przeobrażeniom m oże sprostać ciągła m odyfikacja system ów edukacyjno-w ychow awczych

(3)

8 4 Rom an Uździcki

w yw ierająca wpływ na proces rozw oju człow ieka w taki sposób by znalazł się on w określo nym miejscu przestrzeni społecznej1.

Ze względu na zasięg oraz tem po zm ian potrzeba m odyfikacji system ów kształcenia pojawia się we w szystkich obszarach, rów nież w zakresie system u kształcenia egzam inatorów - specjalistów szkolnictw a. D latego celem niniejszego artykułu uczyniono z jednej strony podsum ow anie rozw ażań o przem ianach treści i struktury kształcenia zaw odow ego egzam i natorów kierow ców i kandydatów na kierow ców, zaś z drugiej strony - zaproponow anie przyszłościow ej koncepcji zm iany. K oncepcja ta pow stała zarówno w w yniku krytycznej analizy system u kształcenia tej grupy zaw odowej, ja k i na podstaw ie w yników szeroko za krojonych badaniach em pirycznych, ukazujących rzeczywisty stan przygotow ania egzam ina torów do zawodu. U zyskane wnioski odzw ierciedlają opinie egzam inatorów i zatrudniających ich dyrektorów na: system kształcenia egzam inatorów , poziom przygotow ania egzam inato rów do realizacji zadań w ynikających z pełnienia funkcji kontrolno-spraw dzającej, dokształ canie i doskonalenie, ocenę potrzeb ustaw icznego uczenia się egzam inatora, ja k o specjalisty szkolnictw a realizującego inne niż egzam inow anie cele dydaktyczne oraz określenie i ocenę elem entów zakłócających praw idłow y rozwój zaw odowy egzam inatora2. Z przeprow adzo nych analiz nasuw a jednak w iele pytań. Co m ożna i należałoby zm ienić, aby zapobiec utrw a laniu niepożądanych w zorców działania w toku kształcenia zaw odow ego egzam inatorów ? Jakie postawy należy kreow ać u egzam inatorów , aby uzyskać wzory najbliższe postulowanej koncepcji egzam inatora - specjalisty szkolnictw a? Co należy zm ienić w procesie kształcenia, aby egzam inator mógł sprostać w yzw aniom współczesnych czasów? Poszukiw anie odpow ie dzi na tak postaw ione pytania m oże przyczynić się do sform ułow ania w niosków i postulatów , które stw orzą podstawy do opracow ania koniecznych propozycji rozw iązań na rzecz optym a lizacji działań badanej grupy zaw odow ej.

Proponow ane zm iany w zakresie kształcenia

Proponowane zm iany w system ie kształcenia powstały w oparciu o analizy obecnego system kształcenia egzam inatorów osób ubiegających się o upraw nienia do kierow ania pojaz dami w odniesieniu do potrzeb w spółczesnego rynku pracy, w tym ustaleniu czy i na ile od pow iada on w spółczesnym potrzebom i w yzw aniom . Konfrontacji dokonano z uw zględnie niem opinii zarów no pracobiorców , ja k i pracodawców. O gólna ocena w tym zakresie niestety nie je st zadawalająca.

Z przeprow adzonych badań w ynika, że najpilniejsze rozw iązania powinny być ukie runkowane na trzy głów ne elem enty w jakich mógłby ew aluow ać system kształcenia egzam i natorów. Po pierw sze - należałoby zm ienić warunki wstępne um ożliw iające przyjęcie na szkolenie kandydatów na egzam inatorów . Po drugie - należałoby zm ienić system szkolenia kursowego, ja k o w łaściw ego do przygotow ania zaw odowego na rzecz szkolenia w system ie studiów podyplom ow ych w pow iązaniu z długotrw ałą praktyką (aktualnie je st to zaledwie

1 B. Pietrulew icz, Kształcenie pra co w n icze - potrzeba i konieczność, w: Edukacja ustawiczna. W ymiar

teoretyczny i praktyczny, red. S. M. K w iatkow ski, IB E-ITEE W arszaw a - Radom 2008, s. 118.

2 Szerzej: R. U ździcki, Kształcenie, dokształcanie i doskonalenie egzam inatorów ubiegających się

(4)

Nowy model kształcenia egzaminatorów kandydatów na kierowców i kierowców 85

dziesięć dni) w W ojew ódzkich Ośrodkach Ruchu Drogowego. Po trzecie - należałoby zm o dyfikować egzam in końcow y potw ierdzający przydatność do zawodu lub też elim inujący osoby, które do w ykonyw ania tego zawodu nie m ają predyspozycji. Tym samym usunięto by elem enty pow odujące to, że egzam inatorem staw ałaby się przypadkow a osoba a nie w pełni św iadom a swoich celów. Pozw oliłoby to na stw orzenie elitarnej grupy zawodowej zw iązanej z prospołecznym postrzeganiem problem ów zw iązanych z bezpieczeństw em ruchu drogow e go.

W arunki w stępne przyjęcia kandydatów na egzam inatorów

na szkolenie

W Polsce obecnie istnieje jeden akt prawny, w którym określono wym agania, ja k ie musi sprostać kandydat na egzam inatora by został uznany przez organ nadzorujący (M arszał ka W ojewództwa) za egzam inatora. Tym aktem prawnym je st aktualna ustaw a - Prawo o ruchu drogowym 3. D okonując analizy w yników badań środow iska egzam inacyjnego i pra codawców , m ożna w ysunąć przynajm niej trzy postulaty zm ian dotyczące w arunków w stęp nych stawianych kandydatom na egzam inatorów .

Po pierw sze - egzam inatorem m ogłaby być osoba, która w pierwotnej w ersji „posiada prawo jazd y kategorii B przez okres co najmniej 6 lat oraz upraw nienie do kierow ania pojaz dami rodzaju objętego egzam inow aniem przez okres co najmniej 1 roku”4, na rzecz zapisu:

posiada praw o ja z d y kategorii B przez okres co najm niej 10 lat oraz bieżącą praktyką w kie rowaniu pojazdem w ym aganym dla tej kategorii oraz upraw nienie do kierow ania pojazdam i rodzaju objętego egzam inow aniem przez okres co najm niej 5 lat.

Zm iana pow yższego praw nego zapisu uniemożliwi uzyskanie uprawnień egzam inato rowi, który nie posiada bieżącej praktyki w kierowaniu pojazdem . Ponadto spow oduje, że egzam inator będzie ju ż kierow cą (kierującym ) z ponad 10 letnim stażem , a w ięc będzie nale żał do grupy osób o znacznie mniejszym ryzyku zagrożenia w ypadkiem 5. Za istotne w tej kwestii uznano również, aby egzam inator posiadał upraw nienia do kierow ania pojazdem bez bieżącej praktyki w kierow aniu, jednakże przez okres co najmniej 5 lat a n ie jed n e g o roku tak, ja k to je st obecnie.

Druga zm iana, która została postulowana przez środow isko pracodawców i pracobior ców dotyczy w ykształcenia. W aktualnym stanie praw nym egzam inatorem może zostać każ dy, kto posiada w ykształcenie w yższe6. Proponuje się dokonanie zm iany tego zapisu na zapis następującej treści: Egzam inatorem może być osoba, która posiada w ykształcenie wyższe

techniczne lub pedagogiczne. W przypadku posiadania p rze z kandydata wykształcenia w yż szego innej specjalności niż techniczne lub pedagogiczne, praktyka asystencka pow inna być dwukrotnie dłuższa. Z m iana tego ustaw owego zapisu zdecydow anie ułatwi uzyskanie upraw 

nień egzam inatorow i, który posiada pożądane (w ocenie egzam inatorów i dyrektorów ) kie

3 U staw a z dnia 20 czerw ca 1997 r. Prawo o ruchu drogow ym , Dz. U. N r 98 z dnia 19 sierpnia 1997 r., poz. 602 (z późniejszym i zm ianam i).

4 Ibidem.

■' J. Bąk, W ypadki drogow e a kształcenie m łodych kierowców, W arszaw a 2003, s. 42. 6 U staw a z dnia 20 czerw ca 19 9 7 ..., op. cit.

(5)

86 Rom an U ździcki

runkow e w ykształcenie. Jednocześnie nie dyskw alifikuje osób m ających w ykształcenie w yż sze o specjalnościach innych niż preferow ane uzyskanie zawodu egzam inatora.

Trzecia zm iana dotyczy w arunków uczestniczenia w praktyce asystenckiej. W aktual nym stanie prawnym kandydat na egzam inatora powinien uczestniczyć w 7 egzam inach pań stw owych w charakterze obserw atora oraz przeprow adzić 3 takie egzam iny pod kierunkiem egzam inatora w yznaczonego przez dyrektora w ojew ódzkiego ośrodka ruchu drogowego i do tego uzyskać pozytyw na opinię. Z pow yższego zapisu w ynika, że praktyka m ogłaby się roz począć i zakończyć w jednym dniu po przeegzam inow aniu zaledw ie 10 osób. Aby zapobiec tego typu interpretacjom oraz um ożliw ić egzam inatorow i prowadzącem u praktykę (opieku nowi) wydanie właściwej opinii na tem at przydatności kandydata do zawodu, proponuję na stępujący zapis: K andydat na egzam inatora pow inien uczestniczyć w 100 dniach egzam ina

cyjnych p rzy egzam inach państw ow ych w charakterze obserwatora oraz przeprow adzić co najm niej 10 takich egzam inów p o d kierunkiem egzam inatora w yznaczonego p rze z dyrektora w ojew ódzkiego ośrodka ruchu drogow ego i do tego uzyskać pozytyw na opinię egzam inatora prow adzącego. Po takiej praktyce (realizow anej w W ojewódzkim O środku Ruchu D rogow e

go) w ydaje się, że m ożliw e będzie dokonanie trafniejszej oceny przydatności kandydata na egzam inatora do zawodu.

Studia podyplom owe

Podyplom ow e kształcenie i doskonalenie zaw odow e pracow ników dla jednych ma na celu zdobycie nowych kw alifikacji zaw odowych lub specjalizacji, dających m ożliw ości roz w oju zaw odow ego w nowej specjalności, dla innych - aktualizację posiadanych kwalifikacji i pogłębianie w iedzy z zakresu w ykonyw anego zawodu. Przeprow adzone badania dowodzą, że egzam inatorzy m uszą spraw nie posługiw ać się now oczesną w iedzą ogólną i specjalistycz ną, która w ym aga od nich intensyw nego rozwoju.

W aktualnym stanie praw nym ukończenie kursu kw alifikacyjnego w jednostce upo ważnionej przez m inistra w łaściw ego do spraw transportu w arunkuje uzyskanie upraw nień egzam inatora7. Kurs taki m oże być przeprow adzony jedynie w upow ażnionych do tego W o jew ódzkich Ośrodkach Ruchu Drogowego.

W opinii badanych jed y n ie studia podyplom ow e m ogą zapew nić w łaściw e przygoto w anie kandydatów na egzam inatorów osób ubiegających się o upraw nienia do kierow ania pojazdem , specjalistów szkolnictw a, specjalistów z dziedziny bezpieczeństw a ruchu drogo w ego. Celem takich studiów podyplom ow ych byłoby kształcenie specjalistyczne w zakresie zarów no zagadnień zw iązanych z zadaniam i egzam inatora, ja k i wielorakich aspektów deter minujących bezpieczeństw o ruchu drogow ego. Celem byłoby również przygotow anie profe sjonalnych edukatorów z zakresu bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym , wybranych grup społecznych i zaw odowych, opiniotw órczych i adm inistracyjnych. M ożna przyjąć, że uczestnik studiów podyplom ow ych poznać powinien:

podstaw y psychologii i dydaktyki,

aspekty organizacji i zarządzania ruchem drogowym ,

7 U staw a z dnia 20 czerw ca 1997 r. - Prawo o ruchu drogow ym , Dz. U. N r 98 z dnia 19 sierpnia 1997 r., poz. 602 (z późniejszym i zm ianam i).

(6)

podstawy inżynierii ruchu drogow ego, - elementy bezpieczeństw a ruchu drogowego,

- technikę kierow ania oraz w ybrane zagadnienia budowy i teorii ruchu pojazdów, - podstaw y pedagogiki w ruchu drogowym .

A bsolw ent pow inien posiąść rów nież um iejętności rozpoznaw ania stanów zagrożeń w ruchu drogowym , opracow yw ania program ów poprawy bezpieczeństwa, organizacji i za rządzania bezpieczeństw em w lokalnym ruchu drogowym .

W ychodząc naprzeciw znaczeniu i tak postaw ionym oraz rozum ianym celom kształ cenia egzam inatorów, opracow ano ram owy program studiów podyplom owych przy założe niu, że studia będą trw ać dw a sem estry i realizowane będą na wyższej uczelni. B ędą obej mować 16 zjazdów, co stanow ić będzie 32 dni zajęć dydaktycznych (razem 212 godzin). Praktyka pedagogiczna realizow ana byłaby w W ojew ódzkim O środku Ruchu Drogowego. Ramowy program studiów podyplom ow ych przeznaczonych dla egzam inatorów kandydatów na kierowców i kierow ców, specjalistów z zakresu bezpieczeństw a ruchu drogowego ilustruje tabela nr 1.

W arto podkreślić, że pierw otną koncepcję studiów podyplom ow ych z zagadnień bez pieczeństw a w ruchu drogowym opracow ał zespół pow ołany w 2002 roku przez W ydział M e chaniczny Uniw ersytetu Zielonogórskiego8. Studia te nazw ane Bezpieczeństwo w Ruchu D ro

gowym, ja k o elem ent doskonalący i uzupełniający wiedzę, kierow ane były do instruktorów

nauki jazdy i egzam inatorów ośrodków ruchu drogowego, nauczycieli wychow ania kom uni kacyjnego, funkcjonariuszy policji, straży pożarnej i straży granicznej, urzędników adm ini stracji rządowej i sam orządow ej, rzeczoznaw ców m otoryzacyjnych i ruchu drogowego, dziennikarzy, sędziów , prokuratorów , adw okatów , radców praw nych oraz pracowników z branży ubezpieczeniow ej. Jednakże studia takie nie zostały aktywowane. Studia podyplo m ow e o podobnej tem atyce B ezpieczeństw o w ruchu drogow ym i organizacja W ojewódzkich

Ośrodków Ruchu D rogow ego zrealizow ano na W ydziale Transportu Politechniki R adom 

skiej9. Jednakże brak je s t bliższych danych o sposobach, metodach i treściach nauczania na tychże studiach.

* M. Rybakow ski, P odyplom ow e kształcenie i doskonalenie zaw odow e z bezpieczeństw a w ruchu d ro

gowym, „Edukacja dla B ezpieczeństw a” 2005, nr 1(22), s. 23.

(7)

88 R om an Uździcki

Tabela 1. Ram ow y program studiów podyplom ow ych przeznaczonych dla egzam inatorów kandydatów na kierow ców i kierow ców , specjalistów z zakresu bezpieczeństw a ruchu dro gowego

Lp. N azw a m odułu Liczba godzin zajęć

teoretycz nych

praktycz nych 1. Podstaw y psychologii:

- osobow ość egzam inatora,

- psychologiczna sylw etka zdającego egzam in, badania psychologiczne kierowców.

20

2. Podstawy dydaktyki:

proces szkolenia i egzam inow ania, metody kontroli i oceniania,

przyczyny niepow odzeń egzam inacyjnych

20

3. A dm inistrow anie ruchem drogowym : bezpieczeństw o ruchu drogowego, podstawy kierow ania ruchem drogowym , prawo o ruchu drogow ym i akty w ykonaw cze, - organizacja i zadania W ORD.

30

4. C złow iek w ruchu drogowym :

człow iek a bezpieczeństw o w ruchu drogowym , edukacja i w ychow anie do bezpieczeństw a ruchu dro gowego,

- podstaw y pedagogiki pracy.

30

5. Droga:

inżynieria ruchu drogow ego, analiza ruchu drogowego, - m onitoring ruchu drogowego,

metody badań zdarzeń drogowych.

30

6. Pojazd:

pojazdy drogowe,

- diagnostyka a bezpieczeństw o ruchu drogowego, - technika kierow ania i obsługa pojazdu.

20

7. Zadania egzam inatora:

planow anie i organizacja pracy, - program y szkolenia i egzam inow ania,

zasady prow adzenia egzam inów .

40

8. Praktyka pedagogiczna:

pokaz przeprow adzenia egzam inu,

udział w egzam inie w charakterze obserwatora,

przeprow adzenie egzam inu teoretycznego i praktyczne

go-4 8

9. Seminarium i praca dyplom ow a 10

(8)

Egzam in końcowy nadający uprawnienia do egzam inowania

Otrzym anie upraw nień egzam inatora kandydatów na kierow ców i kierow ców je st m ożliwe uzyskaniu pozytyw nego w yniku z egzam inu, który odbyw a się przed kom isją po w ołaną przez m inistra w łaściw ego do spraw transportu. Kom isja ta przeprow adza egzam in na zasadach określonych w w ew nętrznym regulam inie zatw ierdzonym przez organ pow ołujący kom isję10. Z regulam inu kom isji wynika, że egzam in polega na: rozw iązaniu w części teore tycznej testu obejm ującego swoimi treściami przepisy ruchu drogowego, technikę kierow ania pojazdem , czynności kontrolno obsługow e oraz zagadnienia zaw arte w instrukcji egzam ino wania, natom iast w części praktycznej - na w ykonaniu na placu m anewrowym oraz w ruchu drogowym (w ykorzystując infrastrukturę drogow ą m iejscow ości, w której odbyw a się egza min) zadań egzam inacyjnych przew idzianych dla osób ubiegających się o upraw nienia do kierowania po jazd em ".

Interesującą propozycją byłoby dodatkowo przeprow adzenie wśród kandydatów na egzam inatorów testu psychologicznego (lub rozm ow y z pedagogiem i psychologiem ) m ają cego za zadanie stw ierdzić, czy kandydat na egzam inatora je st w stanie sprostać stawianym mu szczególnym w ym aganiom . Celem rozm owy lub przeprow adzonego testu byłoby pozna nie kandydata, w tym je g o dotychczasow ego dośw iadczenia w pracy zawodowej i społecznej, m otyw ów zostania egzam inatorem , wiedzy na tem at tego zawodu, umiejętności dokonania sam ooceny a także poznania je g o zainteresow ań i um iejętności. Rozm ow a służyłaby również ocenie kandydata z punktu w idzenia jego prezencji, kultury osobistej i zdolności interperso nalnych.

W zależności od w yniku testu lub rozm ow y uzyskane inform acje pow inny stanow ić podstaw ę do ew entualnego zasugerow ania kandydatow i potrzeby ponow nego przem yślenia decyzji zostania egzam inatorem (z dokładnym uzasadnieniem ) lub też um ocnienia motywów podjęcia pracy w tym zaw odzie. Pozwoliłoby to na uniknięcie wielu frustracji w późniejszej pracy. W arte rozw ażenia je st też w prow adzenie trzeciej części egzam inu polegającej na pre zentacji om ów ienia zasad, w arunków i trybu przeprow adzenia egzam inu teoretycznego i praktycznego (byłby to pokaz własnego w arsztatu pracy).

Zakończenie

Dokonujące się w Polsce przem iany społeczno-gospodarcze oraz postępujące procesy integracyjne z U nią E uropejską pow odują, że szczególnego znaczenia nabiera w łaściw a edu kacja. Każda istotna zm iana otaczającej rzeczywistości i pow iązana z nimi m odyfikacja (lub w prow adzanie now ych) w yw iera również wpływ na obszar funkcjonow ania zaw odow ego egzam inatorów kierow ców. Stąd w ynika szczególna rola i potrzeba w łaściw ie prowadzonych procesów dotyczących zarów no kształcenia, ja k i dokształcania i doskonalenia . Egzam inato

111 Rozporządzenie M inistra Infrastruktury z dnia 27 października 2005 r. w spraw ie szkolenia, egzam i now ania i uzyskiw ania upraw nień przez kierujących pojazdam i, instruktorów i egzam inatorów , Dz. U. N r 217 z dnia 3 1 października 2005 r., poz. 1834.

11 Ibidem.

12 K. U ździcki, D okształcanie i doskonalenie nauczycieli realizow ane w uczelniach w yższych, [w:]

(9)

9 0 Rom an U ździcki

rzy m uszą być w łaściw ie przygotow ani z zakresu dyscyplin naukow ych będących przedm io tami nauczania w instytucjach i organizacjach pow ołanych do szkoleń w zakresie zagadnień zw iązanych z szeroko rozum ianą m otoryzacją.

Zapew nienie odpow iedniej jakości szkolenia kandydatów na kierow ców je s t proble mem trudnym , jednakże bardzo pow ażnie traktow anym we w szystkich krajach w ysoko zm o toryzowanych. W zw iązku z pow yższym w większości państw prowadzi się nadzór nad in stytucjami i organizacjam i szkolącym i oraz dba o stały rozwój kadry szkolącej. D otyczy to w równym stopniu instruktorów , ja k i egzam inatorów . Kształcenie zaw odow e pracowników pow inno być realizow ane przez pryzm at wysokiej efektywności szkolenia a w ięc poprzez stw arzanie im m ożliw ości sprostania coraz to nowszym w ym ogom ja k o odpow iedź na postę pujące zm iany13. W prow adzenie niezbędnych korekt w obszarze kształcenia, dokształcania i doskonalenia w ydaje się w spółcześnie niezbyw alnym w ym ogiem zapew niającym jak o ść procesów edukacyjnych i pozw alających egzam inatorom sprostać w yzw aniom stawianym przez w spółczesny rynek pracy.

B ib lio g rafia

Bąk J., W ypadki drogow e a kształcenie m łodych kierow ców , ITS, W arszaw a 2003. Bogaj A., K w iatkow ski S.M (red.), Szkoła a rynek pracy, PW N , W arszaw a 2006.

Pietrulew icz B., Kształcenie pracow nicze - potrzeba i konieczność, [w:] E dukacja ustaw iczna. W ym iar teore tyczny i praktyczny, red. S. M. K w iatkow ski, 1BE-ITEE W arszaw a - Radom 2008.

Rozporządzenie M inistra Infrastruktury z dnia 27 października 2005 r. w spraw ie szkolenia, egzam inow ania i uzyskiw ania upraw nień przez kierujących pojazdam i, instruktorów i egzam inatorów , Dz. U. N r 217 z dnia 31 października 2005 r., poz.1834.

Rybakow ski M., Podyplom ow e kształcenie i doskonalenie zaw odow e z bezpieczeństw a w ruchu drogow ym , „Edukacja dla B ezpieczeństw a” 2005, nr 1(22).

Sym ela K., Jakość kształcenia zaw odow ego, w: Szkoła a rynek pracy, red. A. Bogaj, S. M. K w iatkow ski, PW N, W arszaw a 2006.

U staw a z dnia 20 czerw ca 1997 r. - Praw o o ruchu drogow ym , Dz. U. N r 98 z dnia 19 sierpnia 1997 r., poz. 602 (z późniejszym i zm ianam i).

U ździcki K., D okształcanie i doskonalenie nauczycieli realizow ane w uczelniach w yższych, [w:] Czynniki de term inujące aktyw ność zaw o d o w ą pracow ników , red. B. Pietrulew icz, UZ, Z ielona G óra 2000. U ździcki R., K ształcenie, dokształcanie i doskonalenie egzam inatorów ubiegających się o upraw nienia do kie

row ania pojazdam i, 1BE-ITEE, W arszaw a - Radom 2007.

U ździcki R., Stan i ja k o ść kształcenia egzam inatorów a rynek pracy, „Pedagogika Pracy” 2008, nr 52. w w w .pr.radom .net/studia.htm l, stan z dnia 26.06.2005 r.

Recenzent: B. Pietrulew icz

13 K. Sym ela, Ja ko ść kształcenia zaw odow ego, w: Szkoła a rynek pracy, red. A. Bogaj, S. M. K w iatkow  ski, PW N , W arszaw a 2006, s. 174.