Marek Agnowski, Katarzyna
Domańska
Czynniki wpływające na wybór
miejsca dokonywania zakupu na
rynku serów żółtych na przykładzie
serów długodojrzewających
Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu 41/2, 385-397
2015
NR 875 PROBLEMY ZARZĄDZANIA, FINANSÓW I MARKETINGU NR 41, t. 2 2015
DOI: 10.18276/pzfm.2015.41/2-31
M A R E K A N G O W S K I 1 K A T A R Z Y N A D O M A Ń S K A 1 2 U n iw e r s y te t P r z y r o d n ic z y w L u b lin ie
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WYBÓR MIEJSCA
DOKONYWANIA ZAKUPU NA RYNKU SERÓW ŻÓŁTYCH
NA PRZYKŁADZIE SERÓW DŁUGODOJRZEWAJĄCYCH
Streszczenie
Artykuł dotyczy problematyki wyboru miejsca zakupów serów żółtych ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki serów długodojrzewajacych. Wiedza na temat czynników kształtujących wybory konsumenckie jest kluczowa w obliczu konkurencyjnego rynku i może stać się podstawą budowania skutecznej przewagi konkurencyjnej. Część empiryczna oparta jest na analizach staty stycznych wyników badania ankietowego. Przeprowadzone badanie wykazało nieznaczne różnice w postrzeganiu miejsc zakupów przez nabywców kupujących i niekupujących serów długodojrze wajacych.
Słowa kluczowe: miejsce zakupów, sery długodojrzewające, preferencje nabywców, wybory kon
sumenckie, nabywca
W prow adzenie
Z w ię k s z a j ą c a się in te n s y w n o ś ć k o n k u r e n c ji n a ry n k u , a ta k ż e ja k o ś c i o w e p r z e m ia n y w h a n d lu , k tó r e d o k o n a ły się w o s ta tn ic h k ilk u n a s tu la ta c h , s p r a w ia ją , ż e n ie z w y k le is to tn y m o b s z a r e m r y w a liz a c ji m ię d z y p r o d u c e n ta m i s e ró w ż ó łty c h s ta je się ic h d y s tr y b u c ja . D e c y z je d o ty c z ą c e w y b o r u k a n a łó w s p r z e d a ż y o r a z s to p n ia in te n s y w n o ś c i d y s tr y b u c ji s ą k lu c z o w e z p u n k tu w id z e n ia d o ta r c ia d o n a b y w c y f in a ln e g o , c o s p r a w ia , ż e d e te r m in u ją o n e m o ż liw o ś c i r o z w o jo w e p r z e d
-1 marek.angowski@up.lublin.pl. 2 katarzyna.domanska@up.lublin.pl.
s ię b io r s tw d z ia ła ją c y c h n a r y n k u s e ró w d o jr z e w a ją c y c h . W c e lu z w ię k s z e n ia s k u te c z n o ś c i s to s o w a n y c h p r z e z f irm y r o z w ią z a ń w z a k r e s ie s p o s o b ó w d y s tr y b u c ji, z a r ó w n o d o ty c h c z a s o w y c h , j a k i p la n o w a n y c h d o w d r o ż e n i a w p r z y s z ło ś c i, k o n ie c z n a j e s t z n a jo m o ś ć p r e f e r e n c ji k o n s u m e n tó w d o ty c z ą c y c h m ie js c z a k u p u d a n e g o r o d z a ju p r o d u k tó w . W i e d z a n a te m a t c z y n n ik ó w k s z ta łtu ją c y c h w y b o r y k o n s u m e n c k ie s ta je się k lu c z o w a w o b lic z u k o n k u r e n c y jn e g o r y n k u i m o ż e b y ć p o d s ta w ą b u d o w a n ia s k u te c z n e j p r z e w a g i k o n k u r e n c y jn e j.
W y bó r m iejsca zak u p u - w y b ran e aspekty teoretyczne
W o s ta tn ic h la ta c h o b s e rw u je się z m ia n y w z a c h o w a n ia c h z a k u p o w y c h n a b y w c ó w . C ią g le e w o lu u ją c e p o tr z e b y i u p o d o b a n ia k o n s u m e n tó w , c o r a z lic z n ie j sz e i ła tw ie j d o s tę p n e ź r ó d ła in f o rm a c ji o p r o d u k ta c h o ra z z m ia n y w se k to rz e h a n d lo w y m sp ra w ia ją , że w e w s p ó łc z e s n y c h u w a r u n k o w a n ia c h to n a b y w c a m a c o ra z w ię k s z y w p ły w n a k s z ta łt ła ń c u c h a d o s ta w ż y w n o ś c i. T o o n b o w ie m p o d e jm u ją c d e c y z je z a k u p o w e w s k a z u je co , g d z ie i k ie d y k u p u je 3.
Ż y w n o ś ć s ta n o w i s p e c y f ic z n ą k a te g o r ię p r o d u k to w ą , g d y ż n a le ż y d o a r ty k u łó w p ie rw s z e j p o trz e b y . Jej p o d s ta w o w a f u n k c ja z w ią z a n a j e s t z z a s p o k o je n ie m g ło d u o r a z p o p r a w ą fiz y c z n e g o i p s y c h ic z n e g o s a m o p o c z u c ia k o n s u m e n tó w . O b e c n ie je d n a k p r o d u k ty ż y w n o ś c io w e o d p o w ia d a ją ró w n ie ż n a p o tr z e b y p s y c h o lo g ic z n e i s p o łe c z n o -k u ltu ro w e , d la te g o ic h w y b ó r j e s t c o ra z b a rd z ie j z ło ż o n y 4. Z a k u p ż y w n o ś c i j e s t z a lic z a n y d o c z y n n o ś c i r u ty n o w y c h , n a k tó r e d u ż y w p ły w , p o z a c e c h a m i s a m e g o p r o d u k tu i je g o n a b y w c y , m a ją ró w n ie ż u w a r u n k o w a n ia ś r o d o w i s k o w e i k u ltu r o w e 5. W ś r ó d c z y n n ik ó w b r a n y c h p o d u w a g ę p r z e z k o n s u m e n tó w w p r o c e s ie z a k u p o w y m c z ę s to w y m ie n ia n e j e s t m ie js c e d o k o n y w a n ia z a k u p u 6.
3 L. Esjberg et al., An integrative conceptual framework fo r analyzing customer satisfaction with
shopping trip experiences in grocery retailing, „Journal o f Retailing and Customer Services” 2012,
Vol. 19, Iss. 4, s. 445-456; D. Olewnicki, L. Gunerka, B. Golański, Preferencje konsumentów
dotyczące miejsc zakupu oraz opakowań na detalicznym rynku owoców i warzyw, „Logistyka”
2012, nr 4, s. 1150.
4 A. Grazia, Consumers ’ preferences fo r a localfood product: a real choice experiment, „Empirical Economics” 2014, Vol. 47, Iss. 1, s. 111-122; J. Lahne et al., Consumer sensory perception o f cheese
depends on context: A study using comment analysis and linear mixed models, „Food Quality and
Preference” 2014, Vol. 32, s. 184-185; J. Szwacka, Kierunki zmian na rynku żywnościowym w Polsce, Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 62, Warszawa 2007, s. 82-83.
5 J. Murray, C.M. Delahunty, Mapping consumer preference fo r the sensory and packaging
attributes o f Cheddar cheese, „Food Quality and Preference” 2000, Vol. 11, Iss. 5, s. 419.
6 S. Urban, M. Michałowska, Czynniki wpływające na zachowania konsumentów w zakresie wyboru
targowisk jako miejsca zakupu produktów konsumpcyjnych na przykładzie województwa lubuskiego,
W y b ó r m ie js c a z a w ie r a n ia tr a n s a k c ji k u p n a - s p r z e d a ż y s ta n o w i j e d e n z e t a p ó w p r o c e s u n a b y w c z e g o i j e s t o k r e ś la n y w lite r a tu r z e p r z e d m io tu j a k o „ p r o c e s , w k tó r y m n a p o c z ą tk u p o ja w i a się o g ó ln y p r o b le m s e le k c ji r o d z a ju s k le p u , w k o le jn y m k r o k u n a s tę p u je p o s z u k iw a n ie in f o r m a c ji, o c e n a a lte r n a ty w ( ró ż n y c h o p c ji) o r a z o s ta te c z n a d e c y z ja ” 7. P ro c e s te n j e s t c z ę s to ta k s a m o in te r e s u ją c y i z ł o ż o n y j a k p r o c e s p o d e jm o w a n ia d e c y z ji w y b o r u k o n k r e tn e g o p r o d u k tu b ą d ź m a r k i8. O p r o c e s ie w y b o r u m ie js c a z a k u p u m ó w ić m o ż n a w z a s a d z ie w o d n ie s ie n iu d o z a k u p ó w o c h a r a k te rz e r e f le k s y jn y m , c z y li ta k ic h , p o d c z a s k tó r y c h n a b y w c a o c e n ia c e c h y r ó ż n y c h m o ż liw o ś c i i d o k o n u je w y b o r u , k tó r y w e d łu g n ie g o j e s t n a jle p s z y z p u n k tu w id z e n ia r o z w a ż a n y c h k r y te r ió w 9. W o d n ie s ie n iu d o w y b o r u m ie js c a z a w ie r a n ia tr a n s a k c ji k u p n a - s p r z e d a ż y , n a le ż y z a te m z a ło ż y ć , ż e k u p u j ą c y p o d d a je o c e n ie m o ż liw e m ie js c a z a k u p u , r o z w a ż a ją c m .in . d o s tę p n o ś ć p r o d u k tó w , a ta k ż e ic h c e n ę 10 11. Z m ia n y , ja k i e z a s z ły n a p r z e s tr z e n i o s ta tn ic h la t w s e k to rz e h a n d lo w y m w P o ls c e , s p r a w iły , ż e o b e c n ie k o n s u m e n c i m a ją w ię k s z e m o ż liw o ś c i w z a k r e s ie w y b o r u m ie j s c a z a k u p u a r ty k u łó w ż y w n o ś c io w y c h . M o ż n a w ś r ó d n ic h w y m ie n ić m .in . ta r g o w is k a , s k le p y s p o ż y w c z e , s u p e rm a r k e ty , h ip e r m a r k e ty , s k le p y d y s k o n to w e s k le p y w y s p e c ja liz o w a n e , g a le r ie h a n d lo w e , a ta k ż e d y n a m ic z n ie r o z w ija ją c e się s k le p y in te r n e to w e 11. D u ż a lic z b a o r a z r ó ż n o r o d n o ś ć p u n k tó w s p r z e d a ż y , w k tó r y c h k o n s u m e n t m o ż e d o k o n y w a ć z a k u p ó w , w y n ik a j ą c a z n a s ila ją c e j się k o n k u r e n c ji w s e k to rz e h a n d lo w y m s p r a w ia , ż e w y b ó r m ie js c a z a k u p ó w p r z y s p a r z a n ie k ie d y n a b y w c o m tr u d n o ś c i12.
N a d e c y z je k o n s u m e n tó w d o ty c z ą c ą w y b o r u m ie js c a z a k u p u w p ły w a w ie le r ó ż n o r o d n y c h c z y n n ik ó w . W k la s y c z n y c h t e o r i a c h e k o n o m ic z n y c h z a g łó w n e
7 M. Bartosik-Purgat, Kulturowe uwarunkowania zachowań konsumentów na przykładzie mło
dych Europejczyków, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego, Poznań 2011, s. 291; S. Gensler et al., Understanding consumers ' multichannel choices across the different stages o f the buying process,
„Marketing Letters” 2012, Vol. 23, Iss. 4, s. 988.
8 M. Gąsior, Czynniki wpływające na wybór przez konsumenta miejsca dokonania zakupu pro
duktów rynku IT, w: Marketing przyszłości. Trendy. Strategie. Instrumenty. Orientacja na klienta na konkurencyjnym rynku, red. G. Rosa, A. Smalec, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczeciń
skiego nr 711, Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu nr 25, Wyd. Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2012, s. 41.
9 T. Tyszka, Psychologia ekonomiczna, GWP, Gdańsk 2004, s. 432.
10 M. Gąsior, Czynniki. , s. 43; S. Jacobs et al., Exploring consumers’ preferences with regard
to department and specialist fo o d stores, „International Journal o f Consumer Studies” 2010, Vol.
34, Iss. 2, s. 169-171.
11 S. Urban, M. Michałowska, Czynniki. , s. 108.
12 M. Bartosik-Purgat, Zwyczaje zakupowe młodych Europejczyków — wybór sklepu i jego de
d e te r m in a n ty z a c h o w a n ia n a b y w c ó w u z n a w a n e s ą c z y n n ik i p o z w a la ją c e n a m a k s y m a liz o w a n ie u ż y te c z n o ś c i b io r ą c p o d u w a g ę p o s ia d a n e z a s o b y . Z k o le i w s p ó ł c z e s n e k o n c e p c je z a c h o w a ń n a b y w c ó w , p o z a c e n ą , w s k a z u ją n a u w a r u n k o w a n ia p s y c h o lo g ic z n e i s o c jo lo g ic z n e z w ią z a n e z k s z ta łto w a n ie m p o s ta w n a b y w c y , t a k ie j a k m .in . p r o c e s y p e r c e p c ji, u c z e n i a się , z a p a m ię ty w a n ia , m o ty w a c je i e m o c j e 13. K h a n p o d k r e ś la , ż e w y b ó r m ie js c a z a k u p u z a le ż y o d p e r c e p c ji k u p u ją c e g o , ś w ia d o m o ś c i w ła s n e j to ż s a m o ś c i, t ł a s p o łe c z n o - k u ltu r o w e g o , w ie k u , c y k lu ż y c ia r o d z in y , p o s ta w , p r z e k o n a ń , w a r to ś c i, m o ty w a c ji, o s o b o w o ś c i, k la s y sp o łe c z n e j o r a z w ie lu in n y c h c z y n n ik ó w o c h a r a k te r z e z a r ó w n o w e w n ę tr z n y m , j a k i z e w n ę tr z n y m 14. M ą c ik z w r a c a z k o le i u w a g ę , ż e n a w y b ó r k a n a łu z a k u p u o d d z i a ł u ją c z y n n ik i o c h a r a k te rz e p o d a ż o w y m , p r z e d e w s z y s tk im d o s tę p n o ś ć p r z e s tr z e n n a i c z a s o w a d a n e g o m ie js c a z a k u p u o r a z p r o d u k tu w ty m m ie js c u 15. S o lg a a rd i H a n s e n w ś r ó d w a ż n y c h c z y n n ik ó w o d d z ia łu ją c y c h n a w y b ó r m ię d z y r ó ż n y m i f o r m a ta m i s k le p ó w w s k a z u ją p o z io m c e n , s z e r o k o ś ć a s o r ty m e n tu i l o k a liz a c ję p u n k tu s p r z e d a ż y 16. N ie k t ó r z y b a d a c z e p o d k r e ś la ją , ż e k o n s u m e n c i z a z w y c z a j d o k o n u ją z a k u p ó w w r ó ż n y c h r o d z a ja c h s k le p ó w , j e d n a k o g ó ln ie p r e f e r u ją s k le p y s p e c ja li s ty c z n e . P o n a d to b a d a n ia w y k a z u ją , ż e n a b y w c y b y lib y b a r d z ie j s k ło n n i d o d o k o n y w a n ia z a k u p ó w w je d n y m s k le p ie , g d y b y w ią z a ło się to z n iż s z y m i c e n a m i i k o s z ta m i p a r k o w a n ia , le p s z y m a s o r ty m e n te m , s k r ó c e n ie m c z a s u d o ja z d u o r a z m n ie js z y m i k o le jk a m i17. P o z n a n ie p r o c e s u w y b o r u p r z e z k o n s u m e n tó w m ie js c a d o k o n a n ia tr a n s a k c ji o r a z c z y n n ik ó w w p ły w a ją c y c h n a te n p r o c e s j e s t is to tn e z a r ó w n o z p u n k tu w i d z e n ia p r z e d s ię b io r s tw h a n d lo w y c h , j a k i p r o d u k c y jn y c h . W p r z y p a d k u f ir m h a n d lo w y c h , w ie d z a n a te n te m a t u m o ż liw ia le p s z e d o s to s o w a n ie o f e r ty h a n d lo w e j d o p r e f e r e n c ji i o c z e k iw a ń n a b y w c ó w 18, z k o le i w o d n ie s ie n iu d o p r z e d s ię b io r s tw p r o d u k c y jn y c h - p o z w a la n a b a rd z ie j e f e k ty w n y d o b ó r k a n a łó w d y s tr y b u c ji.
13 M. Lipowski, M. Angowski, Zachowania rynkowe nabywców produktów żywnościowych
w sklepach dyskontowych, „Handel Wewnętrzny” 2014, nr 2 (349), s. 126.
14 M. Khan, Consumer behaviour and advertising management, New Age International (P) Limited, New Delhi 2006, s. 4.
15 R. Mącik, Technologie informacyjne i komunikacyjne jako moderator procesów podejmowa
nia decyzji zakupu przez konsumentów, Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2013, s. 131.
16 C. Wel et al., Important determinant o f consumers’ retail selection decision in Malaysia, „World Review o f Business Research” 2012, Vol. 2, No. 2, s. 168.
17 S. Jacobs et al., Exploring consumers’ preferences..., s. 169-178; C. Wel et al., Important
determinant o f consumers’. , s. 167.
Z astosow ane m etody badaw cze
C e le m b a d a n ia b y ła id e n ty f ik a c ja o ra z o c e n a z a c h o w a n ia i p r e f e r e n c ji n a b y w c ó w s e ró w w o d n ie s ie n iu d o m ie js c a z a k u p u , ze s z c z e g ó ln y m u w z g lę d n ie n ie m s e ró w d łu g o d o jr z e w a ja c y c h . N a p o d s ta w ie lite r a tu r y p r z e d m io tu p o s ta w io n o n a s tę p u ją c e p y ta n ia b a d a w c z e : J a k a j e s t c z ę s to tliw o ś ć k u p o w a n ia s e ró w ? G d z ie n a b y w c y k u p u ją s e ry i c o d e c y d u je o w y b o rz e m ie js c a ic h z a k u p u ? J a k z m ie n ia ją się z a c h o w a n ia n a b y w c ó w z w ią z a n e z w y b o re m m ie js c a z a k u p u se ró w ? P o d s ta w ą a n a liz y i w n io s k o w a n ia b y ło b a d a n ie s o n d a ż o w e p r z e p ro w a d z o n e w 2 0 1 5 r o k u n a g r u p ie 5 4 6 s tu d e n tó w z w y k o rz y s ta n ie m m e to d y d o b o r u c e lo w e g o . K w e s tio n a r iu s z b a d a w c z y p r z y g o to w a n o w w e r s ji e le k tro n ic z n e j i p o w ią z a n o z b a z ą d a n y c h u m ie s z c z o n ą w c h m u rz e d y s k u G o o g le . R e s p o n d e n to m u d o s tę p n io n o lin k d o sp e c ja ln ie p r z y g o to w a n e j stro n y in te r n e to w e j. K w e s tio n a riu s z s k ła d a ł się z 2 2 p y ta ń p r o b le m o w y c h , w y k o rz y s tu ją c y c h sk a le z ło ż o n e d o o c e n y z a c h o w a ń i p o s ta w n a b y w c ó w n a ry n k u se ró w ż ó łty c h (ta k ic h j a k m .in .: c z y n n ik i k s z ta łtu ją c e p r o c e s w y b o ru p ro d u k tu , w ie lk o ś ć i sp o s ó b d o k o n y w a n ia z a k u p ó w , s to s u n e k d o m a re k i p ro d u c e n tó w ) o r a z s z e ś ć p y ta ń c h a r a k te ry z u ją c y c h re s p o n d e n ta . D o in te r p re ta c ji w y n ik ó w w y k o rz y s ta n o p a k ie t sta ty s ty c z n y S P S S S ta tistic 22.P referen cje nabyw ców dotyczące m iejsc zak u p u serów żółtych - w yniki
b a d a n ia
R y n e k s e r ó w ż ó łty c h ( n a z y w a n y c h in a c z e j d o jr z e w a ją c y m i, p o d p u s z c z k o w y m i, tw a r d y m i) j e s t w P o ls c e r e la ty w n ie w a ż n y m ry n k ie m . W e d łu g d a n y c h N ie ls e n a , s e ry o s ią g a ją c e w o k r e s ie s ie r p ie ń 2 0 1 3 - lip ie c 2 0 1 4 w a r to ś ć s p r z e d a ż y n a p o z io m ie 5 ,3 m ld z ł, s ta n o w iły tr z e c ią k a te g o r ię s p o ż y w c z ą w P o ls c e , a u d z ia ł s e ró w tw a r d y c h w te j k a t e g o r ii w y n o s ił p o n a d 3 0 % 19. W e d łu g d a n y c h G U S , w 2 0 1 3 r o k u p r o d u k c ja s e ró w d o jr z e w a ją c y c h w y n io s ła 3 1 2 ,9 ty s . to n , co o d p o w ia d a ło 3 8 % c a łk o w ite j p r o d u k c ji s e r ó w w u ję c iu ilo ś c io w y m 20. W s to s u n k u d o 2 0 0 0 r o k u o d n o to w a n o p o n a d d w u k r o tn y w z r o s t p o d a ż y s e r ó w ż ó łty c h , j e d n a k w o s ta tn im o k r e s ie o b s e r w u je się je j s ta b iliz a c ję . W la ta c h 2 0 1 2 - 2 0 1 3 p r o d u k c ja s e ró w u tr z y m a ła się n a z b liż o n y m p o z io m ie . O z n a c z a to , ż e r y n e k s e r ó w d o jr z e w a ją c y c h u le g a n a s y c e n iu , c o p r z e k ła d a się n a z a o s tr z e n ie w a lk i k o n k u r e n c y jn e j m ię d z y ic h p r o d u c e n ta m i.
19 E. Soboń, Rynek sera w Polsce, Toruń 2014, www.apbiznes.pl/wp-content/uploads/2014/10/ Nielsen_Rynek-Sera-w-Polsce_Ewa-Sobo%C5%84.pdf (15.05.2015).
20 Produkcja wyrobów przemysłowych w 2013 r., GUS, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ przemysl-budownictwo-srodki-trwale/przemysl/produkcja-wyrobow-przemyslowych-w-2013-r-,3, 11.html (15.05.2015).
S e r y d łu g o d o jr z e w a ją c e s ą s p e c y f ic z n ą k a t e g o r ią s e ró w p o d p u s z c z k o w y c h . W y r ó ż n ia j e d łu g i o k r e s d o jr z e w a n ia (o d k ilk u d o k ilk u n a s tu m ie s ię c y ) , tw a r d a s k ó r k a s e r a ( r ę c z n a p ie lę g n a c ja ) o r a z z w a rty , e s e n c jo n a ln y m ią ż s z 21. J e s t to k a t e g o r i a o d z n a c z a ją c a się w y s o k im p o te n c ja łe m r o z w o jo w y m - g r u p a k o n s u m e n tó w w y b ie r a ją c y c h te n ty p s e r a s ta le r o ś n ie . N a b y w c y d o c e n ia ją s e ry d łu g o d o j r z e w a ją c e z a o s tr z e js z y , n ie c o p ik a n tn y s m a k , n a jc z ę ś c ie j z n u tą o r z e c h o w ą , b ę d ą c y w y n ik ie m d łu g ie g o p r o c e s u d o jr z e w a n ia 22. W b a d a n e j p o p u la c ji w s z y s c y r e s p o n d e n c i z a d e k la r o w a li n a b y w a n ie s e ró w ż ó łty c h , n a t o m ia s t u d z ia ł o s ó b k u p u ją c y c h s e ry d łu g o d o jr z e w a ją c e w y n o s ił
1 9 ,4 % (ta b . 1).
Tabela 1 Częstotliwość kupowania serów długodojrzewających według kategorii respondentów (w %)
W yszczególnienie Kupuje sery
długodoj rzewaj ące
Nie kupuje serów dłu- godojrzewaj ących Płeć mężczyzna 24,4 75,6 kobieta 15,9 84,1 W iek do 22 lat 13,3 86,7 23-25 lat 26,1 73,9 powyżej 25 lat 37,0 63,0 M iejsce za mieszkania
m iejscow ość do 15 tys.
m ieszkańców 14,3 85,7
m iejscow ość od 16 do
50 tys. mieszkańców 19,8 80,2
m iejscow ość powyżej
50 tys. mieszkańców 27,3 72,7 Liczba członków rodziny 1 24,2 75,8 2 31,3 68,8 3 21,8 78,2 powyżej 4 16,3 83,7 Sytuacja m aterialna niekorzystna 13,5 86,5 przeciętna 16,3 83,7 korzystna 24,2 75,8
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania własnego, n = 546.
21 Kocham sery, Fanpage SM Spomlek w Radzyniu Podlaskim, https://pl-pl.facebook.com/Ko- chamSery (15.05.2015).
22 U. Chojnacka, Sery długodojrzewające: Szlachetny smak na talerzu, „Forum Mleczarskie”, www.forummleczarskie.pl/RAPORTY/371/sery-dlugodojrzewajace (15.05.2015).
S e r y d łu g o d o jr z e w a ją c e b y ły n a b y w a n e g łó w n ie w ś r ó d r e s p o n d e n tó w p o w y żej 25 r o k u ż y c ia , z a m ie s z k u ją c y c h m ie js c o w o ś c i p o w y ż e j 5 0 ty s . m ie s z k a ń c ó w , b ę d ą c y c h c z ło n k a m i je d n o - lu b d w u o s o b o w e j r o d z in y i o k r e ś la ją c y c h s w o ją s y tu a c ję m a te r ia ln ą j a k o k o r z y s tn ą . Z a p e w n e w y n ik a to z e s p e c y f ic z n y c h c e c h ty c h s e ró w , ic h p r z y n a le ż n o ś c i d o k a te g o r ii p r o d u k tó w t y p u p r e m iu m o r a z w y n ik a j ą cej z te g o w y ż s z e j c e n y ty c h w y ro b ó w . Z e w z g lę d u n a k o s z t z a k u p u s e ry te g o ty p u s ą w y b ie r a n e p r z e d e w s z y s tk im p r z e z n a b y w c ó w o le p s z e j s y tu a c ji m a te ria ln e j, a le te ż b a r d z ie j ś w ia d o m y c h w y ją tk o w o ś c i te g o p r o d u k tu . W e d łu g C h o j n a c k ie j, „ k o n s u m e n c i s e ró w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h to c o r a z c z ę ś c ie j o s o b y b a r d z ie j ś w ia d o m e te g o , c o je d z ą , b a r d z ie j w y m a g a ją c e , c h ę tn ie w y p r ó b o w u ją c e n o w e s m a k i i o d m ia n y s e r a i c o r a z le p ie j z o r ie n to w a n e w s u b te ln o ś c ia c h , k tó re j e o d s ie b ie o d r ó ż n ia ją ” 23. W ś r ó d p r z y c z y n n ie d o k o n y w a n ia z a k u p ó w s e r ó w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h d la a n k ie to w a n y c h n a jw ię k s z e z n a c z e n ie m ia ła n ie z n a jo m o ś ć te g o p r o d u k tu , r e la ty w n ie w y s o k a c e n a o r a z n ie z g o d n o ś ć z p r e f e r e n c ja m i w z a k r e s ie s m a k u (ry s. 1).
*Średnia z ocen: 1 - zdecydowanie się nie zgadzam, 2 - nie zgadzam się, 3 - trudno powie dzieć, 4 - zgadzam się, 5 - zdecydowanie się zgadzam.
Rys. 1. Przyczyny niekupowania serów długodojrzewających przez respondentów Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania własnego, n = 440.
Z p r z e p r o w a d z o n e g o b a d a n ia w y n ik a , ż e s e ry d łu g o d o jr z e w a ją c e k u p o w a n e b y ły n a jc z ę ś c ie j ra z w ty g o d n iu w ta k ic h p la c ó w k a c h j a k s k le p y d y s k o n to w e ( 3 4 ,0 % r e s p o n d e n tó w n a b y w a j ą c y c h te n p r o d u k t) , h ip e r m a r k e ty (2 1 ,7 % ) o r a z s u p e r m a r k e ty ( 2 0 ,8 % ) - ta b e la 2.
Tabela 2 Miejsca i częstotliwość zakupu serów żółtych w podziale na osoby kupujące i niekupujące serów
długodojrzewających (%) Wyszczegól
nienie
Mały sklep
osiedlowy Supermarket Hipermarket Dyskont Delikatesy Targowisko
A B A B A B A B A B A B Nie kupuję 26,4 34,1 18,9 18,9 19,8 22,5 5,7 9,1 33,0 55,2 77,4 82,7 Rzadziej niż raz w miesiącu 17,0 17,0 8,5 14,5 14,2 20,7 9,4 15,9 23,6 17,5 10,4 7,5 Raz w miesiącu 13,2 11,1 14,2 15,9 11,3 15,7 9,4 13,0 14,2 8,2 4,7 3,9 2-3 razy w miesiącu 11,3 10,2 19,8 17,3 17,0 18,4 18,9 26,1 10,4 5,7 2,8 2,5 Raz w tygodniu 12,3 16,1 20,8 21,4 21,7 14,5 34,0 22,7 10,4 8,6 1,9 1,1 Kilka razy w tygodniu 15,1 7,7 13,2 10,2 12,3 7,0 18,9 11,1 7,5 2,0 0,9 0,9 Codziennie 4,7 3,6 4,7 1,8 3,8 1,1 3,8 2,0 0,9 2,7 1,9 1,4 Razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 * Oznaczenia: A - kupujący sery długodojrzewające, B - niekupujący serów długodojrzewających. Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania własnego, n = 546.
Z k o le i n ie k u p u ją c y s e r ó w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h d o k o n y w a li z a k u p ó w s e ró w ż ó łty c h p r z e d e w s z y s tk im k ilk a r a z y w m ie s ią c u w d y s k o n ta c h ( 2 6 ,1 % ) o r a z ra z w t y g o d n iu w s u p e r m a r k e ta c h ( 2 1 ,4 % ). W e d łu g b a d a n ia N o w a k a i in ., w ię k s z o ś ć p o ls k ic h k o n s u m e n tó w d o k o n u je z a k u p ó w s e ró w tw a r d y c h k ilk a r a z y t y g o d n io w o (5 6 ,9 % ), a j a k o m ie js c a z a k u p u w y b ie r a m a r k e ty i s u p e r m a r k e ty , p r z y c z y m w tej k a t e g o r ii m ie ś c iły się r ó w n ie ż s k le p y d y s k o n to w e 24. Z k o le i z r a p o r tu N ie ls e n a w y n ik a , ż e p o ls c y k o n s u m e n c i b y li n a jb a r d z ie j s k ło n n i d o z a k u p ó w n a b ia łu w d y s k o n ta c h ( 3 0 % ) , a ta k ż e w s u p e r m a r k e ta c h i s k le p a c h s p o ż y w c z y c h (p o 2 1 % r e s p o n d e n tó w ) 25.
W o d n ie s ie n iu d o w y b o r u m ie js c z a k u p u s e ró w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h in te r e s u ją c e w y d a je się , ż e c o d z ie s ią ta a n k ie to w a n a o s o b a d e k la r o w a ła d o k o n y w a n ie
24 M. Nowak et al., Ocena ważności cech sera twardego i miejsca jego zakupu w opiniach konsu
mentów z Holandii, Niemiec i Polski, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2013, nr 5 (90), s. 198.
25 Gdzie Polacy kupują świeżą żywność?, Raport Nielsen Polska, marzec 2013, www.niel- sen.com/content/dam/nielsenglobal/eu/nielseninsights/pdfs/Nielsen%20Global%20Fresh%20Fo- ods%20Report%20March%202013%20Poland%20PL.pdf (18.05.2015).
z a k u p ó w te j k a te g o r ii s e ró w rz a d z ie j n iż r a z w m ie s ią c u n a ta r g o w is k a c h , p r z e z k tó r e r e s p o n d e n c i r o z u m ie li c o r a z c z ę ś c ie j o r g a n iz o w a n e k ie r m a s z e p r o d u k tó w r e g io n a ln y c h , e k o lo g ic z n y c h , f e s tiw a le s e r a itp . T e g o ty p u w y d a r z e n ia , a ta k ż e a k c je p r o m o c y jn e o r g a n iz o w a n e w p la c ó w k a c h h a n d lo w y c h p r z y c z y n ia ją się d o w z r o s tu p o p u la r n o ś c i s e ró w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h 26. A n a liz u ją c k r y te r ia w y b o r u m ie js c z a k u p u p r z e z o s o b y k u p u ją c e s e ry d łu g o - d o jr z e w a ją c e i ic h n ie k u p u ją c e , n a le ż y z a u w a ż y ć , ż e is to tn o ś ć ty c h k r y te r ió w j e s t z b liż o n a (ta b . 3). J a k o g łó w n e c z y n n ik i b r a n e p o d u w a g ę p r z y w y b o r z e p la c ó w k i h a n d l o w e j, r e s p o n d e n c i w s k a z a li c e n y p r o d u k tó w , lo k a liz a c ję s k le p u o r a z o fe rtę p r o d u k to w ą . D la p o r ó w n a n ia , b a d a n ie c z y n n ik ó w w y b o r u m ie js c a z a k u p u s e ró w tw a r d y c h p r z e p r o w a d z o n e p r z e z N o w a k i in . p o d k r e ś la ły b a r d z o d u ż e z n a c z e n ie c e n y , j e d n a k j a k o c z y n n ik a w p ły w a ją c e g o n a d e c y z ję o z a k u p ie s e r a tw a r d e g o , n a to m ia s t n a w y b ó r m ie js c a z a k u p u te g o ty p u p r o d u k tó w is to tn ie w p ły w a ły g łó w n ie w a r u n k i p a n u ją c e w m ie js c u s p r z e d a ż y 27. W e d łu g r a p o r tu N ie l s e n a n a to m ia s t, n a jw a ż n ie js z y m i c z y n n ik a m i b r a n y m i p o d u w a g ę p r z y w y b o r z e m ie js c a z a k u p u n a b ia łu s ą c e n y - a tr a k c y jn a o f e r ta , p r o m o c je o r a z s to s u n e k ja k o ś c i d o c e n y 28. Tabela 3 Kryteria wyboru placówek handlowych przez osoby kupujące sery żółte, w tym kupujące
i niekupujące serów długodojrzewających* K ry teria w yboru K upujący sery
długodoj rzewaj ące
N iekupujący serów długodoj rzewaj ących
Ceny produktów 4,25 4,40
O ferta p roduktów 4,22 4,19
Jakość obsługi 3,57 3,63
L o k alizacja sklepu 4,27 4,21
D ziałan ia p rom ocyjne 3,53 3,54
P rzyzw yczajenie 3,50 3,60
K upuję w p rzy p ad k o w y ch m iejscach 2,37 2,37
*Średnia z ocen: 1 - zdecydowanie się nie zgadzam, 2 - nie zgadzam się, 3 - trudno powiedzieć, 4 - zgadzam się, 5 - zdecydowanie się zgadzam.
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania własnego, n = 546.
26 U. Chojnacka, Sery długodojrzewające...
27 M. Nowak et al., Ocena ważności cech sera t w a r d e g o , s. 202. 28 Gdzie Polacy kupują świeżą żywność...
N a u w a g ę z a s łu g u je w y s tę p o w a n ie n ie z n a c z n y c h r ó ż n ic m ię d z y o p in ia m i o s ó b k u p u ją c y c h i n ie k u p u ją c y c h s e ró w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h , d o ty c z ą c y c h t a k ic h d e te r m in a n t, j a k c e n a p r o d u k tu , ja k o ś ć o b s łu g i o r a z p r z y z w y c z a je n ie . D la n a b y w c ó w s e r ó w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h te c z y n n ik i m a ją m n ie js z e z n a c z e n ie w p o r ó w n a n iu z o s o b a m i, k tó r e n ie k u p u ją te g o r o d z a ju se ra . P o tw ie r d z a to fa k t, ż e s e ry d łu g o d o jr z e w a ją c e k u p o w a n e s ą p r z e z o s o b y d o c e n ia ją c e ic h w a lo r y s m a k o w e i m o g ą c e p o z w o lić s o b ie n a z a p ła c e n ie z a n ie w y ż s z e j c e n y . P r z y jm u je się , ż e w p r z y p a d k u p r o d u k tó w z k a te g o r ii p r e m iu m k lu c z o w a j e s t w ie d z a s p r z e d a w c ó w , s z c z e g ó ln ie g d y k o n ie c z n e j e s t u d z ie le n ie s z c z e g ó ło w y c h in f o r m a c ji n a t e m a t p r o d u k tu i/lu b p r z e k o n a n ia n ie z d e c y d o w a n e g o k lie n ta , ż e w a r to z a p ła c ić w ię c e j z a p r z y je m n o ś ć s p o ż y w a n ia s e r a d łu g o d o jr z e w a ją c e g o 29.
Z d e k la r a c ji b a d a n y c h o s ó b o d n o ś n ie d o z m ia n m ie js c a d o k o n y w a n ia z a k u p u w o s ta tn im r o k u w y n ik a w z r o s t c z ę s to tliw o ś c i d o k o n y w a n ia z a k u p ó w w s k le p a c h d y s k o n to w y c h (ry s. 2).
*Średnia z ocen: 1 - zdecydowanie rzadziej, 2 - rzadziej, 3 - bez zmian, 4 - częściej, 5 - zde cydowanie częściej.
Rys. 2. Zmiany częstotliwości dokonywania zakupów w wybranych typach placówek handlo wych w ostatnim roku wśród osób kupujących sery żółte
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania własnego, n = 546.
P rz e p r o w a d z o n e b a d a n ie p o k a z u je , ż e d y s k o n ty b y ły j e d y n y m r o d z a je m p l a c ó w e k h a n d lo w y c h , k tó r y z y s k iw a ł n a p o p u la r n o ś c i w ś r ó d k u p u ją c y c h s e ry ż ó łte ,
w ty m z a r ó w n o w ś r ó d r e s p o n d e n tó w , k tó r z y k u p u ją , j a k i n ie k u p u ją s e r ó w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h . P o z o s ta łe r o d z a je k a n a łó w s p r z e d a ż y , a n a liz o w a n e w b a d a n iu , t r a c ą z a in te r e s o w a n ie k lie n tó w . W n a jw ię k s z y m s to p n iu z ja w is k o to d o ty c z y ta r g o w is k , m a ły c h s k le p ó w o s ie d lo w y c h o r a z d e lik a te s ó w . K ie r u n e k te n j e s t z g o d n y z o g ó ln y m i te n d e n c ji w h a n d lu d e ta lic z n y m p r o d u k ta m i z s e k to r a d ó b r s z y b k o z b y w a ln y c h , d o k tó r y c h z a lic z a n a j e s t ż y w n o ś ć 30.
Podsum ow anie
N a p o d s ta w ie p rz e p ro w a d z o n e g o b a d a n ia s f o rm u ło w a n o n a s tę p u ją c e w n io s k i: 1. S e ry d łu g o d o jr z e w a ją c e n a jc z ę ś c ie j b y ły w y b ie r a n e w ś r ó d r e s p o n d e n tó w p o w y ż e j 2 5 r o k u ż y c ia , z a m ie s z k u ją c y c h m ie js c o w o ś c i p o w y ż e j 5 0 ty s . m ie s z k a ń c ó w , b ę d ą c y c h c z ło n k a m i je d n o - lu b d w u o s o b o w e j r o d z in y i o k r e ś la ją c y c h s w o ją s y tu a c ję m a te r ia ln ą ja k o k o r z y s tn ą . M o ż n a z a ło ż y ć , ż e o s o b y te b y ły b a r d z ie j ś w ia d o m e w y ją tk o w y c h c e c h s e r ó w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h o r a z ic h p r z y n a le ż n o ś c i d o k a te g o r ii p r o d u k tó w ty p u p r e m iu m i b y ły g o to w e z a p ła c ić z a n ie w y ż s z ą c e n ę . D la p o r ó w n a n ia , s e ry ż ó łte b y ły c z ę ś c ie j n a b y w a n e w ś r ó d o s ó b w w ie k u p o n iż e j 2 2 la t, z a m ie s z k u ją c y c h m ie js c o w o ś c i d o 15 ty s . m ie s z k a ń c ó w , p o c h o d z ą c y c h z r o d z in c z te r o - lu b p ię c io o s o b o w y c h , w w ię k s z o ś c i n ie z a d o w o lo n e z e sw o je j s y tu a c ji m a te r ia ln e j. Z ic h d e k la r a c ji w y n ik a , ż e j e d n ą z g łó w n y c h p r z y c z y n b r a k u z a in te r e s o w a n ia s e ra m i d łu g o - d o jr z e w a ją c y m i j e s t c e n a , c h o c ia ż n ie c o is to tn ie js z a o k a z a ła się n ie z n a jo m o ś ć te g o ty p u p r o d u k tó w . 2. Z a r ó w n o k o n s u m e n c i k u p u ją c y s e ry d łu g o d o jr z e w a ją c e , j a k i ic h n ie k u p u - ją c y , d e k la r u ją d o k o n y w a n ie z a k u p ó w te g o r o d z a ju p r o d u k tó w n a jc z ę ś c ie j 2 - 3 r a z y w m ie s ią c u i ra z w ty g o d n iu . R ó ż n ic e m o ż n a z a u w a ż y ć w o d n ie s ie n iu d o w s k a z y w a n y c h m ie js c z a k u p u . „ K u p u ją c y ” w y b ie r a ją g łó w n ie d y s k o n ty , h ip e r m a r k e ty i s u p e rm a r k e ty , a „ n i e k u p u ją c y ” - s u p e r m a r k e ty i d y s k o n ty . N a le ż y p o d k r e ś lić , ż e d y s k o n ty b y ły w s k a z y w a n e j a k o je d y n e m ie js c e z a k u p u , c o d o k tó r y c h w s z y s c y n a b y w c y z w ię k s z a li c z ę s to tliw o ś ć z a k u p ó w . O z n a c z a to , ż e w ś r ó d „ m iło ś n ik ó w ” s e ró w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h s ą r ó w n ie ż ta k ie o s o b y , k tó r e m im o k o r z y s tn e j s y tu a c ji m a te r ia ln e j w y b ie r a ją n a j k o r z y s tn ie js z e o f e r ty p o d w z g lę d e m c e n y . O b ie g r u p y r e s p o n d e n tó w , k u p u ją c y i n ie k u p u ją c y s e ró w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h , n a jrz a d z ie j r o b ią z a k u p y n a t a r g o w is k a c h i w d e lik a te s a c h .30 Znaczenie handlu w gospodarce narodowej. Wybrane aspekty, Polska Organizacja Handlu
i Dystrybucji, www.pohid.pl/pdf/Znaczenie%20handlu%20w%20 gospodarce%20narodowej.pdf (18.05.2015).
3. W o d n ie s ie n iu d o k r y te r ió w w y b o r u m ie js c a z a k u p u s e ró w ż ó łty c h n ie s tw ie rd z o n o z n a c z ą c y c h r ó ż n ic w ś re d n ie j o c e n ie o s ó b k u p u ją c y c h i n ie k u - p u ją c y c h s e ró w d łu g o d o jr z e w a ją c y c h . O b ie g r u p y w n a jw ię k s z y m s to p n iu b r a ły p o d u w a g ę ta k ie c z y n n ik i, j a k c e n y p r o d u k tó w , o f e r tę a s o r ty m e n to w ą i lo k a liz a c ję s k le p u . N a le ż y j e d n a k p o d k r e ś lić , ż e d la n a b y w c ó w k u p u ją c y c h s e ry d łu g o d o jr z e w a ją c e n a jb a r d z ie j is t o tn a b y ła lo k a liz a c ja p la c ó w k i h a n d l o w e j, n a t o m ia s t d la n ie k u p u ją c y c h - c e n a .
B ibliografia
B artosik-P urgat M ., K ulturow e uw arunkow ania zachow ań konsum entów n a p rzykła d zie
m łodych E u ro p ejczykó w , W yd. U n iw ersytetu E konom icznego, P o zn ań 2011.
B artosik-P urgat M ., Z w yczaje zakupow e m łodych E uropejczyków - w yb ó r sklepu i je g o
determ inanty, „M arketing i R y n ek ” 2014, n r 4.
C hojnacka U ., S ery długodojrzew ające: S zla ch etn y sm a k n a talerzu, „F orum M le cz ar skie” , w w w .forum m leczarskie.pl/R A P O R T Y /371/sery-dlugodojrzew ajace.
E sjb e rg L. et al., A n integrative conceptual fr a m e w o r k f o r analyzin g custom er satisfa c
tion w ith sh o p p in g trip ex periences in g ro c e ry reta ilin g , „Journal o f R etailin g and
C ustom er S ervices” 2012, Vol. 19, Iss. 4.
G ąsior M ., C zynniki w pływ ające na w yb ó r p r z e z ko nsum enta m iejsca dokonania zakupu
p ro d u k tó w rynku IT , w: M a rk e tin g przyszłości. Trendy. Strategie. Instrum enty. O rien tacja na klienta na konkurencyjnym r y n k u , red. G. R osa, A. S m alec, Z eszyty N aukow e
U n iw ersytetu Szczecińskiego n r 711, W yd. N aukow e U n iw ersytetu Szczecińskiego, S zczecin 2012.
G dzie P o la c y kupują św ieżą żyw ność?, R a p o rt N ielsen Polska, m arzec 2013, w w w .niel-
sen.com /content/dam /nielsenglobal/eu/nielseninsights/pdfs/N ielsen% 20G lobal% 20 F resh% 20F oods% 20R eport% 20M arch% 202013% 20P oland% 20P L .pdf.
G ensler S. et al., U nderstanding c o n s u m e r s ’ m ultich a n n el choices across the different
sta g es o f the buying p ro c ess, „M arketing L etters” 2012, V ol. 23, Iss. 4.
G razia A., C o n s u m e rs’ p re fere n ce s f o r a lo ca l f o o d p roduct: a re a l choice experim ent, „E m pirical E co n o m ics” 2014, Vol. 47, Iss. 1.
Jacobs S. e t al., E xp lo rin g c o n s u m e rs’ p re fere n ce s w ith re g a rd to d epartm ent a n d sp e
cia list f o o d stores, „International Journal o f C onsum er S tudies” 2010, Vol. 34, Iss. 2.
K han M ., C onsum er b ehaviour a n d a dvertising m a n a g em en t, N ew A ge International (P ) L im ited, N ew D elhi 2006.
K ocham sery, F anpage SM Spom lek w R adzyniu P odlaskim , https://pl-pl.face-
b o o k . com /K ocham S ery.
Lahne J. et al., Consumer sensory perception o f cheese depends on context: A study using
com m ent analysis an d linear m ixed models, „Food Q uality and Preference” 2014, Vol. 32.
L ipow ski M ., A ngow ski M ., Z a chow ania rynkow e nabyw ców p ro d u k tó w żyw nościow ych
w sklepach dyskontow ych, „H andel W ew nętrzny” 2014, n r 2 (349).
M ącik R., Technologie inform acyjne i kom unikacyjne ja k o m od era to r p ro c esó w p o d e j
m ow ania decyzji zakupu p rze z konsum entów , W yd. U n iw ersytetu M arii C urie-
S kłodow skiej, L u b lin 2013.
M urray J., D elahunty C.M. : M a p p in g consum er p re fere n ce f o r the sen so ry a n d p a ck a g in g
N ow ak M . e t al., O cena w ażności cech sera tw ardego i m iejsca je g o zakupu w opiniach
konsum entów z H olandii, N iem iec i P olski, „Ż yw ność. N auka. T echnologia. Jak o ść”
2013, n r 5 (90).
O lew nicki D., G unerka L., G olański B., P referencje konsum entów dotyczące m iejsc zakupu
oraz opakow ań na detalicznym rynku owoców i w arzyw , „Logistyka” 2012, n r 4. P ro d u kcja w yrobów p rzem ysło w ych w 2013 r., G U S, http://stat.gov.pl/obszary-tem a-
ty czne/przem ysl-budow nictw o-srodki-trw ale/przem ysl/produkcja-w yrobow -prze- m yslow ych-w -2013 -r-, 3,11. html.
S oboń E., R y n e k sera w Polsce, T o ru ń 2014, w w w .apbiznes.pl/w p-content/uplo- ad s/2 0 1 4 /10/N ielsen_R ynek-S era-w -P olsce_E w a-S obo% C 5% 84.pdf.
S zw acka J., K ierunki zm ian na rynku żyw nościow ym w P olsce, Z eszyty N aukow e SG G W - E kon o m ik a i O rganizacja G ospodarki Ż yw nościow ej, n r 62, W arszaw a 2007. T yszka T., P sych o lo g ia ekonom iczna, G W P, G dańsk 2004.
U rb a n S., M ichałow ska M ., C zynniki w pływ ające na zachow ania konsum entów w za k re
sie w yboru targow isk ja k o m iejsca zakupu p ro d u k tó w konsum pcyjnych na p rzy kła d zie w ojew ództw a lubuskiego, „R oczniki E konom ii R o ln ictw a i R o zw oju O bszarów W iej
skich” 2013, t. 100, z. 2.
W el C. e t al., Im p o rta n t determ in a n t o f consum ers ’ r e ta il selection decision in M a la ysia , „W orld R eview o f B usiness R esearch” 2012, V ol. 2, N o. 2.
Z naczenie handlu w g o sp o d a rce narodow ej. W ybrane aspekty, P o lsk a O rganizacja H an
dlu i D ystrybucji, w w w .pohid.pl/pdf/Z naczenie% 20handlu% 20w % 20 gospo- darce% 20narodow ej .pdf.
T H E FA C T O R S A F F E C T IN G T H E C H O IC E O F Y E L L O W C H E E SE
PU R C H A S IN G P L A C E ON T H E EX A M PLE
LO N G -M A T U R IN G C H E E SE
Summary
The paper concerns with issues o f the choice o f cheese purchasing place with particular em phasis on the specifics o f long-maturing cheese. The knowledge o f the factors influencing consumer choices is very important on the competitive market and it can become a base for building an ef fective competitive advantage. The empirical part o f the paper is based on statistical analysis o f survey results. The conducted research showed slight differences in the perception o f purchases by buyers who buy and don't buy long-maturing cheese.
K eyw ords: purchasing place, long-maturing cheese, consumer preferences, consumer choices, buyer
