Widok Sufiksalne derywaty przymiotnikowe z prefiksem "не-" we współczesnym języku ukraińskim.

ISSN 1427-549X

Miros³awa Czetyrba-Piszczako Olsztyn

Maria Czetyrba Poznañ

Sufiksalne derywaty przymiotnikowe z prefiksem „íå-”

we wspó³czesnym jêzyku ukraiñskim

W jêzyku ukraiñskim prefiks íå- wykazuje szerok¹ ekspansywnoœæ w two- rzeniu derywatów przymiotnikowych z dominacj¹ typu afiksalnego. Poni¿ej s³o- wotwórczej analizie zosta³y poddane pochodne sufiksalne z wy³¹czeniem najlicz- niejszej formacji jednostek z formantem -í-, szczegó³owo opisane i zanalizowane w artykule Derywaty przymiotnikowe z prefiksem íå- i sufiksem -í- (-íí-) we wspo³czesnym jêzyku ukraiñskim¹.

Wœród formacji sufiksalnych z íå- prefiksalnym przymiotniki z formantem -ëèâ- stanowi¹ grupê najliczniej reprezentowan¹, bo wariant ten wystêpuje w oko³o 100 derywatach w jêzyku ukraiñskim². Derywaty z formantami -ëèâ- (-èâ-) wyra-

¿aj¹ zaprzeczenie lub przeciwstawienie tych w³aœciwoœci psychicznych cz³owieka oraz fizycznych materia³u, które nazywa wyraz bazowy. Przymiotniki tego typu s³owotwórczego najczêœciej derywowane s¹ od podstawy czasownika okreœlaj¹cego wykonanie czynnoœci czy podleganie stanowi, a derywaty z wyk³adnikiem íå- cha- rakteryzuj¹ osoby nie posiadaj¹ce sk³onnoœci zawartych w rdzeniu motywuj¹cym, np.: íåáîÿçëèâèé (áîÿòèñÿ), íåäáàéëèâèé (äáàòè), íåæóðëèâèé (æóðèòèñÿ), íåïîñï³øëèâèé (ïîñï³øàòè), íåïàì’ÿòëèâèé (ïàì’ÿòàòè), íåäîãàäëèâèé (äîãàäàòèñÿ, äîãàäóâàòèñÿ), íåâèãàäëèâèé (âèãàäàòè), íåëÿêëèâèé (ëÿêàòèñÿ).

Nieliczne przymiotniki z tym wariantem derywowane s¹ od podstaw rzeczow- nikowych i tworz¹ dwa semantyczne podtypy:

a) który nie charakteryzuje siê tym, co nazywa podstawa, np.: íåïðàâäèâèé (ïðàâäà), íåêðàñèâèé (êðàñà), íåâðîäëèâèé (âðîäà);

b) który nie posiada cech, jakie nazywa podstawa, np.: íåìèëîñòèâèé (ìèë³ñòü), íåçëîáèâèé (çëîáà), íåæóðáëèâèé (pot. æóðáà), íåñì³ëèâèé (ñì³ë³ñòü), íåæàë³ñíèé (æàë³ñòü).

1Wschód – Zachód. Pogranicze kultur, S³upsk 2007, s. 302–305.

2Wszystkie przyk³ady derywatów zosta³y zaczerpniête ze Ñëîâíèêà óêðà¿íñüêî¿ ìîâè â 11-òè òîìàõ (dalej jako SUM), Êè¿â 1970.

Przymiotniki z sufiksem -ëèâ- derywowane s¹ czêœciej od podstaw rzeczow- ników prostych, np.: íåêîðèñëèâèé (êîðèñòü), íåâðîäëèâèé (âðîäà), íåçã³äëèâèé (çãîäà), rzadziej motywowanych, np.: -îá- íåçëîáëèâèé (çëîáà), jak równie¿ od rzeczowników pochodzenia czasownikowego, np.: íåãí³âëèâèé (ãí³â), íåâèìîãëèâèé (âèìîãà), íåäîâ³ðëèâèé (äîâ³ð’ÿ), íåçðàäëèâèé (çðàäà), íåîñóäëèâèé (îñóä).

W omawianej formacji jest kilka derywatów pochodnych od podstaw przy- miotników niezaprzeczonych, np.: íåêì³òëèâèé (êì³òëèâèé), íåçè÷ëèâèé (çè÷ëèâèé), íåââ³÷ëèâèé (ââ³÷ëèâèé), íåïðîçîðëèâèé (ïðîçîðëèâèé), íåâàæëèâèé (âàæëèâèé), íå÷óòëèâèé (÷óòëèâèé), íåìîæëèâèé (ìîæëèâèé).

W jêzyku ukraiñskim niektóre przymiotniki z íå- prefiksanym i cz¹stk¹ -ëèâ- posiadaj¹ odpowiedniki z innymi formantami, por.: íåïîñï³øëèâèé – íåïîñï³øíèé, íåîùàäëèâèé – íåîùàäíèé, íåáîÿçëèâèé – íåáîÿçêèé, íåäáàéëèâèé – íåäáàëèé.

Przeprowadzona analiza wykaza³a, i¿ pochodne sk³onnoœciowe z sufiksem -ëèâ- nie s¹ derywowane od podstaw rzeczowników o znaczeniu przedmiotowym.

Uwzglêdniaj¹c kryterium iloœciowe, kolejn¹ grupê sufiksalnych pochodnych przymiotnikowych stanowi¹ derywaty z formantem -èì-. Formacja ta liczy oko³o 35 wyrazów w wiêkszoœci z odczasownikowymi podstawami. W gramatyce jêzy- ka rosyjskiego czytamy, i¿ przymiotniki z sufiksem -èì- oraz íå- prefiksalnym maj¹ znaczenie „íå ñïîñîáíûé ïîäâåðãíóòüñÿ äåéñòâèþ, íàçâàííîìó ìîòèâèðóþùèì ñëîâîì, èëè ïðîèçâåñòè ýòî äåéñòâè唳. Ze wzglêdu na cha- rakter znaczenia przymiotniki zaprzeczone z tym sufiksem informuj¹ o niemo¿li- woœci wykonania czynnoœci lub niemo¿liwoœci poddania siê czynnoœci bêd¹cej desygnatem czasownika podstawy, np.: íåçãëèáèìèé, íåâëîâèìèé, íåâãàñèìèé, íåä³ëèìèé, íåðóøèìèé, íåñõîäèìèé. W charakterze podstaw motywuj¹cych wykorzystywane s¹ czasowniki dokonane i niedokonane, prefiksalne i bezprefik- salne, por.: íåâèêîðåíèìèé, íåâìîëèìèé, íåçáîðèìèé, íåçðèìèé, íåñîêðó- øèìèé.

Do formacji tej wszed³ jeden przymiotnik derywowany od rdzenia rzeczowni- ka osobowego typu íåëþäèìèé, który obok znaczenia atrybutywnego – ‘ten, kto unika towarzystwa ludzi, samotnik’, posiada dodatkow¹ semantykê lokatywn¹ –

‘miejscowoœæ, gdzie nie ma ludzi’.

W jêzyku ukraiñskim niektóre przymiotniki z formantem -èì- posiadaj¹ para- lelne formy sufiksalne z sufiksem -í- (-íí-), por.: íåïîãàñèìèé – íåïîãàñíèé,

3Ãðàììàòèêà ñîâðåìåííîãî ðóññêîãî ÿçûêà, ïîä ðåä. Í.Þ. Øâåäîâîé, Ìîñêâà 1970, s. 203.

íåâòîìèìèé – íåâòîìíèé, íåâ³ää³ëèìèé – íåâ³ää³ëüíèé, íåñòåðïèìèé – íåñòåðïíèé, íåïðèìèðèìèé – íåïðèìèðåííèé, íåïðîñòèìèé – íåïðîùåííèé.

Kolejna formacja to derywaty z formantem -îâ- i jego wariantami -åâ- (-ºâ-).

W jêzyku ukraiñskim jest to formacja nieliczna, w sumie oko³o 20 przyk³adów.

Przymiotniki te derywowane s¹ od podstaw rzeczowników nazywaj¹cych pojêcia abstrakcyjne, np.: íåîáîâ’ÿçêîâèé, íåòèïîâèé, íåñóòòºâèé. Wynotowa³yœmy ze Ñëîâíèêà óêðà¿íñüêî¿ ìîâè (SUM) trzy derywaty z podstaw¹ rzeczownika o znaczeniu przedmiotowym, konkretnym, w tym dwa rzeczowniki nieosobowe i jeden osobowy: íåâ³éñüêîâèé (â³éñüêî) – cywilny, íåïàðîâèé (ïàð – nieu¿ytek, ugór), íåìåòàëåâèé (ìåòàë). Rzeczowniki derywuj¹ce przymiotnik mog¹ byæ motywowane i proste. Przyk³ady derywatów o podstawach niemotywowanych:

a) rodzaju mêskiego: íåñîðòîâèé (ñîðò – gatunek), íåñêëàäîâèé (gram., ñêëàä – sylaba), íåòèïîâèé (òèï – typ);

b) rodzaju ¿eñskiego: íåíàóêîâèé (íàóêà), íåñóòòºâèé (ñóòü – treœæ, sen- tencja), íåñòàòåâèé (ñòàòü – p³eæ, ò’:ò).

Formacja z íå- prefiksalnym oraz formantem -ºâ- posiada jeden przymiotnik, w którym podstawa rzeczownika motywuj¹cego jest rodzaju nijakiego: íåæèòòºâèé (æèòòÿ – ¿ycie).

W klasie derywatów motywowanych wystêpuj¹ najczêœciej substantywa sufiksalne rodzaju mêskiego z formantem -ê- (-îê-), np.: íåïðèáóòêîâèé (ïðèáóòîê – zysk, dochód), íåîáîâ’ÿçêîâèé (îáîâ’ÿçîê – obowi¹zek). Odnoto- wa³yœmy w SUM jeden derywat przymiotnikowy tworzony od rdzenia przys³ówka typu íåîäíàêîâèé.

W derywatach íåäîêàçîâèé (äîêàç), íåïðèçîâèé (ïðèçîâ) za podstawê mo- tywuj¹c¹ pos³u¿y³y rzeczowniki odczasownikowe.

Derywaty z formantem -ê- (-îê-) s¹ grup¹ licz¹c¹ oko³o 30 formacji. Pochod- ne z tymi formantami okreœlaj¹ brak pewnych fizycznych w³aœciwoœci przedmio- tów lub sk³onnoœci ludzkich, np.: íåæàðêèé, íåëåãêèé, íåñîëîäêèé, íåáîÿçêèé, íåãîâ³ðêèé, íåòÿìêèé. W formacji dominuj¹ motywacje od przymiotników nie- zaprzeczonych, por.: íåøèðîêèé (øèðîêèé), íåâèñîêèé (âèñîêèé), íåòîíêèé (òîíêèé), íåð³äêèé (ð³äêèé), íåøâèäêèé (øâèäêèé).

Czêsto w charakterze podstaw derywacyjnych wystêpuj¹ czasowniki, które w procesie derywacji trac¹ koñcow¹ tematyczn¹ samog³oskê oraz podlegaj¹ alter- nacjom samog³oskowym, np.: íåêîâêèé (tech.) – ‘którego nie mo¿na kuæ, harto- waæ’; íåëåòêèé (chem.) ‘który nie ma w³aœciwoœci szybkiego wyparowywania’;

íåïëàâêèé – ‘nie posiadaj¹cy w³aœciwoœci topienia siê przy niskiej temperaturze’;

íåäîð³êèé – ‘z wad¹ wymowy’, íåãîâ³ðêèé – ‘ma³omówny’; íåãíó÷êèé – 1. ‘nie

posiadaj¹cy giêtkoœci’, 2. (przen.) w znaczeniu atrybutywnym, ‘osoba trudno przystosowuj¹ca siê do nowych warunków’; ‘niegiêtki’.

W jêzyku ukraiñskim z formacji z sufiksem -ê- mo¿na wyodrêbniæ kilka derywatów z rdzeniem motywacyjnym rzeczownika odwerbalnego, np.:

íåãîì³íêèé (ãîì³í), íåïîâîðîòêèé (ïîâîðîò). Przymiotnik íåçèìîñò³éêèé to z³o¿enie typu rzeczownikowo-przymiotnikowego charakteryzuj¹ce ‘brak w³aœci- woœci roœlin przystosowania siê do niesprzyjaj¹cych warunków zimowych’. Dery- wat íåïîîäèíîêèé stanowi wyj¹tek w tej klasie przymiotników, poniewa¿ za jego bazê derywacyjn¹ pos³u¿y³ liczebnik jeden (îäèí) oraz przedrostek -ïî-.

Specyficzn¹ grupê pod wzglêdem semantycznym w formacji z sufiksem -ê- i prefiksem íå- reprezentuj¹ tzw. przymiotniki parametryczne derywowane od bazowych przymiotników niezaprzeczonych, w których cz¹stka zaprzeczona íå- wprowadza znaczenie „przeciwieñstwa z odcieniem umiarkowania lub znaczenie nieostrego kontrastu”⁴, np.: íåëåãêèé – stosunkowo ciê¿ki; íåáëèçüêèé – dosyæ daleki; íåäàëåêèé, íåâàæêèé, íåâèñîêèé.

Derywaty z formantem -ñüê- (-öüê-). W jêzyku ukraiñskim pod wzglêdem frekwencji przymiotniki z sufiksem -ñüê- (-öüê-) i prefiksem íå- s¹ najmniej liczn¹ klas¹. W SUM zarejestrowano jedynie oko³o 10 takich przymiotników. Sufiks -ñüê- (-öüê-) i prefiks íå- derywuj¹ od nazw atrybutywnych przymiotniki o znaczeniu ‘to, co nie jest charakterystyczne, w³aœciwe temu, co nazywa podstawa motywuj¹ca’.

Jest to typ produktywny w sferze podstaw rzeczowników osobowych.

Derywaty z sufiksem -ñüê- (-öüê-) motywowane s¹ rzeczownikami rodzaju mêskiego, np.: íåïðèÿòåëüñüêèé (ïðèÿòåëü), íåãîñïîäàðñüêèé (ãîñïîäàð), íåçàìîæíèöüêèé (çàìîæíèê), íåòîâàðèñüêèé (òîâàðèø).

W derywacie íåòîâàðèñüêèé w wyniku tworzenia formy przymiotnikowej nast¹pi³o na³o¿enie siê dwóch s¹siednich morfemów, czyli spó³g³oski nale¿¹cej do tematu i spó³g³oski sufiksu -ñüê- òîâàðèø « ñüê „ê³íöåâèé ïðèãîëîñíèé îñíîâè [ê], àáî [ö], [÷], [õ], [ø], [ñ], [ã], [æ], çá³ãàþòüñÿ ç³ çâóêîì [ñ] ñóô³êñ³â -ñüê-, -ñòâ-. Òóò â³äáóâàºòüñÿ âçàºìîä³ÿ ìîðôåì, çëèòòÿ, ñâîºð³äíèé ñïëàâ, ùî äຠÿê³ñíî íîâèé ïðèãîëîñíèé [ç’] àáî [ñ’], [ö’], [ç’], ÿêèé â îäíàêîâ³é ì³ð³ íàëåæèòü äî îáîõ ñóñ³äí³õ ìîðôåì, ùî ïðèâîäèòü äî óòâîðåííÿ óñ³÷åíèõ ìîðôåì ïðè ïîä³ë³ ñë³â”⁵.

Pozosta³e derywaty tej kategorii to íåñâ³òñüêèé, íåëþäñüêèé, íåïðîëåòàðñüêèé, íåïðîòèâëåíñüêèé.

4J.D Apresjan, Semantyka leksykalna. Synonimiczne œrodki jêzyka, Wroc³aw – Warszawa – Kraków 2000, s. 288.

5Ë.Ì. Ïîëþãà, Ìîðôåìíèé ñëîâíèê, Êè¿â 1983, s. 7.

Kolejna formacja to derywaty z formantem imies³owowym -ë-. W SUM zanotowanych jest oko³o 40 przymiotników z prefiksem íå- oraz sufiksem -ë- o znaczeniu ‘nie znajduj¹cy siê w stanie wywo³anym w wyniku dzia³ania desygna- tu czasownika bazowego’, np.: íåñòèãëèé, íåä³éøëèé, íóçãàñëèé, íåîñ³ëèé.

Najczêœciej tego rodzaju formacje dewerbalne z sufiksem -ë- funkcjonuj¹ jako imies³owy, które podlegaj¹ masowo adiektywizacji.

Derywaty te tworzone s¹ od rdzeni czasowników nieprzechodnich. Pod wzglêdem strukturalnym werbatiwa derywuj¹ce przymiotniki posiadaj¹ formê pro- st¹, np.: íåáóâàëèé, íåâì³ëèé, íåäáàëèé, íåæèëèé, íåçð³ëèé, íåñï³ëèé i prefik- saln¹, np.: íåçðîçóì³ëèé, íåäîðîñëèé, íåçàãîð³ëèé, íåðîçöâ³ëèé, íåïðîõîëîëèé, íåçãàñëèé, íåä³éøëèé, íåðîçïóêëèé. Analiza formacji z sufiksem -ë- pozwala stwierdziæ, i¿ formant -ë- ma znaczenie komunikatywne i derywuje przymiotniki czynnoœciowe oraz potencjalne.

Derywaty z sufiksem -ë- oraz z prefiksami íå- i äo- wskazuj¹ na proces niezakoñczonej czynnoœci lub nieca³kowite podleganie stanowi, por.: íåäîãíèëèé

– ‘który nie uleg³ ca³kowitemu zgniciu’; íåäîðîñëèé – 1. ‘który jeszcze nie dorós³’, 2. ‘który nie osi¹gn¹³ normalnego wzrostu’; íåäîçð³ëèé – 1. ‘który jesz- cze nie dojrza³’, 2. (przen.) ‘ostatecznie nie zosta³ uformowany, nieskoñczony’;

íåäîòë³ëèé – ‘który nie spali³ siê ca³kowicie’. W formacji z formantem -ë- odnotowa³yœmy jeden przymiotnik z³o¿ony. Jest to z³o¿enie przys³ówka i czasow- nika w s³owie íåäîâãîòðèâàëèé – ‘taki, który trwa krótki czas’.

Kolejna grupa jednostek imies³owowego pochodzenia to derywaty z forman- tami -ó÷- (-þ÷-), -à÷- (-ÿ÷-), -óù- (-þù-), które stanowi¹ ponad 50 przyk³adów.

Najnowsze analizy jêzykoznawców wykaza³y, i¿ owe imies³owy substantywne, które pojawi³y siê w jêzyku ukraiñskim w analogii do jêzyka rosyjskiego, wspó³- czeœnie wypierane s¹ przez formy z sufiksami rodzimymi⁶.

Jako przymiotniki derywaty z formantami -ó÷- (-þ÷-), -à÷- (-ÿ÷-), -óù- (-þù-) funkcjonuj¹ w znaczeniu przenoœnym. Przymiotniki zawieraj¹ce temat werbalny i wymienione sufiksy maj¹ znaczenie ‘odnosz¹cy siê do dzia³ania nazwanego podstaw¹ motywuj¹c¹’. Najczêœciej jako podstawa derywacyjna wystêpuj¹ cza- sowniki proste nieprzechodnie lub o nieprzechodnim znaczeniu, np.: íåçãàñàþ÷èé, íåçðÿ÷èé, íåáàëàêó÷èé, íåñòóõàþ÷èé, íåêë³ïàþ÷èé, íåïóòÿùèé, íå³ìó÷èé, íåâèäþùèé, íåâãàâóùèé, íåãîðþ÷èé, íåìîâëÿùèé, íåáëèñêó÷èé, íåëèíþ÷èé, íåòàíó÷èé. W jêzyku ukraiñskim wiele form imies³owowych z tymi sufiksami ulega substantywizacji.

6À.Î. Ñòèøîâ, Îñîáëèâîñò³ ðîçâèòêó ëåêñè÷íîãî ñêëàäó óêðà¿íñüêî¿ ìîâè ê³íöÿ ÕÕ ñò.,

„Ìîâîçíàâñòâî” 1999, nr 1, s. 9.

W jêzyku ukraiñskim derywaty z sufiksem -àëüí- nale¿¹ do ma³o produktyw- nych, oscyluj¹ w granicach 8 jednostek. Jeden wyraz pochodny z tej grupy mo¿na wyprowadziæ od rdzenia werbalnego: íåïðîìîêàëüíèé – ‘który nie przepuszcza wilgoci’. Drugi typ ukraiñskich derywatów z sufiksem -àëüí- to przymiotniki pochodzenia imies³owowego utworzone od podstaw rzeczowników zapo¿yczo- nych íåìàòåð³àëüíèé, íåðàö³îíàëüíèé, íåïðîïîðö³îíàëüíèé, íåíàòóðàëüíèé.

Pochodny przymiotnik íåíîðìàëüíèé, obok podstawowego znaczenia nomina essendi, dysponuje znaczeniem atrybutywnym charakteryzuj¹cym cz³owieka cho- rego psychicznie.

W jêzyku ukraiñskim derywaty z innymi formantami oraz prefiksem íå- wystêpuj¹ sporadycznie. W SUM znajdujemy kilka przymiotników z nastêpuj¹cy- mi sufiksami: -óâàò- (íåâèíóâàòèé, íåäîð³êóâàòèé, íåäîóìêóâàòèé); -îì- (íåâ³äîìèé, íåâàãîìèé, íåäîâ³äîìèé); -èñò- (íåçàéìèñòèé, íåáàðâèñòèé);

-î÷í- (íåâæèòî÷íèé); -àò- (íåæîíàòèé); -è÷í- (-³÷í-) (íåäåìîêðàòè÷íèé, íåä³àëåêòè÷íèé, íåàíòàãîí³ñòè÷íèé, íåã³ã³ºí³÷íèé); -îâèò- (íåãîðäîâèòèé);

-å÷ê- (íåäàëå÷êèé); -î÷- (íåä³âî÷èé, íåðîáî÷èé); -ÿ÷- (íåäèòÿ÷èé); -ÿí- (íåâ³òðÿíèé, íåëþäÿíèé); -íÿí- (íåñëóõíÿíèé).

Opis i analiza derywatów sufiksalnych, które by³y przedmiotem niniejszego artyku³u, sk³aniaj¹ do przytoczenia nastêpuj¹cych wniosków:

1. Rozpatrywane pochodne afiksalne ze wzglêdu na podstawy motywacyjne mo¿na podzieliæ na dwie podstawowe grupy, których motywacja zosta³a wypro- wadzona od podstaw imiennych oraz werbalnych motywowanych i prostych.

2. Derywowane podstawy rzeczownikowe nale¿¹ do kategorii motywowa- nych i prostych funkcjonuj¹cych w dwóch rodzajach gramatycznych: mêskim i ¿eñskim. Wiêksz¹ ekspansywnoœæ w tworzeniu derywatów sufiksalnych wykazu- j¹ bazy motywowane, najczêœciej sufiksalne.

3. W jêzyku ukraiñskim funkcjonuje nieliczna klasa tzw. derywatów polimo- tywacyjnych o podwójnej motywacji, tworzenie których mo¿na wyprowadziæ od odpowiedniego przymiotnika bezprefiksalnego lub rdzenia rzeczownikowego.

4. Liczn¹ formacjê stanowi¹ pochodne motywowane czasownikiem w formie dokonanej i niedokonanej. Dla tej klasy tak¿e charakterystyczne jest zjawisko wielomotywacyjnoœci. Znacznie mniejsz¹ produktywnoœæ zaobserwowano wœród baz derywacyjnych odadiektywnych.

5. W jêzyku ukraiñskim liczna grupa derywatów sufiksalnych dysponuje su- pletywnymi formami sufiksalnymi lub paradygmatycznymi.

Ðåçþìå

Ñóôôèêñàëüíûå ïðèëàãàòåëüíûå äåðèâàòû ñ ïðåôèêñîì „íå-” â ñîâðåìåííîì óêðàèíñêîì ÿçûêå

 íàñòîÿùåé ñòàòüå ïðåäñòàâëÿåòñÿ ñëîâîîáðàçîâàòåëüíûé àíàëèç ïðèëàãàòåëüíûõ äåðèâàòîâ ñ ïðåôèêñîì íå- â óêðàèíñêîì ÿçûêå. Ðàññìàòðèâàëèñü -ëèâ-, -èì-, -åâ- (-ºâ-), -ê- (-îê-, -åê-), -ñüê- (-öüê-), -ë-, -ó÷- (-þ÷-), -à÷- (-ÿ÷-), -óù- (-þù-). Ïðîâåäåííûé àíàëèç ïîçâîëèë ñäåëàòü íèæåñëåäóþùèå âûâîäû:

1. Ó÷èòûâàÿ ìîòèâàöèîííûå îñíîâû, ðàññìàòðèâàåìûå àôôèêñàëüíûå ïðîèçâîäíûå ìîæíî ðàçäåëèòü íà äâå îñíîâíûå ãðóïïû, ìîòèâèðîâêà êîòîðûõ áûëà ââåäåíà â èìååíûå îñíîâû, à òàêæå âåðáàëüíûõ ìîòèâèðîâàííûõ è ïðîñòûõ.

2. Cóùåñòâèòåëüíûå îñíîâû ïðèíàäëåæàò ê êàòåãîðèè ìîòèâèðîâàííûõ è ïðîñòûõ, ôóíêöèîíèðóþùèõ â äâóõ ãðàììàòè÷åñêèõ ðîäàõ: ìóæñêîì è æåíñêîì. Áîëüøóþ ýêñïàíñèâíîñòü â ñîçäàíèè ñóôôèêñàëüíûõ äåðèâàòîâ ïðîÿâëÿþò ìîòèâèðîâàííûå áàçû îñíîâû, ÷àùå âñåãî ñóôôèêñàëüíûå.

3.  óêðàèíñêîì ÿçûêå ôóíêöèîíèðóåò íåìíîãî÷èñëåííûé êëàññ, òàê íàçûâàåìûõ ïîëèìîòèâàöèîííûõ äåðèâàòîâ ñ äâîéíîé ìîòèâèðîâêîé, îáðàçîâàíèå êîòîðûõ ìîæíî âûâåñòè èç ñîîòâåòñòâóþùåãî áåñïðåôèêñíîãî ïðèëàãàòåëüíîãî èëè ñóùåñòâèòåëüíîãî êîðíÿ.

 óêðàèíñêîì ÿçûêå ìíîãî÷èñëåííàÿ ãðóïïà ñóôôèêñàëüíûõ äåðèâàòîâ ðàñïîëàãàåò ñóïïëåòèâíûìè ñóôôèêñàëüíûìè ëèáî ïàðàäèãìàòè÷åñêèìè ôîðìàìè.

Summary

Suffixal adjectival derivatives with a „íå-” prefix in the modern Ukrainian language

This article presents a word formation analysis of adjectival derivatives with a íå- prefix in the Ukrainian language. Derivatives with the following formants are discussed: -ëèâ-, -èì-, -åâ- (-ºâ-), -ê- (-îê-, -åê-), -ñüê- (-öüê-), -ë-, -ó÷- (-þ÷-), -à÷- (-ÿ÷-), -óù- (-þù-). The conducted analysis allows for the following conclusions:

1. With regard to derivative bases, the discussed affixal derivatives can be divided into two basic groups, whose motivation is derived from nominal and verbal derivative bases and roots.

2. Derived noun bases fall into the categories of derivative bases and roots, functioning in two grammatical genders: masculine and feminine. A greater expansiveness in forming suffixal derivati- ves is indicated by derivative bases, mostly suffixal ones.

3. In the Ukrainian language, there is a small group of the so-called polymotivational derivatives with a double motivation, whose formation can be derived from a particular non-prefix adjective or a noun stem.

In the Ukrainian language, a numerous group of suffixal derivatives has suppletive suffixal or paradigmatic forms.