Mikrofauna osadów górnojurajskich w rejonie Wojszyc

(1)

Wanda 'BIELECKA

Mikrofauna osadÓw górnoiuraiskich

^W

reionie Woiszyc

Wykształcenie litologiczne ,~dów górnojurajskich rejonu Wojszyc kolo Kutna oraz ich stratygrafię srzczególowo omówił S. Marek (1960). W

ni-,

niejszej notatce ograllliczęsię do scharakteryzowania m krofauny wystę

jmjącej w osadach malmu, przyjmując podział stratygraficzny S. Matrka.

Rozprzestrzenienie 'otwornic i" małżoraczków w poszczególnych p:ętrach przedstawiają zaJączone tablice od 1 do 5.

DYWEZ - NEWIZ

W rejonie Wojs;zyc osadów dywezu i newizu n:e uda·lo się udokumen ..

tować metodą mikropaleon.tologiczną.' W wieroeruu Po:igórzyce TW 6 vi serii jasnosza~ych wapieni, zaw:erających skrzemieniałe gąbki i glau- konH, znaleziono ba.rdzo ubogą mikrofaunę: źle zachowane okazy Lenti'"

culina ex. gr; miinsteri (R b e m.) oraoz igły gąbek. W otworze M:rosławice

TW 5 w osadach n€wizu nie napotkano żadnej mikrofauny. Również

Vi wapieniach dywezu i newizu w wierceniu' K6cewia (rejon Kłoda'wy) otWOIJ."MC n'e zn.alez.iolIliO. Występowały tu jedynie igły gąbek i jeden okaz Lenticulina sp.

ARGOW - RAURAK

Nieoo więcej mikrofauny znalezilQll'lo w utworach B.rgowu i rauraku (tab. 1) naw:'erconycll w szeregu wierceń w rejonie Wojszyc. Osady te od

dołu skladają się z kompleksu wa.pieni białokrEmowych, mejscami ska ...

listych, zaw:'erających liczne skrzemieniałe gąbki. Wap'enie te, zaliczane przez S. Marka doprzedzia.lu s,tra.tygraficznego argow - dolny ra.urak,

uległy w mniejszym lub większym stopniu wtórnej dolomityzacji. Górną partię tego kompleksu, tj. serię jasnoszarych wap'eni, ,miejscami typu skalistych, S. Marek zalicza już do środkowego, a być mo-?;,eczęściowJ do

'górnego ra.uraku. Nie stawia· 0Ill jednatk wyraźnej granicy mi:ędzy dolnym

i ~rodkowym rauraIqem.' Wyżej leżącą, serię' szarych i szarostaIowych;

sinych wapieni oraz część wapieni litograficznych włącza do górnego

rauraku. '

(2)

870 Wanda Bielecka

Na- podstawie występującej mi:krofaunyosadów ~u'gowu i :rawraku nie da się ściśle rozgrank:zyć, ani też rozpoZliomować. Otwaornice występujące

w oma,w1aa"lych warstwa'ch są na ogół noielieżne. Staln'owią one dosyć cha-

rakterystycznyzespół związany z facją wapieIlllloO-gąbkową axgowu i rauraku. Bra.k jest jednak takich gatunków otwornk, które dałyby możność

rozdzielenia tych osadów. Obecność niektórych form sugeruje pewną możl wość zaliczeruia badanych próbek' do 8Il'gowu czy też rauraku. Ga- tunek Discorbis speciosus D a i <fi bardziej prZlemaw1a za raurackim wie- Idem, a' nie1Iicznle okazy Opthalmidium carinatum marginata (W i ś n.)

za argowem. Formy te jednak spo,radycznie mogą występować w, \\Tar ..

stwach przejściowych.

Nli podstawie występowania. mikrofauny w wielu rejonach Polski po- zaka,rpackiej (W; Bielecka, 1960a, b) można. stwierdzić, że 'na ogól otwornice są 1.ilczniejsze w osadach argowu nJiż rauraku, i :be w .a:rgowie, obok form spotykanych' także w raumku, obserwuje się jeSzcze gatunki newi- zyjskie. W rejonie Wojszyc nde zanotowano podobn,ego zjawiska, ze wzglę-

9,U ,na silniejszą. dolom.i.tyzację ~dów, argowu~Wapienne skorupki

ć;lotwoI'lIlic w czasie procesu dolomiotyzacji zosfaly rozI>usżczone, a następnie wyługowane .. Tym też tłumaczy się fakt znikoroej:ilości miklrofaouny wargowie. Dolomityzacja. wapieni n'ew jlednakowym stopndu objęla

dolne partie kompleksu wapieni gąbkowych iw za1eo'ŻalJQŚci od tego ZDfłt-

Iezig.ka . mikrofauny są licżni.ejsZe lub rzadsze. ' ' . ,

Najpelniejszy profil osadćw argowu-dolnego ratir?iku, analizowany pod.

względem. mikrofaunistycmym, pochodził z wiercenia, Miroslawice TW 5, Podgórzyoe TW 6 oraoz Kocewia- (rejon Kłodawy). W wierceniu Mirosla- wice TW 5, gdzie osady argowu - dolnego rauraku stanowią dolomity i wap:'oeInie 'doloIIiitYcme, otwornic n'e znaleziono. Stwierdzono tu jedynie nieliCzne igły gąbek, kolce j'e~owców 'Oraz pojedyncze, bliżej h'eomaczaJ.ne Ostracoda sp. Bardzo nielic~e o·twornice zna,leziono dopi,ero w wapieniu

gąbkowym, zaliczanym przez S. MatI'.k.a do dolneg,o r-auraku. Były to na.- stępujące gatunki: Paalzowella turbinella (G

u

m b.), Lenticulina munsteri

(R o e m.), L. varicins (B o T n.), Saccorhiza Tamosa (B r a d y), Spirillina poZygyrata G

u

m b'J S. tenuissima G

'u

m b., Eoguttulina oolithica (T e r q.), pojedyncze okazy Trocholina cf. umboF r e n t z., T. d. conica (8 c h l u m b.) i inne. Ponadto występowały nieoznaczalne małżoraczki.

igły gąbek, koJce jeżowców i eJementy szkieletowe szkalrlupni. Jest to zespól mikrofauny częściej spotykamy w osadach muralw w facji gąbko

wej niż w analogicznej facji 6Il"gOWU.

W wierceniuPodgórzyce TW 6 w wapieniach dolomitycznych, zna1do- waoIlO sporadycznieotwocn:ce i igły gąbek. Dopiero próbka pobrana z nie- zdolomityzowanej wkładki wapiennej w dole omawioa,nego kompl,etksu za-

wierałanieco więcej Otwornic. Stwierdwno tu: Spirillina polygyrata G ii m b., S. orbicula T e r q., B e r t h., S. tenuissima G

u

m b.; LenticuliM miinsteri (R o e m;), Paalzowella, turbinella (Gu m b.) ,i Patellina c!~

oolithica T e r q.

W wierceniu KonstalIl.tynów TW 3 przebito tylko wyższe paTt:e doln~

rauraku. W jaSlIloszaoryCh wapieroiach, nieco marglistych, gąbkowych oralZ W b:'alok:remowychwapien.iJaCh ze skupien.~.aani oolitów występowały: Gut,;;

tuZina jurassica G

um

b., SaccOrhiża ramosa (B r a d y), Spirillina orbicula 'Ter q., B er th., S. tenuissima G

u:m

^b.,Lenticulina munsteri (Koem.),

(3)

Nazwy gatunków

Lenticlllina miinsteri (Roem.) Lenticulina sllbalata (Reuss) Lenticlllina varians (Born.) Eoguttulina liassica (Stricld.) Spirillina orbicula Terq., Berth.

GuUulina jurassica (Giimb.) Paalzowella turbinella (Giimb.) Spirillina tenuissima (Giimb.) Trocholina

er.

umbo Frentz.

? Patellina

er.

oolithica Terq.

Saccorhiza ramosa (Brady) Textularia jurassica (Giimb.) Patellifiella cristinae B i e1.

Spirillina polygyrata Giimb.

Lingulina laevissima (Terq.) Trocholina ef. conica (Sehiumb.) Lenticulina rotulata (Lam.)

Jlaginulina jurassica (Glimb.) Planularia beierana (Giimb.) Lentialina quenstedti (Gtimb.) Lenticulina prima (d' O rb.) Eoguttulina oolithica (Terq.)

Dentalina sp.

Ramulina ef. spandeli Paalz.

Ammobaculites ef. helveto-jurassicus (Haeusl.) Discorbis speciosus D a i n

Ophthalmidium carinatum marginata

1

.

_sp.

1·-2 okazów +3-6

(Wiśn.)

O) ;:::

~ "(:>

,!#')

~-o

~~ ~E-<

~

i-.

_o

8 ^o ^o

o o o

18 ^, ^o~^.."f "<t'~ o~

I~

"<t' ,... "<:t ...

-

\O r--^...

E .j -I- -I-

+ + i~"

ô ô ô ô

8 18 1"-" ^0\

.~ Ig

^~ ^r--^.."f^M^,... ⁰⁰

9:"

^00"^~^N ^iti")^00"^1.0

-

+ .

...L I

+ .

+ +

^.L^I

. ₊

+

--

^rg ^rś

rg -raurak górny; rś - raurak środkowy; rd - raurak dolny; arg - argow

o 8 ô ô ô

0\ o o \O

ar)

8'

^r--~ ^\O~ "<:tĄ

00 N ^I() ^I"-

... N M N

+ + +

^·1· ^-I-

o ^\O g ô⁰⁰ 8 ôÎ(')

_"

⁰⁰ ^\O" ",," o"

00 00 o N I"-

-

^... ^M <"l N

+ + + +- + +

+

^-t- ^-+

+

Występowanie otwornic wargowie - rauralm w rejonie Wojszyc

iti")

\O

o o ~ o 8 ô ô ô ô

~

ô ô ô ô ô

I() o~ f-4 00 I() N N M 0\ <O ^I() I"-~ 00

onĄ O)

~:r ^r--^Ą ^f·f ^~Ą ^.."f ⁰⁰ ô ô 8 ô ⁰⁰ ^MĄ âr) ^{•• p}

... (,) O) o 0\ "<t' ~

0\ ,...

.~ ~ ^M "<t' "<t'

~ ^O\~ ^r--" ^0\" ^0\" o M M 00

N ^.j. M ^-I- ^ro ...

+

^-I- ... ^-I- ...

+

^,...^-I- ^,...^-I- ^t! ^1.0_-I- ^r---I- ⁰⁰-I- ^0\

+ - ⁺ ^-

^oj- ^,...^-I- ^-I- ^M^-I-

o o '&l o o o o o o -o o o o o

~

o o o N ^M _\O" ⁰⁰ "<:t ^I() bIl o o o o M 00 1.0 o"

00 v5 .::: ~ ~ ^... r-: _~i^\o" ^'ij Îrl ô Îrl "<t' 00" ~

..

^,...

..

,... ...

~ ^t-" ^o" ^00" ^t-"

00 o ::?S ... ^M ^M "<:t o ^M ~ ^\O

M ^M

-

^,... ^...

^{- -}

^... ^1.0 ^t- ^t-

""

^... ^.... ^M

.1+ +

^...L^I

+ +

-:-

+-

^T^I

+ +

+-

I

+ + + +

-1-

..

_I

⁺

+ + + +-

T

+ +

^-,^I

+ +-

^...L^I ^...L^I

+

---

^'~

rd rś rś rd-arg

Tabela 1

I"- ~

~ ^o o o o o ⁰⁰ _~ o o o

"<:t 0\ o ^I() "<:t ~ ^f-4 ^<O ^o ^<O

f--i o o o _{M 00} M"

E:

^0\" ^M ^00" ^.."f

o o 0\ f-4 _~

ro M ~ v5 o ^,... "<:t 0\ ^I() o ⁰⁰

~ ... ...

-

^,... ^~ ^'o ^M "<:t "<:t

~ ^1.0 ⁰⁰ ^0\

"'" +

^-I-

"" ⁺

^d

Cl:l

+

"'" ^·1·

-I-

+

^-I- ^-o ^ro ^.~

-o I-< o o o o o ^;::: o ~ 8 ô ô ô ô ô ô ô ô ô

8 8 ô ^1.0" ^\O ^\O ô Î() ^ro îti") ^'N^:>. Îrl ^l"- ^M ^M Ô) ^\O ⁰⁰ ô ô ô

.o ^M

§

^N" ^1(')" ^r--" ^... ^{• t..;)} ^O" ^\O"

~

^00" ^Irl" ^M" "<t'~ ~ ^(,) "," 0\" M" 00" ^I"-Ą

C\t' 1"-"' ",," M" 'o o

Q I(') r-- 0\ ^,--j,... ^M... ^\O

-

⁰⁰^.-. ~ o ^....¹ _~ ...

^-

N ^Irl^N ⁰⁰^N

""

^N ^~">:I" ^M ^I(')^M I"-"<:t ~ ^N^I(')

. . ₊ . ₊

+ +

+ . ₊ ₊

+ ^..

--l- +

+

rś rd rś rd rg rś rg rś rd - arg

(4)

Mikrofauna Osadów g6rnojurajskich 871

Paalzowella turbinella (G 'li m b.), Vaginulina jurassica G 'li m b., Trocho- lina cf. umbo F r e n t z. oraz pojedyn,czy okalZ Trocho lina d. conica (S ch tu ~ b.). Ponadtp stwierdZono obecri.ość igieł g~boek oraz el€mentów' szkielebw;ych szkaq-łupni.; Mimo że wyżej wym..:.eItionamikrofaunao może

być' również w' argowfu, to jednak brak: mnych gatunków, barozi.ej typ<r"

wych dlaargowu, sugeruJe racrej raura:oIci wiek tY'chosadów.

, Podobny Zespól :mip-ofauny zanotowano w wierceniu Dąbrówkao TW 7.'

ViI

w:erceniu Kocewia (rejOltl Kłodawy) w waopieniach gąbkowych argo-;

wu-dolnego raW'akU stwierdzono zaledwie pojedyncze otwornice z To-

dza'ju Lentic'alina oraz', dosyć liCZ!Ile igły· gąbek i, kolce jeżowców. ' Wyższe pS,rtiekompleltSu wapi€'Ili rafowo-gąbkowych, załiczane przez~

S. ,

Mar~a do środkowego i być może częściowo górnego rauraJru,zalWieraly.

liczniejszą niecÓ faUIlię otwornicową. Wru:stwy ;te. przebito w otworze:, Kons ta.n.tynów TW 3. ' ,

: W serii wa.pienizna~on,o stOsunkowo liczne otwornice. Występowały' tu: Pacilzowella turbinęlla '(G' 'li m b.), Saccorhiza ramosa (B l' a d y), Spiril- lina orbicula Ter q.,' B:e r;t h., S. tenuissima G 'li m b., S. polygyrata G 'li m b., Trocholina d. umbo F r e n t Z'I Lenticulina miinsteri (R o e m.),

t.

,varians (B o

r

n.), Lingulin.a laevissima (Te r q.), Patellinella cristinae' B i e l., Textularia; jurassica (G 'li m b.), Patellina cf. oolithica T e r q."

Qstracodasp.; ig~y gąbek, kolCe jeżowców o'raz elementy' stz:kieletowe szkar-' liIpni. Jest to zespół mikrofauny notowamy uprzednio z muraku doJnego:

i tym,że w środk9wym raUŻ'atlru jes,t on liczruiejszy.

Podobny zespół ' stwi~ono w analogicznyC'h warstwaochśrodkowego: raura.ku w wierceniu ~ąbrówka TW 7, :gdzie rauracki wiek dokumentuje ponadto obecn.06ć Discorbis speciosus D a i nj zanotowanego vi kilku prób-:

ikach. Gatunek ten jest; do~yć chatrakterystyczny dla, osadów :rauraku li znajdowanO' go w wiel1.J wi.eroem.iach Niżu Polski (W. Bielecka 1960b).' Podobne okazy G. Nooet i G. Naibos (1957) o.z.ńacza.ją jako Diseorbis sp.'

li. cytują je z raruraku Francji. ,

: W wierceniach Miroslawioe TW5 i Różanów TW 8 stwierdzono niższe

part::e środkowego rauraku, zaś VI o.tW<ltach Lęki Kościelne TW 1 i Krzy-:

żanów TW 10 - jego wyższe warstwy., We wszystkich tych w'ercenUi.ch

występuje podobny· jak wyżej zespól mikrofauny, jest on jedynie mniej licznie 'reprezentowany. W wierceniu I{ocewia (rejon Kłodawy) w jasnoszarych wapieniach środkowego raura.ku mikrofauna była. bardzo

me-

liczna.

Serię sza,rostalo~h, sinych wapieni oraa; wapieni litograficznych, których pozycję stratygraficzną S. Matrek (1960) określa jako górny rau-' rak, s'twierdzonow rejoln~e Wojszyc w szeregu wierceń. W warstwach tych brnk jest na ogół mikrofauny. Jedy:nde w otworze Lęki Kościelne,

TW 1, w spągu serii, za,notowam,pmeliczne okazy Guttulina jurassica, (G 'li m b.), Lentic'ulina miinsteri (R o e m.), L. varians (B o r n.), L. suba- lata (R e u s s), Eoguttulina liassica (S t dc kl.), Spirillinaorbjcula T erą"

B e r t h;, Ostracoda sp. oraz elementy szkieletoweszkarłupIti. Również

w w'ercenlu KrzyŻ8inów TW 10 Zanotowano w stropie opisanej serii po- jedynczy okaz Gutiulirw. jurassica (G 'li. m b.). Występowąnie tejoota4:niej formy pozwala przypuSzczać, że mamy do czynienia z osadami rauraktt.

~ nie

as

^tarlu,^,tym bardziej •. że nie zn,a}ez:ono , tu form, typowych

dia,"

(5)

872 Wanda Bielecka '

WYSTĘPOWANIE OTWORNIC W

"

N

'~

,.,.

o Ę _~o ~

on CIS

,...

_.n

NaZwy gatunków

' ,

u

-

^~

""' ~ -

,2 ^c

_e - ₊ ^-

-I- ^u^t.I

^-

-I-

"

' o§

_{8 8.} ~ ~ 8 o~ ^<II _~-I- ^~

<II

s!

^§

§

^on ^r-:

l

^~

²

::.t: !::!

.... - ^-

,Lenti~ulina miinsteri (Roem.)

. . . . . ₊

+

Lenticulina parians (Bom.)

. .

:Lenti~u/ina suba/ata (Reuss) ^, ^,

' o .

Trochol/na solecensis Biel., poż.

Trocho/ina sp.

, Conicospiri/lina cf. irocho/des (Berth.)

' .

⁺

Saccarhiza ramosa (Brady) +

,Sp/rll/ina orbieula Terq., Berth. '

'Qliinque/oculina sp. ^,

.

,Epi.vtomfna sp.

Haplophragmoides c'anui C::ush.

:iMarg/nu/ina sp.

.

Eoguttullina Iiassica (S trickI.) ,Spiri/lina lena/ssrma Gtimb.

'Ammobaculites cf. coprolithiformis (Scbwag.)

Neobulimina parsop/emu Biel., Poż.

Vilginulina sp.

,Pseudocyclammina jaccard/ (Scbrodt) (..enticu/ina prima (d'Orb.)

Planu/aria cord/formis (Terq.) ',Discorb/s sp.

,Nauti/oculinacf. ool/th/ca M o h 1.

• 1 - 2 okazów

+

3-6 okazów

o

^ponad6 okazów

astartu~ Gatunek ten w Pols{:e (W. Bielecka, 1960a, b) notowano dotych-

CZas z osadów argowu i ra-uraku.

W wierceniu Kocewia (rejon. Klodawy) osady górnego rauraku wy-

kształcone są jałto wapienie litograficzne, z ^wkładkamisinych wap:eni.

W dolnych palrtiach tEgO kompleksu stwierdzono zespół otwornic znalny uprzedn:o ze środkowego rauraku. Znaleziono tu: PaalzoweZla turbinella (G li m b.), SaccOrhiza ra'l'liosa (B r a· d y), SpirilUna polygyrataG ti m b., Ammobaculites d. helveto-jurassic:us (H a e u s 1.), Lenticulina ,munsteTi (Ro e'm.), L. varians (B o r n.). Można- przypuszczać, że i wyższe partie

kómplekśu nie zawierające otworn:c mogą częściowo nalezeć do, rauraku.

ASTART

)

:

, Osady astartu(~b. 2) stanowią prżewa~nie utwory wapienno-mall"gli-

8"e, ooUtowe, świadczące o spłyOOItiuzbiornika. Z reguły są o,ne ubogie

ViIW.krofaunę; SI' zespól występujących tam otwornic jest odm:enriy niż'

(6)

Mikrofauna osadów' gel'nojurajskich 873

Tabela 2 ASTARCIE REJONU WOJSZYC

.~

, ^o

~ ~ -

^o ^~^~^~ ^Ę^Ę

.-

'r-: 8 ^.^~_~ ^o

-

^o ^~⁸ ^M

-

^r-:.~ ^~^'⁰

.!:! _._1a

+

^-o.~ ^~^e

#

-I- ^N^'ot:)

+ +

⁰⁰^r- ^M^-D^0'1^-I- ^o

-

_{~ Ę}

+ ~

~ ^r-^,.;^v-I- ^r-:^r-

+ + +

^o;⁰⁰

- -

^r-" ^M

^-

_~

^{+ +}

^M

-

^o ^~^,.;^0'1

+ +

^M^oń^o- ^.~^0:1 ^§₈

^+'

^;:::

^-

_~^-I-

» ~ 8 ^o 8 ^o

-e

^~^{~ ~}^~⁸ ^o ^B ^o ^~~

. .o'

.,..

. r-

~

^vi ^M ^g ^r-:

~

^,.; ^<:$ ~ ^oń ~ ^:::! ^{o ,.;} ~ ~ ^,.; ~ ^~ ^o ^N

i.

^r-: ^r-:

.N ^M ~

.,..

_.o

N

.,..

co

-

^CQ ^M ⁰⁰

- ^. ^-

^0'1 ^0'1 ^~

^- ^_ ^.

+ . ₊

O

+ · ^{+ +} ^{+ +} ^. + + + + + + . . ·

'.

. . . ₊ _· _{· ·} ^. + .

+ + · + + + + + + + .

. · · ⁺ ·

· · · ·

· ⁺

. · ·

+ + + +

.

'O

+ ·

"

O ^"

·

^'^.

.;

· + + ·

^.'

⁺

O

+

^:,

+

· . ·

·

^,

· + .

_'.

₊ · ₊

'.'

· ^·

^.,

..

· . ·

.. ^., ^'.

,

w rauraku. PrzewalŻnie nopotyka. się okazy Lenticulinamii.nsteri (R o e m.), L. vatians (B Q rn.), L. subalata (R e u s s), Spirillina arbicula T e r q., Ber t h., Eoguttulina liass.ca (S t r i ck 1.). Niekiedy występują nieliczne formy kimerydzkie, jalk Trocholina solecensis

a

^{i e}^1., ^P^o^ż.,Neobulimina varsoviensis B i e 1., P ó ż. Czasami w spągu tergo piętra występują otwor- n:ce znane z rautalku.Formami charakterystycznymi dla osadów astartu'

są Pseudocyclammina ;accardi" (S c h r o d t) i .. Conicospirillina cf. trochoi·

des (B e r t h.), według W. Mohlera (1938) ..

W rejonie Wojszyc na o~dy astartu sikladają się wapienie mniej lub bardziej margFste, niekiedy detrytyczne, oolitowe ora.z wkładki wapieni

litograficznych. W kompleksie ty~h wapieni Występuje przede wszystkim fauna. ślimaków z rodziny N erineidae, na podstawie których L. Ka.rczew- ski (1960) zalicza badanewars,twy do astaa'tu. N'e we wszystkich wierceniach, w których st'W~erPz0no .oSady astaJrtu, występuje jednakowo liczna. mikrofatma. .. . , , 'o . ' .

(7)

874 ^·Wa.rida' Bielecka'

Dobrze udokumentowane mikrofaunistycznie są osady astaa:-tu w wierceniu Zlotniki TW 12, gdzioe w l-:cmych próbkilch,obok zespołu znanego'

z

astartu, występowały dkazy PseudocycZammina jaccardi (S ch rOod t).: Ponadto znalezlonOo tu nieliczne okazy TrochoZina 'solecensiS B'i e 1., P o ż.,:'

Neobulimina varsoviensis B i e 1., P Q ż. Dwa! ootart:nae gatunki rueliczt"l:ei

pojawia·ją się wastarcie, znacznie liczniej w kimerydzie (W.' Biel~;

i W. poża.r)TS'ki, 1954). . ~

'Wyżsre partie osadów astartu przewiercono w otworach Kam'eniec;

TW,2i Pęclawice' TW 4. Mik::rOIfauny jest tu ruewiele,przewalJnie Lenti-:

eulina munsteri (R o e m.), L. varians (B o I' n.), Ostracoda sp., igly gąbek,'

kolce Jeżowców i' elementy sz'jr:eletowe szkarłupni. W wierceniu Kamie-:

niec TW 2 w wielu próbkach znaleziono. okazy Conicospirillina cf. tro- c!hoides (B e r t h.) sugerujące asta«'okiwiek badanych osadów.

• Najpełni.ejsZy profil osadów aSitartu stwierdzono w w:erceniach Krzy-; ZalIlowice TW 10 i Borów TW 11. Zespól m.iJkrofoauny był ubogi, lecz:

yv Oobu wiercen.ilach występowały okazy . Pseudocyclamina jaccardi (S c h l' Q d t) pozwalające określić w.:& badanych wa·rstw jakOo astat"t., :W wierceniu Kocewia w wapien1a.ch detryty.czn:o-ooUtowych i koralo- wych z detrytusem fauny ramienionogów rilikrofauna jest wyjątkowo

ubOga: W osadach tych znaJezi.ollllo bardzo źle zarchOowane okazy Lenticulina m:unsteri . (R o e m.), L. varians (B ^Qi' n.), Spirillina sp., Ostracoda sp., igły: gąbek i elementy szk'eletowe szkarłupni. Tego !rodzaju _ szczątki mOogą być znajdowane w osadach astarUu, lecz nde dokumentują ich wieku, PO-'

niew~ SłpOtyka sd.ę je również w:iruiych warstwach' jlM'y.

, ^'

KIMERYD

W 'rejonie Wojszyc ni~e paJrtie kimerydu (tab. 3) stwierdzono tyllro

w wierceniu Pęcławice TW 4. Wykształcone są one w postaci jasńoSżarych

wapiend oraz margli :ilastych. W dolJnej paMii oma;wmych W8ll"stw, w serii wapieni detrytyczno-.oolito-wych, występuje dość uboga.,mikrofauna.' Tego rodzaju zespół spotyka się zarównOo w osadach aę;ta~tu, jak i dolnego kimerydu. Z.nalezionOo tu: Lenticulina munsteri (R o

e

^m.),L.^varians^(B^>o^{r n.),}

L. subalata (R e u s s), SpiriUina orbicula T e r q., B e r t h., pojoedyncze okazy Conicospirillina cj. trochoides (B e r t h.), Trocholina solecensis

JH

e 1., . P Q ż; Ji..gły g4bek i kolce jeżow<!qw. .Br.alk ,form przewodnich

W tym 2lsspole.nioe poowala na pewne ~enń.e tych .osadów d.o kimeryd1,l, ale teżn:i.e wyklucza tej mOożliwości.· ..

Wyżej, w ' mall'glach. ilastych, :zoalezilono znacznie liczn:iejszą faunę, otwornicową. Stanowi. ooatypowy zespól kimerydu. Występują tu: Lenti- culina munsteri (R ^Qe m.), . L. varians(B ^Qr n.); . L .. subalata (R e u s s)"

L. prima (d' O 'r b.), MarginuIirz.ą matutina (d' 01' b.).: M. costata (B a t s c h),':

M. striatocostata (R e u s s), M. glabra' (d' O rb.), Lingulina ovali$, (S c h wag.), Eoguttulinaliassica (S t<r i c k 1.), Dentalina pseudocommu- nis Fr'anke,D. cr. sublineąris Schwag. i ilIloOe.' . .

Należy stwierdzić, że część z wym'eniOonych otwomicnotowaoOo uprzed~

nio w ast.a.rcie. W kimerydzie pojawiło się k"lkanOowy,ch fOorm, jafk Margi- 'Ilulina striatocostata (R e u s s); M; costata: (B ~. t s f h), Epistomina stelli- cpstata B i e 1., P Q ż.· a~ede ws:zystkim charatk~ery~tyoczna. dla doJnego ldmerydu Epistomina nuda var. vulgaris B i e 1., P ^Qż. Zn.al~OiIlJO tu po-

0.;

(8)

Mikrofauna 'Osad6w' g6ri1ojurajskich 875

Tabela 3

W3~ępo~OhlmIł~ i m~raczk6w w doJoymldmerydziere!O'l1I Wojszyc

-

Nazwy gatunków

•

Lenticulina munster; (Roem.) Lenticulina subalata (Reuss) Lenticu/ino varians (Born.) Le~ticu/ińa prima (d'Orb.) Mtirginu/ina matutina (d'Orb.) Marginuiina costata (Batseh) Marginullna striatocostata (Reuss) Marginu/ina glabra (d'Orb.) l,.irigu/ina ova/ls (Sehwag.) Eoguttu/ina liassica (Strickl.) Dentalina pseudocommunisFranke Dentalina cf. sublinearis Sebwag.

iIaplophragmoides sp.

Frondicu/aria lingu/aeformiS Sebwag. Vaginulina proxima Terq.

Epistomina stel/icostata Biel., poż.

Epistomina nuda var. vulgaris Biel.. Pot.

Tristlx somaliensis Macf.

Planularia fi/osa (Terq.)

Pseudocyclammina jaccardi (Sehrodt) DIscorbis sp.

Neobu/imina varsoviensis Biel., poż.

Spiril/ino orbicu/a Terq., Berth.

Quinque/ocu/ina sp.

Trocho/ino solecensis Biel., poż.

Conicospiril/ino ef. trochoid es (Bertb.) Amphicythere semisulcata Triebel Cytherelloidea weberi Stegh.

. 1-2 okazów +3-6

O ponad 6 okazów

S

o 8

.~ ~ "",'

-"'~

_~+

ł~

^N

-

O O

+ + + + + ·

O

· · ·

·

" '.

· + ·

8 ~ ~ ?:l ~ vi r-"

-

...; ...;

N N

.,..

'"

^t-

'" '" '" '"

⁺

,g _...; 8 ~ 8 ^o^on 8. _~

~ ~ rxr rf ~ ~

N <'l

.,..

O

+ +

^O

+ +

^O

O O

. .

+ + . .

+ ·

· +

· ·

+

O

· · · ₊

+ · . · . .

· · .

·

nadto Neobulimina varsoviensis,Biel." poż., meliczne okazy Discorbis sp.,., Pseudocyclammina jaccardi ($ c hr Q d t), Ctniicospir.llina cf. trochoi-

des (B e r t h.). Obecl'lość okazów dwóch ogtatni-ch gatunków, chociaż w za~

sadzie typOwychd.l.a astartu, "nie przeczy dolnckim...cqoydzkiemu wiekowi tych warstw, ponieważ gs'tlmk:i te mogą w pojedynczych egwmplarzach

przechodzić do ^niższychpartii dolnego kimerydu. Dolnokimerydzki wiek omawianych osadów dokumentują p()nadt() ma.Iżoraczki: Amphicythere semisulcata ,T r ie b e 1 i Cytherellóidea, weberi S t e g h.

'.

(9)

·i. ,_.

. Występowaule otwomic ł małiora~Q~ " boąooie J:ejolJu Wojszyc .

i

Nkwyi

gatuclc6w

,

i

ProtOcythere bisuJeata (Sharap.) .. Cyth~rJp;eron purumSchmidt ; Lenrieulina miJJ!ster( (Roem.) Len/iculina subalatd (Reuss) , Lentieufina varians (Born.) ,

I

'; ,

Lent/euJ/na varians f. sUluralis-costata Franke MiugilUil/na costata (Batsc;h) ^o ^'

Ammob.aeulites aggiutinans (d'OrJ:j.) Haplop~ragmoides v,olgensis MJat.

, Sarace;,aria pravoslavlelli Furs., Polen.

PlanuJd,ia cordiformis (Te~q.) Eogutt4l/na liassica, (Strickl.)

Le~t/cu/inavistulaev~.~ elopgata Biel., poż.

GuituJ/na pera Lal. : .

, Lent/eJ/ma prima (d'Orb.) ;

, Dentallnopsis oolithieus :(T~rq.) Ma,.g/ritt/ina stri:ltoeost4ta (Reuss) Pltąuddria f/losa (Terq.)' .

Vat/nulina zaglobensi~ ,BieL, poż.

i Vtfginu1ina pro~ima Te:rq. ' : Nodosaria internotata Chapm.

, ,,!o~osa:ią striatojurensis .Klahn De,talltJa psel;ldoeommums Franke : LeiJtieulinabruckmanni (Miat.)

; Mqrgi,fm~na gi~ra (d'Orb.)

i

.J.

1-2 okazów

4- 3'- 6 ^lO

....

•

.::r.;

BONON

_.

~ "" ....

8 ^Q

....

.' o

.~

^on ^C<I

^~

.El "3~ ^0\ ~ t'!,

~

li: ^C<I

-. ^~^,^,,,, ~

'l _,\

.

. .

f ,

\

~ ~

.. ^' . ~ '. .

.. ;.,'.>

...• , ..... "-

' . , ' , '

Tabela 4

"

o

~ ~

g

00 ~

00 ol- ol- ol-

~

^o⁰⁰^rri^0\ ~

^g

+

+ + + + +

· · ·

+ + +

· · ⁺

+ +

· ·

· · ·

+ ·

· ·

· +

· · ·

· ·

Osady b:J:nonu (tab. 4) W rejonie Wojszyc stwierdzono w dwóch wierceniach: Plecka Dąbrowa, TW 13 i Bedlno TW 9. Wykształcone są one ja,ko margle ilaste z przewarstwieniami wapieni i zawiera'ją (według S. Ma,rka)

środkowo.oonońską faunę amonitową. Wyższe partie profilu, to jest wa- pieniepelitycz.ne i wapienie margliste, wzmiankowany l;l·utor załicza do

górnego bononu. .. '

O,. (Na podstaw:.e mikrofauny nie da, się przeprowadzić tak ^ścisłegopo- dzialu. Obserwuje się jednak,. że w niższych partiach badanego proIilu

otworrucesą stoSunkowo liczne, w wyższych zaś brak ich zupełnie.

;:-;, W wi.eTceniu Ple~k.a Dąbrowa. TW 13' w osadach śrQdkowego b:J,nonu

występuje dość obfity zespól o~wOl1"ńic ogólnie charakterystyczny dla

b<r

(10)

MikrofaunltóSad6w g6rnojurajskich 8'77

nonu. Są to: Lenticuuńa' munsteri' (R oe m.), L. stibalata (R

eu

ss), L. 'lJd"' Tians (B o r n.), L. varians f. suturalis-"costata F r a'h k e, Marginulinil co'"

stata (B a t s c h), Ammobaculites agglutinans (d' O rb.), Haplophragrhdi1 des volgensis M ia t., SaTacenaria pravoslavlevi F u r s., P o l e n., . Planu ..

laria cordijorm:s (T e rq.), Eoguttulina ,liassica (S t r i ck 1.), . LenticuHil.'a vistulae var. elongata B i

e

1." . p o Ż., Guttulina pera L aL, Leriticul'i'na prima (d' O rb.), Dentalinopsis oolithicus (T e r q.), Marginulina str.atoM'"

stata (R e u s s), Planularia jilosa (T e rq:), Vaginulinazaglobensis B i

e

^l),

p o

Z.,

V. proximal' e r q., Nodosarl.a interno tata C h a p m.,

N.

striatoju- rensis K l

a

h n, Ammobaculites jontinenSis T

e

^rq.,Dentalina pseudocomJ:

munis F r a n k e, Lenticulina brilckmanni (M i a t.), Marginulina glabra (d'O rb.), M. linear.s (R e u s s). Wiele z tych gatunków wys.tępuje także

w kimerydzie, obecność jednak Saracenaria pravoslavlevi F u r s., P o l e n., cytowanej z poziomu Pavlovia panderi ZSRR (A. W. Fursen.ko i E. N. Po- lenowa, 1950). oraz Nodosa'Tia infernotata (C h a, p m. i N. striatojurensis K l

a

h n okrEśla oo,noński w'ek tych osadów .. Potw:erdzają to również

Ammobaculites agglutinans (d' Or b.), Lenticulina vistulae ^va~.elongata B i e 1., P o ż., Haplophragmoides. volgensis M i a t. (W. Bielecka iW. Po-

żaryski, 1954). Te trzy gatunki pojawiają się w najwyższym kimerydzie, lecz ciągły ich zasięg występowania, zaanacza się w bononie. Br~k w prób- kach Trocholina 'solecensis B i e 1., P o ż. - formy na ogólch:rrakterystycz- nej dla kim~rydu ..;..:.. przemawia również za bonońskim wiekiem badanych

skał. .

W wyższych pa,rtia,ch. osadów botnonu w otWO'I"Ze Plecka Dąbrowa

TW 13, które S. MalI'ek zalicza już do górnego bon:Jillu, otwol"niic nie znaleziono. Stwi€irdzO!l1ó() tu jedynie ObECIlOŚĆ nieliczn.ych małżOTaczków. Były

to jednak formy, które spotyka sięz8iI'ówno w boooat.ie, jak i w klme-

ryd2ie. .

Również w otwO!I'Ze Bedlno TW 9, gdzie stwierdzono osady górnego bononu wykształcone w postaci wapitemipelitowycl1 i wa.piehd mall'gl'stych, miejscami ze skup!eniami oolitu, z otworn:c znaleziono tylko jeden okaz Lenticulina munsteri (R o e m.). Natomiast małżora,::zki pomogły. okr~lić . wiek badalllych warstw . . W dolnej części waipieni pelitowych znaleiidrio Protocythere bisulcata. (S p h a r a 'p.)' - formę bardzo charakterys tyczną;

cytowaną z ibon{):lU ZSRR.

W

stropowej części wapieni pelitowych ze skupieniami oolitów stwierdzono jeden 'okaa Cytheropteron purum S c h m i d t, który to gatunek występuje w NiemCzeCh w na'jwyższynl

kimerydzie i bononi.e, lecz nle przechodzido purbeku. . . ' Na podstaw:e prże.prowadzonych rozważań można stwierdzić, że w boJ.

noow górnym brak jeSt

na

ogól otwornic, co wiąże s'ę zezinianą warurt';' ków środowiska. Następowało tu stopruo,we Siplycanie i wysładzanie

sit:

ztbiorndka mocskiego. Małżoraczki są tu równ:eż n "eliczne. Zinhlejsia Się

znacznie ilość gatunków morskich, jednaJde wśród nich trafiaiys:ę formy

pozwalające dkreślić' Wiek bada,nych warstw jaokobonoń:śki. TypbwyCh form małżoraczków 'słodkowodnych jesżcZe :nie stwierdzOno." ', ' . :

" .. PURBEK

Wysł.adzaJIlle zbilorndka" które zaznaczyło się z końcembóilonu, w'puri beku (tab. 5) wzmaga się, doprowadzając do sedymentacji. utworów bra.,.

kicznych; W rejorue Wojszyc mikrofaunę purbeku stwierdzo!l1o.wwier'OO!-

(11)

878 Wanda· Bielecka

mu Bedlno TW 9. Osady te w dolnej .swej partii wykształcone są w pOstaci ma.rgli . ilastych, zawierających wkładki wapieni marglistych. Wyżej leżą

lupki ilaste i margle ilasber, z całkowicie odrębnym ooPoIwósk'ego zespo~.

lem małżoraczków, batrdzo charakterystycznych d1a pUI"beku. Ma,lżoraczki

te ^występuJądopiero w nieco ^wyższychpartiach profilu. Gra.rucy ^mik~

faun:stycznej między osadami b.Dalonu i purpeku nie można ściśle określić, ponieważ w szeregu próbek pochodzących z dolnej partii .osadów purbeku małżoraczków nie znaleziono. . .

W rejonie Wojszyc S. Ma,rek osady pur'beku rozdziela nla' dolny, środ~

kowy i górny. Mikrofaun1stycz.nie nie można ich jednak tak szczegółowo

Tabela S Występowanie małżoraczków w. pUrbeku rejonu WoJszyc

8 _~ ^N

-

, o. ^on_N ^on

~ ^~

~

^...; ^~

Nazwy gatunków^" . ^o ^o

-

⁺

-

⁺

-

⁺

j

⁸^cO_co

. -

^on^co^~ ^Ę^~

-

Cypridea sowerbyi Mar1. +

Klieana a/ata Mart. O ^O^. ^O

Cypr/dea panu/osa (Sow.) +

I/yocypr/s jurassiCQ Mart. O +

Cypridea i'!Versa Mart. ^; O

.

O

DarwinuIa legumine/Ia (Forbes)

. . .

Characeae .

..

₊ ' 0 O

• 1-2okaz6w, . , +3-6 ..

O ponad 6 okaz6w .

podz:elić .. NaJeży '.przy tym zaznaczyć, że w niższych lO-metrowych partiach wapieni pelitowych purl:!eku ^viwierceniu Bedlno TW 9 nie zna- leziOno żadnej mikrofauny, a tylko stwierdzono Iblizej nieoznaczalne two- ry krzemionkowe. Dopioerow marglach ilastych występują rczne małżo

raczki oraa: Characeae. Stwierdzono tu następujący zespół małżoraczków:

lZyocypTis jurassicaM a r t., 'KZieana alata M ar t~, Cypridea granulosa (S o w.),' C; sowerbyi M a r t., C. inversa Ma· r

t.,

Darwinula leguminellci (F o r b e s). Zespól ten jest typowy dla. pur:beku Polski (W. P o żar y s k i 1954) W. Bielecka, 1960b) oraz, cytowany jest przez G. Martina (1940) z purbeku p61nocno-zachOdnic:h Niemiec. ,

W wyż5:zych paortiach purbeku, to jest w maTglach ilastych wiercenia.

Bedlno' TW 9, zanotowano znacznie mniej liczną. faunę małżoraczkową. Są

to przedstawiciele. gatunków': Klieana· alata, Ma,r t., Cypridea sowerbyi M art. i jeden okaz Cypridea granulosa' (S <> w.). ' . _ . W stropowych partiach purbekUófilaWianEgo wiercenia małżoraczków

~e zn.a.1:eziono. '

~&kł&d Btratygra!l.i I. G., .

Nade&1ano dlI1a31 grudn1&' 1960 l. C' :

(12)

, streszczenie 879

PISMlENNICTWO

BIĘLECKA W., POZARYSKI . W. (1954) - Stratygrafia mikropaleontologiczna gór- nego malmu w Polsce środkowej. Pr. Inst. 0001., 12, ,p. 1-77. Waa-szawa.

BIELECKA· W. (1960a)..;... Stratygrafia m1kropa1.eootolog!eżna dolilego malmu okolic Chrzanowa. Pr. Inst. Geol., 31, p. 1l...e8. Warszawa.

BIELECKA W. (1960b) - stratygrafia mikropaleontologiczna osadów gómojurajskich Polski pozakarpackiej. Kwart. geol., 4, p. 949-003, nr 4. Warszawa

~"YPCEHKO A. B., nOJIEHOBA E. H. (1950) -.:.. cI>opaMHHHcPepbI HIDKHero BOJDK- . CKoro Jl:pyca 3M6e~CKo:iit 06JIaCTK. Tp.B.H.r.r.p.H. HOBaJl: CepHJl:,

BbIn. 49, CTp. 5-:-92. JIemmrpa,ll - MOCKBa

KARCZEWSKI L. (1960) ~ stratygrafia i za'~nden.ia facjaJ.ne rauraku li astartu w rejonde Wojszyc i Klodawy. Arch. Inst. Geo!., maszynopis. Warszawa.

. , ^.

MAREK S. (1960) --: Wyniki geologicme badań podstawowych w rejonie Wojszyc.

Arch. Inst. Geo!., (maszynopis). Warszawa. .

MARTIN G. (1940) - Ostracoden des norddeutBehen Purbeok und Wealden. Sen- ckenberg. Naturf. Ges., 22, p. 2750-001, H. ~. Frankfurt a. M.

MOHLER W. (19'38) - Mikropalllontologische Untersuchu.ngen iIIl der nordschweize..

rischen Juraformation. Abb. Schweiz. Pal.eont. GEsel., 60, p. 1-53. Base1.

NOUET G., NABOS G. (1957) - l'Argovo-Raur:acien de la region de Ma.mers 'et une espece part1:eutiere de ,Discorbis qu'ony rencontre. Compt. rend. Som.

&C. Goo!. France, Dr łJl--[2, p. 216--219. PaŃ.

BaH,llaBE~A

MlłKPO-PAYlIA ,

.

I9IócKHx ^. OTJlOlKEllHR B P,AftOBB BOO1DJfQ ^.

Pe31OMe '

" . : , ,

. PacCMaTpHBaeTCJl: . MHKPocPaYHa H3 QCa,llKOB MaJIbMa pa:iitoHa Bo~ H ee pac-.

lrpoCTpaHeHlłe B OTĄeJIbHbIX JłPY~cą. llPKHHMaJl:.cTPaTHl'PacPH'lecx;oe ,tteJIeHHe upe,llJIOr JKeHHOO C. MapKOM (1961)~ " '

H3-3a MaJIOrO KOJIK<lecTBa 'MHKPOCPaYHbI He· y,ttaJIOCb . npoBeCTH naJIeoHTOJIOrH'le.,.

CKoro 060CHOBaHHJl: Oca,ttKOB ,I\HB~!l. ,H HeBH3a. 'l'aIOKe l i .OCa,ttKOB aprOBa H pOpaKą

HeJIb3Jl: 6bIJIO TO'iHO pa3rpammH'l'bH npOBeCTH Ha OCHąBe MHKPocPaYHHCTH'leCKoft paCt;lJIeHeHHJl: popaKa Ha ropH3QHTbI, O,llHaKQ KOHCTaTu:POBaH' TYT ,llOBOJIbHO XapaK,.

TePHhnł KOMnJIeKC' cPop~cPep' CB.R3aHHbI:iit C H3BeGTKOBo-ry6KOBoiit<i>~e:iit' ap~

rOBa-popaKą. HaJlH"Ufe. H~KOTOp~ . cPop~' ,llaJIO BP31!il0?KHOCTb OTHeCTHHCCJIe,llyeMbI~

~pa3~ KaproBy HJIH;popa:s:y. ".' J : ' '

. Bep~ecep~ ~qMgJIex;~a PH!PQBO~~:S:OB~:rx. H3BeCTH.RKOB (cpemnm popaK) CO,,:

,llep:m::aJIH lI4HKpcxpaYHY 6oJI~e. 6:~ąKYJO:WP~CKOMY'~Y'ieM aprOBC~OMY,: a BBbIJUe~

Mikrofauna osadów górnojurajskich w rejonie Wojszyc

Mikrofauna osadÓw górnoiuraiskich

reionie Woiszyc

ni-,

u

u

'u

u

um

u:m

er.

er.

.

i-.

I~

-

+ + i~"

.~ Ig

9:"

-

+ .

+ .

+ +

. +

+

--

8'

+ + +

_"

-

+ + + +- + +

+

~

+

+

+ - + -

..

..

-

- -

""

.1+ +

+ +

+-

+ +

+-

+ + + +

..

+

+ + + +-

+ +

+ +-

+

---

E:

-

"'" +

"" +

+

+

§

~

-

-

""

. . + . +

+ +

+ . + +

+

ViI

S. ,

t.

r

me-

as

dia,"

,.,.

,...

-

""' ~ -

. ₊

+ - ⁺ ^-

^{- -}

⁺

"" ⁺

^-

. . ₊ . ₊

+ . ₊ ₊

_e - ₊ ^-

^-

²

.... - ^-

. . . . . ₊

^-

^{+ +}

^+'

^-

- ^. ^-

^- ^_ ^.

+ . ₊

+ · ^{+ +} ^{+ +} ^. + + + + + + . . ·

. . . ₊ _· _{· ·} ^. + .

. · · ⁺ ·

· ⁺

⁺

₊ · ₊

· ^·