Reprezentacja numeryczna elementów maszyn dla potrzeb komputerowego wspomagania konstruowania i eksploatacji

Seria: MECHANIKA Z. 123 N r kol. 1283

Wojciech MOCZULSKI

Katedra Podstaw Konstrukcji Maszyn Politechnika Śląska

REPREZENTACJA NUMERYCZNA ELEMENTÓW MASZYN DLA POTRZEB KOMPUTEROWEGO WSPOMAGANIA

KONSTRUOWANIA I EKSPLOATACJI

Streszczenie. Opisano sposób reprezentacji numerycznej elementów maszyn dla potrzeb komputerowego wspomagania konstruowania i eksploatacji maszyn.

Własności i właściwości elementów maszyn-reprezentowane są za pom ocą stwierdzeń, zapisywanych jako trójki <obiekt, atrybut, wartość>. Przyjęty sposób umożliwia zapis stwierdzeń za pomocą ram, stosowanych w szkieletowym systemie doradczym MAS.

Jednocześnie opisano zarys koncepcji zastosowania tej metody do komputerowego wspomagania jakości zgodnego z normami PN/EN 29000 ISO 9000.

NUM ERICAL REPRESENTATION OF MACHINE ELEMENTS FOR COMPUTER-AIDED DESIGN AND EXPLOITATION

Summary. A method is presented that is suitable for numerical representing o f machine elements for computer-aided design and exploitation. Properties o f machine elements are represented by means of statements, that may be written as a triple

<Object, Attribute, Value>. The method enables us to represent statements by means o f frames used in the Expert System Shell MAS. Furthermore, a concept o f application o f this method to computer-aided quality assurance according to national standards PN/EN 29000 ISO 9000 is presented.

NUM ERISCHE DARSTELLUNG DER MASCHINENELEMENTE ZUR COMPUTER-GESTÜTZTEN KONSTRUIERUNG

UND BETRIEBSÜBERWACHUNG

Zusammenfassung. Eine Methode der numerischen Darstellung der Maschinen­

elemente wurde beschrieben, die zur computergestützten Konstruierung und Betriebs­

überwachung geeignet ist. Beschaffenheiten und Eigenschaften der Maschinen­

elemente werden durch Feststellungen repräsentiert, die als <Objekt, Attribut, Wert>

aufgezeichnet werden können. Diese Methode macht es möglich, Rahmen (Engl.

Frames) zu benutzen, die in dem Expertensystem Shell MAS verwendet werden. Es wurde auch ein Konzept beschrieben, wobei diese M ethode zur Qualitätssicherung gemäß den internationalen Normen PN/EN 29000 ISO 9000 dienen kann.

1. W ST Ę P

W Katedrze Podstaw Konstrukcji Maszyn prowadzone są badania związane z komputero­

wym wspomaganiem procesów projektowania i eksploatacji maszyn. Podejmowane są próby zastosowania w tym celu systemów doradczych. Napotkano na znaczne trudności w zakresie numerycznej reprezentacji cech elementów maszyn., prostych i złożonych (jak np. zespoły).

Celem pracy była analiza możliwości reprezentacji numerycznej zarówno cech elementów maszyn, jak i występujących pomiędzy nimi relacji. Dla potrzeb reprezentacji wybrano metodę zapisu za pomocą stwierdzeń zapisywanych jako trójki (W.Cholewa, [ 1]):

Cobiekt, atrybut, wartość>

Istotną zaletą przyjętej metody jest to, że ułatwia ona organizację procesu akwizycji (pozyskiwania) danych i wiedzy o elementach maszyn, a także weryfikację i aktualizację baz danych i baz wiedzy. Przyjęty sposób umożliwia zapis stwierdzeń za pom ocą ram, stosowa­

nych w szkieletowym systemie doradczym M AS (W.Cholewa, [2] [3]), opracowanym w Kate­

drze Podstaw Konstrukcji Maszyn Politechniki Śląskiej.

W pracy przedstawiono także zarys koncepcji zastosowania opracowanej metody numerycznej reprezentacji elementów maszyn do komputerowego wspomagania zapewnienia jakości zgodnego z normami PN/EN 29000 ISO 9000 {W. Moczulski, [7]).

2. O PIS PO TR ZEB Y

W technosferze człowiek ma do czynienia z coraz bardziej złożonymi środkami technicz­

nymi. Należy rozróżnić (7. Dietrych, [5]) działania człowieka na utworach (abstraktach - jak to ma miejsce w procesie projektowania i konstruowania) oraz na wytworach (np. określony egzemplarz sprężarki wirnikowej typu ABCD o numerze inwentarzowym 1234, eksploatowany w zakładzie XYZ). Przedmiot działania (abstrakt lub konkret) identyfikowany jest za pomocą cech. Zapis takiego postępowania ma charakter deklaratywny. Cechami opisywanego obiektu m ogą być:

• cechy konstrukcyjne, za pomocą których identyfikowana jest konstrukcja elementu, co dotyczy abstraktu,

• cechy wytworu (egzemplarza wykonanego zgodnie z jego konstrukcją).

Cechy konstrukcyjne dotyczą obiektu abstrakcyjnego. Cechy wytworu są abstrakcyjnymi własnościami i właściwościami wytworu. Aby zapisać daną cechę, należy:

» zidentyfikować obiekt (np. element maszyny), którego dana cecha dotyczy,

• określić atrybut, tj. cechę, która opisuje ten obiekt,

• podać wartość atrybutu.

Zapisywanie cech konstrukcyjnych lub cech wytworu jest więc możliwe za pomocą stwier- dzeń, reprezentowanych przez uporządkowaną trójkę CObiekt, Atrybut, Wartość>

(W. Cholewa, [1]). Cechy konstrukcyjne i cechy wytworu mogą być także reprezentowane za pomocą ram. W celu ograniczenia nadmiarowości (powtórzeń) baz danych, zapisanych przy zastosowaniu ram, możliwe i celowe jest zastosowanie dziedziczenia, obejmującego własności i metody określania wartości atrybutów obiektu.

2.1. K om puterow e wspomaganie procesu konstruow ania elementów maszyn

Konstrukcja jest własnością klasy wytworów. Ze względów operacyjnych zazwyczaj nie­

zbędne jest dokonanie zapisu konstrukcji, np. w celu przekazania konstrukcji wytwórcy maszyny lub przeprowadzenia weryfikacji konstrukcji poprzez obliczenia. Zapis konstrukcji

dotyczy cech konstrukcyjnych takich, jak: cechy geometryczne, materiałowe i dynamiczne (zwane także cechami montażowymi). Obecnie powszechnie uznaje się za celowe wspomaganie komputerowe procesu zapisu konstrukcji, do czego służą odpowiednie progra­

my komputerowe, jak np. ogólnie znany AutoCAD. Wspomaganie komputerowe procesu projektowo-konstrukcyjnego obejmuje również inne złożone zadania, jak:

• wspomaganie procesu koncypowania konstrukcyjnego ,

• wspomaganie projektowania jako obmyślania systemu działania i postaci przyszłego wytworu ( Ch. Tong, D. Sriram, [9]),

<> opracowywanie procesu technologicznego obejmującego obróbkę i montaż (zintegro­

wane ze sterowaniem procesem wytwarzania, T.D. Pham , [8], F. Kimura et al., [6]),

• automatyczne generowanie tzw. dokumentacji techniczno-ruchowej ').

Wiele z faz szeroko rozumianego procesu projektowo-konstrukcyjnego pociąga za sobą celowość komputerowego wspomagania weryfikowania konstrukcji poprzez obliczenia.

Weryfikowanie elementów/zespołów ze względu na potrzeby projektowo-konstrukcyjne polega na badaniu, czy jest spełnione jakieś kryterium. Istotne znaczenie ma rozpoznanie układu kryteriów oraz metod wyznaczania wielkości kryterialnych, mających zastosowanie w danej fazie weryfikacji. Ciekawy problem badawczy przedstawia sobą analiza zgromadzonych kryteriów (między innymi ze względu na możliwość dziedziczenia kryteriów).

2.2. K om puterow e w spom aganie eksploatacji maszyn

Numeryczna reprezentacja cech elementów maszyn dla potrzeb komputerowego wspoma­

gania eksploatacji maszyn rozpatrywana jest w odniesieniu do obiektów abstrakcyjnych (konstrukcja maszyny), a także w odniesieniu do wytworów. W tym drugim przypadku istotne znaczenie ma odniesienie zapisów do resursu eksploatacji opisywanego wytworu.

Ze względu na potrzeby eksploatacyjne można wyróżnić następujące dziedziny zastosowań, w których zachodzi także potrzeba weryfikacji elementów maszyn:

• szeroko rozumiana diagnostyka techniczna, w tym monitorowanie stanu maszyn,

• opracowywanie tzw. systemów eksploatacyjnych.

Wyjaśnienia wymaga zakres zastosowań pojęcia "weryfikacja" w odniesieniu do elemen­

tów maszyn ze względu na eksploatację maszyn. Weryfikacja może obejmować np.:

• identyfikację ścieżek propagacji drgań w złożonym układzie maszynowym

(, maszyna-fundament-podłoże ),

• ocenę w łaściwości dynamicznych badanego układu, także z zastosow aniem symulacji i m odelow ania (np. oszacow anie częstotliwości własnych w ału i prędkości krytycznych układu

wirnik-łożysko-podpory-fundament),

• identyfikację relacji przyczynowo-skutkowych.

Należy zwrócić szczególną uwagę na potrzebę numerycznej reprezentacji struktury środka technicznego, złożonego z wielu elementów powiązanych przestrzennie i funkcjonalnie.

2.3. K om puterow e wspom aganie zapewnienia jakości

Normy serii

nakładają na wytwórców konieczność gromadzenia, analizowania i aktualizowania tzw. zapisów dotyczących jakości elementów i całych maszyn (zob. W. Moczulski, [7]). W fazie wytwarzania badana jest zgodność poszczególnych egzem­

plarzy wytworu z konstrukcją, określającą cechy konstrukcyjne klasy maszyn/elementów. Jed-

'

1

nym z powszechnie stosowanych formularzy w zakresie tzw. kontroli jakości jest karta p o ­ miarowa. Karta taka jest wypełniana dla każdego egzemplarza wytworu. Są na niej zestawiane tzw. wymiary rysunkowe (wymagane - określone przez zapis cech konstrukcyjnych elementu) oraz tzw. wymiary rzeczywiste dla badanego egzemplarza. Proponowany sposób reprezentacji numerycznej umożliwia zapisanie obu tych rodzajów wymiarów. Zapisana konstrukcja elemen­

tu stanowi model egzemplarzy tej klasy. Zidentyfikowane w wyniku badania lub prób cechy wytworów zapisywane są jako "rzeczywiste" wartości wymiarów. Możliwe jest także kompu­

terowe porównywanie zidentyfikowanych wymiarów wytworu z wymiarami i odchyłkami określonymi przez konstruktora w celu stwierdzenia, czy wytwór jest zgodny z konstrukcją.

Działania te mogą być wspomagane komputerowo. Zastosowanie szkieletowego systemu doradczego wymaga zapisania odpowiedniej bazy wiedzy, aby umożliwić porównanie wymiarów rysunkowych (wraz z odpowiednimi odchyłkami) z wymiarami rzeczywistymi.

3. ZA RY S K O N C E PC JI

Obiekt opisywany jest poprzez podanie jego cech. Zapisowi mogą podlegać cechy obiek­

tów abstrakcyjnych (zapis konstrukcji elementu). Konstrukcja elementu jest reprezentowana przez cechy wspólne dla klasy wytworów, zgodnych z tą konstrukcją. Ponadto zapisowi mogą podlegać cechy obiektu konkretnego, zidentyfikowane w następujących fazach jego istnienia:

• podczas procesu wytwarzania,

• podczas kontroli ostatecznej, badań i prób w wytwórni lub u klienta (po zainstalowaniu maszyny),

• w trakcie eksploatacji danego egzemplarza wytworu (zapis stanów eksploatacyjnych wytworu).

3.1. R eprezentacja elementów

Warto zwrócić uwagę na różne względy, które kierują uczestnikami procesu projekto­

wo-konstrukcyjnego wtedy, gdy identyfikują cechy konstrukcyjne elementu (Ch. Tong, [9]).

Konstruktor określa cechy konstrukcyjne, mając na uwadze właściwości elementu ze względu na jego działanie, także - współdziałanie z innymi elementami. Technolog określa cechy kons­

trukcyjne elementu, mając na uwadze poszczególne zabiegi procesu wytwórczego.

Należy stwierdzić, że istnieje związek między przedstawianą metodą reprezentacji elementów, a tzw. werbalnym zapisem konstrukcji elementu (por. J. Dietrych, [4]), który jest zbiorem stwierdzeń dotyczących cech konstrukcyjnych tego elementu.

Opisane względy mogą określać sposób wyróżniania obiektów, atrybutów i wartości tych atrybutów, zapisywanych za pomocą stwierdzeń. W przypadku elementu należy wyróżnić części tego elementu2) . Reprezentacja cech konstrukcyjnych w postaci numerycznej nie oznacza dekompozycji elementu na cząści, istotną rolę spełnia układ wymiarów, w którym znajdują wyraz metody wymiarowania od baz konstrukcyjnych, obróbkowych, pomiarowych lub wspólnych baz wymiarowych (zob. rys. 1). Zamiast operować jakby oderwanymi od siebie częściami, wyróżnia się widoki3>, przekroje i szczegóły, podobnie jak na tzw. rysunku wyko­

nawczym lub zestawieniowym elementu.

2) Znaczne osiągnięcia w tym zakresie ma zespól kierowany przez R. Knosalę (dotyczące np. siłowników hydraulicznych)

S u g e stia W. Cholewy, przedstaw iona na Sem inarium Katedry Podstaw K onstrukcji M aszyn.

17*

0 2 6 0

300 127,5 430

655

1255

Rys. 1. Zapis postaci konstrukcyjnej walka (niepełny)

Fig. 1. Representation of the constructional form of a shaft (non-exhausting)

Reprezentacja numeryczna cech konstrukcyjnych elementu za pomocą stwierdzeń może nie być wystarczająca ze względu na różnorodne potrzeby, N a przykład weryfikacja trwałości elementu przy obciążeniach zmiennych wymaga zapisu wiedzy proceduralnej dotyczącej sposobu określania liczb działania karbu.

3.2. Reprezentacja układów elementów

Zespół jest układem elementów powiązanych różnorodnymi relacjami, wyróżnionych ze względu na operacje, które w szczególności.

• mają być przez te elementy wykonywane (działanie zespołu),

• m ogą być na tych elementach przeprowadzone np. w fazie montażu zespołu,

• będą przeprowadzane w fazie eksploatacji maszyny (obsługiwanie, naprawy itp.).

Istotną cechą zespołu jest występowanie różnorodnych relacji zachodzących pomiędzy elementami tworzącymi zespół. Kryteria wyodrębniania zespołów elementów zależą od stadium procesu projektowo-konstrukcyjnego (np. inne są w fazie projektowania, inne w fazie opracowywania technologii montażu). Należy więc uwzględniać elementy proste i złożone (czyli zespoły elementów), zależnie od wspomnianych kryteriów wyodrębniania elementów.

Należy zwrócić szczególną uwagę na potrzebę numerycznej reprezentacji struktury złożo­

nego środka technicznego. W pierwszej kolejności opisywana jest ona poprzez określenie wzajemnego usytuowania elementów względem siebie, sposobów współdziałania elementów (np. zazębienie), osadzenia elementów na wałach itp. Istota relacji pomiędzy elementami tworzącymi zespół może być opisana między innymi poprzez ich strukturę kinematyczną i dynamiczną (zgodnie z zasadami mechanicznej teorii maszyn).

Ze względu na potrzebę reprezentacji elementów dla potrzeb diagnostycznych należy zwrócić uwagę na szczególny przypadek, tzw. torów pomiarowych, stosowanych do obserwacji sygnałów diagnostycznych, będących nośnikiem informacji o stanie technicznym badanej maszyny. W tym przypadku relacje pomiędzy elementami (oznaczenia kjj na rys.2) znacznie się upraszczają, gdyż zwykle nie ma istotnego znaczenia wzajemne usytuowanie elementów względem siebie, zaś elementy toru pomiarowego są między sobą łączone za pomocą kabli o określonych właściwościach (pojemność, oporność falowa itp ).

WZMACNIACZ WEJŚCIOWY

kJ4

Rys. 2. Relacje pomiędzy elementami toni pomiarowego sygnału diagnostycznego Fig. 2. Relations between elements of the measuring channel of a diagnostic signal

3.3. Opisy elementów i ich części

M etoda reprezentacji numerycznej elementów maszyn winna także umożliwiać zapis wie­

dzy proceduralnej, określającej sposób generowania opisów elementów. Zapis elementów dla potrzeb projektowo-konstrukcyjnych pociąga za sobą potrzebę generowania wykazów ele­

mentów i wykazów materiałowych. Nazwy elementów znormalizowanych winny być genero­

w ane przez odpowiednie funkcje w sposób określony w przedmiotowych normach.

Dla potrzeb diagnostycznych opisy generowane przez odpowiednie procedury mogą być zastosowane np. do formułowania konkluzji w procesie wnioskowania diagnostycznego lub do generowania objaśnień jako odpowiedzi na zapytanie użytkownika systemu doradczego.

4. IMPLEMENTACJA METODY

Dla potrzeb reprezentacji danych i wiedzy o cechach konstrukcyjnych i stanach eksploatacyjnych klas elementów oraz poszczególnych egzemplarzy tych klas m ogą być zastosowane stwierdzenia lub bardziej elastyczne środki zapisu, jakimi są rama i tablica decyzyjna. Zapis ten jest możliwy w języku FDL (Frame Definition Language) w środowisku szkieletowego systemu doradczego MAS. System szkieletowy M AS jest pakietem aplikacji, działającym na mikrokomputerach klasy IBM PC AT-386SX lub wyższej, pod systemem ope­

racyjnym M S-D O S oraz w środowisku M S Windows 3.1. Został on opracowany w Katedrze Podstaw Konstrukcji Maszyn Politechniki Śląskiej pod kierunkiem W. Cholewy [2] [3],

Reprezentacja elementów dla potrzeb komputerowego wspomagania ich eksploatacji jest także możliwa z zastosowaniem języków programowania obiektowego J a k np. C ++ (rys.3).

Poszczególne stwierdzenia mogą być również zapisywane jako oddzielne rekordy w rela­

cyjnej bazie danych (zob. W. Cholewa, [2]).

Reprezentacja numeryczna elementów maszyn za pomocą takich obiektów, jak ramy i klasy, pozwala na ograniczenie nadmiarowości baz danych i baz wiedzy. W tym celu można zastosować odpowiednią strukturę ram i/lub klas. Dla potrzeb komputerowego wspomagania konstruowania oraz eksploatacji maszyn zwykle celowe jest zastosowanie dziedziczenia wielobazowego, w wyniku czego otrzymujemy sieciową strukturę klas.

CZUJNIK k12

PRZED- WZMACNIACZ

class < n a z w a _ k l a s y > :: < l i s t a _ k l a s _ n a d r z ę d n y c h >

{

"pola" s k ł a d o w e (np: nr_fabr, typ)

f u n k c j e / m e t o d y (weryfikowania obiektów, w y z n a c z a n i a w ł a s n o ś c i tych obiektów, g e n erowania opi s ó w obiektów) )

R y s.3 . S p o só b za p isu k la sy e le m e n tó w F ig . 3. T h e w ay o f representin g a c la ss o f elem e n ts

5. POD SUM O W A NIE

Przeprowadzone badania potwierdziły możliwość reprezentacji numerycznej cech ele­

mentów maszyn oraz zachodzących relacji pomiędzy elementami prostymi (w ramach zespołu) i zespołami elementów złożonych. Zapis własności i właściwości elementów za pom ocą ram ułatwia organizację procesu akwizycji (pozyskiwania) danych i wiedzy o elementach maszyn, a także weryfikację i aktualizację baz danych i baz wiedzy. Do zapisu własności i właściwości elementów maszyn, zarówno jako konstrukcji (abstrakt), jak i cech elementów konkretnych, może być stosowany język zapisu ram FDL Szkieletowego Systemu D oradczego M AS. W dalszym etapie badań przewiduje się określenie hierarchicznego zbioru klas elementów maszyn i ich zespołów z jednoczesnym zdefiniowaniem funkcji składowych tych klas, przeznaczonych do weryfikowania elementów prostych i złożonych oraz generowania opisów tych elementów.

LITERATURA

[ 1] Cholewa W., Pedrycz W.: Systemy doradcze. Skrypt uczelniany Politechniki Śl.

nr 1447, Gliwice 1987.

[2] Cholewa W.: Struktury baz danych i bazy wiedzy w systemie szkieletowym MAS. II Krajowa Konferencja Naukowa "Inżynieria Wiedzy i Systemy Ekspertowe". Tom II, ss.443-449, Wrocław: Politechnika Wrocławska, 1993.

[3] Cholewa W.: Frames in Diagnostic Reasoning. "Applied Math, and Computer Sciences", vol.3/3/1993, ss.595-612.

[4] Dietrych I : Rysunek techniczny ja k o zapis konstrukcji. Skrypt uczelniany Politechniki Śl., Gliwice 1976.

[5] Dietrych J.: System i konstrukcja. Wyd. 2. WNT,Warszawa, 1985.

[6] Kimura F., Suzuki H , Tanaka I.: A Pattern-Directed Design System f o r M achine Assembly. "Annals o f the CIRP", vol.40/1/1991, ss. 127-130.

[7] Moczulski W.: Komputerowe wspomaganie zapewnienia jakości (ISO 9000). II Krajowa Konferencja Naukowa "Inżynieria Wiedzy i Systemy Ekspertowe". Tom II, ss.415-423. Wrocław: Politechnika Wrocławska, 1993.

[8] Pham T .D .(E d): Artificial Intelligence in Design. London: Springer Verlag, 1991.

[9] Tong Ch., Sriram D.: Artificial Intelligence in Engineering Design. Vol.I-II. London:

Academic Press, Inc., 1992.

Recenzent: Dr hab. inż. J. Wróbel prof. Pol. Warszawskiej Wpłynęło do Redakcji w październiku 1994r.

Abstract

A method is presented that is suitable for numerical representing o f machine elements for computer-aided design and exploitation. It is often necessary to represent constructional features o f the element designed, in order to enable m anufacturers) to make products.

Another kind o f needs is connected with analytic verification o f the construction that might be aided by means o f computers. Other field of application is computer-aided exploitation, where dynamic properties o f the machine may be evaluated in order to reveal eigenfrequencies, frequency response or damping o f a foundation. Recently, it is possible to aid quality assurance systems corresponding to national standards PN/EN 29000 ISO 9000.

The object is represented by means o f its features. The construction o f an element (i.e.

abstract) is represented by features common to the class of products. A product made according to the construction given may be represented by means o f abstract features that identity this product. These features (properties and peculiarities) may be identified within the manufacturing o f the element, final inspection or during the exploitation o f the machine.

Several aspects may be taken into account with regard to design process phases. A design­

er o f an element determines features o f machine elements with taking into account intended action o f the elements, while production engineer thinks on subsequent manufacturing operations. Therefore, different ways of distinguishing objects, their attributes and attribute values may be used by the two. The features of the object being described are represented by means o f statements, that may be written as a triple <Object, Attribute, Value>, and several inter-relations between them. However in some applications it is insufficient to use such a net­

work o f statements and a piece o f procedural knowledge is necessary. Hence, it is expedient to apply frames in order to represent properties of the object.

The more complex problem is connected with representing assemblies o f elements that involve different relations between the elements. Here a structure o f the assembly (compound element) should be represented. First o f all the structure is described by mutual location o f the elements each other, ways o f co-operating of the elements (e.g. meshing), fitting between hubs and shafts, etc. The key relations between elements constituting an assembly may be described by means o f the kinematic and/or dynamic structure (as in the theory o f machines). Some special kind o f assemblies is distinguished, namely measuring channels used to observe diagnostic signals, where (relative simple) relations between elements o f the measuring channel are determined by means o f features o f cables owning capacities and wave impedance.

Another goal is connected with generating descriptions o f the elements (both simple and complex). Here procedural knowledge is often necessary in order to yield such texts o f names o f the elements that conform to relevant standards. The descriptions o f the elements are very often used in order to prepare lists of parts appended to the documentation (drawings).

In order to represent simple and complex elements numerically, statements are applied that can be written down by means o f frames. Some specific Frame Definition Language (FDL) is used, which may be processed by a frame interpreter o f the Shell Expert System M AS developed by a research group managed by W. Cholewa, Department o f the Fundamentals of Machine Design, Technical University o f Gliwice. Frames enable us to avoid redundancy in databases and knowledge bases. Suitable structure o f frames and/or classes makes it possible to apply multi-basis inheritance that can be interpreted as a network o f classes. The Expert System MAS may run on IBM AT-386-compatible machines under M S-D O S and M S Windows 3. J and may be used in Local Area Network environment.