Świat medialny
Materiał składa się z sekcji: "O dziennikarstwie", "Reportaż i jego cechy", "Wywiad i jego cechy",
"Zadaniowo", "Zadaniowo 2", "Zadaniowo 3".
Materiał zawiera 1 ilustrację, 10 ćwiczeń, w tym 3 interaktywne.
Świat medialny
pixabay, licencja: CC 0
Współczesny świat mediów (prasy, radia, telewizji i internetu) rozwija się w takim tempie, że nie sposób go uporządkować. Pojawiają się nowe technologie informacyjne, w których słowo przenika się z obrazem i dźwiękiem. Możemy korzystać z różnych źródeł prasowych, które w społeczeństwach
demokratycznych, kierujących się zasadami wolności słowa i jednostki, wyrażają różnorodny pogląd na świat i oferują odbiorcom rozmaite sposoby dokumentowania rzeczywistości i wydarzeń. Media odbijają wiedzę – od potocznej po naukową – a także kreują nasz sposób patrzenia na ważne sprawy społeczne i obywatelskie.
Już wiesz
Przedstaw w kilku punktach twoją ulubioną gazetę bądź twoją ulubioną stację telewizyjną lub radiową.
Odnieś się przy tym do następujących pytań:
Jakie informacje lub gatunki pojawiają się w tym medium?
Jak oceniasz warsztat dziennikarski?
Z której oferty tematycznej najczęściej korzystasz i dlaczego?
O dziennikarstwie
W dziennikarstwie – podobnie jak w literaturze – spotykamy rozmaite gatunki. Ogólnie można powiedzieć, że dzielą się one na teksty informacyjne i teksty publicystyczne. Te pierwsze mówią
o faktach i wydarzeniach, drugie zaś przedstawiają ocenę i poglądy dziennikarza na temat ważnych spraw społecznych, politycznych, kulturalnych itd.
Wiadomość prasowa i jej kompozycja
Wiadomość (często też: informacja lub ang. news) jest chyba najważniejszym gatunkiem informacyjnym we wszystkich mediach. Cechuje ją aktualność i wymagana przez wiele redakcji bezstronność
w przedstawianiu wydarzeń. Kompozycja wiadomości powinna przypominać tzw. odwróconą piramidę, a więc o rzeczach najważniejszych odbiorca powinien się dowiedzieć już na początku, a o kulisach wydarzeń, dodatkowych okolicznościach – na końcu. Dobra wiadomość powinna odpowiadać na sześć
klasycznych pytań dziennikarskich: co? kto? gdzie? kiedy? jak? dlaczego?
Najważniejsze informacje prasowe pojawiają się najczęściej na pierwszej stronie gazety i towarzyszą im fotografie z podpisami. News – jak każdy inny gatunek dziennikarski – składa się z trzech następujących części:
NAGŁÓWEK
Tytuł – często zapisany dużą, pogrubioną czcionką. Zwykle powinien informować o temacie wiadomości. Może zawierać ciekawe lub zaskakujące gry językowe.
LID Pogrubiony fragment wiadomości pod nagłówkiem – może przybierać ciekawą lub zaskakującą postać językową.
TEKST
WIADOMOŚCI (tzw.
korpus wiadomości)
Najbardziej rozbudowany fragment wiadomości, w którym powinny się pojawiać odniesienia do klasycznych sześciu pytań dziennikarskich.
Reportaż i jego cechy
Przeczytaj poniższy tekst medioznawcy i literaturoznawcy Kazimierza Wolnego‑Zmorzyńskiego, który wypowiada się na temat reportażu.
Kazimierz Wolny‑Zmorzyński
Posłowie
W stronę źródeł reportażu
Reportaż jako samodzielny gatunek wyodrębnił się z literatury. Elementy reportażu występowały w literaturze polskiej już dość wcześnie
w sprawozdaniach z podróży zagranicznych i krajowych, w tak zwanych itinerariach i diariuszach czy poematach podróżniczych […]. To
podróżopisarstwo oświeceniowe i romantyczne miało cechy literatury dokumentalnej, reportażowej, o ambicjach artystycznych, a nie tylko poznawczych […]. W okresie pozytywizmu wrażenia z podróży były relacjonowane i przesyłane w formie listów przez korespondentów prasy codziennej, m.in. Henryka Sienkiewicza w Listach z podróży do Ameryki (1876–
1878) i Listach z Afryki (1891– 1892) czy Adolfa Dygasińskiego w Listach z Brazylii (1891).
Autorem pierwszego w prasie polskiej reportażu – Pracowni Suchodolskiego, zamieszczonej w „Tygodniku Petersburskim” (1838, nr 94) – był Józef Ignacy Kraszewski, natomiast za pierwszy nowoczesny reportaż w polskim
piśmiennictwie uznana została Pielgrzymka do Jasnej Góry (1895) Władysława Reymonta. […]
Co to jest reportaż?
[…] Według niemieckiego teoretyka reportażu Christiana Siegla […] „reportaż jest odbiciem rzeczywistości […]”. To znaczy, że tematy zawarte w tekście reportażu pochodzą z obserwacji i badań reportera zbierającego materiał
“
Przeczytaj teksty i odpowiedz na pytania:
Ćwiczenie 1.1
Jakie są początki reportażu?
Ćwiczenie 1.2
W jakiej postaci pojawiał się dawny reportaż?
Ćwiczenie 1.3
Co jest źródłem inspiracji dla reportera?
Ćwiczenie 1.4
Jak rozumiesz stwierdzenie, że reportaż jest „swoistą mozaiką”?
Wywiad i jego cechy
Wywiad jest najczęściej rozmową dziennikarza i bohatera wywiadu. Przypomina swą formą rozmowę, w której dziennikarz – autor tekstu, audycji radiowej lub programu telewizyjnego – zadaje pytania, a gość wywiadu na nie odpowiada. Wywiady zwykle są przygotowywane przed ich opublikowaniem, a nawet autoryzowane (tzn. bohater sprawdza odpowiedzi, uzupełnia ich treść, styl itd.).
Zadaniowo
w terenie. Materiał ten staje się dla niego źródłem twórczych inspiracji […].
Wybitny reportażysta i teoretyk reportażu Melchior Wańkowicz uważał, iż reportaż jest opisem rzeczywistości, a opis ten z kolei swoistą mozaiką,
składającą się z bardzo wielu różnorodnych kamyków, które należy tak ułożyć, by
oddały obraz pokazywanej historii. Kamykami są fakty z życia wzięte […].
Ćwiczenie 2
Znajdź w dostępnym słowniku definicje podanych niżej gatunków prasowych. Zapoznaj się z nimi i następnie wpisz nazwy tych gatunków do odpowiednich rubryk w tabeli. Część z nich określa gatunki informacyjne, które prezentują informacje i fakty, pozostałe – gatunki publicystyczne, w których pojawia się ocena dziennikarska.
recenzja, felieton, esej, informacja (news), zajawka, korespondencja, reportaż, artykuł publicystyczny, komentarz, biogram i sylwetka, wywiad
Gatunki informacyjne
Gatunki publicystyczne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
Wymień znane ci tytuły audycji radiowych i programów telewizyjnych. Określ ich tematykę i gatunek.
Tytuł audycji radiowej / programu telewizyjnego
Tematyka i gatunek
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zadaniowo 2
Ćwiczenie 4.1
Przeczytaj dowolny artykuł z pierwszej strony gazety codziennej i wykonaj polecenia.
Wskaż najważniejsze elementy kompozycyjne artykułu:
nagłówek, lid,
tekst (korpus) wiadomości.
Odpowiedz na pytania: kto? o czym? do kogo? w jakim celu, w jakich okolicznościach, za pomocą jakiego przekazu mówi?
Znajdź w tekście przykłady ciekawych zabiegów językowych. Powiedz, jakie treści wyrażają.
Ćwiczenie 4.2
Znajdź dowolny artykuł prasowy z ilustracją fotograficzną. Wytłumacz, co łączy przekaz tekstowy z przekazem fotograficznym.
Zadaniowo 3
Ćwiczenie 5
Przyporządkuj odpowiednie nazwy tekstów (gatunków) prasowych do ich definicji.
reportaż, news, felieton, sylwetka, zajawka, wywiad, komentarz
Krótki tekst – najczęściej na pierwszej stronie gazety lub przed rozpoczęciem serwisu informacyjnego (radiowego lub telewizyjnego), w którym dziennikarz zaprasza do zapoznania się z innymi ciekawymi artykułami
(kolejnymi informacjami w serwisie radiowym lub telewizyjnym).
Tekst o charakterze publicystycznym, najczęściej cykliczny, w którym autor o sprawach poważnych potrafi mówić (pisać) dowcipnym lub zbliżonym do literackiego językiem.
Odmiana tekstu publicystycznego, w której autor w sposób osobisty (subiektywny) wyraża ocenę lub opinie na temat przedstawionych wydarzeń, aktualnych spraw społecznych.
Podstawowy gatunek informacyjny, często pojawia się na pierwszej stronie gazety, może mu towarzyszyć fotografia.
Tekst odnoszący się do aktualnych spraw społecznych lub ciekawych wydarzeń, które autor relacjonuje na podstawie bezpośredniej obserwacji, stosując formę zbliżoną do literackich
gatunków epickich.
Gatunek, w którym dziennikarz rozmawia z interesującym bohaterem (np.
ekspertem, przedstawicielem świata polityki, kultury,
sportowcem itd.) na wybrany temat.
W wersji prasowej (gazetowej) ma zwykle formę pytań i dłuższych odpowiedzi.
Dziennikarska prezentacja ważnej postaci, której mogą być poświęcone artykuły lub audycje w danym wydaniu gazety bądź w ramówce radiowej lub telewizyjnej.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wskazówka
Ćwiczenie 6
Nagrajcie dowolne telewizyjne serwisy informacyjne i wybierzcie z nich przykłady komunikatów, które:
przekazują informacje o sensacyjnych, zaskakujących i nieoczekiwanych zdarzeniach;
mają formę humorystycznego (żartobliwego) komentarza;
mają formę rzeczowego komentarza, w którym wypowiadają się eksperci;
mają formę komentarza reporterskiego;
mają formę krótkiego wywiadu.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Przed lekcją należy podzielić klasę na pięć grup i polecić im nagranie dowolnego telewizyjnego serwisu informacyjnego. Każda grupa realizuje polecenie, wybierając inny przykład komunikatu. Następnie prezentuje go podczas zajęć i omawia sposób przekazywania informacji.
