Działalność Instytutu Geologicznego w latach 1966-1970

Roman '0SIIKlA

Działalność

'Instytutu , Geologicznego w latach 1966-1970

Celem opracowania jest poinformowanie geologów o wynikach badań

prowadzonyCh. przez Instytut GeolOgiczny w latach 196&--1970 w kon- frontacji z zarilieizeniami. ' ,

, ,W latach międzywojennych Prof., K. Bohdanowicz publikował: roczne sprawozdania ' z' 'dztiałalności Państwowego InstytutU Geologicznego.

Obecnie spr~\vozdanią'-te, jak wiadomo, stanowią 'cennyniatenał

me

, tylko hiStoryczny; ale przede wszystkim faktograficzny.

Od szeregu lat n:a łamadh. KwtWtalnikci, Geologicznego drUkowane są

sprawozdania z posiedzeń' nauko~li IG, co przyj~e zostało'z Wlelkim

zaintere~waniem. Wiele jest jednak takich badań naukowych. i 'p,rac' uty1itarnych łG, które nie 'docierają do szerokieh' rzesz cZytelników~' zwłaszcza w uczelniach i zatrudnionych

w

przemyśle. ,Mając ten właśnie

fakt na uwadze,' !posttmoWiono-~publikowame w akresacll pięcioletnich wyników działalności Instytutu Geologk:zrlego, wychodząc z założenia, że taki właśnie 'okres 'jest wystarczająco, długi, by podj~e tematy mogły być zakończone. Pu'blikowaniupodobnych sprawozdań za okres roczny

stawałyby, na przeszkodzie ten.taty jeszcze. nie .. w 'pełni zakończone.

Sprawozdania, obejmuJące' oIUes ,pięcioletni "będą również "służy~

koordynacji badań geologiczIJYch prowadzonych przez różnemstytucje

w Polsce, a także ułatwią formułowanie konkretniejszych dezyderatów przez przemysł.

Niniejsże sprawozdanie "-plerwsze - sporządzono w 'układzie' pro- blemowym, -reżygnując z-uwyp,uklania osiągnięć poszczególnyCh komórek organizacyjnych IG;' chodiażkorifrontujączałączony' schemat organ1za- cyjny z charakterem 'badańmoŻlla, z' łatwością zorientować się, które

zakłady lub oddziały Instyt;utu wykonały poszczególne, badania; Ujmując

ten problem generalnie' można stwierdzić, że na obszarze Polski południo­

wej pracowały poszczególne oddziały IG z tym jednak, ze niektóre tematy.

dotyczące poszukiwań Zn, Pb, Cu, U i niektórych' surowców -skalnych

prowadzone''były przez zakłady IG w Warszawie, cały natomiast' obszar,

Niżu był przedmiotem badań zakładów IG w Warszawie.

Kwartalnik Geologiczny, t. III, Dr ł, lJ'l1 r.

'152 Rc:lman OB'ika

ZAŁOZENIA PLANU

Zadania przewidziane dla Instytutu Geologicznego w minionym planie

pięcioletnim były trudne, lecz miały wszelkie cechy realności. Za podsta-

wę przyjęto koncepcje geologiczne wyp;racowane w IG i -przedstawione w formie generalnych lub szczegółowych projektów badań geologicz- nych. Władze państwowe opierając się natomiast na dotychczasowych

doświadczeniach udzieliły Instytutowi Rełnego kredytu zaufania i pos'ta-

wiły do jego dyspozycji środki finansowe i techniczne niezbęąnę do ~eali­

zacji zamierzeń zawartych w projektach, choć jak wiadomobilaIis tych

środków w ska1i całego kraju b1ł napięty. W ramach planu pięcioletniego również sfo~ułowane zostały efekty,. ,jakie miał' osiąg~ć Instytut Geolo- giczny we wS'żystkich kierunkach sWoich prac! Zarówno wielkość przy- znawanych środków, jak i zadania'podlegały stałym kore'ktom w bardziej precyzyjnych z natury rzeczy planach rocznych.

ZAIK'RlI!lS ~.AlN'YOH BAJlAl't Gil!l()I[J()IG/aH

Efektem pr~c J.nstytutu ~ologicznego w zakresie badań związ~nych z pOszukiwam'Bmi bituminów miało być ukończenie regionalnego roz- poznaI;lia głównych ,rysów ~głę'bnej budowy. geologicznej Niżu Polskiego i Karpat oraz określeI;rle ,perspe~ywiczności stret ,strukturalnych 'pod ką­

tem widzenia możliwÓśCt występowania ropy naftowej i gazu ziemnego.

We

wszystkich uzasadnionych przypadkach wyniki badań zamierzano pJ;"zed,stawiać w formie synte.tycznYch opracowań regionalnych.

,', W' dziedzinie poszukiwań suroWCóW mineralnych stałych zadania były bard.Ziji!j wymierne. Pla.iJ. przewidYwał odkrycie lub rozpoznanie i udoku-

mimtowanie'pokaŹIlych ,Za$Ob6w {w kategorii ~ następujących kopalin:

węgla kamiennego, węgla brunatnego, rueJ. żelaza, rud cynku i ołowiu, rud miedzit rud ni1du, si8.rki:rQdZiniej, barytu. Boli, i kaolinów.

" Planowano' równiet wykonanie ~~egq., QPracowań obejmujących syntezę perspektywiczną zasobów surowców skalnych, jak piasków kwar- cytowych, dolomitów, surowców dla ceramiki 'budowlanej i in. na okreś­

lonych obszarach. Pa-zewidywano także wyjaśnienie koncentracji uranu w utworach pstrego piaskowca monokliny przeąsudeckiej.

W zakresie hydrogeologii za najważniejsże uznano regionalne opra- cowanie zasobów wód podziemnych w różnych obszarach kraju oraz ustalenie metod eksploatacji wód podziemnych i racjonalnej nimigospo- darki w rejonach intensywnego poboru wód. W zakresie kartografii hydro- geologicznej planowano przygotowanie kolejnych arkuszy map hydrogeo- logicznych oraz rozwinięcie poszukiwań wód mineralnych.

BadB.nia geologiczno-imynierskie

mi.ab'

na celu przygotowanie kompleksowych opracowań obszarów przyszłych inwestycji przemysło­

wych oraz budownictwa hydrotechnicznego na Wiśle i niektórych jej

dopływach karpackich. W tym zakresie planowano również rozwiązanie

szeregu problemów z dziedziny fizykomechamcznych własności gruntów oraz stosowania nowoczesnych metod badawczych w geologii inży­

nierskiej.

Działalność "llnsty,tutu Geologicznego w ':Latach J.966--44nO 753 Wszystkie prace .Instytutu w planie pięcioletnim, ukierunkowane na

osiągnięcie wyników o znaczeniu gospodarczym, znajdować miały oparcie w systematycznie rozwijających się i doskonalonych badaniach podsta- wowych: stratygraficznych, petrograficznych, geochemicznych, sedymen- tologicznych li. innyCh. Miały one również jak zwykle sięgać po wyniki

zdjęć geologicznych wykonywanych specjalnie dla określonego celu lub dla seryjnych map geologicznych szczegółowych lub przeglądowych. Plan

pięcioletni przewidywał realizację tych map w trzech skalach: 1 : 25 000 - o'bszaru sudeckiego, 1 : 50 000 - rejonów kraju wybranych z gospodar~

czego i geologicznego punktu widzenia i 1: 200 000 - docelowo dla całego

obszaru państwa.

R.iAN .NIAfKUAIDOW Fl!NANSOlWYCH

Pa-zewidywano,że realizacja ~dań Instytutu w latach 196~1970 wy':'

magać będzie określonych środków finansowych i technicznych,

a

^także

pewnego wzrostu kadry specjalistycznej. Koszty p.rac geologiczno-po- szukiwawczych szacowano na oltoło 3,5 mld zł, z czego 2,6 mld zł miały pochłonąć prace wiertnicze" ,0,75 mld zł powierzchniowe prace geofi- zyczne, a około 0,1 mld zł geofizyka wiertnicza. Planowano wykonanie

około 770 tys. m V?ierceń mechanicznych i 30 tys. m wierceń ręcznych.

RzeczyWis~ść od'biegłajednak od liczb planowanych, jeśli chodzi o nakłady finansowe, jak i o zakres wykonanych wierceń. Prace geolo- giczno-poszukiwawcze- Instytutu pochłonęły w latach 1966-1970 sumę

3,75 mld zł, czy1!i o 70/0 więcej niż planowano, natomiast wiereeń mecha- - nicznych i ręcznych zrealizowano łącznie około 640 tys. m, więc o 2(11/0 mniej niż zakładano w planie. Oczywiście, wiercenia nie są celem _same w sobie, lecz tylko instrumentem pomocniczym i wykonanie mniejszego

niż planowano metrażu o niczym nie świadczy, -jeśli rozwiązano zaplano- wane zadanie. W toku realizacji poszczególnych _ tematów niejędnokrotnie

zachodZi konieczność zmiany głębokości wierceń, 00 r6w!n.ocześnie pociąga

za sobą zmianę wielkości projektowanych nakładów. Tak np. Wierceń związanych z p.roblematyką p.o~ukiwań bituminów, a więc głębokich,

wykonano około 250 tys. m zamiast planowanych 215 tys. -m, czyli o-16G/o

więcej. Nakłady finansowe na te badania ,przewyżBzy:ły preliminOwane kwoty o ponad pół mld zł, czyli przekroczono je o 2f1J/o. ZwiękSzenie sum wydatkowanych na ten kierunek badań musiało odbyć się kosztem innych kierunków, takich jak badania podstawowe, na które pośWięcono zaled- wie 5fJJ/o sum prłewidzianych uprzednio w planie pięcioletnim, posżuki­

wania rud, żelaza (ca 4fJO/o) , rud miedzi (ca 200/0), węgla brunatnego (ea 300/o),-rud różnych metali nieżelaznych (ca 300/0) itd. Wszystkie te!"zrniaily

były, oczywiście, odpowiednio uzasadnione w planachroczilych',ij, były

zgodne z aktualną polityką i dezyderatami zainteresowanych resortów gospodarczych oraz władz pańStwowych, war~o jednak je· odnotować choćby. p,o to, by wyrobić pogląd na trafność przewidywafi. w zakresie

poszukiwań f kierunk9W badań związanych z poszczególnynii grUpami su-

rowców W planach długofalowych. .

. Założ~riia planowe:i wykonanie _ rzecżowe wierceń oraz nakłady firta'Ii- sowe-ria praćegeo1.ogicZńe w·1atach 1966-1970·ppdarie żoStaną w dalszej

::zęści sprawozdania.

'154 ^{ftoImail Oslka}

OBri:.AlN!Iri.AcJA 'l BOI2'JWÓJ' lK:AllR' :DNSTYTUTt.Y. GEOfIJOGIOZNEGO

w;

latach ·1966-.1970; organizacja: lnstytutQ,u:legła 'pewnym"modyfi- kacjom w l;Itosunkil do' poprzedniego okresu:. Szłyone'w kierunku ·udosko:..

D.alenia badań oraz ·.formzarządzania i' koordynacji:. Nie'którekomórki

zostały scentralizowane, "powołano tez nowe ko:mól'ki 'W celu rozwinięcia badań wynikających z bieżących potrzeb. pod koniec 197'0· t; ustalił się niżej przedstaWiony schemat organizacyjny lristytutu GeologicznegO'. Jak z niego wynika, w Instytucie istnieje koordynacja terytorialn,a,(po1:ioma)

i kierunkowa (Rionowa). .

Jak wiadomo, obszar :t'oiski pod względem geograficzno-geologicznym podzielono umownie na 5 regionów, tj. świętokrzyski, karpacki, górno-

śląSki, daln.ośląski i Niżu Polski. W każdym regionie działają oddziały IG, przy czym dla Niżu Polski rolę tę spełnia Centrala InstytuJtu wWa'l'SZa- wie. KieroWnik oddziału jest gospodarzem danego regionu i jest odpo-

wiedzialnybezpośrednio przed Dyrektorem IG .za prawidłowy rozwój

badań geologicznych w regionie i realizację zadań· ustalonych w rocznych plaI!.ach IG. W ostatnich lataćh Dyrektor Instytutu rozszerzył .. znacznie uprawnienia kierowników oddziałów, co dało większą samodzielność dla tych 'komórek. .

W Instytucie Geologi~nym wyróżnia się 6 ·kierunków działania: ba- dania podstawowe i laboratoryjne, badania w zakresie wgłębnej budowy geologicznej, poszukiwanie surowców mineralnych stałych, badania w za- kresie hydrogeologii i geologii i.nZynierskiej, zg.jęCia. i kartografia :.2eolo- giczna o;raz prace do'kumentacyjne.

W zakresi.e. zlłI'Ządzania i. koordynacji. kierunki .badań odpoWiadają posz~zególnym pionom, którymi J,derują zas~ępcy Dyrektora, przy ,czym w zakresie geologii ·tecłmicznej zastępca kieruje .. trzeJ,'lla. pionami.· Piąty zastępca Dyrektora' kieruje pionem .. administracyjno-e'konomicznym.

W każdym. pionie działają merytoryczne zakłady, w Pionie zaś admini- stracyjno"jekonomicznym merytQryczne' działy. . ,

. Opiócz. 'bezpośredniego zarządzania. zaikładami w Warszawie" kie-

rown~ pionu koordynuje badania realizowane przez pracownie lub za-

kłady w odziałach IG. Zakłady działające w· Wars~awie oraz jeden ·zak~ad

w Oddziale Górnośląskim· są zakładami wiodącymi w stoSunku do analo- gicznej tematyki p1'Qwadzonej' przez komórki specjalistyczne w oddzia-

łach. W ten jgpos(Jb Dyrektor ln$tytutu poprzez swoich zastępców

i

kie- rQW1Ilików oddziałów i kierowników zakładów Dloi;e 'Orowadzić. jednolita

politykę w ·zakresie rozwoju badań .

. Poszczęgólne zakłady dzielą się na pracownie, Przy czym ogtatnio są

one stopniowo .za~ępowane zespołami problemoWymi, które realizują te- maty w sposób ~ompleksowy. W skład zespołu wchodzą specjaliści z róż-

nych zakładów .i pionów. .

W latach 1~.66-1970 powstało. ki~a nowych komórek organizacyj- nych, .jak. Zakład Ekonomiki Prac. Geologicznych, Pracownia Geologii

MQ~za, w.SoPQCie t Pracownia Nadzoru Wierceń w Lublinie. Największą zmianą IW stTulktUl'Ze organizacyjnej było powołanie nowego pionu - geQJqgii ·stru~~··'Wglębnych --:-. drogą wydżięlenia .. tr.zechzakładów· z pio- IlU' ~~8ń ~t~'W9WYch i wzmocnienia jego .dbsady:.w :latach lę66--1970

'0 blisko 60 osób. .

266 324

710

781

Dział Planowania,

f- Organizacji i WsPółpr. z Zagr:

Dział Kadr, r- _{Zatrodn.i Szk:}

I

15 "2"

,

I 1

Z-ca-dy,re~ 125ł ris badan •

130t i laboratol'llinych

Zakład

r- ^'--

.Stratygrafii

Zakład

f- i PJtrogl'8 Mineral0/p.i li

-

Zakład

f- _9ęochemii

-

I- .GłÓwne

Laboratorium 'Chemiczne

"Laboratorium

I-TechnoLogiczne

SCHEMAT ORGAN~ZACYJNY

IG ,-

I-I 1-6

~-J-

komórki wiodące

kierunki badań

regiony ZBttadtanie koprdynacja I(I()lEGI UM IG

2

Z-ca dyrektura 85

d.s. 990109ii

142!

strukŁuralnęj

Zakład

G,~~~i struktur W e nych Niżu

,..

Zakład

Geofizyki ,... Zakład Złoi

Ropy i Gazu

RADA NAUKOWA IG

DYREKTOR 976y

. . _ _ ... _ . . 1105y--z47-...---...

J ^{40 6sl}

^liczba etatów wg. sianu na dzień:

- 31.XII.1965r.

- 31.XIf .1970 r:

3

Z-es dyrektora

d.s.

g9010~ii

surowców s słych

"

^Zakład

-

Złóż Węgli

BriJnatnych

-r

Zakład. Złóż .Rud' Zelaza rr,Zakład llói.~

Met. Nieiełazn

r-^,.

I

~~.kich ^{lakład '. i Pierw.} Prom.

f-

,.

^zer.dł

. SŁ. ~~~ó:s':iego I

-r

Złóż ^Zakład Soli ...

1461-

131f

4

r- ,... Zakład

łlydrogeologii

,... Zakład

- In~nierskięj

Geologii

Zakład Geologii - Wybl'2eia

w S:zczecinie

Z-ca dyrektora 178 ł

d.s. geologii 196$ Z-ca dyraktora 1611

ris. adminisŁracgjno 13

~ ekonomignyołf

164j-

tsoonicznej l:.

.... ---tl,-.O;;" ...

5

~kład Zdjęc

- Geologicznych NiiI PraCOWnia r- SBologii B!tłtyku

w SOpocie.

6

,.. Dział

GA OB t--- - Rsohunkowo-

,. BOINTiE

Budżetowy

' - - _ Dział Inwestyliji i RemontiJw

,.. Zakład Dział

fk ' k ' -

Bad~~0'mlJIO!I. t- AdministraClłiny ,.. Zakład Dział

WydawnicIw f--- ,- Zaopatrzenia

Dział

- Transportu

, LI

Zakład Złóż Dział

I ^I I ^I 'II Sur., Skalnych II 'I II 11'-- Robót 6eol.

_ _ _ _ _ _ _ ~ _ _ _ _ _ _ _ L _ _ _ _ _ _ ~---~~-·--~-~---~---

I I I I

I

^l'

II I " I I ' I

2 Kierownik Zakład Pracownia Z k' d Pracownia I Pracownia Pracownl8' I

67y Oddziału L Badań Podst. L- Geologii ... a .. a r Hydrog. i .!nż. r Zdj~ć - -1 L

I laborato-';n .. ~1 I Słr:ukłuraln"i I Geologii ZłOi Geofogll Geologicznych Dokumentacji, I

Dział

Ekonomiczno""

Adminisłracgjny

80ł DOlnosląskio,9(, "!łl' 'H'" I I . . . . I

J .

^{I I I}

III ^{I I ' I I} I , ^{I I}

77 Kierownik ^I Zakład Blldan I Praoownia

L

"'Zakład Złoi I Pracownia

L

Pmcownia Pracownia II

Oddziału ,... Podst. i Iabo- "'1 Geologii I - Węgli Kam.

r

Hydrog. i Inż. I Zdjęć Dokumentacji ~, r EkonomiClno-^Dział Administl'8cyjny

94 Gornosląskiegol ratoryjnllch I Struktura/oąj I I Geofogii I Siiologic7.n!lch I :

fIVV1!;~~~~~-j'~::::::::~--II~::::::::~--~I~====~::~--~~==~~==~~'~==~====~~::==~::~~I!I~::~

3' Kierownik I

Zakład

^{Badan l'}

Zakład

^{Geol. I Pracownia}

l

^Pracownia

L .r·P~: ~·~;v(nia

^{Pracownia II}

;~I ~ ~~~~:t~90 i ~~liln~~ora- i

Strukt.i BitUM : Geologii

Złóż

^:

HY3:~~lrż,

^:

~~ll~:~i~

DokumentarJi

-1:

V I I : I II

Kierownik LI

Zakład

Badan I Pracownia I

Zakład

. Pracownia I Pracownia Pracownia I I

51 ^L.... Oddziału Podst. i labora- Geologii ... GI/ologii ZłÓŻ L - HydroJl, i .I.nż. ^L Zdjec __ J L

• tol'll.ingch Strukturalne; 13eolOgll Geologicznych Dokumental;ji

70 Swi,tOkrzyskielW1 ~

, -.... I I I l l

.. Dział

Ekonomiczno - Administmcyjny

Dział

Ekonomiczno - Admi nistracwny

Dz;iałaln~ć lO.sty.tutu Geol-ogicz.nego w lataeh ·196&-19'10 755 , Również znaczne zmiany przeprowadzono w strukturze organizacyjnej

oddziałów IG. Polegały one Ill.in. na p,owołaniu w Oddziałach Jns,tytutu

zakładów geologii złóż, zakładów badań podstawowych i labo:ratoryjnych, samodzielnych praco~i geologii strukturalnej, z wyjątkiem Oddziału

Karpackiego, gdzie. utworzono, Zakład ,Geologii Strukturalnej i Bitumi- nów. W ten spos6b ujednolicono organizację w oddziałach i w CentraJi w Warszawie - pionom w Wał'szawie odpowiadają zakłady, a zakładom

w Warszawie - samodzielne pracownie w oddziałach. Ogólnie biorąc

obecna struktura zdała w zupełności egzamin, choć nie uważam jej za

idealną.

Planowany wzrost zadań przewidywał w latach 196&-1970, odpo- wiedni rozwój kadr., W tej dziedzinie planowanie okazało się bardzo trafne. Sredni stan zatrudnienia w 1970 r. miał wynieść w Instytucie 1150 osób, co w por6wnąniu z 997 zatrudnionymi w dniu 31.12.1965 r.

stanowiłoby wzrost o około 12% • W rzeczywistości w ostatnim roku pię­

ciolecia pracowało w Instytucie Geologicznym średnio 1152 oso'by, w tym 47 zatrudnionych nie w pełnym wymiarze godzin.

Instytut miał również wystarczającą swobodę w zakresie wyboru naj-

właściwszycl1 form organizacyjnych, zapewniają~ych skuteczne i spraw- ne działanie. W związku z tym, niezależnie od przyjęcia nowych pracow- ników, nastąpiło przemieszczenie kadry w różnych komórkach organi-

zacyjńych. Wielkość zatrudnienia w poszczególnych pionach i oddziałach

na dzień 31.12.1965 r. i 31,12.1970 r. przedstawiono w schemacie organi- zacyjnym Instytutu.

WYNIKI BADAN WGŁĘBNEJ BUDOWY GEOLOGICZNEJ

, POLSKI

W 'latach 1966-1970 Instytut Geologiczny prowadził dalsze badania

wgłębnej budowy geologicznej Polski mające na celu przygotowywanie obszarów perspektywicznych dla poszukiwań złóż ropy i gazu. Na obsza- rach perspe~cznych przeprowadzono badaniageof!zyczne i wiercenia, wykonano również potrzebną ilość 'badań podstawowych i laboratoryj- nych. Wyniki tych badań zestawiono następnie w formie regionalnych syntez. Na podstawie wyników 'badań i materiałów Zjednoczenia Gór- nictwa Naftowego można hyło uściślić ocenę zasobów perspektywicznych ropy i gazu ziemnego w Polsce.

BADANIA GEOFIZYCZNE

Badania geofizyczne przepł'owadzano metodą sejsmiczną, grawi-

metryczną i geoelektryczną. W latach 196~1970 metodą sejsmiczną wy- konano 17500 km profilów, co stanowi 123^% planu, z tym ^że w ostat- nich dwóch latach wykonano około 7400 km. Zakres badań znacznie prze- kroczono w stosunku do planu prac we wszystkich obszarach z wyjątkiem

niecki miechowskiej,' obrzeżenia Gór Swiętokrzyskich i Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.

Metodą refrakcyjną zbadano strop krystalicznego lub skonsolidpwa- nego: podłoża. Uzyskane, wyniki dostarczyły info:rmacji o poziomie cha-

756 Roman Osika

rakteryzującym się prądkością graniczną 6000 misek,

Co

wiąże ~ z głę­

bokością występowania skonsolidowanego podłoża .. a na obszarze Karpat stropem: podłoża utworów fliszowych. Metodą refleksyjną śledzono hory- zonty podcec:hsztyńskie (monokIma przedsudecka, niecka mogi1eńska

i szczecińska, syneklizaperybałtycka) lub utwory paleozoiczne występu­

jące pod osadami mezozoiczny'Dli (obszar lubelski, niecka miechowska,

obrzeżenie GZW). Ponadto metodą refleksyjną śledzono horyzonty zbior- nikowe wśród utworów· cechsztyńskich i mezozoicznych. Na ogół uzyska- no w tym zakresie pozytywne wyniki,kt6re dały podstawę do intex:pre- tacji wgłębnej budowy geologicznej kraju. Jedynie w przypadku niecki miechowskiej, obrzeżenia ,Gór Swiętokrzyskich i GZW nie uzyskano za-

dowalających wyników, na przeszkodzie stanęła skomplikowana budowa . geologiczna i trudności metodycżne.

Półszczegółowe badania grawimetryczne wykonane w latach 1966- 1970 przekroczyły 210 tys. obserwacji, co stanowi 101% w stosunku do planu. Badania te były wykonywane we wszystkich regionach kraju z ^wyjątkiem syneklizy perybałtyckiej i Karpat. Zarejestrowane anomalie grawimetryczne dają podstawę do odwzorowania stref strukturalnych

występujących w pokrywie cechsztyńsko-mezozoicznej (monoklina przed- sudecka, Kujawy, niecka szczecińska i warszawska) lub też związanych

z tektoniką skonsolidowanego krystalicznego podłoża (obszar lubelski, podlaski, niecka miechowska i. GZW).

Prace geoelektrycme były wykonywane metodą magnetotelluryczną

(57 punktów), te'lluryczną (2100 punktów), stabilizacji magnetycznej (320 punktów) i sondowań eletrooporowych (615 punktów). Na monoklinie przedsudeckiej, w niecce mogileńskiej, w niecce pomorskiej i synek1izie

perybałtyckiej ·stosowano wszystkie metody głównie dla śledzenia stropu cechsztynu lub horyzontów podperms'kich lub wysokooporowych hory- zontów cechsztyńskich, natomiast na obszarze lube1skim stosowano son- dowania elektrooporowe do śledzenia stropu karbonu i dewonu, a na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego do śledzenia stropu wa- pienia muszlowego oraz podłoża podmezozoicznego. . .

Uzyskane wyniki. są zadowalające z wyjątkiem pewnych stref o znacz- nym zaangażowaniu tektonicznym, a zwłaszcza na obszarze lubelskim, gdzie sondowania elektrooporowe nie gwarantują prawidłowego przypo-

rządkowania stratygraficznego śledzonych horyzontów oporoWych.

WIERCENIA OPOBOWE I IPARAlIIETBYCZNC>-STRUKTURALNE

W planie prac na lata 1966-19Z0 zakładano wykonanie ok. 215 tys. m

wierceń, w tym na Niżu Polskim 12 otworów wiertniczych do głębokości około 4,5 tys. m i 15 do głębokości 3 tys. m, w Karpatach zaś 6 otworów wiertniczych do głębokośc~ 4,5

tys.

m i 5 do głębokości 3-4,5 tys. m.

W rzeczywistości na Niżu Polskim wykonano 9 wierceń o głębokości

3500-5000 m . (Lublin', Człuch6w,.Krośniewice, Gościno, Okuniew, Mar- cinki, Prabuty, Płońsk, Krowie Bagno) oraz 4 wiercenia są w toku (Sroda 3, Izdebno, Studzianna i" Kościerzyna). Wiercenia o głębokości

300()--"'--3300 m przeprowadzono w 22 otworach wiertniczyCh, ponadto 7 jest w toku wiercenia.

·W Karpatach :wykonano 5 wierceń (Babica, Kwaszenina, Wet1ina 1,

2, ·3), w· trakcie głębienia są otwory Jasień, Siekierczyna, Suche .. Rzęki

Działalność ,Instytutu Geologicznego w latach 196&-1970 751 i Polanki .. Zadania i'1Dści.owe przyjęte na lata 1966-1970 zostały wyko- nane w 1038/.., w Karpatach zrealizowano je jednak tylko w 6341/0 ze '

względu na trudne warunki geologiczne i brak odp,owiedniej ilości urzą­

dzeń wiertniczych.

OPRACOWANIA SYNTETYCZNE

W latach 1966-1970 Instytut Geologiczny opracował dokumentację

wyników badań 90 otworów wiertniczych; przekazano je Zjednoczeniu Górnictwa Naftowego. Na zasadzie istniejących materiałów Instytut Geo- logiczny przeprowadził ponadto syntetyczne opracowanie w odniesieniu do następujących regionów perspektywicznych: synek1ina perybałtycka

(1967), syneklina warszawska (!968), obszar lubelSki (1968), monoklina przedsudecka (1967).

Opracowania te zostały wydrukowane z wyjątkiem materiałów doty-

czących części monokliny przedsudeckiej. Poza tym ukończono opraco- wanie wału kujawskiego, obszaru, nadbałtyckiego i obniżenia podlaskiego, niecki miechowskiej, zapadliska przedkarpackiego, oraz w ramach tegoż

programu Zjednoczenie Górnictwa Naftowego wykonało op~acowanie

syntetyczne dotyczące niecki mogileńs'ko-ł6dzkiej. Każde opracowanie

składa 'Się z tekstu, z atlasu geostrukiuralnego i naftowego oraz z materia-

łów dokumentacyjnycQ.. W ramach współpracy z RWPG Instytut Geolo- giczny opracował ponad

aO

map paleogeograficznych i paleotektonicz- nych w skali 1 : 1 000000. '

1W.A2J:N1mJSZE i\VYINlIKi[ iBAiPAN'

Na podstawie /badań geofizycznych i wierceń oraz 'badań podstawo- ' wych' i 'laboratoryjnych, a także opracowań syntetycznych osiągnięty został aalszy postęp w· zakresie poznania wgłębnej budowy geologicznej platformy paleozoicznej, prekambryjskiej oraz Karpat.

PLATFORMA PALEOZOICZNA

Na platformie paleozoicznej . .badania prowadzono na obszarze mono- kliny przedsudeckiej, w basenie wielkopolskim i niecce miechowskiej.

- Na monoklinie przedsudeckiej, mięgzy Zawierciem i Ostrzeszo- wem, wyznaczono południową granicę przebiegu permu, stwierdzając przekraczaj~e ułożenie cechsztynu

w

stosunku do czerwonego spągowca.

Skartowano podłoże pokrywy permsko-mezozoicznej oraz wydzielono szereg jednostek strukturalnych, przy' czym do największych należy

wyniesienie laskowsko-Iublinieckie. W utwo.rach podpermskich należą­

cych do waryscyjskiego piętra orogenicznego stwierdzono silne zmiany diagenetyczne i metamorficzne oraz niską' porowatość skał. W permie natomiast stwierdzono' istnienie poziomów zbiornikowych o duzejporo-

watości. Struktury permsk<>-mezozoiczne nie mają charakteru fałdowego,

lecz formę kopuł blokowych, rozdzielonych dyslokacjami. W północnej częś~ monokliny w rejonie Wilkowiczek'brak jest czerwonego spągowca,

natomiast dalej ·na północny' wschód w rejonie Srody jest on znacznej

miąższości i porowatości. .

-.'W./basenie·,wielkopolskim,·w·którego obrębie występuje kilka jed- nostek strukturalnych (niecka szczecińska, mogileńsko-łódzka, wlU'szaw-

758 Roman Osika

ska-j wał kujawsko-pomorski); prace geof4yczne-i -wiertnicze_ koneentro-

wały się głó.wnie w północno-wschodniej i południowej peryferii wału

pomorskiego. _ - .

Wykonano tu szereg regiona~ych profilów ref1eksyjno-refTakcyjnych, na których prowadzono wierce'rrlakontrolne. -W niecce warszawskiej stwierdzono kimeryjski charakter struktury Gostynina oraz -perspekty- wiczny charakter jury górnej i dobre warunki kolektorskie w kredzie dolnej. W północnej części synkliny warszawskiej stwierdzono ga2!onoś­

ność kambru środkowego (wiercenia Płońsk) i -perspektywiczność tych utworów wzdłuż 'brzegu platformy prekambryjskiej.

W północnej części wału pomorskiego licznymi wierceniamistwier- dzono obecność ordowiku i syluru. Utwory te są sfałdowane i zdysloko- wane, natomiast osady dewonu i karbonu uległy tylko dysjunktyWnym zaburzeniom tektonicznym. Wynika z tego, że w tej części O'bszaru· mamy do czynienia z· kompleksem· kaledońskim, na: który nakłada się kompleks waryscyjski .. Osady dewonu i karbonu wykazują pewne cechy kolek- torskie, stwierdzOno też w nich objawy ropy i gazu. W p6łnocno-zachod­

niej części wału (rejon Wolina)- stwierdzono perspektywiczność dolomitu

głównego. W utworach mezozoicznych basenu wielkopolskiego wykryto regionalne zmiany facji i miąższości oraz synsedymentacyjne rowy tek- toniczne w jego. zachodniej części._ Pod Chojrucami-w facji oolitowej gór- nej jury stwierdzono wyraźne ślady ropy i gazu.

- W niecce miechowskiej stwierdzono licznymi wierceniami brak n-a

całym dbszarze osadów kam!bru i ograniczone występowanie ordowiku i syluru. Sfałdowany fundament prekambryjski sięga ku północy po

Włoszczowę. Osady dewonu i dolnego karbonu o dużej miąższości wystę­

p,ują w północno-zachodniej części mecki. W wymienionych utworach stwierdzono barom liczne łuki sedymentacyjne i zdarcia erozyjIle oraz . si1nierozwiniętą tektonikę _ blokową. Fakty te świadczą o nieperspekty-

wiczności tych utworów. . - -

PLATFORMA PREKAKBRY.T8KA

Na obszarze platfOTIllY prekambryjskiej !badaniami objęto syneklizę perybałtycką, obszar lubelski_ oraz w niewielkim stopniu nieckę podlaską.

- W syneklizie pery'ąałtyckiej ustalono stropową powierzchnię pod-

łoźa krystalicznego. Na wschód od Wisły osady paleozoiczne mają jedno-

lity·charakter strukturalny i stratygraficzny. Na wyniesieniu Łeby prze-

wiercono pokrywę osadową i oąiągnięto podłoże krystaliczne. W osadach kambru stwierdzono występowanie ropy i gazu, jednak perspektywiczność

tych utworów nie jest wysoka ze względu na ich niską porowatość.

-.,- Na óbszarze lubelskim przeprowadzono skoncentrowane wiercenia i badania geofizyczne. W wyniku tych badań stwierdzono w kompleksie

dewońsko-karbońskim nowe jednostki strukturalne, m.in. rów lubelski.

. Ustalono ogólne ramy tektoniczne karbońskiego rowu lubelskiego, aw po-

łud.niowej i środkowej części określone zostały· występujące tu lokalne struktury. Utwory młodopaleozoiczne na odcinku Lublin - Zamość są

silnie zdyslokowane. Na strukturze Komarowa i Rachanie w osadach de- wonu stwierdzono występowanie gazu oraz objawy rzędu kilku ton ropy {Kock).--

Działalność bty.tutu GeoOOg:kznego w 'la.tach 196&-1970 759

'Obszar południowo-zachodniej Lubelszczyzny ma charakter 'elewacji, na której brak jest osadów karbonu; W rejonie m. Krasnystaw: zostały również zdenudowane,osady dewonu ~odkowego i górnego .

.,...--, Na 'obniżeniu pOdlaskim prace ograniczały się do . syntetyzowania

materiałów. W wyniku sprecyzowano' elementy strukturalne oraz' wystę­

powanie czerwonego spągowca o małej mią~ości. Najwiębześlady bitu- minów zanotowano w kambrze, i ordowiku.' W o'bniżeniu' włodawskim

prace ,sejsmiczne i wiercenia ujawniły występowanie dewonu, w utwo- rach kambru natrafiono na silne objawy gazu z dużą zawartością helu.

,

KARPATY

W ,Karpatach ^głównym zadaniem, ^'było badanie fałdów wgłębnych

jednostki stebniddej. Strefa p,rzebiegu tych fałdów nie została ustalona ze względu na' awarię otworu Kwaszenina. Należy się spodziewać, że

obecriie prowadzone wiercenia ^{JasieńIG i} Rymanów (ZGN) i ^projękto­

wany otwór Brzegi Dolne IG wyjaśnią ten problem. Drugim zadaniem

było Wyjaśnienie ropo- i gazonośności Bieszczadów. Obecnie wier'cone są

otwory Polanki i Suche Rzeki;'których zakończenie przewiduje się w roku

bie~cym. otworem Siekierczyna, uSytuowanym w strefie kulminacji ..

podłota, kontroluje się wyniki 'badań sejsmicznych, z których wynika, że

na tym obszarze istnieje możliwość przebicia fliszu. Na podstawie ,wyko- nanych pięciu profilów refil"akcyjnych w poprzek Karpat i badań grawi- metrycznych wykonanych dawniej, a także przeprowadzonej analizy ma- ,

teriałów ustalono o'braz charakteru podłoża występującego. pod nasunię-

tym: górotworem Karpat. " .' , .

Według W.,sikory i K. Zytkfw podłożU Karpat flisz9WYch można wy-

dzielić dwie duże strefy - północną i południową.' Granicę między tymi strefami odzwierciedla' północny brzeg regionalnej depresji grawime- ,trycznej, przebiegający na' linit Stary. Sambor - Domaradz - Nowy Targ. W północnym 'brzegu tej depresji- zaznacza się strefa wgłębnych rozłamów, które oddziela podłoże typu platformowego (obszar północny)

od podłoża geosynklinalnego (obszar' południowy).

- Karpacka dep.resja grawimetryczna na obszarze Karpat ukraiń­

skich ::Pokrywa się z przebiegiem fałdów wgłębnych typu· Borysław - Doliny, charakteryzujących się wielkimi złożami ropy i gazu. Od okolic Starego' Sambora nad Dniestrem depresja ta przebiega skośnie' przez Karpaty, przecinając corat to wyższe płaszczowiny, a na południowy za- chód od, Nowego, Targu, przecina również pieniński pas skałkowy." Ciąg złóż ropo-gazowych Krosno - Jasło - Gorlice na terenie Karpat polskich .. pokrywa s.ię również z regionalną depresją grawimetryCZIią. Dalszy ciąg

depresji, grawimetrycznej zaznacza ^się vi ropo-gazowym basenie wie-

deńskim.

, - Strefa półno'cna składa się z podłoża i nasuniętego górotworu kar- packiego. Podłoże stanowi epipaleozoiczna platforma złożona z utworów paleozoicznych, mezozoicznych oraz z mioceńskich utworóW molasowych.

Biorąc pod uwagę, że strefa północna, podobnie jak zapadlisko przedkar-

pilckie~ stanowi "zapadlisko orogeniczne, istnieją perspektywy ' poszuki-

wawcze·złóż ropy ⁱ gazu zwłaszcza'w utworach mezozoicznychimioceń­

skich •. Jskwiadomo ,bOwiem,' z !takimi zapadliskami.zwi4zane "są ~.liczhe

~łQŻa ...

w

:Ś~ecie.' Utwory pokryWy' osadowej epipaleo~oiczrieJ platformy, są

760 Roman Otrika

dostępne do badania wierceniami o zasięgu

od

3-5 tysięcy metrów. Wiel-

kość tej strefy szacuje się na około 14 tys. km2•

Horyzontami Zbiornikowymi są prawdopodobnie utwory triasu, jury i kredy oraz miocenu. Te ostatnie utwory występują niezgodnie na przed- alpejskich strukturach i spełniają rolę ekranów. Podobnie jak na Przed-

. górzu . w ·.pokrywie osadowej występują zapewne liczne horstowe wynie-·

sienia oraz struktury antyklinalne uformowane w okresie orogenezy al- pejskiej. Liczne uskoki rozcinają podłoże na bloki, przy czym wielkośĆ'

zrzutów, jak to wynika z 'badań sejsmicznych, może dochodzić do 1500 m.

Głównymi drogami migracji pionowej bituminów z głębi orogenu kar- packiego są wgłębne rozłamy występujące na linii rozd~elającej strefę północną od. południowej (linia Stary Sambor - Domaradz - Nowy Targ) .. Podkreślić należy, że wzdłuż tej linii zaznaczają się we fliszu objawy 'bituminów, u czoła zaś nasuniętego fliszu w osadach. mezozoicz- nych występ.ują liczne złoża ropy i gazu. Bituminy te. migrują w utwory osadowe zapadliska systemem dyslokacji podłoża Karpat. .

- W strefie południowej podłoże zostało głęboko pogrążone i w Więk­

szości uległo regeneracji alp~jskiej. Występuje ono :na głębokościach, któ- rych nie·można osiągnąć' wierceniami do 5000 m. Przedmiotem per;letracji wiertniczej są zaś na tym obszarze niższe piętra strukturalne fliszu. Fałdy wgłębne typu Borysław - Doliny mogą występować na obszarze Do- maradz -- Sanok - Lesko - Ustrzyki Dolne. Obązar ten o powierzchni

około 1200 km² należy w Karpatach do najbardziej perspektyWicznych~

Zasoby prognostyczne ocenia się na około 160 tys. t na l km^2• W tej stre- fie na badania zasługują ponadto utwory kredy. dolnej jednostki pod-

śląskiej oraz 'kredy górnej i paleogenu jednostki śląskiej, zwłaszcza zaś

w Bieszczadach. W dalszym ciągu winna być badana płaszczowina ma- gurska .. Płasko ułożone utwory tej jednostki stanowią pokrywę ekranu-

jącą, co umożliwia akQ.mula~ję węglowodorów w utworach fliszowych

występujących w podłożu tej jednostki.

OOI!JN'A ~AD2'JONYCH BADAN'

W latach 1966-1970 na badania związane z poszukiwaniami bitumi- nów wYdatkowano w Instytucie około 2,7 mld złotych.

Na podstawie przeprowadzonych. badań powzięto w Instytucie szereg·

ważnych ustaleń mających znaczenie dla dalszych kierUIl'k6w prac poszu- kiwawczych. Z potencjalnie perspektywicznego obszaru kraju, szaoowa- nego

w.

1966 r. na około 250 tys. km2, wyodrębniono 11 tys. km² po-

wier~ctłllli wyso'kopersp~ktywicznej, 64 tys. km². powierzchni perspekty- wicznej i. 28 tys. km² powjerzchni przeciętnie perspektywicznej. Licznie stwierdzone objawy bituminów oraz analiza geologiczno-struktura1na

pozwQliły ustalić, że formacjami wybitnie gazonośnymi są utwory czer-

wonęgo spągowca monokliny przedsudeckiej, miocenu i mezozoiku pod

n8$tmtęciem Karpat,. dewonu środkowego Lubelszczyzny i pstrego pias- kowca ·Q'bniżenia wielkopolskiego. VI arto wspomnieć, że na obszarze. Lu-

bel.$kięgo udokumentowano pierwsze złoże gazu ziemnego w kat.

Ct

i ~

w rej;: Komarowa. Poważne· perspektywy dla .. p,oszukiwań ropy i gazu

istnieją; W utworach dewonu górnego i k8.l"bonu. dolnego obszaru Lubel-

szc$ny~ '. . . Ińeęk:i· . pomorskiej,. . kambru i ordowiku. syneklizy ' . perybałt:ycckiej

Działalność IlInsty,tutu Geol'Ogicznego· w. latach 19118--019'10 761

orSZjobniżerrla podlaskiego;· cechsztynu. m.onakHny: przedsudeckiej:;i; brżeż­

nych stref obniżenia wielkopolskiego. Mimo ·poważnyeh wysiłków nie wy-

jaśniono dotąd perspektywiczności osadów mezozoiku na abszal"ze wiel-

·kopolskim.

WYNIKI POSZUKIWAN" ZŁÓZ SUROWCÓW M~NERALNYCH

STAŁYCH

1Z~1WWroINAIN'YDH MAC

BADANIA GEOFIZYCZNE

Na badania geofizyczne powierzchniowe wiążące się z surowcami mi- neralnymi stałymi. planowario wydatkować VI latach 1966-1970 około

59 mln złotych. Ze względu na to, że zakres 'badań został znacznie roz- szerzony, zwłaszcza w zakresie soli potasowych, węgli kamiennych Lu- belszczyzny, rud żelaza półnoą.no-wschodniej Polski i in., rzeczywiste koszty ^wzrosły do 95,9 mln ^zł. .

Zakres badań geofizycznych odnoszących. się do :poszczególnych su- rowców w podziale na zastosowane metody geofizyczne ilustruje nastę-

pujące zestawienie: .

Grawlme- Magne-

.SeJsmIczne . tl7.CmJ.e . ty.czne Geoelebo .. ' Koszt km profilów liczba _. liiCfllba tryome w .m1Jn zł

ollserwacjj obserwac'ł Ogółem badania geofizyczne w .

zakiresie s:urowców mineraLnych

stałych 11-310 50000 4i8 04Q '95,9

W tym:

węgle kamienne 13B "16950 ^--' 5,0

węgle l~runatne 2050 0,4

rudy i;e1aza lZ2 '1190 31.138.

+,

^a,l

rudY' Żn, iPb ²³

+

^.[,a

inne rudy 8000 101.100 +" ^3,9

Bole potasowe ⁹⁷ 316 ^{I - -}

+

^88,0

kaoliny ⁶⁷⁰⁰

+

^'1,6

inne· surowce 7,1:

Niezna(2rue przekroczono również środki finansowe zaplanowane na badania geofizyczne w otworach wiertniczych. Planowano kwotę około

40 mln zł, wydano zaś 43,8 mln zł.

WIERCENIA POSZUKIWAWCZE I ROZPOZNAWCZE

. Zakres prac wiertniczych związanych z problemem surowców mine- ralnych stałych w 'latach 1966-1970 p,rzed.stawia się następująco:

Wiercenia ^{Wlercenła Roboty} Koszty wierceń I badań

meehanlczne _~zne gimicze reoflz7oznyoh powierz- ohnlowyoh i oiworowych

mb. 31511 63() 6900 990

tys. _{al '700 ólBIO 55W 81t1:080}

zł

.Roman Osika

.. Nalpo$Zukiwanie poszczególnychsurowc6wmineramych przypada pro-

centowonajstlWujący: metraż wierceń 'i środków. finansowYch:

1ftereeDla _~,.

K-aUn,. stale mechaniczne _1000/, 1000/.

węgiel kamienny ^il3 19

węgiel brunatny ^{1'5,5 4,5}

rudy żelaza 19,0 34,00

rudy miedzi _~ S.,~

rudy cynku i ołOWiu 1'4,0 8.5

rudy innych meta11 1~5 11,5·

pierWtsa.tki prOOlie,niotwó~e· 3,5 S,5

Jole potasowe. 17,5 20,0

Mle kamienne ~ 3,5

kaoliny i gliny ceramiczne ^{5,0 2,0} rótne &urowce· S'kalne ^{2,0 '1,0}

baryt 0,5 0,5

siarka ^{14,0 9,0}

fosforyty ^,1,0 0,5 .

!W~ lWYNI1IIm IW ~ 'I'IW1OBZENilIA IPODSTAiW . lJlLA 'PIOS2'JUIKlIIW AŃ 'NOWYCH ~Ż

Badania mające na celu ustalenie obszarów perspektywicznych byłY

prowadzone w strefie przypowierzchniowej, zwłaszcza jeśli chodZi o rudy metali i surowce skalne, oraz w strefach wgłębnych - głównie w aspekcie rud metali i surowców chemicznych. Badania w strefie prZypowierzchnio- wej były wykonywane metodą szczegółowego zdjęcia geologicznego lub geochemicznego w po~ączeniu z płytkimi pracami geofizycznyini i wierce- niami, a ta!kże PJ:'ZY Współudziale badań podstawowych i lalboratorYjnych.

Prace tego typu były prowadzone w Sudetach i na ·bloku przedsudecldm~

w . Górach Swiętokrżyskich i:na wybranych obszarach Niżu Polskiego.· Badania dotyczące perspektywiczności str'ef wgłębnych były . natomiast wykonywane metodimll geofizycznymi i przy pomocy głębszych wierceń.

Również i w tej dziedzinie w sżerokim zakresie włączone były badania podstaw()yve i laboratoryjne .. Głównymi obszarami bac;lań wgłębnych stref

były: iriOnO'kliPa przedsudecka i ś1ąsko-krakowska, północno-wscłlodnie obrzeżenie GZW, GórySwiętokrzyskie, zapadlisko przedkarpackie, Lu- belszczyzna, wyniesienie mazursko-suwalskie oraz wyniesienie Łeby.

Zakres i wynikizdję6 geologicznych i geofizycznych oraz badań pod- stawowych i laboratoryjnych omówione są w innych częściach artykułu,

tu zostaną podane ważniejsze rezultaty osiągnięte w tym zakresie w po- szczegóhiych regionach lub strefach geologicznych. . . .

SUDETY I BLOK PRZED SUDECKI

- W toku poSzukiwań rud cyny w północnej części bloku izerskiego stwierdzono metodą zdjęcia szlichowego trzy obszary anomalne o wyso- kich zawartościach w szlichach kasyterytu i złota._ Podczas prowadzenia

szczegółowych zdjęć geologicznych stwierdzono ponadto dotychczas nie

Działalność ilnstytutu Geologl.'cznego w lata<:h ,1iJ66--,19"ro 763'

znanłfoOdkrywkę '1upków. k8sytervtowych o' '-analogicznej miberallzacji jak w Gierczyilie ..

- W północnej części struktury izerskiej- ·· metodą geochemiczną

stwierdzono szereg anomalii geochemicznych cyp.y (okolice Jeziora: Złot­

nickiego). Po, zakończeniu i podsumowanią badań w, całym obszarze Gór IzerSkic:h zostanie opracowany projekt poszukiwań w strefach najbardziej perspektywicznych.

-'- W

Wyniku

badań 'metodą szlichową . aluwiów' W dopłyWie. rzeki Kwisy wykryto koncentracje kasyterytu, rdbotain.i górniczymi' stwier- dzono również skupienia kasyterytu· w deluwiach potioku Brusznik.

~ W toku badań metodą geochemiczną i 'szlichową masywuultraza-

sadowego" Gogołów' - Jordanów stwierdzono' w rozSypiskach patoków w rejoriie Uliczna wysoką koncentrację okruchów chromitu .. Obecnie pro~

wadzi się badania magnetyczne i grawimetryczne oraz wiercenia w celu oceny tych koncentracji -1 ustalenia:pierwotn~ch R^trefwystępowan1a chro-

mitów. ' .

- Na 'bloku przedsudeckim przeprowadzono badania magnetyczne i grawimetryczne mające na celu zlokalizowanie w podłożu miocenu ma- sywów zasadowych. W strefa~h anomalnych wykonano Wiercenia kon- trolne .. Jakkolwiek nie stwierdzono koncentracji' przemysłowej, jednak liczne ślady mineralizacji w łupkach krystalicznych wskazują na . perspe-

ktywiczność podłoża i na konieczność rozwinięcia tu .kompleksowych· 'ba:.

dań.

_ . W 1970 r; podjęto badania zmierzające do . wyjaśnienia perspekty-

wiczności formacji spilitowo-keratofirowej w Górach Kaczawskich.

- W strefach gnejsowych ' prowadzone są wstępne 'badacla nad ewen-

tualnością występowania dawsonitu i 'możliwości' wykorzystania łupków

sylimanitowych jako surowca do pro!iukcji' glinu. Badapla są w toku. '.

. - Na obszarze masywu grattitoWego Jawor - Sobótka i .Stiżelin - 2ulowa przeprowadZorio 'na szeroką skalę 'badania geofiżyczrie i geOlogicz- ne mające na .celu ustalenie stref ·kaolinoriośnych. Wytypowano kilka stref perspektyWicznych,'które po Szczegółowym zbadaniu okazały .się in-

teresujące z punk~u widzenia przemysłowego.' . - W latach 1966-1970 prowadzono penetrację w rejonie Stanisła­

wów --:-Leszczyny. Miała ona na celu ustalenia stref perspektywic2'lllych' dla poszukiwania 'barytti,f1:uorytu i. kwarcll żyłowego. W wyniku Jych

badań' stWlerdzonostrefę perspektyWiczną' j ~konsek:Wencji op,racowano projekt poszukiwań barytu w rejonie Jeżowa. Natomiast w rejorue Jaltu-

'sżyc i Janowa stwierdzono żyły kwarcu, barytu i fluorytu. Aby móc

'Wytypować strefy perspek:tyWiczo'e dla' posżukiwań, nal~ prowadzić jesżcze d8Isze 'badania podstawowe. .

MONOKLINA PRZED SUDECKA I SLĄSKO-KRAKOWSKA

. -

Na tym obszarze prowadzono. badania u,ranonoŚDości w triasie środko­

wym, . badania soli potasowych w. utworach cechsztynu oraz penetrację

horyzontu łupków miedzionośnych w 'rejonie Wrocławia .

. , - W'utworach środkowego pstrego piaskowca, a zwłaszcza w obrębie

jego. wyChodni' (podtrzecior.zędowej) . stwięrdzono . .trzy. strefy perspekty-

'184 Roman· OeJI(a

wiczne. Mineralizacja. związana. jest' głównie. z kompleksem-dolomit6w

j wapieni oolitowych. W strefach tych zostana rozwinięte·w :następnych

latach prace poszukiwawcze.

-W zakresie wstępnychibadań, cechsztyńskiej serii.solonośneji'mono­

kliny przedsudeckiej ,zostały przeprowadzone badania, geofizyc~e, oraz wykonano parę wierceń. Wniekt6rychotworach wiertni~h stwierdzo- no występowanie soli potasowych. Ze względu na skomplikowane: warunJd geologiczne przed ostate(:zną ,~eną p~rspektywi~ąś(!i ,tego. obszaru na-

leży przeprowadzić dalsze· badania o ·charakterze . pods.ta'Y0wym,.

- W wyniku kilkuletniej :penetracji osad6w cechsztyńskich· w 'pasie

przebiegającym pa wsch6dod LUbina. do okolic Wro~ławia i CzęstQChowy

lrtwi,erdzono, że najbardziej perspektywiczny dla. poszukiwań zł~ mi~

jest rejon Wrocławia, w kt6rym. zaprojektowano . wiercenia . poszuki- wawcze.

--.. W ~no-wschodnim obrzeżeniu GZW prowadzono badania pod- stawowe związane z ustaleniem perspektywiczności utwor6w paleozoicz-

nych oraz osad6w triasu i liasu ..

W wielu strefach utwory paleozoiczne występują płytko pOd osa- dami mezozoicznymi. W rejonie Zawiercia i Mrzygłodu w utworach de- wonu 1. syluru stwierdzono mineraliza:cję miedziową i cynkowo-ołowiową.

W czterech głębszych otworach wiertniCzych wykonanych na dbszarze Lub1iniec - Niegowa stwierdzono liczne ślady okruszcowania siarczko- wego, przy czym w jednym z tych otworów okruszcowanie osiąga 10f0 Pb.

W osadach syluru stwierdzono r6wnież war~twę rud szamozytowych. Za- J'ejestrowane objawy upoważniają do rozwinięcia na tym obszarze badań

geofizycznych i g.eologicznych 'na szerszą skalę w celu rozpoznania stref perspektywicznych dla poszukiwań rud metali w utworach paleozoicz-

nych. . .

- Na obszarze Siewierz - Zawiercie przeprowadzono badania petro- graficzno-geochemiczne w celu udoskonalenia metodyki poszukiwania rud

w utworach triasu. W dolomitach 'kruszconośnych i. diploporowych stwier-

. &ono nad złożami aureole geochemiczne o podwyższonych zawartościach

metali. Tą metodą określono da.lsze strefy persp,ektyWiczne do poszuki- wania rud cynkowo-ołowiowych. .

- , W ramach !badania utwor6w ilastych pod kątem ich wykorzystania do produkcji glinu przeprowadzono wstępne' badania liasowych ił6w

w dkolic,y Zawiercia. W wyniku badań ustalono, że· iły te -mogą być wy- korzystane jako surowiec do produkCji aluminium. W toku badań petro- graficznych ustalono, że oznaczenia A120a mogą być wykonywane metodą

derywategra.ficzną, 'Co wybitnie Slm-ócl czas ~konania analiz lIla ten

składnik..

GORY SWIĘTOKRZYSKIE

- W :Strefie nasunięcia miedzianog6rskiego spośród 9 otwor6w wiert- .niczych w dwóch otworach stwierdzono koncentracje siarczkowych rud .miedzi.o .~aczeniu przemysłowym (0,5-1,1%). Obszar ten zostanie pod- .dany bada;olom w celu okXeślenia zasobów złoża. .

- Za.ko.ńczono badania nad wyjaśnieniem mineralizacji kruszcowej Jla skrzydWili dyslokacji łysog6rskiej (Cząstk6w - Bost6~). Stwierdza-