Artur Malina
Kapłaństwo (dla) ludzi według Listu
do Hebrajczyków
Verbum Vitae 17, 223-243
2010
V erbum Vitae 17 (2010), s. 223-243
KAPŁAŃSTWO (DLA) LUDZI
WEDŁUG LISTU DO HEBRAJCZYKÓW
Ks. Artur Malina
„ W id z ę , ż e j e s te ś c ie p o d k a ż d y m w z g lę d e m b a r d z o r e li g ijn i” ( D z 1 7 ,2 2 ). D z is ia j n ie m o ż n a j u ż ta k s c h a r a k te r y z o w a ć r d z e n n y c h m ie s z k a ń c ó w E u ro p y . C o z a te m o b e c n ie ic h w y r ó ż n ia ? Z p o w o d u n a jw y ż s z e g o p o z io m u ż y c ia n a jm n ie j r e lig ijn y k o n ty n e n t j e s t a tr a k c y jn y d la e m ig r a n tó w z b a r d z ie j r e lig ijn y c h r e g io n ó w św ia ta . T a j e g o a tr a k c y jn o ś ć w z m a c n i a p r z e k o n a n ie o n ie z a le ż n o ś c i p o z io m u ż y c ia c z ło w ie k a o d ja k o ś c i j e g o re la c ji d o B o g a . R a d y k a l n e o d d z ie le n ie ty c h d w ó c h s f e r j e s t p o s tu la te m n ie ty lk o a g n o s ty c z n e g o h u m a n iz m u . I c h s e p a r a c ję p o d tr z y m u je r e lig ijn o ś ć r o z p o w s z e c h n io n a w s p o łe c z e ń s tw a c h d o b r o b y tu . L ic z n i c h r z e ś c ija n ie p o jm u j ą in d y w id u a lis ty c z n ie s w o ją w ię ź z B o g ie m , tr a k tu ją c j ą j a k o s p r a w ę w y łą c z n ie p r y w a tn ą . W ic h m n ie m a n iu o s o b is te o d n ie s ie n ie d o B o g a n ie p o w in n o d e te r m in o w a ć r e la c ji z in n y m i o s o b a m i a n i w p ły w a ć n a ż y c ie s p o łe c z n e . R o z d z ie la n iu w e r ty k a ln e j i h o r y z o n ta ln e j s f e r y p r z e c iw s ta w ia j ą się g łó w n e z a d a n i a k a p ła n ó w . W b r e w a g n o s ty c z n e m u h u m a n iz m o w i m a j ą o n i k ie r o w a ć c a łą e g z y s te n c ję c z ło w ie k a k u B o g u . W k o n tr a ś c ie d o in d y w id u a liz m u ic h o b e c n o ś ć m a p r z y p o m in a ć o s p o łe c z n y m w y m ia r z e r e lig ii, a ic h g łó w n ą t r o s k ą m a b y ć g r o m a d z e n ie lu d z i p r z e d B o g ie m . S p e łn ia n ie ty c h z a d a ń r o d z i k o n f lik ty z w ła s z c z a ta m , g d z ie d o m in u j ą w y m ie n io n e ś w ia to p o g lą dy. J u ż u b ie g ły w ie k d a ł lic z n e d o w o d y ja w n e j w ro g o ś c i w o b e c k a p ła n ó w , k ie d y s y s te m y a te is ty c z n e d ą ż y ły d o ic h e lim in a c ji. W s p ó łc z e s n e p r z e ja w y o d r z u c e n ia ic h o b e c n o śc i i m is ji s ą o w ie le s u b te ln ie js z e , a le s k u te k j e s t d o k ła d n ie te n sa m : d r a m a ty c z n y s p a d e k lic z b y k a p ła n ó w . N ie c h o d z i ty lk o o n ie c h ę ć w o b e c k a p ła ń s tw a s a k r a m e n ta ln e g o a n i o s a m o n ie z r o z u m ie n ie z n a c z e n ia k a p ła ń s tw a p o w s z e c h n e g o . K o n te s ta c ja w y r a ż a się ta k ż e w r e d u k c y jn y m p o jm o w a n iu i p r z y jm o w a n iu s a m e g o J e z u s a . R y s y k a p ł a ń sk ie z n ik a ją b o w ie m z a r ó w n o z r e k o n s tr u k c ji J e g o p o s ta c i w b a d a n ia c h h is to r y c z n y c h , j a k t e ż z r o z p o w s z e c h n io n y c h w y o b r a ż e ń o J e g o o s o b ie i d z i a ła ln o ś c i1.
1. K
a p ł a ń s t w o a b ib l ij n y o b r a z c z ł o w ie k a L is t d o H e b r a jc z y k ó w j a k o je d y n e p is m o N o w e g o T e s ta m e n tu c y tu je s ta r o te s ta m e n to w ą p o c h w a łę g o d n o ś c i c z ło w ie k a : „ K to ś n a p e w n y m m ie js c u s tw ie rd z ił, m ó w ią c : C z y m j e s t c z ło w ie k , ż e p a m ię ta s z o n im , a lb o s y n c z ło w ie c z y , ż e się tr o s z c z y s z o n ie g o ? M a ło c o m n ie js z y m u c z y n iłe ś g o o d a n io łó w , c h w a łą i c z c i ą g o u w ie ń c z y ł e ś ” ( H b r 2 ,6 -7 ; p o r. P s 8 ,5 -6 ). N ie k a ż d y s ta n c z ło w ie k a u r z e c z y w is tn ia j e g o g o d n o ś ć . Ź r ó d łe m d la r o z p o z n a n ia je j p r a w d z iw e j tr e ś c i n ie j e s t te ż ja k ie k o l w i e k d o ś w ia d c z e n ie lu d z k ie , le c z h is to r y c z n e o b ja w ie n ie : „ W id z im y n a to m ia s t J e z u s a , k tó r y m a ło o d a n io łó w b y ł p o m n ie js z o n y , c h w a łą i c z c i ą u k o r o n o w a n e g o z a c i e r p ie n ia ś m ie r c i, iż z ła s k i B o żej z a w s z y s tk ic h z a z n a ł ś m ie r c i [...] m u s ia ł się u p o d o b n ić1 Jak rozpowszechniona jest ta cenzura pokazują badania nad Je zusem historycznym, które przypisują mu różne role: proroka, mędrca, charyzmatyka, reformatora, rewolucjonisty, wizjonera, cynika..., ale nie kapłana; zob. M. Skierkowski, „A swoi Go nie przyjęli” (J 1,11). Teologicznofundamentalna interpretacja
Third Quest,
Warszawa 2006; J. Kręcidło, Aktualny stan badań nad historycznym Jezusem, w: Przy bliżyło się królestwo Boże. Księga pamiątkowa dla Księdza Profesora Romana Bartnickiego w 65. rocznicę urodzin, red. W. Chrostowski, Warszawa 2008, s. 258-282.p o d k a ż d y m w z g lę d e m d o b r a c i, a b y s ta ł się m iło s ie r n y m i w ie r n y m a r c y k a p ła n e m w o b e c B o g a d la p r z e b ła g a n ia z a g r z e c h y l u d u ” ( H b r 2 ,8 .1 7 ) . W s k a z a n ie n a C h r y s tu s a u k a z u je r ó w n ie ż d r o g ę d o n a jp e łn ie js z e j r e a liz a c ji g o d n o ś c i c z ło w ie k a . L is t d o H e b r a jc z y k ó w m ó w i o w y w y ż s z e n iu i u d o s k o n a le n iu . C h r y s to c e n tr y c z n a a n tr o p o lo g ia z w y m ia r e m k a p ła ń s k im o s o b y i d z i e ła J e z u s a z n a jd u je się w c ią g ło ś c i z b i b l i j n ą w i z j ą r e la c ji m ię d z y B o g ie m a c z ło w ie k ie m . R o z w in ię c ie te g o w y m ia r u w L iś c ie d o H e b r a jc z y k ó w s ta n o w i n ie w ą tp liw ie o r y g in a ln y w k ła d d o te o lo g ii N o w e g o T e s ta m e n tu . S e n s te g o lis tu w s p ó łb r z m i z t e o l o g i ą c a łe j B ib lii w o b y d w u je j c z ę ś c ia c h . 1 .1 . D l a k a p ł a n ó w n a j w a ż n i e j s z a w ię ź lu d z i z B o g ie m A n a li z a h is to r y c z n o - k r y ty c z n a o d d z ie la p ie r w s z e j e d e n a ś c ie r o z d z ia łó w K s ię g i R o d z a ju o d n a s tę p n y c h t e k stó w . B e z n ic h n ie m o ż n a d o s tr z e c , ż e o b ie tn ic a z ło ż o n a A b r a m o w i w d w u n a s ty m r o z d z ia le j e s t o d p o w ie d z ią B o g a n a o d s ło n i ę tą w p o p r z e d n ic h r o z d z ia ła c h n ie z d o ln o ś ć lu d z i d o n a w ią z a n ia o d p o w ie d n ie j w ię z i z B o g ie m , j a k i te ż m ię d z y n im i. I n ic ja ty w a j e s t w r ę k a c h B o g a , c o p o k a z u j ą z a r ó w n o p r z y ję c ie p r z e z N ie g o j a k o m iłe j w o n i o fia ry z ło ż o n e j p r z e z N o e g o , j a k i J e g o o b ie tn ic a p o w s tr z y m a n ia się o d z a g ła d y ( R d z 8 ,1 9 - 9 ,1 7 ) . W y p e łn ie n ie te j o b ie tn ic y , k tó r a u k a z a n a j e s t j a k o z a w a r c ie p r z y m ie r z a , n ie z a le ż y o d p o s tę p o w a n ia lu d z i, a le w y łą c z n ie o d n ic z y m n ie u w a r u n - k o w a n e j d e c y z ji B o g a . O n j e s t j e d y n ą s tr o n ą z o b o w ią z u j ą c ą się w ty m p r z y m ie r z u . T y lk o o d J e g o p r z y c h y ln o ś c i z a le ż y lo s lu d z i i c a łe g o s tw o r z e n ia . K o n ie c z n o ś ć Je g o b ło g o s ła w ie ń s tw a d la p r z e d s ię w z ię ć lu d z i o d s ła n ia się w y r a ź n ie w o p o w ia d a n iu o b u d o w ie w ie ż y B a b e l (R d z
1 1 ,1 -9 ). W b ib lijn y c h d z ie ja c h j e s t to je d y n e p r z e d s ię w z ię c ie p r z e d s ta w io n e j a k o z je d n o c z o n e d z ia ła n ie w s z y s tk ic h lu d z i. W y m o w a o p o w ia d a n ia j e s t je d n o z n a c z n a : d z ia ła n ia p o m ija ją c e B o g a s k a z a n e s ą n a n ie p o w o d z e n ie . O d tą d
ty lk o O n m o ż e z g r o m a d z ić p o d z i e lo n ą lu d z k o ś ć 2. I ta k w p o w o ła n iu A b r a h a m a o d d a le n ie się o d n a jb liż s z y c h j e s t p ie r w s z y m e ta p e m n a d r o d z e p o w r o tu d o j e d n o ś c i r o d z a ju lu d z k ie g o . C h o c ia ż p r z y jm u je o n z w i a r ą o b ie tn ic ę p o to m s tw a i z ie m i, to je d n a k je j s p e łn ie n ie z a le ż y d o B o g a , a n ie o d d z ia ła n ia lu d z i. T ę u n ila te r a ln o ś ć u w id a c z n i a o b r z ę d p r z e d s ta w ia ją c y o b ie tn ic ę j a k o p r z y m ie r z e , k tó r e g o s tr o n ą z o b o w ią z u j ą c ą się j e s t w y łą c z n ie B ó g ( R d z 15). T a k ż e k o n te k s t b e z p o ś r e d n io p o p r z e d z a ją c y a k c e n tu je in ic ja ty w ę B o g a : j a k p r z e d z a w a r c ie m p r z y m i e r z a z N o e m B ó g p r z y ją ł J e g o o fia rę , ta k p o ja w ie n ie się c z ło w ie k a o d B o g a a n ty c y p u je z a w a r c ie p r z y m ie r z a z A b ra m e m . I n ic ja ty w ę B o g a u w y d a tn ia c h a r a k te r y s ty k a M e lc h i z e d e k a j a k o k a p ł a n a B o g a N a jw y ż s z e g o o r a z p r z e d s ta w ie n ie d w ó c h j e g o c z y n n o ś c i: b ło g o s ł a w ie n ia c z ło w ie k a w im ie n iu B o g a o r a z b ło g o s ła w ie n ia B o g a z a d o b r o d z ie j s tw a w y ś w ia d c z a n e lu d z io m ( R d z 1 4 ,1 7 -2 0 ) 3. A b s o lu tn y c h a r a k te r w ię z i z B o g ie m w y r a ż a się w b r a k u w z m ia n k i o j e g o p o c h o d z e n iu , r o d z ie i p o to m s tw ie . D o te g o z n a c z ą c e g o p r z e m ilc z e n ia w p ie rw s z e j b ib lijn e j w z m ia n c e o k a p ła n ie n a w ią z u je w p r o s t L is t d o H e b r a jc z y k ó w : „ B e z o jc a , b e z m a tk i, b e z r o d o w o d u , n ie m a a n i p o c z ą tk u d n i, a n i te ż k o ń c a ż y c ia ” ( H b r 7 ,3 ). N a s tę p n ie p o d k r e ś la w y ż s z o ś ć k a p ł a ń s t w a M e lc h iz e d e k a n a d k a p ła ń s tw e m le w ic k im ( H b r 7 ,4 -1 0 ). Z n a c z e n ie to ż s a m o ś c i ro d o w e j w p r z y p a d k u le w itó w n ie tw o r z y a b s o lu tn e g o k o n tr a s t u z b r a k ie m te j to ż s a m o ś c i w p r z y p a d k u p ie r w s z e g o k a p ła n a . C h o c ia ż
2 Próba szukania jedności kończy się kompletną klęską ludzi. Ich działanie nie powinno być interpretowane w sensie religijnym, ale ma wym owę ateistyczną. W budowie wieży nie chodzi o zdobycie nieba, ale o osiągnięcie celu wyznaczonego na ziemi, jakim jest zgromadzenie ludzi: „Chodźcie, zbudujemy sobie miasto i wieżę, której wierzchołek będzie sięgał nieba, i w ten sposób uczynimy sobie imię, abyśmy się nie rozproszyli po całej ziem i” (Rdz 11,4).
3 W krótkim tekście trzykrotnie określenie „Bóg Najwyższy”
( ’el-‘elyn):
najpierw definiuje tożsamość Melchizedeka jako kapła na do Boga, następnie oznacza Boga jako błogosławiącego Abrama, a w końcu odnosi się do N iego jako błogosławionego za zwycięstwo nad wrogami (Rdz 14,18-20).w o d n ie s ie n iu d o p o to m k ó w A a r o n a p o c h o d z e n ie i p o to m s tw o s łu ż ą z a c h o w a n iu lin ii k a p ła ń s k ie j, a p a m ię ć o n ic h p o z w a la w y o d r ę b n ić o s o b y n a le ż ą c e d o r o d u k a p ł a ń s k i e g o 4, to j e d n a k r ó w n ie ż w p r z y p a d k u s y n ó w L e w ie g o w ię ź z B o g ie m j e s t p o s ta w io n a p o n a d r e la c je ro d z in n e : „ O o jc u s w y m o n m ó w i i o m a tc e : « J a ic h n ie w id z ia łe m » , n ie z n a j u ż s w o ic h b r a c i, n ie c h c e r o z p o z n a ć s w y c h d z ie c i. T ak s ło w a T w e g o s tr z e g li, p r z y m ie r z e T w o je z a c h o w a li” ( P w t 3 3 ,9 ). Jej p r y m a t p r z e d n a jw a ż n ie js z y m i r e la c ja m i r o d z in n y m i p o k a z u je z a k a z ż a ło b y a r c y k a p ła n a z p o w o d u ś m ie r c i r o d z ic ó w (K p ł 2 1 ,1 1 ). O p ie r w s z e ń s tw ie w ię z i z B o g ie m ś w ia d c z y d o b itn ie n a r r a c ja o p o c z ą tk u k a p ł a ń s t w a le w ic k ie g o . P o o d s tę p stw ie I z r a e litó w p o d S y n a je m j e d n o p o k o le n ie o d p o w ia d a n a a p e l M o jż e s z a : „ « K to j e s t z a P a n e m , d o m n ie ! » A w ó w c z a s p r z y łą c z y li się d o n ie g o w s z y s c y s y n o w ie L e w ie g o ” (W j 3 2 ,2 6 ). N a ty c h m ia s t m a j ą o n i w y k o n a ć r o z k a z P a n a : „I r z e k ł d o n ic h : « T a k m ó w i P a n , B ó g Iz ra e la : „ K a ż d y z w a s n ie c h p r z y p a s z e m ie c z d o b o k u . P rz e jd ź c ie ta m i z p o w r o te m o d je d n e j b r a m y w o b o z ie d o d ru g ie j i z a b i ja jc ie : k to s w e g o b r a ta , k to s w e g o p r z y ja c ie la , k to s w e g o k r e w n e g o ” » ” (W j 3 2 ,2 7 ). W o b e c w ie r n e g o w y p e łn ie n ia te g o p o le c e n ia M o jż e s z o g ła s z a p o c z ą te k ic h p o s łu g i k a p ła ń s k ie j: „ O b e jm ijc ie d z iś d la P a n a f u n k c je k a p ła ń s k ie 5. S ta n ę liś c ie p r z e c iw k o w a s z y m s y n o m i b r a c io m . N ie c h d z iś s p ły n ie n a w a s b ło g o s ła w ie ń s tw o ” (W j 3 2 ,2 9 ). P r z y to c z o n e te k s ty ś w ia d c z ą o ty m , ż e d la to ż s a m o ś c i k a p ła ń s k ie j w ię ź z B o g ie m j e s t w a ż n ie js z a n iż p o k r e w ie ń s tw o . N a w e t
4 Godność kapłaństwa lewickiego nie wynika z jednostkowego powołania, lecz z przynależności do rodu wybranego przez Boga; por. A. Tronina, Księga Kapłańska. Wstęp - Przekład z oryginału - Komen tarz, Częstochowa 2006, s. 150.
5 Tłumaczenie za: Pismo Święte Starego i Nowego. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem. Opracował Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Towarzystwa św. Pawła, Częstochowa 2009. W tekście hebrajskim występuje zwrot
mäle’yäd
dosł. „napełnić czyjeś ręce”, który w Torze ma znaczenie „wprowadzić w czynności kapłańskie” (Wj 29,9.29.33.35; Kpl 8,33; 16,32; 21,10; Lb 3,3).j e ś l i p r z y n a le ż n o ś ć r o d o w a j e s t w a r u n k ie m k o n ie c z n y m , to n ie j e s t o n a a b s o lu tn y m k r y te r iu m . P o s łu g a le w itó w w ś w ią ty n n y m k u lc ie m a e t io lo g ic z n e u z a s a d n ie n ie w ic h o d p o w ie d z i n a w e z w a n ie M o jż e s z a , a b y p r z y łą c z y ć się d o P a n a , z a ś o d s e p a r o w a ć się o d g r z e s z n ik ó w 6. N a c h a r a k te r r e la c ji d o B o g a w s k a z u je k o le jn o ś ć w y k o n y w a n ie c z y n n o ś c i k a p ła ń s k ic h : „ N ie c h n a k a z ó w T w y c h u c z ą J a k u b a , a P r a w a T w e g o - I z r a e la , p r z e d T o b ą p a l ą k a d z id ło , n a T w o im o łta r z u - c a ło p a le n i a ” ( P w t 3 3 ,1 0 ). W ś r ó d ic h o b o w ią z k ó w n a p ie r w s z y m m ie js c u w y m ie n ia się n a u c z a n ie p r a w a B o ż e g o , a d o p ie ro n a d r u g im - s łu ż b ę w s a n k tu a r iu m i s k ła d a n ie o f ia r 7. I c h k o m p e te n c ja w s p r a w a c h k u ltu p o c i ą g a z a s o b ą z a d a n ie n a u c z a n ia w k w e s tii z a c h o w a n ia c z y s to ś c i r y tu a ln e j p r z e z u c z e s tn ik ó w litu rg ii: „ P r z e s tr z e g a jc ie w ię c I z r a e litó w p r z e d n ie c z y s to ś c ią , a b y n ie p o m a r li w s k u te k sw o je j n ie c z y s to ś c i, b e z c z e s z c z ą c m o je m ie s z k a n ie , k tó r e j e s t w ś r ó d n ic h ” ( K p ł 1 5 ,3 1 )8.
B i b lijn a a n tr o p o lo g ia j e s t w y b itn ie te o c e n tr y c z n a , a w ty m j e j w y m ia r z e z n a c z ą c e m ie js c e z a jm u j ą lu d z ie s p e łn ia ją c y f u n k c ję k a p ła ń s k ie . C a łe ż y c ie - s p o łe c z n o ś c i i je d n o s te k - z a le ż y c a łk o w ic ie o d ja k o ś c i w ię z i z B o g ie m . T a r e la c ja j e s t n ie u s ta n n ie n a r a ż o n a n a z e r w a n ie z r ó ż n y c h p o w o d ó w : ig n o r a n c ji w o li B o g a , p o p e ł n ia n i a g r z e c h ó w i n ie z a c h o w a n ia c z y s to ś c i. T e tr z y d z ie d z in y o d p o w ie d z ia ln o ś c i w c h o d z ą w k o m p e te n c ję k a p ła n ó w j a k o u w ia
-6 Por. J. Lemański, Księga Wyjścia. Wstęp - Przekład z oryginału - Komentarz, Częstochowa 2009, s. 616.
7 Z tego powodu razem z błogosławieństwem dla Lewiego Mojżesz przekazał najpierw narzędzia służące wykonywaniu funkcji wyroczni, czyli poznawaniu woli Boga: „Twoje tummim i urim są dla oddanego ci męża” (Pwt 33,8).
8 Tę rolę nauczycieli troszczących się o jakość więzi z Bogiem wzmacnia dochodzenie do głosu pojęcia odpowiedzialności indywidu alnej. Ze wzrostem jej świadomości sprzężony jest rozwój przepisów dotyczących czystości rytualnej. Udział jednostek w kulcie zależy bo wiem od stanu czystości każdego z jego uczestników oraz przestrzega nia przepisów prawa, dlatego razem z ofiarami za cały lud muszą być również ofiary za grzechy indywidualne. Kapłani są strażnikami tego skomplikowanego systemu regulującego udział w kulcie jednostek.
r y g o d n io n y c h p r z e z B o g a p o ś r e d n ik ó w J e g o w o li, ja k o o d p o w ie d z ia ln y c h z a s k ła d a n ie r ó ż n y c h o f ia r e k s p ia c y j- n y c h ( z a g r z e c h y w ła s n e , lu d u , je d n o s te k ) o r a z j a k o s tr a ż n ik ó w c z y s to ś c i w y m a g a n e j d la s p r a w o w a n ia k u ltu . 1 .2 . N a p r a w a u ł o m n e j r e l a c j i o d s ł a n i a k a p ł a ń s k i e r y s y C h r y s t u s a L is t d o H e b r a jc z y k ó w z k o n c e n tr a c ją n a k u lc ie - p r z y u p r o s z c z o n y m w id z e n iu n o w o ś c i E w a n g e lii - m o ż e n ie p a s o w a ć d o o r ę d z ia J e z u s a g ło s z ą c e g o p r y m a t r e lig ii s e r c a p r z e d c z y s to ś c ią z e w n ę tr z n ą , a je s z c z e b a r d z ie j o d s ta - w a ć o d o r ę d z ia P a w ła o E w a n g e lii w o ln o ś c i p r z y n ie s io n e j p r z e z J e z u s a . T e g o r o d z a ju p o d e jś c ie k a le c z y n o w o te s ta - m e n to w ą a n tr o p o lo g ię . W p is m a c h N o w e g o T e s ta m e n tu w id z e n ie o s o b y i d z i e ła J e z u s a s p r z ę ż o n e j e s t z c a ło ś c io w ą w iz j ą c z ło w ie k a i o p is e m j e g o r z e c z y w is te g o p o ło ż e n ia . I l u s tr a c ją te g o z w ią z k u m o ż e b y ć p o c z ą te k E w a n g e lii M a rk a . G d y w n ie j i w in n y c h E w a n g e lia c h n ie d o s tr z e g a się te j p r e c y z y jn e j i s p ó jn e j a n tr o p o lo g ii, w ó w c z a s n ie m o ż n a r ó w n ie ż d o tr z e ć d o c a ło ś c io w e j i k o h e r e n tn e j c h r y s to lo g ii N o w e g o T e s ta m e n tu 9. J a k p o ja w ie n ie się J e z u s a o d p o w ia d a p o ło ż e n iu lu d z i, p o k a z u je p o c z ą te k n a jk ró ts z e j E w a n g e lii. W z w ię z ły m o p is ie d z ia ła ln o ś c i J a n a C h r z c ic ie la ( M k 1 ,4 -8 ) n ie m a ic h s z c z e g ó ło w e j c h a r a k te r y s ty k i, le c z je d y n ie lic z y się ic h r e la c ja d o B o g a : w s z y s c y w y c h o d z ą c y z e s w o ic h r e g io n ó w
9 Spójności antropologii N ow ego Testamentu z obrazem człow ie ka w pismach Starego Przymierza nie zauważa się nie tylko w popu larnych, ale także w uczonych ujęciach. Przykładem bardzo zawężonej perspektywy jest wypowiedź ze znanej publikacji: „W Ewangelii Marka - a to samo odnosi się do pozostałych Ewangelii - brak bezpośredniej refleksji poświęconej obrazowi człowieka. Jest on dla nas dostrzegalny w licznych osobach spotykających się z Jezusem” (J. Gnilka, Teologia Nowego Testamentu, Kraków 2002, s. 212). N ie m oże więc dziwić rezultat takiego wyjścia od fragmentarycznych antropologii: wbrew ty tułowi J. Gnilka nie przedstawia jednej teologii N ow ego Testamentu, lecz teologie poszczególnych pism i ich zbiorów.
i p r z y jm u ją c y c h r z e s t o d J a n a w y z n a ją s w o je g r z e c h y , c z y li w s z y s c y o k a z u ją się g r z e s z n ik a m i. P o m im o te g o o b r a z lu d z i n ie j e s t c a łk o w ic ie n e g a ty w n y . D z ię k i d z ia ła ln o ś c i C h r z c ic ie la w s z y s c y s ą z o r ie n to w a n i n a to , c o n a j w a ż n i e j sz e w ic h ż y c iu : r o z p o z n a ją c k o n ie c z n o ś ć n a p r a w y ic h r e la c ji d o B o g a , o tr z y m u ją o n i o b ie tn ic ę p r z y jś c ia o s o b y p r z y n o s z ą c e j tę n a p r a w ę . N a r r a c j a s y n o p ty c z n a u k a z u je J e z u s a o s ią g a ją c e g o n a t y c h m ia s t i b e z s k o m p lik o w a n y c h o b r z ę d ó w to , c o b y ło c e le m d z ia ła ln o ś c i z a r ó w n o k a p ła n ó w s p r a w u ją c y c h c o d z ie n n y k u lt ś w ią ty n n y , j a k i a r c y k a p ła n a p r z e w o d n i c z ą c e g o o b r z ę d o w i w D z ie ń P rz e b ła g a n ia : o c z y s z c z e n ie z w s z e lk ic h n ie c z y s to ś c i i g rz e c h ó w . J e g o s k u te c z n o ś ć w y n ik a z d z ia ła ln o ś c i w D u c h u Ś w ię ty m ( M k 1 ,8 .1 0 -1 1 ) o ra z ś w ię to ś c i ( M k 1 ,2 4 ). W y p e łn ie n ie J e g o z ie m s k ie g o ż y c ia , o f ia r o w a n ie ż y c ia n a o k u p z a w ie lu - r e a liz u je z a p o w ie d ź J a n a C h r z c ic ie la o c h r z c ie n a w r ó c e n ia n a o d p u s z c z e n ie g r z e c h ó w ( M k 1,4; 1 0 ,4 5 ; 1 4 ,4 2 ). P o d o b n e p o w ią z a n ie d z ia ła ln o ś c i J e z u s a z e s ta n e m lu d z i m o ż n a d o s tr z e c w c z w a rte j E w a n g e lii. O d Je g o p ie r w s z e g o w y s tą p ie n ie je j c e l j e s t o k r e ś lo n y p r z e z s ło w a Ja n a : „ O to B a r a n e k B o g a , k tó r y u s u w a g r z e c h ś w ia ta ” (J 1 ,2 9 ). T a c h a r a k te r y s ty k a o d p o w ia d a p o ło ż e n iu w s z y s t k ic h lu d z i. J a k u s y n o p ty k ó w o k a z u ją się o n i g r z e s z n ik a m i p o tr z e b u ją c y m i o d p u s z c z e n ia g r z e c h ó w w c h r z c ie z a p o w ie d z ia n y m p r z e z C h r z c ic ie la , ta k p r z e d c a ł ą lu d z k o ś c ią , k tó r a z e r w a ła w ię ź z B o g ie m , n ie p o z n a ją c S ło w a (J 1 ,1 0 ), p o s ta w io n y j e s t j e d e n c e l: w ia r a w S ło w o (J 1,7; 2 0 ,3 1 ) 10. K w a lif ik a c ja ś w ia ta w r e la c ji d o g r z e c h u ,
10 Wiary pozbawieni są nie tylko poganie, ale również Żydzi uwa żający się za wierzących w Boga, ale odrzucających Jezusa. Jeśli się odrywa sąd o świecie, który nie rozpoznał Słowa, od reszty Ewangelii, to można przypuszczać, że grzech świata oznacza winę samych tylko pogan, tak jak poganie nie rozpoznali Stwórcy z Jego dzieł, lecz oddali się bałwochwalstwu (por. Rz 1,20-22 oraz Mdr 13,1-9). W Ewangelii Jana należy rozszerzyć krąg adresatów tego zarzutu. Jan obwinia rów nież Żydów za to, że nie rozpoznają obecnego wśród nich (J 1,26). Podobne oskarżenie pojawia się w nauczaniu Jezusa: „Nie znacie ani
a o k r e ś le n ie J e z u s a j a k o B a r a n k a B o g a u s u w a ją c e g o g r z e c h ś w ia ta in te r p r e tu je c a łe J e g o ż y c ie i ś m ie r ć j a k o o b r z ę d u s u w a ją c y g r z e c h y s p o ś r ó d lu d u i j a k o o fia rę d o k o n u ją c ą o c z y s z c z e n ia ( K p ł 16). N a z a s tę p c z y c h a r a k te r ś m ie r c i J e z u s a w s k a z u ją s ło w a a r c y k a p ła n a (J 11,5 0 ; p o r. 1 8 ,1 4 ), k tó r e e w a n g e lis ta in te r p r e tu je w s e n s ie m im o w o ln e g o p r o r o c tw a d o ty c z ą c e g o n ie ty lk o I z r a e la , a le w s z y s tk ic h d z ie c i B o g a (J 1 1 ,5 2 ). W p r o s t p r z e d s ta w ia j ą j a k o o fia rę u w a ln i a ją c ą g r z e c h y w P ie r w s z y m L iś c ie : „ [...] k r e w J e z u s a , S y n a J e g o , o c z y s z c z a n a s z w s z e lk ie g o g r z e c h u ” (1 J 1,7; p o r. 1 J 1,9; 2 ,2 ; 3 ,5 ; 4 ,1 0 ). J e z u s j e s t n ie ty lk o ż e r tw ą , a le r ó w n ie ż o f ia r n ik ie m . O b r z ę d z D n ia P r z e b ła g a n i a n ie m u s i b y ć w ię c e j p o w ta r z a n y , p o n ie w a ż g r z e c h ś w ia ta z o s ta ł o s ta te c z n ie u s u n ię ty . W ie r z ą c y p o z n a ją O jc a (J 1 7 ,2 5 -2 6 ) i J e z u s a (J 2 1 ,2 1 ), z a ś k to w ie rz y , m a ż y c ie w ie c z n e (J 2 0 ,3 1 ). W m o d litw ie s k ie ro w a n e j d o O jc a J e z u s , o b ja w ia ją c tr e ś ć ż y c ia w ie c z n e g o , łą c z y to p o z n a n ie z e s w o ją o f ia r ą z a ty c h , k tó r y c h d a ł M u O jc ie c : „ A to j e s t ż y c ie w ie c z n e : a b y z n a li C ie b ie , je d y n e g o p r a w d z i w e g o B o g a , o r a z T e g o , k tó r e g o p o s ła łe ś , J e z u s a C h r y s tu s a ” (J 1 7 ,3 ). W y p o w ie d z ia n a z a n ic h m o d li tw a w c h w ili o d e j ś c ia d o O jc a ( 1 7 ,1 1 .1 3 ) o r a z p r o ś b a o ic h u ś w ię c e n ie , k tó r e m a d o k o n a ć się p r z e z o fia r o w a n ie ż y c ia z a n ic h (1 7 ,1 7 .1 9 ), u z a s a d n ia o k r e ś le n ie je j j a k o m o d litw y k a p ła ń s k ie j J e z u s a 11. T e n c h a r a k te r w z m a c n i a p a r a le liz m m ię d z y u k ła d e m m o d litw y a s tr u k tu r ą o b r z ę d u w D n iu P rz e b ła g a n ia : J e z u s n a jp ie r w m o d li się z a s ie b ie , n a s tę p n ie z a u c z n ió w , a w k o ń c u z a w s z y s tk ic h w ie r z ą c y c h , ta k j a k a r c y k a p ła n 11
Mnie, ani Ojca mego. Gdybyście Mnie poznali, poznalibyście i Ojca mego [...] Ja odchodzę, a wy będziecie Mnie szukać i w grzechu swoim pomrzecie” (J 8,19.21).
11 Nazwy tej używa po raz pierwszy Dawid Chytraues (1551— -1600). Wcześniej komentujący tę modlitwę zwracają uwagę na to, że Jezus spełnia funkcję kapłańską (w ten sposób już Cyryl Aleksandryj ski,
In Joannem
XVII,9; Rupert z Deutz, In Evangelium Sancti Joannis Commentatorium libri XIV); cyt. za C. Spicq, L’Épitre aux Hébreux. I - Introduction, Paris 1952, s. 122, przyp. 5.d o k o n y w a ł n a jp ie r w p r z e b ła g a n ia z a s ie b ie i sw ó j d o m , a p o te m z a c a ły lu d ( K p ł 1 6 ,1 1 -1 6 ).
P r a w d a o o s ią g n ię c iu c e lu , n a k tó r y w s k a z y w a ł k u lt S ta r e g o T e s ta m e n tu , a le d o k tó r e g o k u lt te n n ie m ó g ł d o tr z e ć , j e s t n a jw a ż n i e js z ą tr e ś c i ą k e r y g m a tu J e z u s a i Je g o u c z n ió w . K a p ła ń s k ie r y s y J e z u s a o d s ła n ia ją się d z ię k i z a a k c e n to w a n iu J e g o n a jw a ż n ie js z e j ro li: w y łą c z n ie p r z e z N ie g o lu d z ie m o g ą z b liż y ć się d o B o g a . D o s tę p te n j e s t m o ż liw y d z ię k i o c z y s z c z e n iu i u ś w ię c e n iu , k tó r e d o k o n u j e się j u ż p o d c z a s J e g o p u b lic z n e j d z ia ła ln o ś c i, a o s ią g a p e łn ię w o f ia r o w a n iu ż y c ia z a g r z e s z n ik ó w 12.
2. N
a u c z a n ie o k a p ł a ń s t w ie wL
iś c ie d oH
e b r a j c z y k ó w O r y g in a ln o ś ć L is tu d o H e b r a jc z y k ó w w ią ż e się z o k r e ś le n ie m C h r y s tu s a j a k o A r c y k a p ła n a . T a in te r p r e ta c ja o s o b y i d z i e ła J e z u s a z a le ż y n ie ty lk o o d w y r a ź n y c h w z m ia n e k o k a p ła ń s tw ie w liś c ie , le c z j e s t j u ż z a p o w ie d z ia n a w je g o p ie r w s z y c h z d a n ia c h , c h o c ia ż w p r o lo g u n ie p o ja w i a się to o k r e ś le n ie . N a to m ia s t n a n a jb a r d z ie j is to tn e c e c h y k a p ł a ń s tw a w s k a z u je j u ż z a k o ń c z e n ie p ie rw s z e j c z ę ś c i lis tu ( H b r 2 ,1 7 ), a n ie d o p ie r o z d a n ie , k tó r e j e s t c z ę s to p r z e d s ta w ia n e j a k o b ib li jn a d e f in ic ja k a p ł a ń s t w a ( H b r 5 ,1 ). 2 .1 . N ie o b e c n o ś ć t y t u ł u w p r o l o g u W p r o w a d z e n ie n a jp ie r w p r z e d s ta w ia d w a r o d z a je m o w y B o g a - p r z e z p r o r o k ó w o r a z w S y n u ( H b r 1 ,1 -2 a ) o r a z d w a J e g o d z i a ła n ia - u s ta n a w ia ją c e z a le ż n o ś ć c a łe g o s tw o r z e n ia S y n a i d o s tw o r z e n ia ( H b r 1 ,2 b ). M o w a B o g a w S y n u j e s t p a r a le ln a d o J e g o m o w y p r z e z p ro ro k ó w .12 Nawet jeśli w przytoczonych tekstach Jezus nie jest wyraźnie nazwany kapłanem, to można i warto dostrzec takie znaczenie Jego roli w naprawie relacji ludzi do Boga dzięki powtarzającej się charaktery styce adresatów tej działalności jako grzeszników.
N a le ż y je d n a k p a m ię ta ć o ty m , ż e p r z e k a z y w a n ie w o li B o g a b y ło ta k ż e z a d a n ie m k a p ła n ó w . W ic h p r z y p a d k u w ię ź z B o g ie m , p o s ta w io n a p o n a d r e la c je ro d z in n e , b y ła p o d s ta w ą w s z y s tk ic h in n y c h d z ia ła ń , a p r z e d e w s z y s tk im w y s tę p o w a n ia w im ie n iu B o g a . W p r z y p a d k u J e z u s a w ię ź z B o g ie m n ie m u s i b y ć p r z e c iw s ta w io n a r e la c jo m r o d z in n y m (ja k w p r z y p a d k u k a p ła ń s tw a le w ic k ie g o ) a n i te re la c je n ie m u s z ą b y ć p r z e m ilc z a n e (ja k w p r z y p a d k u k a p ła ń s tw a M e lc h iz e d e k a ). N a z w a n ie J e z u s a S y n e m n ie ty lk o n a jp e ł niej o k r e ś la J e g o to ż s a m o ś ć , a le ta k ż e w s k a z u je w n ie j n a to , c o z a p e w n ia s k u te c z n o ś ć Je g o ro li k a p ła ń s k ie j. W s k a z u ją c n a b lis k o ś ć p r z e m a w ia ją c e g o d o B o g a , d r u g a c z ę ś ć p r o lo g u u k a z u je d w ie p ła s z c z y z n y p o ś r e d n ic tw a S y n a: m e ta f iz y c z n ą i h is to r y c z n ą . N a jp ie r w S y n j e s t u k a z a n y j a k o p o d m io t p o d w ó jn e j i w ie c z n e j tr w a ją c e j r e la c ji d o B o g a ( H b r 1 ,3 a). O b y d w ie c h a r a k te r y s ty k i o d n o s z ą się d o s z c z e g ó ln e g o p o ś r e d n ic tw a S y n a. N a jp ie r w r e la c ję d o B o g a o z n a c z a r z e c z o w n ik „ p r o m ie n io w a n ie ” ( a p a u g a s m a ). S y n j e s t w ię c e j n iż ty lk o o d b la s k ie m ( ś w ia tłe m o d b ija n y m ) i d o s k o n a ły m p r z e d s ta w ie n ie m B o g a . J a k p r o m ie n io w a n ie i j e g o ź r ó d ło d a j ą j e d n o ś w ia tło , ta k S y n i B ó g s ą z e s o b ą ś c iś le z je d n o c z e n i. J e d n o c z e ś n ie s ą w y r a ź n ie r o z r ó ż n ie n i: p r o m ie n io w a n ie m c h w a ły B o g a j e s t S y n , a n ie n a o d w ró t; O jc ie c j e s t ź r ó d łe m p r o m ie n iu ją c e j c h w a ły , a n ie S y n . D ru g i r z e c z o w n ik to „ o d b ic ie ” ( c h a r a k te r ). J a k o d b ic ie n ie j e s t m im o w o ln y m o d c is k ie m a n i n ie u m y ś ln y m ś la d e m , a le ś w ia d o m y m i p o ż ą d a n y m d z ia ła n ie m p o d m io tu w y c is k a ją c e g o z n a k , ta k te ż is tn ie n ie S y n a j e s t c h c ia n e i p o z n a n e p r z e z B o g a , a n a w e t, p r z y jm u ją c s e n s p o d m io to w y p r z y d a w k i d o p e łn ia c z o w e j, w y n ik a z J e g o w ła s n e g o b y to w a n ia : „ z J e g o s u b s ta n c ji” (te s h y p o s ta s e ö s a u to u ). M e ta f o r z e p r o m ie n io w a n ia i o d b ic ia o d p o w ia d a ją w y p o w ie d z i o p o z n a w a n iu O s ó b B o s k ic h p r z e z lu d z i d z ię k i O jc u j a k o ź r ó d le o b ja w ie n ia o r a z d z ię k i S y n u j a k o k o n ie c z n y m p o ś r e d n ik u te g o o b ja w ie n ia ( M t 1 1 ,2 5 -2 7 ; Ł k 1 0 ,2 1 -2 2 ; J 1 4 ,9 -1 0 ). N a p ła s z c z y ź n ie h is to ry c z n e j S y n j e s t O n u k a z a n y ja k o p o d m io t c z y n n o ś c i d o k o n a n y c h w p r z e s z ło ś c i: o c z y s z c z e
n ie z g rz e c h ó w i z a ję c ie m ie js c a „ n a w y s o k o ś c ia c h ” (H b r 1,3b) o ra z o d z ie d z ic z e n ie im ie n ia o z n a c z a ją c e g o g o d n o ść p r z e w y ż s z a ją c ą p o z y c ję a n io łó w (H b r 1,4). N a s z c z e g ó ln ą u w a g ę z a słu g u je w z m ia n k a o o c z y sz c z e n iu z g rz e c h ó w , p o n ie w a ż j e s t o n a p ie rw s z y m o k re śle n ie m sta n u lu d z i w n a j b ard z iej p o d s ta w o w y m i p re c y z y jn ie o k re ś lo n y m w y m ia rz e , ja k im j e s t z a w in io n a p rz e z n ic h u ło m n a r e la c ja d o B o g a . P o d o b n ie j a k w p r z y p a d k u p r z e d s ta w io n y c h p o w y ż e j u ję ć w z m i a n k a o g r z e c h a c h s ta n o w i g łó w n ą c h a r a k te r y s ty k ą a n tr o p o lo g ii lis tu . Jej z n a c z e n ie w y n ik a z a r ó w n o z p r z e d s ta w ie n ia o c z y s z c z e n ia z g r z e c h ó w j a k o c a ło ś c io w e j in te r p r e ta c ji d z ia ła ln o ś c i S y n a n a z ie m i (p rz e d J e g o w y w y ż s z e n ie m ) , j a k te ż z c z ę s to tliw o ś ć i r o z ło ż e n ia w liś c ie w z m ia n e k o g r z e c h a c h . W ty m p iś m ie w y s tę p u ją r ó ż n e te r m in y o z n a c z a ją c e g r z e c h i p r o w a d z ą c e d o n ie g o sy tu a c je : w y k r o c z e n ie /p r z e s tę p s tw o i n ie p o s łu s z e ń s tw o ( H b r 2 ,2 ); le k c e w a ż e n ie /p o g a r d z a n ie z b a w ie n ia /e m ( H b r 2 ,3 ); k u s z e n ie ( H b r 2 ,1 8 ); p o z b a w ić się o b ie tn ic y ( H b r 4 ,1 ); n ie w i a r a ( H b r 4 ,6 ); u p a ś ć p r z e z p r z y k ła d n ie w ia r y ( H b r 4 ,1 1 ); o d p a ś ć , n a n o w o k r z y ż o w a ć i w y ś m ie w a ć S y n a B o ż e g o ( H b r 6 ,6 ); m a r tw e u c z y n k i ( H b r 9 ,1 4 -1 5 ) ; d o b r o w o ln ie g r z e s z y ć , [b y ć] p r z e c iw n ik ie m , u n ie w a ż n ia ć / o d r z u c a ć p r a w o M o jż e s z a , d e p ta ć s y n a B o ż e g o , s p r o w a d z a ć d o n ie c z y s to ś c i k r e w p r z y m ie r z a , lż y ć D u c h a Ś w ię te g o ( H b r 1 0 ,2 6 -2 9 ); c o f a ć się , c o f a n ie się ( H b r 1 0 ,3 8 -3 9 ); p o z b a w ić s ię ła s k i B o ż e j, k o r z e ń g o r z k o ś c i, n ie p o k o ić , g n ę b ić , s k a la ć (s ię ), r o z p u s tn y i ś w ia to w y ( H b r 1 2 ,1 5 -1 7 ). N a jc z ę ś c ie j u ż y w a n y j e s t r z e c z o w n ik „ g r z e c h ” ( h a m a r tia - ) 13 o r a z j e g o p o c h o d n e : „ g r z e s z n ik ” ( h a m a r tö lo s - H b r 7 ,2 6 ; 1 2 ,3 ); c z a s o w n ik „ g r z e s z y ć ” ( h a m a r ta n ö - H b r 2 ,1 4 ; 1 0 ,2 6 ). W z m ia n k ę o o c z y s z c z e n iu z g r z e c h ó w a d r e s a c i lis tu m o g li w ią z a ć z o b r z ę d e m D n ia P r z e b ła g a n ia (W j 3 0 ,1 0 ; K p ł 1 6 ,3 0 ; E z 3 6 ,2 5 .3 3 ) . J e ś li k a p ła ń s tw o J e z u s a j e s t je d n y m z g łó w n y c h t e m a tó w lis tu , d la c z e g o n ie m a w p r o lo g u w y r a ź n e g o n a w ią 13 W liczbie mnogiej (Hbr 1,3; 2,17; 5,1. 3; 7,27; 8,12; 9,28; 10,2. 3. 4. 11. 12. 17. 26); w pojedynczej (3,13; 4,15; 9,26; 9,28; 10,6. 8. 18; 11,25; 12,1.4; 13,1).
z a n ia d o te g o ty tu łu ? W e w p ro w a d z e n iu c h o d z i o u k a z a n ie S y n a ja k o p o ś r e d n ik a i g w a r a n ta re la c ji B o g a d o stw o rz e n ia . Z je d n e j s tro n y B ó g p r z e m a w ia d o lu d z i w S y n u , k tó r y z o sta ł p r z e z N ie g o u s ta n o w io n y d z ie d z ic e m s tw o r z e n ia o ra z p r z e z k tó r e g o u c z y n ił O n ś w ia ty (H b r 1,1-2). Z d ru g ie j s tr o n y t a r e la c ja m ię d z y O jc e m a S y n e m m a sta ć się u d z ia łe m r ó w n ie ż ty c h , k tó r z y się o d d a lili o d B o g a z p o w o d u sw o ic h g rz e c h ó w , p o n ie w a ż z a ją ł O n m ie js c e n a jb liż e j B o g a p o d o k o n a n iu o c z y s z c z e n ia g r z e c h ó w ( H b r 1,3). U d z ia ł lu d z i w tej re la c ji d o B o g a j e s t c e le m m is ji Je z u sa . Z te g o p o w o d u o c z y s z c z e n ie i w y w y ż s z e n ie j e s t p r z e d s ta w io n e w y łą c z n ie ja k o d w a e ta p y p o ś r e d n ie p r o w a d z ą c e d o te g o ce lu . W p r o lo g u u n ik a się n a to m ia s t w z m ia n e k o ś m ie r c i J e z u s a i o w y la n iu k r w i, c h o ć d o k o n a n ie o c z y s z c z e n ia z g r z e c h ó w d o m a g a ło się z ł o ż e n ia k r w a w e j o fia ry z a g r z e s z n ik ó w (K p ł 4 - 5 ; 16). N ie ty lk o J e g o ś m ie r ć , a le r ó w n ie ż J e g o z m a r tw y c h w s ta n ie n ie j e s t w y r a ź n ie w z m i a n k o w a n e . U ż y c ie te r m in ó w o z n a c z a ją c y c h z m a r tw y c h w s ta n ie o d p o w ia d a ło b y w p r a w d z ie o b r a z o w i J e g o p o w s ta n ia , a le w y w o ła ło b y s k o ja rz e n ie z e ś m i e r c ią ( ja k w H b r 6 ,2 ; 1 1 ,1 9 .3 5 ; 1 3 ,2 0 ). J a k ie k o lw ie k n a w ią z a n ie d o ś m ie r c i k łó c iło b y się z p r z e d s ta w ie n ie m n ie p rz e r w a n e j a k ty w n o śc i S y n a u k ie r u n k o w a n e j n a o s ta te c z n y ce l: m a k s y m a ln a b lis k o ś ć d o B o g a . Z te g o s a m e g o p o w o d u w z m ia n k o w a n e w p r o lo g u d z ia ła n ia J e z u s a w s k a z u ją n a r u c h d o g ó ry : n o s z e n ie w s z y s tk ie g o , d o k o n a n ie o c z y s z c z e n ia i z a s ia d a n ie n a w y s o k o ś c ia c h . R ó w n ie ż s ło w a o c z y s z c z e n iu z g r z e c h ó w - b e z w y ra ź n e j a lu z ji d o w y la n i a k r w i - p r z y p o m i n a ją o p o d o b n y m b e z k r w a w y m o c a le n iu , k tó r e d a w a ło p a t r z e n ie n a w ę ż a m ie d z ia n e g o u m ie s z c z o n e g o p r z e z M o jż e s z a n a w y s o k im p a lu (L b 2 1 ,9 ; p o r. te ż J 3 ,1 4 ). C a ło ś ć j e s t w ię c d y n a m ic z n y m p r o c e s e m z m ie r z a ją c y m d o śc iś le o k r e ś lo n e g o c e l u 14. R u c h w s tę p u ją c y z o s ta je z a k o ń c z o n y d o p ie r o w m o m e n c ie z a ję c ia p r z e z S y n a m ie js c a s ie d z ą c e g o p o p r a w ic y M a je s ta tu .
14 Końcówka
-mos
w wyraziekatharismos
(nominativus, w liście znajduje się dopełnienie bliższe w akuzatywie) oznacza oczyszczenieC z y n a to ż s a m o ś ć J e z u s a j a k o K a p ła n a w s k a z u je r z e c z o w n ik „ im ię ” (o n o m a ) w y s tę p u ją c y n a k o ń c u p r o lo g u ? O b ja w ie n ie im ie n ia B o ż e g o n a le ż y d o n a jw a ż n ie js z y c h w y d a r z e ń h is to r ii z b a w ie n ia , o d s ła n ia ją c n ie ty lk o n a tu rę B o s k ą , a le r ó w n ie ż n o w ą r e la c ję m ię d z y o b ja w ia ją c y m a a d r e s a te m o b ja w ie n ia (W j 3 ,3 -1 7 ; 6 ,3 ). P o d o b n e z n a c z e n ie p o s ia d a z a p o w ie d ź n a d a n ia im i e n ia n a r o d z o n e m u z M a ry i ( M t 1,2 5 ). W s k a z u ją c n a to ż s a m o ś ć , r z e c z o w n ik „ im ię ” w y s tę p u je w liś c ie ( H b r 2 ,1 2 ; 6 ,1 0 ; 1 3 ,1 5 ). O p is p o z y c ji a n io łó w w z g lę d e m r e la c ji S y n a d o B o g a i d o lu d z i j e s t tłe m d la u k a z a n i a to ż s a m o ś c i w s k a z a n e j p r z e z im ię . N a z n a c z e n ie im i e n ia w s k a z u je p ie r w s z e o k r e ś le n ie Je g o o s o b y o d n o s z ą c e się d o w ię z i z B o g ie m , c z y li S y n (1 ,2 a ), a n ie in n e o k r e ś le n ia J e g o r e la c ji d o s tw o r z e n ia i d o lu d z i: P r z e w o d n ik , U ś w ię c a ją c y , A r c y k a p ła n ( te r m in y c h a r a k te r y s ty c z n e d la H b r 2 ). Z a r a z w p ie r w s z y m p o p r o lo g u z d a n iu p o ja w i a ją się w y p o w ie d z i B o g a s k ie ro w a n e d o N ie g o w ła ś n ie j a k o S y n a o r a z o N im j a k o o S y n u ( H b r 1,5). D z ie d z ic z e n ie te g o im ie n ia , c z y li p o s ia d a n ie G o d z ię k i z r o d z e n iu z B o g a , ró ż n i G o o d a n io łó w i s ta w ia G o p o n a d n im i. J e d n o c z e ś n ie im ię S y n a , a n ie t y tu ł A r c y k a p ł a n a n a jle p ie j o d d a je J e g o p o d w ó jn ą w ię ź : n a jp ie r w z B o g ie m j a k o Je g o S y n e m , a n a s tę p n ie z lu d ź m i, k tó r y c h B ó g tr a k tu je ja k o s w o ic h s y n ó w ( H b r 2 ,1 0 ; 1 2 ,7 -8 ), a k tó r y c h J e g o S y n „ n ie w s ty d z i się n a z w a ć b r a ć m i” ( H b r 2 ,1 1 ). 2 .2 . I s t o t n e c e c h y k a p ł a ń s t w a - H b r 2 ,1 7 c z y H b r 5 ,1 ? J e d n ą z w y p o w ie d z i lis tu p r z y ta c z a się c z ę s to ja k o d e fin ic ję k a p ła ń s tw a : „ K a ż d y b o w ie m a r c y k a p ła n z lu d z i b ra n y , d la lu d z i b y w a u s ta n a w ia n y w s p r a w a c h o d n o s z ą
jako akt, a nie jako rezultat. Autor m ówi o procesie oczyszczenia do konanego przez Syna. Oczyszczenie rozumiane jako proces jest warun kiem maksymalnej bliskości do Boga. Oczyszczenie zaś jako rezultat wynika z bliskości Boga. Ten stan może pochodzić wyłącznie z Jego działania, a więc jest już owocem tej bliskości.
c y c h s ię d o B o g a , a b y s k ła d a ł d a r y i o fia r y z a g r z e c h y ” (H b r 5 ,1 ) . T a k ie m u u j ę c iu s p r z y ja r o z u m ie n ie z d a n ia j a k o w p r o w a d z e n ia d o s z c z e g ó ł o w e g o o p is u r o li a r c y k a p ła n a S ta r e g o P r z y m ie r z a : „ M o ż e o n w s p ó ł c z u ć z t y m i, k tó r z y n ie w i e d z ą i b łą d z ą , p o n ie w a ż s a m p o d l e g a s ła b o ś c i. I z e w z g l ę d u n a n i ą p o w i n ie n j a k z a lu d , ta k i z a s a m e g o s ie b ie s k ła d a ć o fia r y z a g r z e c h y . I n ik t s a m s o b ie n ie b ie r z e tej g o d n o ś c i, l e c z t y lk o t e n , k to j e s t p o w o ł a n y p r z e z B o g a j a k A a r o n ” (H b r 5 ,2 - 4 ) . T e n o b r a z a r c y k a p ła n a j e s t o d n i e s i o n y d o C h r y s tu s a w n a s tę p n y c h z d a n ia c h (H b r 5 ,5 - 1 0 ) . N a ta k ie o d n ie s ie n ie m a w s k a z y w a ć p o r ó w n a n ie z n a jd u ją c e s ię n a p o c z ą t k u z e s t a w ie n ia : „ P o d o b n ie i C h r y s tu s [ ...] ” (H b r 5 ,5 ). P o d z ia ł n a r o z d z ia ły - u tr w a lo n y o d ś r e d n io w ie c z a w r ę k o p is a c h , a n a s tę p n ie p r z e j ę t y w w y d a n ia c h d r u k o w a n y c h B i b l i i - s p r a w ił, ż e p r z y t a c z a n e z d a n ie b r z m i j a k p ie r w s z a i p o d s t a w o w a w y p o w i e d ź n a t e m a t k a p ła ń s tw a . T r a k to w a n iu je j j a k o d e f in ic j i k a p ła ń s t w a s p r z y j a j ą z a r ó w - n o p o d z ia ł lis tu n a c z ę ś c i , j a k t e ż ic h t y tu ły , k tó r e m o ż n a z n a le ź ć w b a rd zie j z n a n y c h w s p ó ł c z e s n y c h w y d a n ia c h B i b l i i 15: P r o lo g 1 ,1 -4 O w y ż s z o ś c i n o w e g o p r z y m ie r z a 1 , 5 - 4 , 1 4 W y ż s z o ś ć k a p ła ń s t w a C h r y s t u s o w e g o 4 , 1 5 - 7 , 2 8 W y ż s z o ś ć o fia r y C h r y s tu s a 8 , 1 - 1 0 , 1 8 W n io s k i m o r a ln e 1 0 ,1 9 - 1 3 , 2 5 P r o p o n o w a n a stru k tu ra b u d z i w ą t p l i w o ś c i z w ł a s z c z a z p o w o d u d e f o r m a c j i n a u c z a n ia o k a p ła ń s t w ie . N a p o c z ą t k u p ią t e g o r o z d z ia łu n ie j e s t p o d a n a j e g o d e fin ic ja . A u to r u w y d a t n ia j e d n ą c h a r a k te r y s ty k ę k a p ła ń s t w a J e z u s a , a m ia n o w i c i e w y j a ś n ia J e g o r o lę j a k o A r c y k a p ła n a m i ł o s ie r n e g o . W t y m m ie j s c u n ie k o n c e n tr u je s ię j u ż n a in n y m w a ż n y m z a d a n iu k a p ła n ó w w S ta r y m P r z y m ie r z u , j a k im
15 Taką strukturę przyjęto w Biblii Tysiąclecia, zaś w Przekładzie Ekumenicznym tytuł „Jezus nowym arcykapłanem” odnosi się również tylko do Hbr 4,14-7,28; por. Pismo Święte Nowego Testamentu i Psal my. Przekład Ekumeniczny z języków oryginalnych, Warszawa 2001, s. 512.
b y ło w ia r y g o d n e o b ja w ia n ie lu d z io m p r a w d y o B o g u i J e g o w o l i (n a u c z a n ie p r z y k a z a ń ) o r a z p r a w d y o lu d z ia c h w r e la c ji d o B o g a ( k w e s t ia c z y s t o ś c i ry tu a ln e j). P r z y ję c ie z d a n ia z p ią t e g o r o z d z ia łu j a k o w y s t a r c z a ją c e j d e f in ic j i k a p ła ń s t w a p o m ij a z n a c z e n ie o b j a w ie n ia s ię B o g a lu d z io m . T e n b ra k j a k ie j k o lw ie k w z m ia n k i o o b j a w ie n iu w ta k w a ż n y m - j e ś l i tr a k to w a ć H b r 5 ,1 j a k o d e f in ic j ę k a p ła ń s t w a - m u s i a łb y z d u m ie w a ć w k s ię d z e , k tó r a o d p o c z ą t k u k o n c e n tr u je s ię n a m o w i e B o g a , n a j p ie r w z a p o ś r e d n ic z o n e j p r z e z p r o r o k ó w , a w k o ń c u o s i ą g a ją c e j p e łn ię w J e g o S y n u . N i e m n ie j z d u m ie w a łb y b rak w ta k ie j d e f in ic j i in n y c h is t o t n y c h e l e m e n t ó w k a p ła ń stw a : w z m ia n k i o w e j ś c i u a r c y k a p ła n a d o p r z y b y tk u o r a z o d n ie s ie ń d o d o m u B o ż e g o . J e ś li u w a ż a ć p o w y ż s z e z d a n ie z a d e f in ic j ę , t o m a m y w ó w c z a s tr e ś ć k a p ła ń s t w a b l i ż s z ą p o j ę c io m o b e c n y m w r e lig ia c h p o g a ń s k ic h n iż p r z e d s t a w io n ą w B ib lii! W S ta r y m T e s t a m e n c ie k o m p e t e n c j e k a p ła n ó w n ie o g r a n ic z a j ą s ię d o s k ła d a n ia ofiar. I c h z a d a n ie m b y ło b o w i e m p o ś r e d n ic z e n ie w o l i B o ż e j , s łu ż b a w sa n k tu a r iu m o ra z tr o s k a o sta n lu d z i u c z e s t n ic z ą c y c h w k u lc ie ( z a c h o w a n ie c z y s t o ś c i ry tu a ln e j). P ie r w s z a w z m ia n k a o J e z u s ie j a k o A r c y k a p ła n ie z n a j d u je s ię o w i e l e w c z e ś n i e j , z a ś je j m ie j s c e w l i ś c i e o d p o w ia d a z a p o w ie d z i t e m a t ó w k o le j n y c h s e g m e n t ó w lis t u 16. L is t s k ła d a s ię b o w i e m z p ię c iu g ł ó w n y c h c z ę ś c i p o p r z e d z o n y c h k r ó tk im w s t ę p e m : P ie r w s z a c z ę ś ć 1 ,5 - 2 ,1 8 : I m ię r ó ż n e o d a n io łó w D r u g a c z ę ś ć 3 , 1 - 5 , 1 0 : J e z u s a r c y k a p ła n w ie r n y i m iło s ie r n y T r z e c ia c z ę ś ć 5 , 1 1 - 1 0 , 3 9 : J e z u s a r c y k a p ła n j a k M e lc h iz e d e k C z w a r ta c z ę ś ć 1 1 , 1 - 1 2 ,1 3 : W ia r a i w y t r w a ło ś ć P ią ta c z ę ś ć 1 2 ,1 4 - 1 3 ,1 9 : O w o c e s p r a w ie d li w o ś c i - e s c h a t o lo g i a
16 N a koniec każdego segmentu znajduje się zapowiedź tematu kolejnej części listu.
P o d k o n ie c d r u g ie g o r o z d z ia łu w y s tę p u je w p r o w a d z e n ie d o d ru g ie j c z ę ś c i lis tu : p o ś w ię c o n a j e s t o n a C h r y s tu s o w i, k tó r y „ m u s ia ł w e d łu g w s z y s tk ie g o b y ć u p o d o b n io n y m d o b r a c i, a b y s ta ł się m iło s ie r n y m i w ie r n y m a r c y k a p ła n e m w o b e c B o g a ” ( H b r 2 ,1 7 ). W te j z a p o w ie d z i te m a tu , p r z e d s z c z e g ó ło w y m w y k ła d e m o is to c ie k a p ła ń s tw a , n ie p o ja w i a ją się p r z y m io tn ik i o k r e ś la ją c e in d y w id u a ln e c n o ty : „ c ie r p liw y ” (2 P 3 ,9 ), „ r o z tr o p n y ” ( M t 2 4 ,4 5 : „ s łu g a w ie r n y i r o z tr o p n y ” ), a le w y m ie n io n e s ą a tr y b u ty o z n a c z a j ą c e r e la c je m ię d z y o s o b a m i. O d p o w ia d a ją o n e ś c iś le ro li k a p ła ń s k ie j C h r y s tu s a j a k o p o ś r e d n ik a m ię d z y B o g ie m a lu d ź m i. O k re ś le n ie „ m iło s ie r n y ” o d n o s i się d o w y m ia r u h o r y z o n ta ln e g o m is ji k a p ła ń s k ie j - w s k a z u je n a b lis k o ś ć k a p ł a n a d o lu d z i. „ W ie r n y ” w s k a z u je n a w y m ia r w e r ty k a l n y o d n ie s ie n ia k a p ł a n a - j e g o b lis k o ś ć d o B o g a .
3. S
k u t k i n ie p e ł n e j w i z j ik a p ł a ń s t w a Z a w ę ż e n ie p e r s p e k ty w y d o j e d n e g o z d a n ia w y s tę p u j ą c e g o n a p o c z ą tk u p ią te g o r o z d z ia łu lis tu o r a z p r z y p is a n ie te m u z d a n iu w a r to ś c i d e f in ic ji r o d z i n e g a ty w n e s k u tk i n a d w ó c h p ła s z c z y z n a c h : n a jp ie r w r e d u k u je k a p ła ń s tw o C h r y s tu s a d o f u n k c ji o f ia r n ic z e j, a n a s tę p n ie w y w o d z i z ta k z r e d u k o w a n e j w iz ji r o z u m ie n ie k a p ł a ń s t w a w s z y s t k ic h w ie r n y c h o r a z k a p ł a ń s t w a s łu ż e b n e g o . T a p o d w ó jn a r e d u k c ja z b ie g a się z p o m ija n ie m c e c h n a jb a r d z ie j is t o t n y c h d la k a p ł a ń s t w a S ta r e g o i N o w e g o P rz y m ie rz a . D la p ie r w s z e g o w a r u n k ie m s k u te c z n o ś c i m is ji k a p ła n ó w b y ła ic h w ię ź z B o g ie m . D la n o w e g o k a p ł a ń s t w a r e la c ja J e z u s a d o O jc a j e s t g w a r a n c ją w ia r y g o d n o ś c i J e g o d z ia ła ln o ś c i, a z w ła s z c z a J e g o n a u c z a n ia . R ó w n ie ż w p r z y p a d k u A p o s to łó w i in n y c h u c z n ió w a u to r y te t ic h n a u c z a n ia z a le ż y c a łk o w ic ie o d ic h b lis k o ś c i d o J e z u s a . A u te n ty c z n o ś ć n a u k i j e s t u w a r u n k o w a n a p r z e z z je d n o c z e n ie n a u c z a ją c e g o z je j ź r ó d łe m . P o w o łu ją c n i e k tó r y c h u c z n ió w n a A p o s to łó w , J e z u s w y z n a c z a im z a d a n ia w p o d o b n e j k o le jn o ś c i: n a jp ie r w b y c ie z N im , p o te mg ło s z e n ie , a n a tr z e c im m ie js c u w y r z u c a n ie d e m o n ó w (M k 3 ,1 4 -1 5 ). P r y m a t w ię z i z C h r y s tu s e m i p ie r w s z e ń s tw o n a u c z a n ia w p o s łu d z e a p o s to ls k ie j p o d k r e ś la r ó w n ie ż P a w e ł. B e z p o ś r e d n io p r z e d n a w ią z a n ie m d o s y tu a c ji w K o r y n c ie A p o s to ł p is z e o p o w o ła n iu w s z y s tk ic h c h r z e ś c ija n : „ W ie rn y j e s t B ó g , k tó r y p o w o ła ł n a s d o w s p ó ln o ty (e is k o in ö n ia r i) S y n a s w o je g o J e z u s a C h r y s tu s a , P a n a n a s z e g o ” (1 K o r 1,9). D la c z e g o te n n a c is k n a w ię ź z C h r y s tu s e m ? O b ra z o w i r e la c ji c h r z e ś c ija n d o C h r y s tu s a śc iś le o d p o w ia d a w id z e n ie w ię z i m ię d z y c h r z e ś c ija n a m i, c z y li c h r y s to lo g ia m a n a t y c h m ia s to w e p r z e ło ż e n ie n a e k le z jo lo g ię : „ A p r z e to u p o m in a m w a s , b r a c ia , w im ię P a n a n a s z e g o J e z u s a C h r y s tu s a , a b y ś c ie b y li z g o d n i, i b y n ie b y ło w ś r ó d w a s r o z ła m ó w ; b y ś c ie b y li j e d n e g o d u c h a i je d n e j m y ś l i” (1 K o r 1 ,1 0 ). A p e l P a w ła z a te m z je d n e j s tr o n y w y n ik a z p o d s ta w o w e g o p o w o ła n ia c h r z e ś c ija n , z a ś z d ru g ie j - n a w ią z u je d o s z c z e g ó ln e j s y tu a c ji K o ś c i o ła w K o r y n c ie . A p o s to ł w y m ie n ia to , c o s to i w ja w n e j s p r z e c z n o ś c i z p r z y n a le ż n o ś c i ą d o C h r y s tu s a : c h r z e ś c ija n ie n ie u n ik a ją te g o , p r z e d c z y m ta k m o c n o o s tr z e g a w a p e lu , a m ia n o w ic ie n ie w y s tr z e g a ją się p o d z ia łó w ( d o s ł. r o z d a rć ). N ie c h o d z i tu ta j o r o z b ie ż n o ś c i u w a r u n k o w a n e ty lk o s p o łe c z n ie c z y r ó ż n ic a m i c h a r a k te ró w , a le o n a jg r o ź n ie js z e r o z d a r c ia - u z a s a d n io n e f a łs z y w y m i r a c ja m i te o lo g ic z n y m i. P o d z ia ły m ię d z y c h r z e ś c ija n a m i w K o r y n c ie s ą m o ty w o w a n e f a łs z y w ie p o jm o w a n ą k o i n ö n i a . W s p o r a c h ró ż n e g r u p y p o w o łu ją się n a w ię ź z z a ło ż y c ie la m i i lid e r a m i K o ś c io łó w : „ D o n ie s io n o m i b o w ie m o w a s , b r a c ia m o i, p r z e z lu d z i C h lo e , ż e z d a r z a j ą się m ię d z y w a m i sp o ry . M y ś lę o ty m , c o k a ż d y z w a s m ó w i: « J a j e s te m P a w ła , a j a A p o l lo s a ; j a je s t e m K e f a s a , a j a C h r y s tu s a » . C z y ż C h r y s tu s j e s t p o d z ie lo n y ? C z y ż P a w e ł z o s ta ł z a w a s u k r z y ż o w a n y ? C z y ż w im ię P a w ła z o s ta liś c ie o c h r z c z e n i? ” (1 K o r 1 ,1 1 -1 3 ). W ie ź z J e z u s e m d e te r m in u je ta k ż e k o le jn o ś ć z a d a ń A p o sto ła . W o b e c ty c h p o d z ia łó w p r z y p o m in a o s w o im a p o s to ls k im i n a jw a ż n ie js z y m z a d a n iu : „ N ie p o s ła ł m n ie C h r y s tu s , a b y m c h r z c ił, le c z a b y m g ło s ił E w a n g e lię ” (1 K o r 1 ,1 7 ). P r y m a t g ło s z e n i a s ło w a B o ż e g o p r z e d in
n y m i z a d a n ia m i A p o s to łó w s ta n o w i r ó w n ie ż u z a s a d n ie n ie d la p o w o ła n i a S ie d m iu d la p o s łu g i s to łó w w e w s p ó ln o c ie je r o z o lim s k ie j (D z 6 ,1 -7 ). O w o c e m o d d a n i a się A p o s to łó w p o s łu d z e s ło w a j e s t p r z y jm o w a n ie w ia r y p r z e z w ie lu k a p ła n ó w w J e ro z o lim ie ( D z 6 ,7 ). K a p ła ń s tw o w ie lk ic h p o s ta c i d z ie jó w c h r z e ś c ija ń s tw a r e a liz o w a ło się g łó w n ie p r z e z g ło s z e n ie s ło w a B o ż e g o , p r a w d y o C h r y s tu s ie i J e g o d z ie le o r a z p r a w d y o c z ło w ie k u w r e la c ji d o B o g a . Z c z e g o s ą z n a n i ś w ię c i b is k u p i A m b r o ż y i A u g u s ty n ? N a c z y m p o le g a ły w a r to ś ć J a n a C h r y z o s to m a i w ie lk o ś ć B a z y le g o ? N ie in a c z e j p o w in n o b y ć d z is ia j z p o s łu g ą k a p ł a ń s t w a s a k r a m e n ta ln e g o i u r z e c z y w is tn ia n ie m k a p ł a ń s t w a p o w s z e c h n e g o w s z y s tk ic h w ie r n y c h . N ie z a w s z e p a m ię t a ją o ty m n a w e t w e z w a n i d o k a p ł a ń s t w a s a k r a m e n ta ln e g o . O b ie tn ic ę w y p e łn i a n ia n a p ie r w s z y m m ie js c u p o s łu g i s ło w a s k ła d a j ą p r z e c ie ż s a m i ś w ię c e n i. Z a r ó w n o w o b r z ę d z ie ś w ię c e ń p r e z b ite r a tu , j a k i p r z e d k o n s e k r a c ją b is k u p i ą p o w y r a ż e n iu w o li p e ł n ie n ia u r z ę d u k a p ła ń s k ie g o p ie r w s z e p y ta n ie s z c z e g ó ło w e d o ty c z y p o s łu g i sło w a : d la ś w ię c o n y c h n a p r e z b ite r ó w - „ C z y c h c e s z p iln ie i m ą d r z e p e łn ić p o s łu g ę s ło w a , g ło s z ą c E w a n g e lię i w y k ła d a ją c p r a w d y k a to lic k ie j w ia r y ” ; d la ś w ię c o n y c h n a b is k u p ó w - „ C z y c h c e s z w ie r n ie i n i e u s ta n n ie g ło s ić E w a n g e lię C h r y s tu s a ? ” 17.
4. P
o d s u m o w a n ieB e z p o z n a n ia p r a w d y o s w o im p o ło ż e n iu lu d z io m m o ż e się w y d a w a ć , ż e m o g ą b y ć z a d o w o le n i z sie b ie , a o d p o w ie d z ia ln o ś ć z a w s z e lk ie z ło n a le ż y p r z y p is y w a ć s a m y m u w a r u n k o w a n io m z e w n ę tr z n y m ( s tr u k tu r o m s p o
17 Niestety, świadomość prymatu tego przyrzeczenia maleje rów nież w praktyce Kościoła. W różnych wersjach językowych (także polskiej) odnowienia przyrzeczeń kapłańskich w Wielki Czwartek gło szenie słowa nie występuje już przed innymi przyrzeczeniami szcze gółowymi.
łe c z n y m , p o lity c z n y m , d z ie d z ic tw u h is to r y c z n e m u , k u ltu r o w e m u , itp .). D la u s u n ię c i a ta k ie g o z ł a n ie p o tr z e b a a n i C h r y s tu s a , a n i c h r z e ś c ija ń s tw a . T a k ie z ło n ie j e s t te ż d o k o ń c a u s u w a ln e . J e z u s w b r e w n ie k tó r y m in te r p r e ta c jo m p r a w a M o jż e s z o w e g o u c z y , ż e u s u w a ln e z ło p o c h o d z i t y l k o z s e r c a c z ło w ie k a ; ta k w ła ś n ie u c z y , g d y z o s ta je z a a t a k o w a n y z p o w o d u le k c e w a ż e n ia te g o , c o u c h o d z iło w Je g o c z a s a c h z a z ło , a m ia n o w ic ie n ie c z y s to ś ć z e w n ę tr z n a ( M t 1 5 ,1 -2 0 ; M k 7 ,1 -2 3 ). T a k o n tr o w e r s ja w s p r a w ie is to ty z ła j e s t w y r a ż o n a n ie p r z y p a d k ie m z a p o m o c ą te rm in o lo g ii o d p o w ia d a ją c e j z a d a n io m k a p ła ń s k im : u c z e n ie p r z y k a z a ń o r a z z a c h o w a n ie d y s ta n s u o d g r z e c h u i n ie c z y s to ś c i.
P o m im o u p ły w u d w u d z ie s tu w ie k ó w lic z n i c h r z e ś c i ja n ie n ie d o s tr z e g a ją a n i z n a c z e n ia s łó w J e z u s a o c z y sto śc i, a n i w a g i L is tu d o H e b ra jc z y k ó w , k tó r y u k a z u je p e łn y se n s Je g o ż y c ia : h is to ry c z n e g o w s tą p ie n ia d o B o g a p o p r z e z u s u n ię c ie p r z e s z k ó d n a d ro d z e d o N ie g o (g rz e c h ó w c z y li r z e c z y w is ty c h n ie c z y s to ś c i); z ło ż e n ia B o g u p r z e z N ie g o ja k o A rc y k a p ła n a o fia ry d o s k o n a łe j z e sw o je g o c z ło w ie c z e ń s tw a o ra z p o ś r e d n ic z e n ia d o b r o d z ie js tw B o g a s p ły w a ją c y c h n a lu d z i. G d y g ło s i się z a f a łs z o w a n ą lu b n ie p e łn ą p ra w d ę o c z ło w ie k u , w ó w c z a s n ie m o ż n a g ło s ić p r a w d y o C h r y s tu sie i Je g o d z ie le . N ie m a w ó w c z a s te ż g ło s z e n ia E w a n g e lii - D o b re j N o w in y , p o n ie w a ż ty lk o p o z n a ją c p r a w d ę o so b ie , lu d z ie m o g ą z w r ó c ić się d o T eg o , k tó r y m o ż e z m ie n ić ic h p o ło ż e n ie i m o g ą z a p r a g n ą ć w łą c z y ć się w d z ie ło J e z u s a d o s k o n a łe g o A rc y k a p ła n a N o w e g o P rz y m ie rz a .
J e ś li n ie m a w ła ś c iw e j w ie d z y o to ż s a m o ś c i k a p ła n ó w , c z y m o ż n a m ó w ić o s z c z e re j ic h p o tr z e b ie w e w s p ó ln o ta c h c h r z e ś c ija ń s k ic h ? I d e a liz o w a n a p r z e s z ło ś ć n ie m o ż e b y ć le k a r s tw e m n a w s p ó łc z e s n e p r o b le m y , j e ś l i ta k w id z ia n a p r z e s z ło ś ć n ie u c h r o n ił a p r z e d te r a ź n ie js z y m k r y z y s e m c h r z e ś c ija ń s tw a n a k o n ty n e n c ie e u r o p e js k im . U z n a n ie p r z e z w s z y s tk ic h c h r z e ś c ija n p o tr z e b y k a p ła n ó w , k tó r z y p r z e d e w s z y s tk im g ło s z ą s ło w o B o ż e o r a z p e ł n ą p r a w d ę o c z ło w ie k u , j e s t k o n ie c z n y m w a r u n k ie m p r z e z w y c ię ż a n ia k r y z y s u ta m , g d z ie o n tr w a o d d łu ż s z e g o c z a s u , o ra z ta m , g d z ie o n d o p ie r o się z a c z y n a .
Sommario
L a c r is i d e l c r is tia n e s im o m a n if e s ta , f r a l ’a ltr o , u n a f o rte a v v e r s io n e n e i c o n f r o n ti d e l s a c e rd o z io c h ia m a to a p r o c la m a r e la v e r it à in te g r a le s u D io e s u l l ’u o m o . Q u e s ti c o m p iti s o n o a f f id a ti a n c h e a l s a c e rd o z io v e te r o te s ta m e n ta rio . L ’a ttiv ità p u b b lic a d i G e s ù s v e la i p iù im p o r ta n ti tr a tti
s a c e rd o ta li: tr a s m is s io n e d e lla v o lo n tà d i D io , r iv e la z io n e d e l r a p p o r to d if e tto s o d e g li u o m in i c o n D io e r ic o s tr u z io n e d i q u e s to r a p p o r to n e l la m o r te s u lla c r o c e , p r e s e n ta to c o m e s a c r if ic io p e r tu tto il m o n d o . L a L e tte r a a g li E b re i m e tte in r is a lto d u e d im e n s io n i d e l s a c e rd o z io d i G e sù : v e r tic a le ( d e g n o d i f e d e ) e o r iz z o n ta le ( m is e ric o r d io s o ) . N o n o s ta n te u n a c o n tin u ità t r a il s a c e rd o z io d e l l ’a n t ic a a l le a n z a e q u e llo d e l n u o v o p a tto n o n si d e v e d im e n tic a r e u n a d if f e r e n z a e s s e n z ia le : e s s a c o n s is te n e l la p e r f e z io n e d e l s a c e rd o z io r e a liz z a ta g i à d a G e s ù e d a f f id a ta a i c r is t ia n i c o m e c o m p ito d a ra g g iu n g e re . ks. A r t u r M a lin a ul. C z e m p ie la 1 4 0 - 0 4 4 K a to w ic e
Ks. dr Hab. Artur Malina, d r hab. nauk teologicznych, d r n auk biblijnych, ad iu n k t W ydziału Teologicznego UŚ w K atow icach, red ak to r serii w ydaw niczej
