Sympozjum PKZ we Wrocławiu

Mirosław Przyłęcki

Sympozjum PKZ we Wrocławiu

Ochrona Zabytków 27/4 (107), 338-340

je g o w a rto ść dla h istorii p o w szech n ej oraz zn aczenie dla h istorii pań stw a b u łg a r­ sk ie g o w y stą p io n o z w n io sk iem o w p isa n ie J e ź d ź c a M a d a r s k i e g o do m ięd zy n a ro d o ­ w e g o re je str u zab ytk ów i ob jęcie ochroną, zap ew n ian ą przez od p ow ied n ią k o n w e n ­ cję m ięd zy n a ro d o w ą .

' J a n u s z L e h m a n n

S Y M P O Z J U M P K Z WE W R O C Ł A W IU

W d n iach 27 i 28 m aja 1974 r. zorganizow ane zostało przez Zarząd P P P racow n ie K o n serw a cji Z a b y tk ó w i D y rek cję oddziału w ro cła w sk ieg o P P PKZ sym pozjum p o św ię c o n e och ron ie i k o n serw a cji zab ytk ow ych p ark ów i ogrodów . U czestn iczy li w nim m .in. p ra co w n icy pracow ni p rojek tow ych , d ok u m en tacji h istoryczn ych , p r z e d sta w ic ie le u rzęd ów k o n serw atorsk ich , n au k ow cy i p rak tycy zw iązan i z zagad ­ n ie n ie m och ron y, rew aloryzacji i k o n serw a cji zab y tk o w y ch założeń zielon ych . Z o k a zji sy m p o zju m oddział w ro cła w sk i PKZ p rzygotow ał w y sta w ę w yb ran ych prac in w e n ta ry za cy jn y ch i p rojek tow ych zw iązan ych z tem atem sp otk an ia oraz e k sp o z y c ję k w ia tó w p rzekazanych przez w r o cła w sk i ogród b otaniczny. P onadto d y rek cja od d ziału w ro cła w sk ieg o PKZ zorganizow ała dla u czestn ik ó w objazd trasą w y b r a n y c h p rzy k ła d o w o za b ytk ow ych założeń ogrod ow ych i p ark ow ych w w o je ­ w ó d z tw ie w ro cła w sk im . #

O brady o tw o rzy ł i p oprow adził w iced y rek to r oddziału d.s. n a u k o w o -k o n serw a to r­ sk ich — m gr inż. arch. M irosław P rzyłęck i. S tw ierd ził on na w stęp ie, że z w ielu u za sa d n io n y ch p ow od ów w p rak tyce k on serw atorsk iej zajm ow an o się dotychczas p rzed e w sz y stk im ochroną zab ytk ow ych m iast, zab ytk ów a rch itek tu ry i b u ­ d o w n ic tw a , z a b y tk ó w tzw . ru chom ych, arch eologiczn ych i etn ograficzn ych . O bser­ w o w a n a jed n a k p ostęp u jąca d ew a sta cja liczn ych nie ob jętych dotychczas k o m ­ p le k s o w ą e w id e n c ją — parków i ogrodów , w śród k tórych znajdują się cenne p rzy ­ k ła d y sztu k i ogrodniczej, zm usza do p iln ego i sk u teczn eg o zajęcia się rów n ież ochroną i te g o rodzaju zab ytk ów . W od d ziale w ro cła w sk im PK Z od sied m iu lat w y k o n y w a n e b y ły różnorodne d ok u m en tacje dotyczące h istorii badań, in w e n ta r y ­ zacji i p ro jek tó w rew a lo ry za cji zesp o łó w zab ytk ow ych p ark ów i ogrodów . Zebrano sp oro d o św ia d czeń w tej m ierze, napotkano rozm aite p roblem y, k tórych ro z w ią ­ zan ia n a leży szu k ać w w ięk szy ch zespołach sp ecja listó w , zw iązan ych z p ro b le­ m a ty k ą k o n serw a to rsk ą . N arastająca fa la za in tereso w a n ia parkam i i ogrodam i zn a ­ la zła s w o je od b icie także w liczn ych artyk u łach p ra so w y ch i p u b lik acjach sp e ­ cja ln y ch . O park ach coraz częściej sły sz y się w program ach rad iow ych i t e le w i­ zy jn y ch . K ry ty czn ą w tej d zied zin ie sy tu a cję sy g n a lizu ją w o jew ó d zcy k o n serw a to ­ rzy za b y tk ó w . W szystk o to zach ęciło Zarząd P P PK Z i d yrek cję oddziału w r o ­ c ła w sk ie g o do za in icjo w a n ia szerszej akcji p ośw ięcon ej in ten sy fik a cji działań k o n ­ serw a to rsk ich .

W iced yrek tor Zarządu P P PKZ m gr inż. arch. J. S tęp k o w sk i o m ów ił zadania i rolę p rzed sięb io rstw a w d zied zin ie ochrony zab ytk ów , p od k reślając w ielo stro n n ą sp e c ja ­ liz a c ję p o szczeg ó ln y ch od d ziałów i pracow ni. N a stęp n ie dokonał ściślejszeg o w p r o ­ w a d zen ia w p ro b lem a ty k ę sym pozjum .

Z asad n iczą część narady sta n o w iły n astęp u jące referaty:

1. O g ró d i p a r k z a b y t k o w y na Ś l ą s k u , je g o w a rto ś c i i z n a c z e n i e — m gr K rzysztof E y sy m o n tt (PK Z oddział w rocław sk i);

2. M a t e r i a ł y d o k u m e n t a c y j n e p a r k ó w i o g r o d ó w w Polsce z a w a r t e w t e k a c h prof.

G e r a r d a C i o ł k a — m gr L eszek K w ia tk o w sk i (O środek D ok u m en tacji Z ab ytk ów w

W arszaw ie);

3. P r o b l e m y p r o j e k t o w e i a d a p t a c y j n e z a b y t k o w y c h o g r o d ó w i p a r k ó w — m gr inż. J a n u sz S zy m a ń sk i (PKZ — oddział w rocław sk i);

4. Z a s a d y p i e l ę g n a c ji z a b y t k o w y c h p a r k ó w i o g r o d ó w — dr E lżbieta B a n iu k iew icz (Z arząd O chrony Z ab ytk ów M in isterstw a K u ltu ry i S ztu k i — W arszaw a);

5. S t u d i u m , w y t y c z n e , p r o j e k t w r e k o m p o z y c j i z a b y t k o w e g o p a r k u — doc. dr hab. J a n u sz B o g d a n o w sk i (P olitech n ik a K rakow ska);

6

338

w u k ła d z ie p r z e s t r z e n n y m ; założenia i k ie r u n k i działa ń k o n s e r w a t o r s k i c h — m g r

inż. arch. A nna G iierquin (PKZ — oddział w rocław sk i;

7. P r o b l e m y och ron y z a b y t k o w y c h p a r k ó w p o d w o r s k i c h na D o l n y m Ś lą s k u , ze

s z c z e g ó ln y m u w z g l ę d n i e n i e m p o w ia t u w r o c ł a w s k i e g o — dr D anuta N esp ia k (I n s ty ­

tu t T u ry sty k i w e W rocław iu).

W toczącej się w ok ół r e fera tó w d ysk u sji zabrali głos: m gr J. S ib ils k i — W oje­ w ód zk i K onserw ator P rzyrody w e W rocław iu, doc. dr A. N esp ia k — pracowm ik n au k ow y A k ad em ii R olniczej w e W rocław iu, mgr K. N ied źw ieck a — p racow n ik In sty tu tu K ształtow an ia Ś rod ow isk a w e W rocław iu, m gr K. E y sy m o n tt, m gr inż. arch. A. G uerquin, m gr inż. arch. J. M aciejow sk a — projek tan t z od d ziału w r o ­ c ła w sk ie g o PK Z, doc. dr J. B ogd an ow ski, m gr inż. arch. M. P r z y łę c k i oraz m gr J. G rom nicki (Zarząd P P PK Z — W arszaw a).

M ów cy r o zw ija li tem a ty poru szon e w referatach , u sto su n k o w y w a li się do p r o b le ­ m ó w k on serw atorsk ich ochrony zab ytk ow ych p ark ów i ogrodów z g ła sz a li w n io sk i. O m ów ion o dość szeroko sy tu a cję istn ieją cą w d zied zin ie ochrony te g o rod zaju z a ­ b y tk ó w oraz in form ow an o o p row adzonych w ty m zak resie pracach. M gr S ib ilsk i i m gr N ied źw ieck a p oin form ow ali tak że zebranych o p lanach d zia ła ln o ści na p rzyszłość rep rezen to w a n y ch przez sieb ie in sty tu cji. W sk azyw an o p arok rotn ie na śc isły zw ią zek ochrony p a rk ó w i ogrodów z k om p lek sow ym za g a d n ien iem ochrony środ ow isk a naturalnego. W sk azyw an o na potrzebę pow ołan ia p rzy P P P K Z w ie lo ­ bran żow ej p la có w k i rea liza cy jn ej zajm ującej się kon serw acją za b y tk o w y c h założeń zielen i. M ów iono o lic z n y c h brakach k ad row ych , organ izacyjn ych i fin a n so w y ch . U zn an o potrzeb ę p ow ołan ia m ięd zyresortow ego k om itetu k o o rd yn acyjn ego, p o ś w ię ­ con ego problem om szeroko p ojętej ochrony i rew aloryzacji za b y tk o w y c h założeń p ark ow o-ogrod ow ych , złożon ego ze sp e c ja listó w — teo rety k ó w i p ra k ty k ó w — oraz działaczy p olityczn ych i a d m in istracyjn ych .

D ysk u sję zak oń czył d yrek tor m gr inż. J. S tęp k o w sk i, w sk azu jąc na w s z e c h s tr o n ­ ność poruszonej w tra k cie spotkania p rob lem atyk i oraz na k on ieczn ość w y c ią g n ię ­ cia p rak tyczn ych w sk a zó w ek z sym pozjum w ro cła w sk ieg o . Z a d ek la ro w a ł p o n a d to p ełn y udział Zarządu P P PK Z w realizacji w n io sk ó w w y su n ię ty c h w cza sie narady oraz d alek o idącą pom oc p rzed sięb iorstw a w staraniach słu żb y k o n serw a to rsk iej o zach ow an ie, zbadanie, k o n serw a cję i rew a lo ry za cję zab ytk ow ych założeń zielen i. A oto w n io sk i w y su n ięte w trak cie sym pozjum :

1. N a leży p ow ołać m ięd zy reso rto w y k om itet koord yn acyjn y p o św ięco n y d z ia ła ln o ści w zak resie ochrony i k o n serw a cji zab ytk ow ych założeń zielen i, złożon y z p r z e d sta ­ w ic ie li resortu k u ltu ry i sztu k i, roln ictw a i leśn ictw a , ochrony śro d o w isk a oraz g o s ­ podarki k om u n aln ej, a ta k ż e ze sp ecja listó w — n a u k o w có w i p ra k ty k ó w . K o m itet b y łb y organem doradczym op in iu jącym i in icju jącym .

2. N arady k on serw a to rsk ie p o św ięco n e sp ecja listy czn y m problem om ochrony i r e w a ­ loryzacji za b y tk o w y ch p ark ów i ogrodów n ależy organ izow ać sy s te m a ty c z n ie — np. co 2 lata — ak tu a lizu ją c sta n w ied zy i program y rea liza cy jn e w g ro n ie za p ro szo ­ nych fa ch o w có w k o n serw a to ró w zab ytk ów i k on serw atorów przyrody.

3. N a leży jed n orazow o zorgan izow ać na szczeb lu centralnym szerok o zakrojoną k o n feren cję p ośw ięcon ą spraw om ochrony krajobrazu, z w łą czen ie m do tem a tu p rob lem ów k on serw atorsk ich rew aloryzacji założeń ogrodow ych, p a rk o w y ch i c m e n ­ tarn ych , ze szczególn ym u w zg lęd n ien iem zesp ołów zielen i na teren a ch z u r b a n iz o ­ w a n y ch .

4. N a leży b ezw zg lęd n ie p rzy śp ieszy ć i jak n ajszyb ciej zakończyć ogó ln o p o lsk ą e w i­ d en cję za b y tk o w y ch p a rk ó w i ogrodów , a jej w y n ik i jak n ajszerzej sp o p u la r y z o ­ w ać.

5. W skazane jest sp orząd zen ie bilansu potrzeb organizacyjnych, k a d ro w y ch , fin a n ­ so w y ch i m a teria ło w y ch , w aru n k u jącego k o m p lek so w e o p racow an ie program u ochrony za b y tk o w y ch założeń zielen i w kraju.

6

7. W zesp ołach w o jew ó d zk ich k on serw atorów zab ytk ów n ależy p o w o ła ć osob n e sta n o w isk o pracy d.s. och ron y założeń zielen i oraz zacieśn ić w sp ó łp ra cę z w o je ­ w ó d zk im i k on serw atoram i przyrody.

8

9. N ależy szero k o rozw in ąć a k cję p opularyzatorską p o św ię c o n ą za b y tk o w y m p a r­ kom i ogrodom prow adzoną przez w szy stk ie środki m a s o w e g o przekazu (prasa, w y ­ d a w n ictw a , radio, telew izja).

10. N a leży z w ię k sz y ć liczbę p u b lik acji i popularnych in fo rm a to ró w na tem a t z a ­ b y tk o w y ch założeń zielen i.

11. W szy stk ie założenia zielen i uznane za zabytek n ależy o zn ak ow ać o d p ow ied n im i tab licam i in fo rm a cy jn y m i, tak jak zab ytk i a rch itek tu ry i b u d ow n ictw a.

12. K o n ieczn e jest zw rócen ie uw agi w ład zom tu ry sty c z n y m na szersze niż d o ty c h ­ czas w y k o r z y sta n ie parków i ogrodów w program ach tu r y s ty c z n e g o zagosp od aro­ w ania r e g io n ó w kraju.

13. W sk azan e je s t w łą czen ie zab ytk ow ych założeń zielen i do d ziałaln ości S p o łecz­ nych O p iek u n ó w Z ab ytk ów i S p ołeczn ych O p iek u n ów p rzyrod y przy PTTK . 14. N a leży p rzean alizow ać m ożliw ość rozszerzenia p rogram u szk olen ia fach ow ych kadr k ie r o w a n y c h do prac k on serw atorsk ich przy z a b y tk o w y ch założeniach zielen i. 15. I s tn ie je k o n ieczn o ść stw orzen ia m ożliw ości p rzep row ad zen ia badań sp e c ja li­ sty czn y ch i d ośw iad czeń w zak resie k on serw acji i re w a lo r y z a c ji zab ytk ow ych za ­ łożeń zielen i.

16. W rocław sk i zesp ół zielen i za b ytk ow ej przy oddziale P P PKZ p o w in ien rozw in ąć się w w ielo b ra n żo w ą p racow n ię sp ecjalistyczn ą p rogram ow an ia i p rojek tow an ia rew a lo ry za cji za b y tk o w y ch założeń zieleni.

17. N a leży d ążyć do utw orzen ia jednego lub kilk u z e sp o łó w realizatorsk ich w z a ­ k resie k o n se r w a c ji, rem on tów i adaptacji zab ytk ow ych p ark ów i ogrodów — n ajlep iej przy P P PKZ.

18. N a leży za ło ży ć od p ow ied n ią liczb ę sp ecja listy czn y ch sz k ó łe k produkujących o d ­ p o w ied n ie g a tu n k i drzew i k rzew ó w do restauracji i k o n serw a cji zab ytk ow ych z a ­ łożeń p a rk o w o -o g ro d o w y ch lub u w zględ n ić rozszerzen ie i sp ecja liza cję produkcji w szk ółk ach już istn ieją cy ch .

19. N a leży sp o w o d o w a ć p op raw ę zaopatrzenia rynku w o d p o w ied n i sp rzęt i n arzę­ dzia n ie z b ę d n e do p raw id łow o p row adzonych prac k o n serw a cy jn y ch w parkach i ogrodach.

26. N a leży op ra co w a ć sk u teczn e sposoby doraźnego za b ezp iec zen ia zniszczonych e le ­ m en tó w a r ch itek to n icz n o -rzeźb ia rsk ieg o w y stro ju za b y tk o w y c h parków , ogrodów i cm en tarzy, n a w e t przez czasow e ich m a g a zy n o w a n ie w sk ład n icach m u zealn ych , lap id ariach i m uzeach .

21. N a leży u czu lić teren ow e organy słu żb y k o n serw a to rsk iej i ochrony przyrody na szersze n iż d otych czas w y łą cza n ie obszarów parków i ogrodów z p lan ów gosp o­ darki. le śn e j i roln ej oraz rozszerzyć p oszu k iw an ia w ła ś c iw y c h u ż y tk o w n ik ó w g w a ­ ran tu jących sp o łeczn ie celo w e w y k o rzy sta n ie założeń z ie le n i.

22. W ład ze k o n serw a to rsk ie w in n y p o św ięcić tak że u w a g ę zespołom zielen i to w a ­ rzyszącej za b y tk o w y m u kładom u rb an istyczn ym i p o szczeg ó ln y m zabytkom arch i­ tek tu ry i b u d o w n ictw a , p rzeciw sta w ia ją c się u szczu p la n iu p ow ierzch n i tych zesp o ­ łó w i p o lity c e tra k to w a n ia ob szarów zielen i na teren ach zu rb a n izo w a n y ch jak o re­ zerw y te r e n ó w do w yk o rzy sta n ia .

M ir o s ł a w P r z y ł ę c k i

W A R M IŃ S K IE S E M IN A R IU M K O N SE R W A T O R SK IE

W d n iach 28 i 29 m aja 1974 r. G dański O ddział P P P r a c o w n ie K on serw acji Z ab yt­ ków p rzy u d zia le W ojew ód zk iego K on serw atora Z a b y tk ó w w O lszty n ie i In stytu tu Z a b y tk o zn a w stw a i K on serw a to rstw a U n iw ersy tetu im . M ik o ła ja K opernika w T o­ runiu zo rg a n izo w a ł sp otk an ie pod nazw ą „W arm ińskie sem in a riu m k o n serw a to r­ sk ie ”, p o św ię c o n e zagad n ien iom k o n serw a cji p olich rom ii w n ętrza zam ku w L id z­ barku W arm iń sk im .

D nia 28 m aja sem in ariu m od b yw ało się w M uzeum M a zu rsk im w O lsztyn ie. Mgr L u ­ cjan C zu b iel, W ojew ódzki K on serw ator Z ab ytk ów w O lszty n ie, w y g ło sił referat P r o ­

b l e m a t y k a k o n s e r w a t o r s k a w o j e w ó d z t w a o ls z ty ń s k ie g o . R eferen t o m ów ił h istorię

urzędu k o n serw a to rsk ieg o w O lsztyn ie, sch arak teryzow ał w y c zerp u ją co g łó w n e trud-., ności p o w sta łe j od 1950 r. organizacji k on serw atorsk iej i u zysk an e przez n ią o sią g ­ nięcia, p rzed e w szy stk im w zak resie k om p lek sow ej k o n se r w a c ji i za g osp od arow y­

340