BOCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. X X X , NR 1, W A R S Z A W A 1979
TEOFIL M AZUR, TADEUSZ FIOŁNA
W P Ł Y W N A W O Ż E N IA G N O JO W IC Ą N A Z A W A R T O Ś Ć M IN E R A L N Y C H FO RM A Z O T U
I Z W IĄ Z K Ó W PR Ó C H N IC ZN Y CII W G LEBACH
Instytut Chemizacji Rolnictwa Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie
WSTĘP
W praktyce rolniczej coraz w iększego znaczenia nabiera problem w y korzystania g n o jo w icy do celów naw ozow ych. N awóz ten dodatnio w p ły wa na wzrost plon ów roślin, co zostało stw ierdzone w licznych pracach [2, 5, 6, 7, 10, 11, 14, 16]. W innych dośw iadczeniach badano w p ły w tego nawozu na zawartość azotu i zw iązków próch n iczn ych w glebach [1, 3, 6-9, 13, 15]. Badania te nie są jednak jednoznaczne i ich rozw inięcie jest jak najbardziej celow e. W związku z tym w latach 1972-1975 przeprow a dzono badania nad wartością naw ozow ą g n o jo w icy i je j w pływ u na d y namikę m ineralnych zw iązków azotu i zawartość próch n icy w glebach. W yniki badań nad wartością naw ozow ą g n o jo w icy b y ły treścią w cześn iej szych pu blikacji [12]. W niniejszej pracy pod ajem y zm iany zawartości azotu am onow ego i azotanow ego w glebach naw ożonych gn ojow icą b y dlęcą i gn ojow icą trzody ch lew n ej. Ponadto określano zawartość zw iąz ków próchnicznych w glebach po zakończeniu 4-letnich dośw iadczeń z gn ojow icą bydlęcą i 3-letnich dośw iadczeń z gn ojow icą trzody ch le w nej.
M ETO D YKA BAD AŃ
D ośw iadczenie polow e z naw ożeniem g n ojow icą bydlęcą założono w 1972 r. w R Z D B ałcyny na glebie kom pleksu żytniego bardzo dobrego, z gn ojow icą zaś trzody c h le w n e j— w 1973 r. w .R Z D P ozorty na glebie kom pleksu żytniego słabego (tab. 1). G n ojow icę stosowano corocznie w dw óch dawkach: I odpow iadała daw ce 300 q/ha obornika pod w zglę dem zawartości azotu, a II — tej samej daw ce obornika, lecz ob liczo n e j:
1 3 8 T. M azur, T. Fiołna T a b e l a 1 C h a r a k t e r y s t y k a g le b - S o i l c h a r a c t e r i s t i c s — I Kazwa g lo b y - lîame o f s o i l K la sa użytkowa S o i l Kompleks g l e - b ov .'o-roln icsy A g r ic u lt u r a l s o i l complex Zawartość wg Egnera k g /1 0 0 g g le b y Content a f t e r Egner kg/1CO g s o i l ! i c la e e P2 ° 5 K20 \
i iG o u dob ielicow e wytworzone z
; g l i n y zwałowej ś r e d n ie j I l l b IV 7 , 0 6 , 0 5 , 7
j P ceud opod solic s o i l d evelop ed ! from mediasi b o u ld er loan
kv7aćaa lekka wytworzo na я piask u e ł a b o g l i s i a s t e s o i
giin ia3t-G £0 IVb VI 16,1 8 , 3 5 , 6
L igh t brown s o i l develop ed fr o n r o a k ly -lo a m y and 1оашу
na podstaw ie zawartości w ęgla (tab. 2). Schem aty dośw iadczeń (tab. 3 i 4) uw zględniały 5 pow tórzeń. D awkę naw ozów m ineralnych (N PK ) usta lono na podstaw ie składu chem icznego obornika; stanowiła ona rów n o ważną ilość tych składników zaw artych w oborniku. G n ojow icę i oborn ik dano przed siew em lub sadzeniem roślin i przykryto je średnią orką,
z w yjątk iem koniczyny, gdzie naw ozy te dano pogłów nie. N aw ozy m ine
ralne w ysiano na zaoraną glebę i przykryto broną. Zm ianow anie roślin było następujące: ziemniaki, jęczm ień ze wsiew ką koniczyny, koniczyna z trawami, rzepak ozim y. W dośw iadczeniu z gn ojow icą trzody chlew nej badania nie o b ejm ow a ły pola z rzepakiem ozim ym .
W czasie w egetacji roślin pobierano co 2 tygodnie próbki gleb y do oznaczeń zawartości azotu am onow ego i azotanowego. P róbki pobrane po zakończeniu w egetacji roślin w 4 i 3 roku badań posłu żyły do ozna czeń zawartości zw iązków próchnicznych. A zot ogółem w glebie ozna czono m etodą K jeldahla, azot am onow y m etodą Conwaya, a azot azota now y k olorym etryczn ie z kwasem dw u fen ylosu lfon ow ym . W ęgiel ogółem i w e frak cjach zw iązków próch n iczn ych oznaczono m etodą Tiurina. R oz dział zw iązków próchnicznych przeprow adzono w edług m etody B oratyń skiego i W ilka.
OMÓWIENIE W Y N IK Ó W
Dynam ikę azotu am onow ego i saletrzanego w okresach w egetacji ro ślin obrazują dane na rys. 1. Obie form y azotu odznaczały się dużą labil- nością. W obu badanych glebach stw ierdzono większą zawartość azotu azotanow ego niż am onow ego. W dośw iadczeniu z gn ojow icą bydlęcą stw ierdzono dość w ysoką zawartość obu form azotu w glebie pobranej w pierw szym term inie (10.IV). Po tym okresie nastąpił spadek zaw
ar-T a b e l a 2 Dawki 1 sk ła d chemiczny gnojow icy i obornika
R ates and ch e;n icai c o u p o e itio n o f s lu r r y manure and farmyard manure
Rodzaj nawozu Rok
zastosow an ia Gr-ojor/ica q /h a S lu r ry q/h a
Obornik q/h a
Sucha ^ masa w /3
Zawartość w % ó w ieżej maey Content in % o f f r e s h m atter Kind o f f e r t i l i z e r Yyar o f a p p lic a tio n dawka I r a te I dawka ÏJ ra to I I Farmyard тапигэ Dry m atter i n % С ofuiem С t o t a l ÏÏ ogółem 1Ï t o t a l P2o 5 E2 ° j I j M3O Gnojowica b yd lęca 1972 777 1470 _ 4 ,2 9 1 ,8 0 0,16 0 , 0 7 0 ,2 3 0 ,0 8 C a t tle s lu r r y 1973 890 922 - 6 ,5 3 2 ,6 3 0 ,1 4 0 , 1 0 0 ,3 2 0 , 0 4 1974 135 227 - 9 ,4 6 3 ,4 6 C.31 0 , 2 0 0 ,3 3 0 , 0 5 1975 682 862 - 8 , 0 0 3 ,4 2 0 ,2 7 0 , 1 7 0 ,2 9 0 , 0 5 Obornik b yd lęcy 1972 X. _ 300 2 0 ,8 8 ,8 6 0 ,4 1 0 ,2 6 0 ,2 3 0 , 0 4 C a ttle farmyard manure
1973 - - 300 2 0 ,0 8 , 0 9 0 ,4 2 0 ,2 0 0 ,3 3 0 , 0 7
1974 • - - 100 2 3 ,1 7 ,8 6 0 ,4 2 0 ,1 7 0 ,6 2 0 , 0 8
1Э75 - - 300 2 3 ,7 9 ,8 2 0 ,6 2 0 ,2 3 0 ,6 8 0 , 0 9
Gnojowica trzo d y chlewnej 1973 468 1048
_
7 , 6 7 3 ,1 3 0 ,3 6 0 , 2 7 0 ,2 9 0 , 0 4Swine s lu r r y
1974 545 1132 - 7 ,4 6 2 ,4 6 0 , 3 7 0 ,2 6 0 ,3 1 0 , 0 4
1975 329 972 - 2 ,6 8 0 ,9 2 0 ,1 7 0 ,1 3 0 ,1 4 0 , 0 5
Obornik trzo d y chlewnej 1573
_
_
300 2 3 ,1 10 ,9 1 0 ,5 6 0 ,2 1 0 ,6 3 0 , 0 7Swine farmyard manure
1974 - - 300 2 5 ,8 9 ,2 7 0 ,6 7 0 , 2 2 0 ,6 6 0 , 0 7 1975 - - 100 2 5 ,2 8 , 9 7 0 ,5 7 0 , 7 0 0 ,5 4 0 , 1 5 W p ły w n a w o ż e n ia g n o jo w ic ą na N i p r ó c h n ic ę gl eb 1 3 9
Wpływ nawożenia gnojowicą na dynamiką azotu amonowego i azotanowego
J, 2 ... 5 — termin pobierania próbek, 1, II ... VIII — kombinacje nawozowe; a — azot amonowy, b — azot azotanowy, x — średnio za okres 4 lat,
XX — średnio za okres 3 lat
Effect of slurry application on the N -N H d and N -N 0 3 dynamics
1, 2 ... 5 — sampling dates, I, II ... VIII — fertilizer treatments, a — ammonium nitrogen, b — nitrate nitrogen, x — 4-year means, x x - 3-year means
W.pływ nawożenia gnojowicą na N i próchnicę gleb 141
tości
N-NO3
iN-NH4.
W szóstym term inie pobrania próbek (6.VI) ilośćN-NO3
wzrosła w kom binacjach naw ożonych samą gn ojow icą i g n o jo wicą + N P K oraz na poletkach naw ożonych tylko nawozam i m ineralny mi. W kom binacji naw ożonej gn ojow icą w daw ce II + N P K wzrost za wartości tej form y azotu przypadł na czw a rty term in pobrania próbek (22.V), a następnie na siódm y term in (19.VI). W tych term inach nie
stw ierdzono tak w yraźnego w zrostu zawartości
N-NO3
w kom binacjachnaw ożonych oborn ikiem i obornikiem + N P K . Zaw artość N -N H 4 we
w szystkich kom binacjach nie uległa tak dużym zm ianom jak
N-NO3.
W późniejszym okresie nastąpił niew ielki spadek zawartości w glebie obu form azotu. W ostatnich term inach pobrania próbek (od 13.IX do
3.XI) w zrosła ilość
N-NO3
i N -N H 4 w glebie w szystkich badan ych kom binacji n aw ozow ych oraz na poletkach kontrolnych.
W -gleb ie naw ożonej gn ojow icą trzody chlew nej, w drugim (4.V) bądź w trzecim term inie (18.V) ilość azotu am onow ego i saletrzanego wzrosła w porów naniu do term inu pierw szego (20.IV). W yjątek stanowi kom bi nacja naw ożona obornikiem + N P K oraz N - N 0 3 na poletkach z g n o jo wicą w daw ce II + NPK. Po tym okresie zm iany w zawartości obu form azotu b y ły duże, lecz wahania te nie w ykazyw ały tendencji spadkow ej. D opiero od siódm ego (13.V II) bądź ósm ego term inu pobrania próbek (27.V II) stw ierdzono niższą ich zawartość. Spadek ten następował do końca okresu pobierania próbek (21.IX). W kom binacji naw ożonej g n o
jow icą w daw ce I spadek zawartości
N-NO3
nastąpił znacznie w cześniej,gdyż ju ż od czw artego term inu pobrania próbek (1.VI).
W p ływ nawożenia gn ojow icą bydlęcą na średnią zawartość azotu am o n ow ego i azotanow ego w glebie w poszczególnych latach obrazują dane tab. 3. W pierw szym roku badań zaw artość azotu am onow ego w glebie poletek k on troln ych była wyższa niż w glebie z kom binacji naw ozow ych. O dw rotnie kształtowała się zawartość azotu saletrzanego: w kom binacjach n aw ozow ych w y k ry to go znacznie w ięcej niż na poletkach kontrolnych. Stw ierdzenie to nie odnosi się do dalszych lat, gdyż w glebie naw ożonej
b y ło w ięcej
N-NH4
iN-NO3.
G n ojow ica zastosowana w daw ce I działałam niej korzystnie na zawartość obu form azotu niż dawka II, z w yjątkiem azotu am onow ego w drugim roku i azotu saletrzanego w trzecim roku badań. N aw ożenie oborn ikiem działało gorzej w pierw szym roku, a le piej w czw artym roku niż obie dawki gn ojow icy . D odatkow e naw ożenie m ineralne dane z I i II dawką g n o jo w icy oraz oborn ikiem w większości
przypadków w płyn ęło dodatnio na zawartość N -N H 4 i
N-NO3.
Sam o naw ożenie m ineralne działało korzystniej na zawartość w glebie obu form azotu niż naw ożenie organiczne, lecz tylko w ostatnich dw óch latach.
Średni wzrost zawartości azotu am onow ego i azotanow ego pod w p ły w em nawożenia gn ojow icą trzody ch lew nej, oborn ikiem i nawozam i m ineralnym i b ył stosunkow o w ysoki (tab. 4). Dawka I g n o jo w icy dzia łała słabiej na zawartość w glebie N -N H 4 i N - N 0 3 niż dawka II. Od
142 T. M azur, T. Fiołna
Wpływ nawożenia c-'-Ojov/ica oyd l?c ą i obornikiem na zaz z - t o é â îî-NII* i U-NO, V7 g le b ie га у: / 100 g g le b y
E f f e c t o f a p p lic a t io n o f c a t t l e s lu r r y and farmyard manure on the co n ten t o f N-NH, and N-NO^ i n s o i l , in m g/100 g o f s o i l KawcâcrJ.0 P e r t l i z s r treatm en t Ziemn.i a k i 1972 Pct a to r 3 1572 Jęczmień ,iary 1973 S u rm i’ b a r le y 1973 Mieszanka ko n iczy n s t r a wami - 1974 C lo v e r -g r a s 3 m ixture - 1974 Rzepak 1975 Rane 1975 n-kh4 E - E D , iï-ш :
4
I i i - l ' O - j ! M G i 4 Iï-N03 и - ш 4 М 0 3 Bez nawossnia - Ко f e r t i l i z e r 1 .6 0 1 ,7 3 0 , 6 0 1 ,0 2 0 , 7 9 1 ,2 3 0 , 6 9 1 ,1 4 Gnojowica, I dav; к а S lu r r y , 1 s t rate 1 ,3 2 1 ,9 0 0 , 9 7 1 ,2 2 1 .0 1 1 ,6 2 0 ,7 9 1 ,2 2 G nojowica, I dawka + NPK S lu r r y , 1 s t r a te + NPK 1 ,5 2 1 .9 5 1 ,0 6 1 ,3 0 1 ,1 7 1 .5 1 Ot 94 1 ,2 7 G nojow ica, dawka I IS lu r r y , Iïiid r a te 1 ,5 2 2 ,6 0 0 ,3 9 1 ? 27 1 ,0 3 1 ,6 0 0 ,3 9 1 $ 35 G nojowica, dawka I I + NPK S lu r r y , I ln d r a te + NPK 1 ,5 7 2 ,5 7 1 ,0 5 1 ,3 6 1 ,1 0 1 ,5 7 1 .1 2 1 ,3 6 Obornik Farmyard manure 1 ,4 3 1 .7 4 0 ,9 2 1 ,2 8 1 ,1 0 1 ,4 7 1 ,0 2 1 ,4 5 Obornik + NPK Farmyard manure + NPK 1 .5 1 1 ,9 7 1 ,1 3 1 ,4 1 1 ,0 3 1,61 1 ,1 3 1 ,4 4 NPK 1 ,3 4 1 ,S 3 1 ,3 6 1 ,2 3 1 ,4 6 1 ,9 9 1 ,8 1 1 .5 1 T a b e l a 4 Wpłj-w nawoź о n ia gn ojow icą trzo d y c h lc ’vrej na zaw artość N-NH. i N-N0-, w g le b ie
w rag/100 g g le b y 4 3
E f f e c t o f a p p lic a t io n o f swine s lu r r y on the co n ten t o f N-EH. and N-N0-, i n c o i l i n m g/100 5 o f s o i l 4 Nawożenie F e r t i l i z e r treatm en t Ziemniaki 1973 Potatoes 1973 ïï-Siï Jęczmień ja r v 1 374 S u t le r b a r le y r;-74 it- :: :: . M i e s z a k a koniczyn z t r a ^ i - 1975 Clove г -л г а в з m ixture - 1975 K-ÏH, Bez nawożenia Ko fertilizer G no Jowica #I dawka Slurvy, la r ra-;e Gncjov/ica, da-лка I + NPK b lu rry, l3 t rats + NPK G no j ov l c a , dawka I I ć>lu rry , U nd rate Gnojowica, dav:::?. I I + ÏIPK S lu rry, rate U nd + NPX Obornik Farmyard manure Obornik + NPK Farmyard manure + NPK NPK 1 ,0 3 1,24 1 ,4 1 1 i 45 1 ,5 4 1 ,3 0 1*37 1 ,8 4 1.21 1,*3 1 jT-r 2 ,0 0 2 ,5 5 1 ,6 3 1 ,3 4 1 ,7 5 0,55 С, 7‘S 1,1:* 1 ,3 3 1 ,4 2 0 , 7 7 1,01 1*25 1,13 • V-:? 1 .7 4 1 ,5 3 2 ,2 0 1 ,4 4 1 *82 1 .7 5 0 ,7 7 i,oe 1 ,3 0 1 , 6 1 1 ,7 4 1 ,0 4 1 ,2 7 1 ,1 3 1 ,1 5 15 'rO 1 , 6 2 1 ,7 6 2 ,0 5 1 ,4 1 1 ,6 3 1 ,5 5
W .pływ nawożenia gnojowicą na N i próchnicę gleb 143
dawki I słabiej działał obornik. D odatkow e naw ożenie m ineralne dane
na tle naw ozów organ iczn ych w p ły n ęło dodatnio na ilości N -N H * i N -N O3
w glebie. Sam o naw ożenie m ineralne rów nież korzystnie w płyn ęło na zawartość obu form azotu, ustępow ało ono jednak działaniu g n o jo w icy w daw ce II, z w yjątk iem azotu am onow ego w pierw szym roku badań.
W dośw iadczeniu z gn ojow icą bydlęcą (tab. 5) naw ożenie organiczne
T a b e l a 5 Wpły.Y nawożenia /jnojowioą na zawartość azotu, węgla i f r a k c j i
związków próchnic^nych w g le b ie
E ffe c t o f slu rry , on the content o f to*;»! К and С and c f fr a c t io n s o f :\umue coapound3
Gnojowica byd l? c a Cat t. l e s lu r r y Nawożenie F e r t i l i z e r treatm ent Ogółem То1;-1: ;v # i n * JI !
i
£
Frak ej F ract e związków próchnicznych w % io n s o f iiucius conpounda, % j!c
I я В Rp Kh K f ÏÏ Bez nawożenia - Ko f e r t i l i z e r 0 ,5 6 4 0,C<34 1 b 5 0 ,0 5 4 0 ,2 3 3 0 ,1 2 4 0 ,1 0 3 0 ,4 1 0 G ncjcv/ica, I dawka S lu r r y , l e t ra te 1,0-30 0 t 037 1 2 ,1 0 ,0 9 4 0.2 4 C 0 ,1 2 7 0 ,1 2 5 0 ,4 5 5 Gnojowica, I dawka + NPK S lu r r y , 1 s t r a te + NPK 1 ,1 3 7 0 ,0 5 2 1 2 ,4 0 ,0 9 7 0 ,2 7 8 0 ,1 5 7 0 ,1 5 0 0 ,4 5 5 Gnojowica, I I dawka S lu r r y , l i e d r a te 1 ,0 5 0 0 ,0 5 4 1 1 .2 0 ,0 2 6 0* 243 0 ,1 3 8 0 ,1 0 6 0 ,4 6 2 Gnojowica. I I dawka + NPK S lu r r y , I ln d r a te + NPK 1 ,1 5 4 0 ,0 5 7 1 1 ,9 0 ,0 5 7 0 , 24b 0*163 0 ,1 5 5 0 ,4 7 5 Obornik - Farmyard manure 1 ,1 0 2 0 ,0 5 6 1 1 ,5 0 ,0 5 4 0 ,2 3 1 0 ,1 7 7 0,161 0 ,4 3 9 Obornik + NPK Farmyard manure + NPK 1,1 1 1 .0 ,0 5 7 1 1 ,4 0 ,0 9 5 0 ,2 4 1 0 ,1 6 7 0 ,1 6 8 0 ,4 4 0 NPK 1 ,0 4 5 0 ,0 8 5 1 1 ,7 0 ,0 8 7 0 ,2 6 1 0 ,1 5 1 0 ,1 4 7 0 ,3 9 9 В - fr a k c ja bitum iczna F b itum in f r a c t i o n :p - f r a k c ja rozp u szcza ln a f r a c t i o n s o lu b le i n 0 w 0 ,1 N ITaAP90 . t 1 N N a,P 20$ 2 ‘ r Kh - f r a k c ja kwasów huinirowych Kf - fr a k c ja kwasów fulwowych N - fra k c jo , n ie h y d r o liz u ją c af r a c t i o n o f f u l v i c a c id s n o n -h y d r o ly za b le f r a c t i o n hu aic a c id sf r a c t i o n o f
działało korzystniej na zawartość azotu w glebie niż naw ożenie m ine ralne. W yjątek stanowi gn ojow ica stosowana w daw ce I. O bornik i gn o jow ica w daw ce II działały podobnie na wzrost zawartości azotu w gle bie. D odatkow e naw ożenie N P K zw iększyło zawartość tego składnika
w w iększym stopniu w kom binacjach z gn ojow icą niż obornikiem .
Zaw artość w ęgla w kom binacjach n aw ozow ych była większa niż w kom binacji kon troln ej. G n ojow ica stosowana w I i II daw ce działała tak samo, a oborn ik lepiej na wzrost zawartości w ęgla ogółem w glebie. Łącznie naw ożenie nawozami organicznym i i m ineralnym i spow odow ało dodatkow y wzrost zawartości tego składnika w porów naniu do sam ego nawożenia organicznego. Działanie sam ych naw ozów m ineralnych było zbliżone do działania g n ojow icy.
Stosunek С : N nie uległ w iększym zm ianom pod w pływ em naw oże nia. Jedynie w kom binacjach naw ożonych I dawką g n o jo w icy oraz II dawką + N P K uległ on rozszerzeniu w niew ielkim stopniu.
144 T. M azur, T. Fiołna
zw iązków próchnicznych w glebie w sposób nieco inny niż oborn ik i na w ozy m ineralne. N aw ożenie gn ojow icą działało korzystniej niż naw oże nie obornikiem na zawartość w ęgla rozpuszczalnego w 0,1 N Na4P 20 7 i w ęgla nie hydrolizu jącego, a słabiej na zawartość w ęgla kw asów hu - m inow ych i fu lw ow ych . D odatkow e naw ożenie m ineralne w płyn ęło do datnio na ilość om aw ianych fra k cji w związkach próchnicznych z w y jątkiem kw asów hum in ow ych w kom binacji z obornikiem oraz w ęgla nie h ydrolizu jącego w kom binacjach z I dawką g n ojow icy i z obornikiem .
W zrost zawartości azotu ogółem pod w pływ em nawożenia gn ojow icą trzody chlew nej był nieco m niejszy niż w kom binacjach naw ożonych obornikiem (tab. 6). D odatkow e naw ożenie m ineralne tylko w
nieznacz-T a b e l a 6
Wpływ nawożenia gncjo\7icą na zawartość azotu , r.^gla i f r a k c j i zwinzkó-v próchnicznych w g le b ie
E ffe c t o f slu rry on the content o f t o t a l II r.nd С and o f fre.ction o o f Ьшпиз compounds
Gnojowica trzod y chlewneI — Swine s lu r r y
Nawoi-e Л о
Per . - i l i z e r t r e a t -erst;
Ogółem w %
To'in'i :‘.n % С
F rak cje związków próchnicznych w %
F r a c tio n s c f humus compounds i n %
С ii ! - Ъ Ер Kri Kf N
Bez nawożenia - :<o f o r ‘. i l i z e r 0 ,600 0 , 0 / 2 3 , 3 0 ,0 5 5 0 ,2 2 6 0 ,0 7 7 0 ,0 5 5 0 ,1 8 7 Gnojowica, I ć?.v.-;-:a
S lu r r y , l e t rü ts 0 ,6 b 7 0 ,0 7 8 8 , 6 0 ,0 5 7 0 ,2 3 3 0 ,0 3 1 0 .0 9 4 0 ,2 0 2 G n ojow ica/1 d?wka + NPK
S lu r r y , l e t r a te + NPK 0 t 667 0 ,0 3 0 8 . 3 0 ,0 5 9 0 ,2 4 8 0 ,0 8 6 0 ,0 8 4 0 ,1 9 0 Gnojowica, I I dawka
S lu r r y , U n d r a te 0 ,6 6 3 0 ,0 7 9 3 , 4 0 ,0 4 4 0 ,2 5 1 0 , CC 4 0 ,0 7 0 0 ,2 1 4 Gnojowica, I I dawka + NTK
S lu r r y , U n d ra te + NPX 0 ,7 2 6 O.CSO 9 ,1 0 ,0 4 7 0 ,2 4 8 0 ,0 8 8 0 ,0 8 4 0 ,2 5 9 Obornik - Farmyard manure 0 ,7 3 3 0 .C 3 2 8 , 9 0 ,0 6 0 0 ,2 5 5 0 ,0 9 4 0 ,0 6 5 0 ,2 5 9 Oborriic + NPK Farmyard oanure + NPK 0 ,7 2 3 0 ,0 3 5 S , 5 0 ,0 6 9 0 ,2 5 9 0 ,0 9 3 0 ,0 6 2 0 ,2 4 0 NPK 0 ,6 8 9 0 ,0 7 4 9 ,3 0 ,0 8 1 0 ,2 4 5 0 ,0 8 4 0 ,0 7 6 0 ,2 0 3 В ~ f r a k c ja bitum iczna bitum in f r a c t i o n Ep " fr a k c ja ro f r a c t i o n s opuszczałam w 0 ,1 klubie in 0 .1 N Ea N Na.P-C P O 4 2 ’4 2 7 i? Kh - f r a k c ja kwasów huminowych Kf - f r a k c ja kwaoow fulwowych f r a c t i o n o f f u l v i c a c id s 2Ï ~ f r a k c ja r i e hydro l i z u jaoa n o n -h y d r o ly za b le f r a c t i o n f r a c t i o n o f humic a c id e
nym stopniu różnicow ało zaw artość tego składnika w glebie. Zaw artość w ęgla w glebie w zrosła pod w pływ em nawożenia. G n ojow ica w daw ce I oraz daw ce II bez nawożenia m ineralnego działała podobnie na ilość tego składnika w glebie. Druga dwaka g n o jo w icy + N P K oraz oborn ik w p ły nęły korzystniej na zawartość w ęgla niż kom binacje w yżej przytoczone. Samo naw ożenie m ineralne rów nież dodatnio w płyn ęło na ilość w ęgla w glebie i nie ustępow ało ono działaniu g n ojow icy.
Stosunek С : N uległ rozszerzeniu pod w pływ em nawożenia najba r dziej na poletkach n aw ożonych N P K i gn ojow icą w daw ce I I + N P K . Nie stw ierdzono w iększych zmian na poletkach n aw ożon ych I dawką g n o jo w icy + N P K i II dawką gn ojow icy.
Wpływ nawożenia gnojowicą na N i próchnicę gleb 145
G n ojow ice działały lepiej niż oborn ik na zawartość w ęgla kw asów fu lw ow ych i słabiej na ilość w ęgla kw asów hum inow ych. W p ływ tych naw ozów na zawartość w ęgla rozpuszczalnego w 0,1 N Na4P 20 7 b ył zbli żony w przypadku porów nania II dawki g n o jo w icy i obornika, natomiast dawka I g n o jo w icy działała słabiej, zwłaszcza bez dodatkow ego naw o żenia N PK .
W NIO SKI
Na podstaw ie uzyskanych w y n ik ów m ożna w yciągnąć następujące wnioski.
1. W czasie okresu w egetacji roślin stw ierdzono w ob y d w u badanych glebach większą zawartość azotu azotanow ego niż am onow ego. A zot azo tanow y ulegał w iększym ilościow ym zm ianom w glebie niż azot am ono wy. D ynam ika obu form azotu w glebie kom pleksu żytniego bardzo do brego, naw ożonej gn ojow icą bydlęcą, przebiegała odm iennie niż w glebie kom pleksu żytniego słabego naw ożonej g n ojow icą trzody chlew nej.
2. W p ływ g n o jo w icy b ydlęcej na zawartość azotu am onow ego i azo tanow ego był korzystniejszy w pierw szych latach i słabszy w czw artym roku niż w p ły w obornika. G n ojow ica trzody chlew nej w ciągu w szy stkich trzech lat działała lepiej niż oborn ik na zawartość m ineralnych form azotu w glebie. D odatkow e naw ożenie N P K dane na tle nawożenia organicznego dodatnio w płyn ęło na ilość azotu am onow ego i azotanow e go w glebach.
3. P od w pływ em nawożenia gn ojow icą bydlęcą wzrosła zawartość azotu i w ęgla ogółem , podobnie jak pod w pływ em nawożenia obornikiem . G n ojow ica trzody chlew nej działała słabiej na zawartość w ęgla w glebie niż obornik. D odatkow e naw ożenie m ineralne stosowane na tle naw oże nia organicznego m iało w iększy i dodatni w p ły w na glebie kom pleksu żytniego bardzo dobrego.
4. N aw ożenie gn ojow icą bydlęcą działało lepiej niż naw ożenie o b o r nikiem na zawartość w ęgla rozpuszczalnego w pirofosforan ie sodu, a na w ożenie gn ojow icą trzody ch lew nej na ilość w ęgla kw asów fu lw ow ych .
LITERATU R A
[1] A s m u s F.: Über den Einfluss verschiedener organischer Düngestoffe auf die Stickstoffdynamik im Boden. Thaer-Arch. 14, 1970, 6, 541-552.
[2] A s m u s F., H e r r m a n V., L a n g e H., S p e c h t G.: Wirkung und Ausnut zung des Stickstoffes aus Gülle. Arch. Acker. Pflanzenbau. 17, 1973, 11/12, 927-934.
[31 A s m u s F., L a n g e H., H e r r m a n V.: Einfluss von Gülle und deren Trennkomponenten auf den Gehalt an mineralischen Stickstoff im Boden. Arch. Acker. Pflanzenbau 17, 1973, 11/12, 917-925.
146 T. Mazur, T. Fiołna
Part. I. The use of pig slurrny barley. Part. II. The use of co-w slurrny
011
grassland. Expl. Husbandry 1970, 19, 49-64.[5] H ö d e M.: Untersuchungen über den Einsatz der Gülle. Arb. Instn Meliora tionswes. u. Grünland. Fridrich-Schiller-Univ. Jena, 2, 1965-1967, 76-83. [6] K a l e m b a s a S.: Studia nad wpływem war-unków ekologicznych na metabo
lizm azotu oraz wartość nawozową oborników bezściółkowych i ściółkowych. PWN, Poznań 1974.
[7] K o r i i a t h H. und Kollektiv: Güllewirtschaft — Gülledüngung. VEB Deutscher Landwirtschaftsverlag, Berlin 1975.
[3] К o s m a t H.: Die Gülledüngung beeinflusst den Humusspiegel der Grünland böden Förder. Dienst. 15, 1967, 2, A. 4, 41-43.
[9] K ü h n G., L a n g e I.: Der Einfluss einer Gülledüngung im Vergleich zu anderen organischen Dungemiltelen. Albrecht Thaer-Archiv. 13, 1969, 12, 1109— -1116.
[10] К u s z e 1 e w s к i L., J a g i e 11 a Z.: Ocena wartości nawozowej gnojowicy świńskiej z tuczarń przemysłowych. Cz. II. Badania polowe. Rocz. Nauk roi. 99, Ser. A, 1973, 4.
fil I K u s z e l e w s k i L., J a g i e 11 a Z.: Ocena wartości nawozowej gnojowicy z przemysłowych tuczarń świń. Cz. III. Wpływ wzrastających dawek gnojowi cy na plonowanie roślin. Rocz. Nauk roi. 100, 1974, Ser. A, 3, 7-24.
[12] M a z u r Т., С i e ć к o Z., F i o ł n a Т., K o c J.: Wpływ nawożenia gnojowicą na plony i jakość roślin. Zesz. Probl. Postępu Nauk roi. (w druku).
[13] P i a s e c k i J.: Studia nad metabolizmem azotu w obornikach w warunkach glebowych. Rozprawy WSR Szczecin 1966, 2.
[14] S l a d o v n i k K.: Vyuziti żirnych kjedovanych travnich porostu dojniecmi. Ved. Prace Ustr. vyzk. Ust. zir. Vyroby v Uhrinevsi. 8, 1965, 171-190.
[15] S l a d o v n i k o v a H.: Vysledky pokusu se zaoravanim slamv a hnojenim teku-tym hnojem. Rostl. Vyroba, R. 7, 1-971, 9, 953-964.
Т. МАЗУР, Т. ФИОЛНА ВЛИЯНИЕ УДОБРЕНИЯ НАВОЗНОЙ Ж И Ж Е Й Н А СОДЕРЖАНИЕ МИНЕРАЛЬНЫХ ФОРМ А ЗО ТА И ГУМ УСОВЫ Х СОЕДИНЕНИЙ В П ОЧ ВАХ Институт химизации сельского хозяйства, Сельскохозяйственно-техническая академия в Ольштыне Р е з ю м е В годах 1972-1975 изучалось влияние ежегодного внесения навозной жижи от крупнорогатото скота, а годах 1973-1975 навозной жижи от свиней, на со держание аммиачной и нитратной форм азота в нахо-тнсм слое почв. В опытах сравнивалось действие .навозной жижи с навозом в дозе эквивалентной по азоту (доза 1-я) по углероду (доза 2-я). После окончания опытов в почвах определили валовое содержание азота и углерода, а также фракции гумусовых соедине ний. Полученные результаты обнаружили положительное влияние удобрения навозной жижей, навозом и минеральными удобрениями на содержание всех исследованных компонентов. Изменения в содержании минеральных форм азота оказались весьма высокими; большей динамикой отличался нитратный азот, чем аммиачный. Влияние навозной жижи от крупнорогатого скота на содержа ние минерального азота было в первых годах более благоприятно, чем навоза.
W p ły w nawożenia gnojowicą na N i próchnicę gleb 147 однако в четвертом году лучше подействовал навоз. Действие навозной жижи от свиней было лучше, чем навоза. Органические и минеральные удобрения положительно повлияли на содержание в почве валового азота и углерода. На возная жижа по иному действовала на содержание фракций гумусовых соеди нений, чем навоз. Псд влиянием навозной жижи от круп порога того скота по высилось количество растворимого углерода в пирофосфате натрия, а под влиянием навозной жижи от свиней — количество углерода фульвовых кислот, по сравнении с делянками удобряемыми навозом. ' Т. M AZUR, Т. FIOŁNA
EFFECT OF THE FERTILIZATION W ITH SLURRY ON THE CONTENT OF M INERAL NITROGEN FORMS AND HUMUS COMPOUNDS IN SOILS
Department of Agricultural Chemistry, Agricultural University of Olsztyn
S u m m a r y
Investigations concerning the effect of every-year fertilization with slurry on the content of ammonium and nitrate nitrogen in the arable layer of soils were carried out. In 1972-1975 cattle slurry of cattle and in 1973-1975 swine slurry were applied. In the respective experiments the effect of slurry was compared with an adequate farmyard manure rate in relation to nitrogen (rate I) and carbon (rate II). Upon completing the experiments, the total nitrogen and carbon content as well as particular fractions of humus compounds in soils were determined. The results obtained have proved- a positive effect of the fertilization with slurry, farmyard manure and mineral fertilizers on the content of all the elements determined. Changes in the content of mineral nitrogen forms were considerable, nitrate nitro gen showing a stronger dynamics than ammonium nitrogen. The effect of cattle slurry on the content of mineral nitrogen was greater than that of farmyard manure in the first three years of application, whereas in the fourth year the effect of farmyard manure was greater than that of slurry effect. The effect of swine slurry manure was more favourable than that of farmyard manure. The organic and mineral fertilization affected positively the total nitrogen and carbon content in the soil. Slurry exerted a different effect on the content of fractions of humus compounds than farmyard manure. Under the effect of cattle slurry liquid there was an increase in carbon soluble in pyrophosphate, while under the influ ence of swine slurry an increase of carbon of fulvic acids was observed as com pared with plots fertilized with farmyard manure.
Pro/, dr hah. Teofil Mazur
Instytut Chemizacji Rolnictwa ART Olsztyn — Kortowo
