Iwona Szmelter
ENCoRE : utworzenie pierwszej
europejskiej sieci szkół w dziedzinie
konserwacji-restauracji
Ochrona Zabytków 52/1 (204), 82-84
1999
KRONIKA
ENCoRE
UTWORZENIE PIERWSZEJ EUROPEJSKIEJ SIECI SZKÓŁ W DZIEDZINIE
KONSERWACJI-RESTAURACJI*
W ciągu ostatn ich trzydziestu lat znacząco poszerzył się na św ię cie zakres edukacji w dziedzinie akadem ickiego kształcenia konser- w atorów -restauratorów . Poszerze niu uległ rów nież zakres badań. W Polsce akadem ickie kształcenie k o n s e rw a to ró w dzieł sztuki na poziom ie stacjonarnych studiów m agisterskich istnieje od p o n ad pięć d ziesięciu lat. C h o ć s p o ra dycznie o d b y w a ła się w ym ian a m iędzy indyw idualnym i instytu cjami akadem ickim i, to nigdy nie miały one ich w łasnej „sieci” do p rezentacji i aktyw nej p rom ocji, w ym iany idei, nauczania, w yni ków badań. S tw orzenie takiej sie ci stało się p o trzeb n e szczególnie w k o n te k ś c ie o s ta tn ic h zm ian w Unii Europejskiej. Sieć m a p o m óc w pro m o cji i rozw oju w sp ó l n y c h z a in te r e s o w a ń in s ty tu c ji w zakresie edukacji i badań na polu konserw acji i restauracji.
Taki był cel odbytego w H o c h schule für Bildende Künste w Dreź nie 8 i 9 listo p ad a 1997 r. zeb ra nia przedstaw icieli p o n ad 30 in stytucji akadem ickich z Z a c h o d niej i W schodniej Europy.
W dyskusji szczególne zain te resow anie budziła p ro m o cja i w y m ian a n au czy cieli i stu d en tó w , oraz dośw iadczeń, idei i odkryć w dziedzinie badań k o n se rw a to r skich.
W rezultacie obrad postanow io no stw orzyć system in form acyj ny — sieć E N C oR E — E uro p ean N e tw o rk for C o n serv atio n R esto ratio n E du catio n — E uropejską Sieć E dukacji K o n se rw a to rsk o - -R estau rato rsk iej.
* O pracow ano na podstaw ie dokum entów E N C oR E op u b lik ow an ych w European M eeting o f th e In stitu tio n s w iłh
Conserva-C z ło n k o w ie -z a ło ż y c ie le E N C oR E uchw alili konstytucję i w y brali Z a rz ą d , k tó ry został u p o w ażniony do p rzy g o to w an ia p ie r wszego Z jazdu G en eraln eg o E N CoRE. M ateriały z obrad w D reź nie z o stały o p u b lik o w a n e przy w sp arciu finansow ym M in is te r stw a N au k i i Sztuki Saksonii.
22 i 23 m aja 1998 r. podczas I G en eraln eg o Z jazdu E N C oR E w D et Kongelige D anske K unsta- kadem i-K onservatorskolen w Ko penhadze członkow ie-założyciele oficjalnie zatwierdzili statut sieci i zgodzili się na jego prawne um oco wanie.
D o Z arząd u w y b ran o sześciu czło n k ó w pow ierzając im n a stę pujące role:
— Prezydent — René Larsen z D a nii (Det Kongelige Danske Kunst- ak ad em i-K o n serv ato rsk o le n ) — W i c e - p r e z y d e n t — U lr ic h
Schießl z Niem iec (H ochschule für B ildende K ünste D resden) — S ekretarz G en eraln y — W olf
gang Baatz z Austrii (Akademie d er B ildenden K ünste W ien) i J o s t M . A. C a e n z B elgii (K o n in k lijk e A cad ém ie v o o r Schone K ünsten, H o g esch o o l A ntw erpen)
— Skarbnik — Agnes Le Gac z Por tu g a lii (E scuela S u p e rio r de C onservaçao e R estauro) — Rzecznik — A nne Bacon z W iel
kiej B ry ta n ii (U n iv e rsity o f N u rth u m b ria at N ew castle) E N C o R E z a re je stro w a n e zo s ta ło w D u ń sk ie j K ró le w sk ie j Szkole K onserw acji w A kadem ii Sztuk Pięknych w K openhadze. W czasie pierw szego zjazdu, który
był sp o n so ro w an y przez Komisję E uropejską D G X II do spraw N a uki, Baaań i Rozwoju Unii E u ro p ej skiej oraz duńskie M in isterstw o Kultury, szczegółow o d y sk u to w a no o m ożliw ościach i p e rsp e k ty w ach w spółpracy.
Jednym z głów nych zadań E N C oR E jest w ym ian a inform acji. E N C oR E nie będzie finansow ała i p ro w a d z iła b ad ań naukow ych i edukacji, ale m a stanow ić p o d łoże k o n ta k tó w i w ym iany in fo r macji i idei m iędzy zain tereso w a nym i instytucjam i i innym i p a rt neram i na fo ru m m ię d z y n a ro d o w ym , a szczególnie w E uropie, kładąc nacisk na integrację z E u ro p ą W schodnią. R ep rezen tan ci z o ś ro d k ó w w s c h o d n io e u ro p e j skich brali aktyw ny udział w fo r m ow aniu E N C oR E . S krót z o b rad został o p u b lik o w an y w m ate riałach pokonferencyjnych.
W i e lo le tn ie d o ś w ia d c z e n ia polskie są d o cen ian e w św iecie, ale nie m ogą być p o d staw ą do now oczesnej w spółpracy. N o w o pow stające i d o b rze w yposażone uczelnie k o n serw ato rsk ie na za chodzie E uropy o p ierają się na k w a lif ik o w a n e j k a d rz e , ś w ie t nych la b o rato riach i ap aratu rze. Dzięki o tw arto ści system u in fo r m acyjnego i n aw iązaniu b e zp o średnich k o n ta k tó w oraz p o przez p o c z tę e le k tro n ic z n ą , p rz e p ły w w ie d z y staje się p o w sz e c h n y m zjaw iskiem . W sp ó ln ie f o r m u ło w ane p ro jek ty n au k o w e, d łu g o term in o w e staże stu d e n tó w i p ra cow ników , m ogą stać się czynni kiem służącym p o d n iesien iu ja k o ści kształcenia i w konsekw encji
tion E ducation a t A cadem ic L e v e l E N C o - H och schu le für Bildende Künste, D resden RE, D resden 8. Und 9. N o v e m b e r 1 9 9 7 , 1 9 9 7 , ss. 189.
C zło n k o w ie Z arządu EN C oRE , o d praw ej: A nne Bacon, Ulrich Schießl, Rene' Larsen, Agnes B olt i Jost M. A. Caen. Fot. I. S zm elter
wysokiego standardu zaw odu kon- s e r w a to r a - re s ta u r a to r a . Polskie u czeln ie, k tó re są p o w szech n ie postrzeg an e jako w iodące w tej dziedzinie a w ysoki poziom w y m agań przyjęły za obow iązujący od k ilk u d z ie się c iu la t — te ra z w n o w e j rz e c z y w is to ś c i m a ją tru d n o śc i z jego utrzym aniem .
Sześcioletnie studia a k ad em ic kie z w ieńczącym je sto p n iem m a gisterskim nie m ają p reced en su w świecie. Polscy k o n serw ato rzy stanow ili przez lata czołow y to w ar ek sp o rto w y — jak to ż a rto bliw ie określił G en eraln y K onser w a to r Z a b y tk ó w p ro f. A ndrzej Tom aszew ski w 1997 r., podczas k o n fe re n c ji n a u k o w e j z okazji 5 0 -le c ia ASP w W arszaw ie. M o ż na m ieć tylko nadzieję, że kw ali fikacje k o n s e rw a to ró w p o p rzez fun k cjo n o w an ie E N C oR E nadal będą postrzeg an e pozytyw nie.
O c h ro n a zaw odu i utrzym anie pro fesjo n alizm u na w olnym ry n ku jest kolejnym dążeniem m ię d zy n aro d o w y ch grem iów . P u n k t 11 d o k u m e n tu z Pawii w yraża jed n oznaczne zain tereso w an ie tą kw estią. N ad a l jed n ak nie jest ona f o r m a ln ie u r e g u lo w a n a p rz e z u sta w o d a w stw o poszczególnych p a ń s tw e u r o p e js k ic h . D ą ż e n ia w tym k ieru n k u po raz pierw szy od lat n abrały im p etu i już sam fakt p o w stan ia u schyłku w ieku o rg a n iz a c ji m ię d z y n a ro d o w y c h w dziedzinie k o n se rw a to rstw a — niesie nadzieje na przyszłość.
E N C o R E z a k ła d a p ro m o c ję badań i edukacji na p o lu konser- w a c j i - r e s t a u r a c j i e u r o p e js k ie j spuścizny na p o d staw ie n a stę p u jących ustaleń i rekom endacji:
1. W ytyczne zaw odow e E uro- pean C o n fé d é ra tio n of C onserva- tor Restorers Organisation (ECCO), k tó re po raz pierw szy sfo rm u ło w ały definicję edukacji i kodeks etyki k o n se rw a to ró w -re s ta u ra to - rów ;
2. D okum ent z Pawii z paździer nika 1997 r. zainicjow any przez Fundację Secco Suardi.
D o k u m en t z Pawii jest n ajo b szerniejszą m ięd zy n aro d o w ą d e k la ra c ją w z a k re s ie k s z ta łc e n ia i stopni naukow ych ko n serw ato - r ó w - r e s t a u r a t o r ó w i o c h r o n y spuścizny kulturalnej.
Sieć E N C o R E w ciągu p ie r w szych sześciu m iesięcy działal ności zebrała m ateriały i w ydała d ru k iem „książkę z D re z n a ” — ak tu aln y stan inform acji o insty tu c ja c h a k a d e m ic k ic h k sz ta łc ą cych k o n se rw a to ró w -re s ta u ra to - rów, zebranych p o przez ankietę. O b o k ankiety IC O M m ateriały te są re la ty w n ie n a jo b sz e rn ie jsz e. W sto su n k u do n iek tó ry ch insty tucji, k tó re nie o dpow iedziały na p y tania ankiety — dane nadal w y m agają u zupełnienia. P onadto n i ski n ak ład i k ło p o ty z o d p raw ą celną przysyłanych do Polski p u blikacji spraw iają, że m ateriały te są w u c z e ln ia c h k o n s e r w a to r skich w niew ielu egzem plarzach.
E N C oR E oferuje 4 typy czło n kostw a (M em bership)
U czelnie z krajów U nii E uro- ejskiej i EFTA są pełnym i czło n am i (Fuli M em bers). Spoza UE i EFTA są członkam i sto w arzy s z o n y m i (A sso c ia te M em b ers). H o n o ro w e czło n k o stw o zarezer w ow ane jest dla instytucji, k tó re w najw yższym sto p n iu przyczy nią się do realizacji celów i zało
żeń E N C oR E . N ato m ia st dla in stytucji w spierających finansow o organizację jest przew idziany ty tuł członka w spierającego (S u p
p o rtin g M em ber). T erm in „P ar
tn e rs h ip ” (partn erstw o ) dotyczy instytucji kształcących k o n serw a torów , k tó re nie spełniają w yso kich jakościow o w ym agań E N C o RE, ale zam ierzają w sp ó łp ra c o wać z jej członkam i dla p o d n ie sienia kw alifikacji i p oziom u n a u czania.
O d października 1997 r. E N CoRE efektywnie inform uje o p ro jektach naukow ych, w arsztatach i sem inariach. W tym kontekście jako niezbędny elem ent p o strz e gane jest w d ro żen ie do system u stu d ió w system u p u nktacyjnego dla studentów . N ie k tó re uczelnie k o n se rw a to rsk ie , g łów nie sk an dynaw skie, angielskie i h iszp ań skie, stosują z p o w o d zen iem sy stem punktacyjny ECTS — E u ro pean Credit Transfer System. W ich opinii system ten jest czytelny dla stu d en tó w i szczególnie po zy ty w nie sp raw d za się w p rak ty k ach i aplikacjach na innych uczelniach.
Fundacja Secco Suardi i grupa ro b o cza IC O M CC k o n ty n u u ją p ro je k t „ C o n s e r v a to r - r e s to re r s o f c u ltu ra l H e ritag e in E urope E du catio n Training C en ters and Institutes; L ab o rato ry — C o m p a rative R esearch” .
Z inicjatyw y G rek ó w ro z p o częły się przy g o to w an ia do reali zacji p ro jek tu dotyczącego m ię d z y n a r o d o w e g o o p r a c o w a n ia S ło w n ik a T erm in ó w K o n serw a torskich.
E N C oR E ma zam iar odgryw ać k lu c z o w ą ro lę w z a p e w n ie n iu w ysokiego pozio m u edukacji, b a
dań i profesjonalizmu konserwa- to r ó w -r esta u ra to r ó w . Isto tn ie, rola ta jest zauważalna na Z ach o dzie Europy i z pew nością rów nież w Polsce będzie coraz bar dziej w a żn a . P ie lęg n a cja id ei ochrony dziedzictwa kulturow e go m oże stać się łatwiejsza w rea lizacji dzięki jej u p ow szech n ie niu i m iędzynarodow em u naci skowi na utrzymanie wysokiej ja
kości szkolnictw a konserw ator skiego.
P ięćdziesiąt lat tradycji p o l skiego szkolnictwa artystycznego w dziedzinie konserwacji-restau- racji to ważny atut we współpracy m iędzynarodowej. N iem niej, d o piero po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej mogą zniknąć bariery ekonom iczne. Przy ścisłej współpracy rozwinie się wym iana
studentów i partnerskie kontakty we współpracy naukowej.
Z a p ew n ien ie w y so k ie g o p o ziom u kwalifikacji konserw ato- rów -restauratorów poprzez m ię dzynarodow ą w spółpracę insty tucji edukacyjnych, jest jednym z ważnych celów w spólnych dzia łań zm ierzających do och ron y europejskiego dziedzictw a kultu rowego.
Iw o n a S zm elter
