OTB/Platform31 Wooncongres, 31 okt 2012 Verslag subsessie
Wie start de verhuisketen?
Door Toine Heijmans (Volkskrant)Geachte congresgangers!
Voor de gelegenheid heb ik vandaag een krijtstreeppak aangetrokken, en, als u dat kunt zien, een paar gloednieuwe schoenen van krokodillenleer. Dit is niet mijn dagelijkse kloffie. Dit is het uniform van een projectontwikkelaar, zult u zeggen, van een hypotheekverstrekker, van een
corporatiedirecteur, kortom: de kleren van de vastgoedman. Maar dat ben ik niet.
Ik ben slechts een man uit een nieuwbouwwijk. Een bakfietsvader. Een Vinex-burger. Het prototype mens, zeg maar, waar u het allemaal voor doet.
Toch leek het me passend om vandaag dit pak aan te trekken. Het is een statement. En wat ik ermee wil zeggen, is het volgende.
Tien jaar geleden werd mijn nieuwbouwwijk gebouwd. Ik was een van de eerste bewoners. Dat was een mooie tijd. Het donderde en bliksemde om mij heen; het leek wel alsof er elke dag een nieuw huizenblok werd opgeleverd. Het heien begon ’s ochtends om zeven uur, en stopte pas als de avond viel. Vaak werd er in het weekend doorgewerkt. De wethouder knipte wekelijks linten door, sloeg eerste palen voor ontbijt en plaatste eerste stenen voor de lunch, met in zijn kielzog een opgewekte entourage van bouwers en de projectontwikkelaars. Daarna werd er gedronken op nieuwe projecten, nieuwe linten, nieuwe palen en nieuwe eerste stenen. Zelfs de namen van de nieuwbouwprojecten waren chic: een doorzonwoning heette ineens multifunctioneel herenhuis, een woonerf werd een woonstaete (met ae) en doodnormale wijkjes mochten ineens Guldenrijck heten (met ck).
Tussen het heien door, klonk vooral het geluid van knallende champagnekurken.
Mensen als ik lagen in slaapzakken op straat om een huis te kopen. Te mógen kopen. Het deed er niet veel toe, hoe duur het was, want zodra de handtekening onder de koopovereenkomst stond, was het huis al dubbel zoveel waard geworden. De hypotheekadviseur, een aardige, empathische man in een krijtstreeppak en met krokodillenleren schoenen aan, adviseerde me vooral heel veel te lenen. Zes ton moet kunnen, zei hij. Anders ben je een dief van je eigen portemonnee.
Ik neem aan, dat velen van u zich die tijd nog kunnen herinneren. Het was een rijke tijd.
Op de aanwezigenlijst zag ik dat er hier vandaag projectontwikkelaars in de zaal zitten, corporatiemensen, en ruimtelijke ordenaars. Misschien is er zelfs een ergens in de zaal een wethouder, die het aandurft over nieuwbouw na te denken.
U bent niet te benijden.
Als ik de krant lees, staat in elk artikel met het woord ‘vastgoed’ ergens wel het woord ‘crimineel’ of ‘corrupt’. De vastgoedwereld is besmet; mijn achterbuurman heeft er zelfs een succesvolle
theatervoorstelling over gemaakt. Het piramidespel van grondverkoop en huizenbouw is voorbij – af en toe krijg ik nog een smekende email in mijn inbox, of ik toch alstublieft toch écht geen interesse heb in een nieuwbouwproject. Als ik wil, komen de vertegenwoordigers helemaal uit weet ik waar gereden, op elk door mij gewenst moment, om mij thuis aan de keukentafel alles te vertellen over schitterende, maar onverkoopbare plannen met namen als Rijkstaete, Gulden Hof en Wonen in Weelde.
Een hele machine is tot staan gekomen. Het is de vraag, of er überhaupt nog ruimtelijk wordt geordend in dit land.
De heipalen en gronddumpers zijn bijna allemaal verdwenen uit mijn wijk. Lappen grond liggen er zuchtend te wachten op bebouwing. De laatste keer dat er een lint is doorgeknipt – ik heb geen idee. Nu denkt u: fijn, wrijf het er nog maar eens in. Net nu we eens lekker bij elkaar zijn hier in Den Haag om uit te huilen en opnieuw te beginnen, komt er zo’n bewoner zijn gram halen. Hartelijk dank. Ook vraagt u zich waarschijnlijk af: wat heeft deze ellende met een krijtstreeppak te maken?
Welnu.
De rollen zijn omgedraaid. De bewoners zijn aan de macht. Wij hoeven niet meer in een slaapzak op straat te liggen, om een huis te kopen voor een bizar bedrag. Het voelt best lekker, moet ik zeggen, om als eenvoudige Vinexman voor een zaal vol vastgoedmensen te staan - op schoenen van krokodillenleer.
Mocht u trouwens nog een aardig kaveltje in de aanbieding hebben waar u nu echt vanaf moet, of een riant nieuwbouwkasteel voor weinig, dan zal ik u straks het telefoonnummer van mijn
secretaresse geven. Mijn huis staat te koop, en we zoeken iets groters. Over de prijs valt te pingelen, neem ik aan.
Vastgoedwereld, wat nu?
Het is mooi dat de bewoners aan de macht zijn. Te lang, al sinds de jaren vijftig, is er voor ons nagedacht: de ruimtelijk ordenaars wisten wel hoe ik wilde wonen, en ik had me daar naar te voegen. Die tijd is voorbij.
Een tijdje terug ging ik op safari met Adri Duivesteijn, de wethouder. We gingen naar het wilde westen van Almere. Een ruige, nog maar net ontgonnen vlakte, waar pioniers hun hutten bouwen.
Ik ken Adri al een tijdje, maar had hem nog nooit zo opgetogen gezien. Eindelijk, zei hij, is de macht van de gemeenten en de projectontwikkelaars gebroken, en mogen bewoners zoals jij bepalen hoe ze willen wonen. Geen regels, zei hij, iedereen koopt een stukje grond en bouwt er wat hij bouwen wil.
Ik voelde me de koning te rijk. In Almere zag ik een Amerikaanse ranch, gebouwd naast een leigrijs designhuis, gebouwd naast een Hindoestaanse cataloguswoning, en ik hoorde Adri zeggen: of het mooi is, daar gaat het even niet over.
Toen ik thuis kwam, hing daar nog steeds een bord met TE KOOP aan mijn huis. Het hangt er al zo lang, dat de zon het heeft gebleekt. Er zijn in al die maanden tien mensen komen kijken naar mijn huis. Ze willen het wel, maar hebben er geen geld voor. En zolang zij er geen geld voor hebben, heb ik geen geld voor het mooie afgeprijsde kaveltje, dat u zodadelijk onder mijn aandacht komt brengen.
Wie wil weten wat het betekent als ze zeggen dat de woningmarkt op slot zit, moet bij mij in de straat komen kijken. Er is denk ik geen plek waar je de economie zo goed kunt horen ademen, als daar. In mijn straat alleen al staan 17 huizen te koop. Mensen halen de verkoopborden weg, omdat ze zich ervoor schamen.
Onderwijl begin ik me wat zorgen over te toekomst te maken. Als het zo doorgaat met de plannen van het nieuwe kabinet, wordt mijn mooie nieuwbouwherenhuis een molensteen om mijn nek. Die half procent aftrek per jaar kan ik best betalen, maar wie wil mijn huis nog kopen, als het nemen van een hypotheek een waagstuk wordt?
Dus daar sta ik dan, in mijn krokodillenleren schoenen. Ze zijn nog nep ook, trouwens. En dit pak – ik kocht het in de uitverkoop. Een modelletje van vorig jaar. Ik mag dan als bewoner aan de macht zijn – de crisis bepaalt mijn leven meer dan ooit.
Ik weet niet hoe het verder gaat met de woningmarkt in Nederland. Iedereen die zegt dat hij het wel weet, heeft ongelijk.
Ik heb wel een voorstel Laten we in godsnaam gewoon weer over doorzonwoningen gaan praten, en niet meer over gestapelde herenhuizen of over kasteelappartementen. Wonen is belangrijk. Wij, de bewoners, kunnen niet zonder vastgoedmensen, en jullie, de vastgoedmensen, kunnen niet zonder bewoners.
Laten we in godsnaam allemaal weer spijkerbroeken gaan dragen. Dan komen de champagnekurken vast wel weer terug.
