Sandra Brun September 2 ALGEMEEN Sinds de opri Utilization M Jaar 2001 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Tabel 1: Overz hanteerde. SUM Van deze case bureauwerkp niet alle beno combikantor kamerkantor variëren in m Voor de anal kunnen we e overlegplekk metingen zijn We weten va Van de meest daarmee een van). Indien CfPB ook me Zie tabel 2 (w zijn. 1 De vier cases b (Nijenborgh) zij 2 Dit betreft de c nia, onderzoe 2012 N ichting van he Monitor (SUM Aantal be
icht van aantal u M 2.0 is de geëv es zijn er 41 m plekken (geme odigde inform ren met flexib ren. Onder ee mate van open
yses met betre enkel gebruik m ken en facilitei n daarom niet an alle 41 cases te cases is ook schatting (!) v er uitgebreide eer context bes
werkplekken)
bij de Universitei ijn nog niet in de cases VROM insp
ANALY eker bij het C
et CfPB tot sep M, zie bijlage 1 ezettingsgraad 1 2 4 5 3 4 10 6 4 6 2 uitgevoerde bez volueerde versie meegenomen in
eten per plek/ matie boven w el werkplekge n combikanto nheid. ekking tot de o maken van 14 iten tezamen g t met elkaar te
s het type kan k bekend hoev van de flexfact er onderzoek i schikbaar ove en 3 (overlegp it Utrecht (facult ze analyses opgen pecties, Kadaster
YSE van BEZE enter for Peo
ptember 2012 z voor de instru dmetingen zettingsgraadme daarvan). n onderstaand /stoel), zes and water is gekom
ebruik, 5 comb oor verstaan w
overlegplekke 4 cases die uitg gemeten werd e vergelijken.
toor, de meetp eel medewerk tor (van vijf ca is gedaan, dus
r de cases.
plekken) voor
eit Sociale Weten nomen. Deze heb ITS 2007 en 2008
ETTINGSGRA ople and Buil
zijn er 47 beze ument beschri
SUM 2
etingen per jaar
de analyses me dere cases2 wo
en. De 41 case bikantoren m wij een werkom
en (welke gem gevoerd zijn m den en in de SU periode en de kers er (circa) w ases weten we meer dan alle
r een overzicht nschappen) en de bben plaatsgevon 8, Kadaster ABI, B AADMETIN dings ettingsgraadm ijving): Instrume SUM 200 SUM 200 SUM 200 SUM 200 SUM 200 SUM 200 SUM 200 2.0 (2 nog met SUM 2.0 SUM 2.0 SUM 2.0 (SUM 2005 is h et betrekking rden buiten b es zijn onder t et vast werkpl mgeving met v meten worden met de SUM 2. UM 2.0 apart. aantallen (gem werkzaam wa e dit niet en bij een een bezett
t van alle cases
e vier casestudies nden in het najaa Belastingdienst C GEN metingen1 uitge nt 05 05 05 05 05 05 05 t SUM 2005) 0 0 0 et eerste meetin tot de bezettin eschouwing g e verdelen in 1 lekgebruik en verschillende t per ruimte in p 0, omdat met . De resultaten meten) werk- ren in de gem j twee cases zij tingsgraadmet s die in deze an bij de Rijksunive ar van 2012. CKC en Belasting evoerd met de nstrument dat h ngen van gelaten, omdat 14 zogenaam 22 traditionel typen werkpl
plaats van per de oude SUM n van de twee en overlegple meten werkom jn we er niet z ting, is er binn analyses meege ersiteit Groninge gdienst CFD 2003 e Space et CfPB t helaas de le ekken die stoel) M 2005 de soorten ekken. mgeving en zeker nen het enomen en 3. De laatste
Tabel 2: Overz LNV DRZ West BD Leiden (comb Werkplein Dyna RWS Middelburg BUG Utrecht (co Provincie Zuid-H KvK Rotterdam ( B/CFD Utrecht T B/CFD Utrecht T B/CPP Utrecht (2 NN Haagse Poor IB Groep POI (co IB Groep ED (com IB Groep IKA (co Kadaster Gronin Kadaster Apeldo RGD Bellevue (c RGD Bruggebouw BD Quintax CIC BUG Utrecht (tra BUG Hilversum TU/e - TeMa (tra TU/e - diensteng TU/e - Industria BD Rotterdam - F B/CPP Utrecht (t BD Heerlen (trad RWS Rhoon (tra Douane D-toren AMC (traditione TU Delft - O&S ( TU Delft - CiTG Kadaster Middel RGD Hoofdzetel BD Doetinchem BD Winterswijk BD Duiven (trad BD Amsterdam ( Gemeente Zeist Gemeente Zeist -BD Doetinchem 14 cases LNV DRZ West BD Leiden (com Werkplein Dyn RWS Middelbu BUG Utrecht 20 Provincie Zuid-Kadaster Gronin Kadaster Apeldo RWS Rhoon (tr Douane D-toren AMC (tradition Gemeente Zeist TU Delft - O&S TU Delft - CiTG
icht van cases d
(combi-flex) bi-flex) amostraat (combi-f g (combi-flex) ombi-flex) Holland (combi-fle (combi-flex) Tiberdreef (2003) ( Tiberdreef (2009) ( 2009) (combi-flex) rt (combi-flex) ombi-flex) mbi-flex) ombi-flex) gen (combi-vast) orn (combi-vast) combi-vast) w (combi-vast) CT (combi-vast) aditioneel) (traditioneel) aditioneel) gebouw (traditione al Design (tradition FIOD-ECD (tradit traditioneel) ditioneel) aditioneel) (traditioneel) eel) (traditioneel) (traditioneel) burg (traditioneel) (traditioneel) terborgseweg (trad (traditioneel) ditioneel) (traditioneel) - Slotlaan (traditio - het Rond (traditio
Veentjes (kantoor t (combi-flex) mbi-flex) namostraat (comb urg (combi-flex) 011 (combi-flex) -Holland (combi-ngen (combi-vast oorn (combi-vast raditioneel) n (traditioneel) neel) t (traditioneel) (traditioneel) G (traditioneel) ie meegenomen G b we flex) ex) combi-flex) combi-flex) eel) neel) ioneel) ) ditioneel) neel) oneel) rtuin - vast) bi-flex) -flex) t) t) n zijn in de analy emiddelde bezetting erkplekken Piek wer 55% 57% 68% 51% 53% 63% 58,0% 52,0% 76,0% 71,0% 70,0% 70,0% 66,0% 63,0% 48% 44% 50,0% 51,0% 37,6% 43,0% 46,0% 31,0% 51,0% 50,0% 50,0% 37,0% 50,0% 36% 37% 48% 45% 44% 51,0% 51,0% 48,8% 47,0% 41,0% 59,0% 45,0% 49,1% 61,0% Gemiddelde bezetting overleg 16% 26% 41% 16% 31% 21% 9% 15% 11% 24% 10% 14% 13% 16% yses omtrent we kbezetting rkplekken Dalbe werkp 83% 7 65% 9 88% 3 72% 1 74% 2 88% 2 81,0% 6, 65,0% 28 97,0% 30 90,0% 33 78,0% 10 87,0% 41 76,0% 38 79,0% 38 67% 2 66% 1 71,0% 24 80,0% 20 68,0% 10 64,0% 10 77,0% 10 42,0% 18 79,0% 40 59,0% 46 63,0% 24 50,0% 13 83,0% 12 54% 1 63% 6 64% 1 69% 0 51% 2 79,0% 15 75,0% 25 82,0% 16 87,0% 22 55,0% 19 81,0% 8, 67,2% 13 73,2% 5, 81,0% 29 Piekbezetting overleg 50% 48% 71% 17% 50% 46% 30% 42% 30% 60% 20% 29% 35% 22% erkplekbezetting ezetting plekken Aanta bureau werk plekke 7% 46 9% 306 33% 213 11% 375 23% 606 26% 92 ,0% 211 8,0% 84 0,0% 84 3,0% 282 0,0% 113 1,0% 22 8,0% 29 8,0% 61 20% 217 15% 446 4,0% 407 0,0% 154 0,0% 110 0,0% 695 0,0% 48 8,0% 246 0,0% 215 6,0% 193 4,0% 117 3,0% 302 2,0% 704 11% 88 6% 93 12% 318 0% 26 29% 982 5,0% 53 5,0% 142 6,0% 157 2,0% 261 9,0% 142 ,0% 75 3,1% 184 ,0% 179 9,0% 88 Dalbezetting overleg 0% 0% 0% 2% 9% 0% 0% 2% 0% 0% 0% 2% 0% 7% g al u- k-en Aantal mdw (ca. & excl. extern) Fl (sc 43 366 225 356 720 111 215 176 176 485 130 31 32 58 183 410 300 100 95 627 45 280 221 204 110 563 688 ? ? 327 ? 1002 45 125 172 220 181 75 ? ? 88 Aantal overleg- ruimten/-plekken Aan mdw & ex exte 8 4 20 36 21 22 68 35 69 72 11 11 20 18 65 41 20 ? 10 ? 56 32 64 ? 20 ? 221 10 lex-factor chatting!) Meetp 1,1 wk 36+ 0,8 wk 41+ 0,9 wk 12+ 1,1 wk 15+ 0,8 wk 24+ 0,8 wk 16+ 1,0 jun 0,5 sep 0,5 mr 0,6 mr 0,9 no 0,7 ap 0,9 ap 1,1 ap 1,2 wk 46+ 1,1 wk 48+ 1,4 20 1,5 20 1,2 no 1,1 jun 1,1 jun 0,9 jun 1,0 ok 0,9 ok 1,1 mr 0,5 jun 1,0 ju ? wk 25 2 ? wk 20+ 1,0 mei-11 ? 21-25 n 1,0 wk 11+ 1,2 jun 1,1 20 0,9 no 1,2 no 0,8 no 1,0 ap ? wk 39+ ? wk 39+ 1,0 no ntal w (ca. xcl. ern) Meetper 43 wk 36+37 2 66 wk 41+42 2 25 wk 12+13 2 56 wk 15+16 2 20 wk 24+25 2 11 wk 16+17 2 83 wk 46+47 2 10 wk 48+49 2 ? wk 25 2010 ? wk 20+21 2 27 mei-11 ? wk 39+40 2 ? 21-25 nov 2 002 wk 11+12 2 periode +37 2009 +42 2009 +13 2010 +16 2010 +25 2011 +17 2012 n-04 p-03 rt-09 rt-09 ov-03 pr-08 pr-08 pr-08 +47 2009 +49 2009 004 004 ov-06 n-07 n-07 n-07 kt-08 kt-08 rt-08 n-06 ul-08 2010 +21 2011 nov 2011 +12 2012 n-06 004 ov-05 ov-05 ov-05 pr-05 +40 2011 +40 2012 ov-05 riode 2009 2009 2010 2010 2011 2012 2009 2009 0 2011 2011 2011 2012
GEMIDDEL Uit vergelijki verschillen b werkplekken met vaste we In combikan 76%, met een traditioneel) onbezettinge De piekbezet werkplekken Tussen comb combikantor vaste werkple LDE, PIEK- E
ing van de cas estaan tussen n (en over het erkplekken (fig
ntoren met flex n gemiddelde zitten de gem en van 15% (co ttingen in kan n variëren van bikantoren me ren vaak wel m
ekken van me
EN DALBEZE
ses van de vers alle individue algemeen een guur 1). xibele werkple tijdelijke onb middelde werkp ombi-vast) en
ntoren met flex n 51% tot 87%. et vaste werkp meer plekken edewerkers. ETTING PER schillende kan ele cases, de ge n lager aantal w ekken bevinde ezetting van 2 plekbezetting 14% (traditio xibele werkple . plekken en trad (zoals concent R KANTOOR ntoortypen is o emiddelde we werkplekken d en de gemidde 23%. In kanto gen tussen de 3 oneel) (figuur ekken variëre ditionele kam tratieplekken TYPE op te maken d rkplekbezettin dan medewerk elde bezetting ren met vaste 31% en de 59%
2).
n tussen de 65
merkantoren zi en loungeplek
dat er, ondank ngen bij kanto kers) hoger zij
gen zich in een werkplekken %, met gemidd 5% en 88%, di it nauwelijks v kken) gerealis ks dat er grote oren met flexi jn dan die in k n range van 51 n (zowel comb delde tijdelijke ie in kantoren verschil, terwi seerd worden bele kantoren 1% tot i als e n met vaste ijl in naast de
Figuur 1: Gemi Figuur 2: Verge bureauwerkple iddelde, piek- en elijking gemidd ekken/medewer n dalbezetting w
delde (en tijdelijk rker). werkplekken in ke on)bezetting volgorde van ka gen werkplekken antoortype
Ook voor de flexibele wer groot dan bij het nog gerin
Figuur 3 Gemid Kantoortype Combi-flex Combi-vast Traditioneel Tabel 4: Vergel bezetting van rkplekken dan de werkplekk nge aantal case
ddelde, piek- en e Gem overl lijking gemidde n de overlegple n in kantoren m ken (NB: deze es per kantoor n dalbezetting ov m. bezetting legplekken 25% 12% 15% lde bezettingen ekken geldt da met vaste wer e ‘conclusie’ m rtype). verlegplekken in Gem. p over overlegplekken at de gemiddel rkplekken (fig moet met enige
n volgorde van piekbezetting rlegplekken 47% 36% 33% n per kantoortyp lde en piekbez guur 3 en tabel e voorzichtigh kantoortype g Gem. over pe zetting hoger i 4), maar de v heid geïnterpre dalbezetting legplekken 2% 1% 2% is in kantoren verschillen zijn eteerd worden n met n minder n i.v.m.
Bij het meten personen, oo personen wa Figuur 4: Gem kantoortype n van de overl ok gekeken do aar de ruimte v middelde, maxim legplekken is, or hoeveel pe voor bedoeld i male en minim op de momen rsonen een ov is: de benuttin ale benutting v
nten dat een ov verlegplek of – ng (figuur 4). van alle gemete verlegplek daa –ruimte bezet en overlegruim adwerkelijk be werd ten opzi
mten per case in
ezet werd doo ichte van het a
n volgorde van
or aantal
Figuur 5: Ge GEMIDDEL In het kader v de gemiddeld Figuur 6: Gemi emiddelde, pi LDE TOTALE van reken- en de bezetting p iddelde bezettin iek- en dalbe E BEZETTIN n redeneermod er tijdstip ove ng werk- en over zettingen van G (werk+ove del PACT is ee r zowel de we rlegplekken sam n zowel werk erlegplekken) en gemiddelde erk- als de over
men per tijdstip
k- als overlegp ) ALLE CASE e totale bezetti rlegplekken (f (verloop over de plekken ES (met SUM
ing per tijdstip figuur 6).
e dag bij alle cas
M 2.0) PER TIJ
p berekend. D
ses gemeten met
JDSTIP
Dit betreft
GEMIDDEL Uit de cases d jaren heen (f (figuur 8), m Figuur 7: Gemi LDE, PIEK- E die in de perio figuur 7). Piek aar dat is nauw
iddelde, piek- en EN DALBEZE ode 2001 – 201 ken verschillen welijks te zegg n dalbezettingen ETTING DOO 2 gemeten zijn n wel sterk per gen op het aan
n werkplekken
OR DE JARE
n blijkt geen s r case. Bij de o ntal cases dat w
cases door de ja N HEEN (Le sterk verloop t verlegplekken we hebben. ren heen et op! Kantoo te zijn in werk n lijken de pie ortypen door kplekbezetting eken wat te dal
elkaar!)
g door de len
GEMIDDEL Er lijken geen in de verschil dan in de and elkaar gecom Figuur 9: Gemi uitgevoerd wor LDE GEMETE n hele grote ve llende kantoo dere twee kan mbineerd (zoek iddeld geobserv rden) - gedetaill EN ACTIVIT erschillen te z ortypen (figuu toortypen. In ken mensen ee veerd activiteiten leerd TEITENPATR ijn in de gemi ur 9). Het aand kantoren me en andere plek npatroon medew RONEN MED iddelde (geobs deel overleg is et flexibele wer k op voor and
werkers per kan
DEWERKER serveerde) acti in combikant rkplekken wo dere activiteite ntoortype (onafh S (onafhanke iviteitenpatro toren met vast orden iets min
n?).
hankelijk van pl
elijk van type
onen van med te werkplekke nder activiteite
lek waar activite
e plek)
ewerkers en lager en met
BIJLAGE 1: Een bezetting werkomgevin wordt gekeke Beze Ben van Acti De bezetting (persoon/spu een achtperso benutting van van het gebru gecombineer Het CfPB on Indien een pl (de benutting we (binnen k Com Leze Schr Tele Ove Arch map Prin Pau bote Ove De bezettings gelopen en m dat de meest ronde begint dagen een tw BESCHRIJV gsgraadmeting ng. Hiervoor w en naar: etting - is een nutting - indien
het aantal per iviteiten - indi
van de plekke ullen). De ben
oons-overlegr n 50%. Het ov uik van plekke rd met andere nderscheidt de lek daadwerke g) en de (comb kantoren) de v mputerwerk en rijven efoneren erleg - zowel in hiveren - er w ppen stoppen nten/kopiëren uzeren - er wor erham of leest erig - op de ple sgraadmeting met behulp van
representatiev t bijvoorbeeld weede maal gem
VING METHO
g heeft als prim wordt het CfP
plek bezet doo n een plek bez rsonen waar e ien een plek b
en geeft een be nutting geeft in ruimte gemidd verzicht van a en. Wordt er b activiteiten? categorieën ‘w elijk bezet is d binatie van) a volgende categ nformeel/ong wordt op de ple van papieren, n rdt naar alle w t de krant). ek gebeurt iets g duurt twee w n een PDA de ve kantoorure om 9:00 uur, meten om zo d ODE BEZETT
mair doel een PB instrument
or een persoon zet is, door ho een plek voor b bezet is, welke
eeld van de lee nzicht in het a deld genomen activiteiten die bijvoorbeeld v werkplekken’ door medewer ctiviteiten die gorieën:
gepland als for ek gewerkt me , etc. waarschijnlijkh s anders dan h weken. In de ee bezetting, ben en gemeten w de laatste start de piekbezetti TINGSGRAA objectief beel t de Space Uti n, door spulle oeveel persone bedoeld is? activiteiten v egstand van e al dan niet opt n slechts door v
e per plek plaa veel overlegd i ’, ‘overlegplek rkers, wordt ge e op de plek pl rmeel/gepland et papier ande heid gepauzeer hierboven besc erste week wo nutting en act worden, waarop rt dan om 16:0 ing goed in ka ADMETINGE ld te krijgen va lization Moni en of onbezet? en is de plek in vinden op de p en gebouw en timale gebruik vier personen atsvindt, geeft in de open rui kken’, ‘facilitei ekeken naar h laatsvinden pe d overleg. ers dan lezen o
rd op de (werk
chreven.
ordt iedere dag iviteiten gereg p de meeste m 00 uur. In de tw aart te kunnen EN an het gebruik itor (SUM) ing
n gebruik en h lek plaats? n de wijze waar k van plekken. gebruikt, dan de organisatie mte? En word iten’ en ‘labor het aantal men er persoon. Da of schrijven, zo k)plek (men e g acht á negen gistreerd. Het mensen aanwez weede week w n brengen. k van de gezet. Met de
hoe is dat ten o
rop een plek b . Wordt bijvo n is sprake van e een beeld va dt computerw
ratoriumplekk nsen dat de ple aarbij ondersc
oals sorteren,
eet bijvoorbeel
keer een rond t is daarbij bela ezig zijn. De ee worden de twe SUM opzichte bezet is orbeeld n een an de aard werk vaak ken’. ek bezet cheiden het in ld een de angrijk erste e drukste
BIJLAGE 2:
De stichting mens, werk e kennisoverdr van het Cent van verschill werkomgevin De genoemd and Building onderwijs. D toegepast we de opgedane Onderzoeks De Stichting instelling. Di over het ond de empirisch De in het CfP een bijdrage a rendement o organisatie (m CENTER FO Kenniscentru en werkomgev racht op dit ge ter for People a ende universi ng betreft. de doelstellinge gs (CfPB) zich De tweede kern etenschappelij kennis via pu condities Kenniscentru it heeft tot gev derzoek van he he situatie te pu PB deelnemen aan onderzoek oplevert. Bijdr medewerkers, OR PEOPLE A um Center for ving met als d ebied. Het ken
and Buildings iteiten onderli
en worden be h bezig met het nactiviteit betr k onderzoek e ublicaties, voor
um Center for volg dat geen o et CfPB gepubl ubliceren in d nde partijen he k en ontwikke rageverstrekke , documenten AND BUILDI People and Bu oel het bevord nniscentrum d s is het bevord ing en de bero
reikt door een t opsporen van reft het initiër en ontwikkelin rdrachten en p People and B omzetbelastin liceerd wordt. de professionel
ebben met het eling gegeven ers verschaffen n etc.).
INGS
uildings is een deren van ond doet dit voor e deren van mul oepspraktijk vo n drietal kerna n relevante be ren, begeleide ng. Tenslotte praktisch toep uildings is een ng wordt afged . Het CfPB be le en wetensch t CfPB geen op die door de em n voor een goe
n kenniscentru derzoek, produ en met overhe
tidisciplinaire oor zover het
activiteiten. A ehoeften aan w n en (doen) u houdt het CfP pasbare instrum n door de fiscu dragen. Het is houdt zich he happelijke per pdrachtgever mpirische situ ed verlopend o
um dat zich ric uctontwikkeli eden en bedrijv e samenwerkin de relatie tuss Allereerst houd wetenschappe itvoeren van f PB zich bezig m menten. us erkende wet wel belangrijk t recht voor om rs. – opdrachtnem uatie bijdragev onderzoek vrij cht op de relat ing en
ven. Een twee ng tussen leer sen mensen, w
dt het Center f elijk onderzoek
fundamenteel met het overd
etenschappelij k dat er aantoo
m geanonimi
mer relatie. Er verstrekkers di ije toegang tot
tie tussen ede doel rstoelen werk en for People k en l en dragen van ke onbaar seerd van r wordt irect t hun
