2
Sprawozdanie za 2018 rok z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz przedstawienie potrzeb związanych z realizacją zadań.
Na podstawie art. 179 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodzin i systemie pieczy zastępczej przygotowane zostało roczne sprawozdanie z realizacji zadań z tego zakresu.
Realizując ustawowy obowiązek w uzgodnieniu z Burmistrzem Miasta i Gminy Debrzno przedkładam Radzie Miejskiej w Debrznie sprawozdanie z realizacji ustawy oraz przedstawiam potrzeby w tym zakresie.
3
Ośrodek Pomocy Społecznej w Debrznie realizuje zadania wymienione w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która została uchwalona „/…/ dla dobra dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych, środowiska rodzinnego, atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia, w trosce o ich harmonijny rozwój i przyszłą samodzielność życiową, dla zapewnienia ochrony przysługujących im praw i wolności, dla dobra rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa oraz naturalnym środowiskiem rozwoju, i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dla dzieci, w przekonaniu, że skuteczna pomoc dla rodziny przeżywającej trudności w opiekowaniu się i wychowaniu dzieci oraz skuteczna ochrona dzieci i pomoc dla nich może być osiągnięta poprzez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodzicami (preambuła ustawy).”
Na gminy nałożono szereg zadań mających na celu rozwój działań na rzecz rodziny poprzez wzmocnienie jej roli i funkcji oraz zapobieganiu powstawaniu sytuacji kryzysowych, a także przeciwdziałanie marginalizacji i degradacji społecznej. Ta wieloaspektowa praca z rodziną naturalną ma służyć ochronie odpowiedniego poziomu życia oraz ograniczyć umieszczanie dzieci w rodzinach zastępczych lub w placówkach opiekuńczo-wychowawczych.
Rodzina jest najważniejszą, podstawową komórką społeczeństwa zaspakajającą podstawowe potrzeby swoich członków, a jednocześnie naturalnym środowiskiem rozwoju dzieci. Niezmiernie ważne jest, by chronić rodzinę i pomagać jej w sytuacji, gdy napotyka na ograniczenia i trudności, zwłaszcza w zakresie pełnienia funkcji opiekuńczo – wychowawczej.
Organizując różnorodne formy wsparcia na rzecz rodzin wieloproblemowych, należy docenić i konsekwentnie realizować zasadę podstawowej roli opiekuńczej i wychowawczej rodziny w rozwoju dziecka.
4
Zamiast zastępować rodzinę w jej funkcji opiekuńczo-wychowawczej, należy ją wspierać i wspomagać tak, aby przywrócić do prawidłowego funkcjonowania.
W związku z tym podstawowym założeniem Programu Wspierania Rodzin jest utworzenie spójnego systemu wsparcia rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo - wychowawczych, w celu przywrócenia im zdolności do wypełniania tych funkcji, poprzez pracę z rodziną oraz zapewnienie pomocy w opiece i wychowaniu dzieci.
Obowiązek wspierania rodziny spoczywa od 1 stycznia 2012r.
na samorządzie gminnym. Tego dnia weszła w życie ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej określająca:
- zasady i formy wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych,
- zasady i formy sprawowania pieczy zastępczej oraz pomocy w usamodzielnianiu jej pełnoletnich wychowanków,
- zadania administracji publicznej w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
- zasady finansowania wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, - zadania w zakresie postępowania adopcyjnego.
Założeniem podstawowym ustawy jest stworzenie spójnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną, jeśli ma ona trudności w wypełnianiu swoich funkcji. Chodzi o zapewnienie pomocy, która wyeliminuje groźbę zabrania dziecka rodzinie lub, w szczególnych sytuacjach, szybki powrót do rodziny po okresowym pobycie poza nią. Jak wiadomo każde dziecko powinno mieć możliwość wychowania się w rodzinie naturalnej, natomiast rodzina w celu wypełniania prawidłowej roli powinna mieć zapewnione ze strony społeczności lokalnej odpowiednie wsparcie. Kierując się tą ideą, w przepisach ustawy duży nacisk położono na działania profilaktyczne, pomagające rodzinie w prawidłowym funkcjonowaniu i zapobiegające powstawaniu patologii.
5
Profilaktyka rodzinna jest realizowana przede wszystkim przez gminne instytucje świadczące usługi na rzecz dziecka i rodziny.
Uregulowania prawne ww. ustawy mają za zadanie zapewnić efektywne sposoby wspierania rodziny w wychowaniu dzieci poprzez zapewnienie im pobytu w placówkach wsparcia dziennego (np. świetlicach, klubach środowiskowych, ogniskach wychowawczych). Te placówki mają organizować dzieciom czas wolny i pomagać w nauce, przy stałej współpracy z rodzicami.
Istotne znaczenie ma także praca z rodziną, która decyduje o psychicznym i intelektualnym rozwoju dziecka, o jego poczuciu własnej wartości i bezpieczeństwie emocjonalnym. Praca ta powinna być prowadzona m.in. w formie wsparcia asystenta rodziny, specjalistycznego poradnictwa, mediacji, terapii rodzinnej, treningu umiejętności wychowawczych i terapeutycznych dla rodziców.
W 2018 roku Ośrodek Pomocy Społecznej w Debrznie obejmował wsparciem osoby i rodziny, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej i nie były w stanie przezwyciężyć występujących problemów bez wsparcia zewnętrznego. W tym celu zostały przeprowadzone rozmowy o charakterze
profilaktycznym, mające za zadanie przeciwdziałanie umieszczeniu dzieci w pieczy zastępczej. Niektóre rodziny zostały objęte również wsparciem
finansowym, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej.
Zadania z zakresu wspierania rodziny, zostały powierzone do realizacji Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Debrznie i były wykonywane przez:
1. Asystenta rodziny;
2. Pracowników socjalnych.
Obowiązujący w Ośrodku Pomocy Społecznej w Debrznie model pracy z rodziną objętą asystą rodzinną zakłada współpracę pracownika socjalnego i asystenta rodziny na każdym etapie pracy z rodziną. Współpraca pracownika socjalnego z asystentem rodziny ma charakter ciągły począwszy od fazy
6
planowania, konstruowania długoterminowych celów (w oparciu o narzędzie jakim jest plan pracy z rodziną i kontrakt socjalny), również poprzez pozostałe fazy: realizacji planu (radzenie sobie z napotkanymi przeszkodami, podejmowanie interwencji, dokonywanie koniecznych zmian w ustalaniu celów głównych i szczegółowych zawartych w kontraktach socjalnych i planach pracy współpraca z partnerami w obszarze wspierania rodziny), a także w fazie monitorowania rodziny. Pracownik socjalny w początkowym etapie współpracy służy asystentowi, zarówno posiadaną wiedzą teoretyczną, jak i swoim doświadczeniem w pracy z konkretną rodziną. Natomiast w etapach późniejszych współpraca polega na wymianie posiadanych informacji – często znacznie szerszych ze strony asystenta z uwagi na dużą częstotliwość kontaktów oraz zdobyte przez członków rodziny zaufanie. Jednak to pracownik socjalny podejmuje ostateczne decyzje w ważnych kwestiach dotyczących rodziny i wyznacza wspólne kierunki działań dla siebie i asystenta rodziny w zakresie realizacji działań, mających na celu wsparcie potrzebujących rodzin.
Współpraca pomiędzy pracownikami oparta jest na partnerstwie rozwoju kompetencji, współpracę merytoryczną, rozwój osobisty i rozwój samoświadomości. Pracownik socjalny włącza asystenta rodziny w spotkania o charakterze interdyscyplinarnym celem nawiązania jak największej sieci kontaktów, która następnie stanowić będzie jego kapitał kompetencyjny.
Współpraca obydwóch pracowników ma na celu wzajemne uzupełnianie się w zakresie posiadanych zasobów i podejmowanie jednolitego kierunku działań wobec adresatów pracy socjalnej. Asystent rodziny i pracownik socjalny uzupełniają się w podejmowanych działaniach i wymieniają nie tylko wiedzą na temat danej rodziny ale również swoim doświadczeniem, a wszystko po to aby osiągnąć jak najbardziej zadawalające wyniki w podejmowanych działaniach i tym samym jak najlepiej pomóc rodzinom słabszym społecznie.
7
Asystent rodziny przez pewien czas wspiera rodzinę, aby w przyszłości samodzielnie potrafiła pokonywać trudności życiowe, zwłaszcza dotyczące opieki i wychowania dzieci. Nie prowadzi pracy socjalnej z rodziną, a jedynie towarzyszy rodzicom w wprowadzaniu zmian w ich myśleniu, zachowaniu i otoczeniu koniecznych do tego, aby środowisko rodzinne sprzyjało bezpieczeństwu i prawidłowemu rozwojowi dzieci. Asystent ma za zadanie zwiększyć poczucie wpływu członków rodziny na własne życie, zwiększyć samoocenę. Indywidualna pomoc służy rozwojowi kompetencji, osiąganiu wyznaczonych celów, wzbudzaniu wiary we własne możliwości i motywowaniu do podejmowania działań, do tej pory uznawanych za niemożliwe. Praca asystenta polega na zindywidualizowanej pracy „w” rodzinie, „z” rodziną,
„dla rodziny” (na jej rzecz), przy dominowaniu pracy „z rodziną”. Cechami charakterystycznymi asystowania jest indywidualizacja pracy wynikająca z małej liczby odbiorców, dostosowanie do określonych grup beneficjentów i ich realnych potrzeb, dawanie możliwości skierowania do nich dedykowanego wsparcia. Asystent rodziny stara się zmienić stosunek osób w rodzinie do własnej sprawczości, zwiększyć ich poczucie wpływu na własne życie, podnieć samoocenę. Indywidualna pomoc służy rozwojowi kompetencji poszczególnych członków rodziny, osiąganiu wyznaczonych przez nich celów, wzbudzaniu w nich wiary we własne możliwości oraz motywowaniu do podejmowania działań, do tej pory uznawanych za niemożliwe.
Praca asystenta rodziny przybiera formę socjalno-wychowawczą.
Asystent uczą rodziców, jak prawidłowo wychowywać i sprawować opiekę nad dziećmi, między innymi przekazują informacje na temat prawidłowych postaw rodzicielskich, sposobów komunikowania się, metod wychowawczych, uświadamiają rodziców jaką pełnią rolę wobec dzieci, pokazują korzyści z tworzenia pozytywnych wzorców. Dostarczają informacji dotyczących sposobów i miejsc spędzania wolnego czasu z dziećmi. Modelują zachowanie rodziców względem dzieci. W czasie kontaktów z rodziną pokazują,
8
jak spokojnie rozmawiać z dziećmi, jak wydawać polecenia i je egzekwować, jak pomagać dzieciom w odrabianiu lekcji. Prowadzą treningi umiejętności wychowawczych oraz organizacji dnia codziennego, w tym podziału obowiązków między członków rodziny. Zachęcają do okazywania dzieciom miłości. Motywują rodziców do dbałości o edukację i rozwój dziecka, do kontrolowania osiągnięć szkolnych dzieci, pokazywania korzyści z uczęszczania dziecka do szkoły, przedszkola czy żłobka. Towarzyszą w kontaktach z nauczycielami, pedagogiem. W razie niepokojących objawów w zachowaniu dziecka motywują rodziców do zdiagnozowania poziomu rozwoju, potrzeb i możliwości oraz zaburzeń rozwojowych i zachowań dysfunkcyjnych dzieci w poradniach psychologiczno-pedagogicznych lub innych poradniach specjalistycznych.
Działania asystenta rodziny zmierzają do usamodzielnienia i pozostawienia dzieci w rodzinie, w środowisku zapewniającym im poczucie bezpieczeństwa i prawidłowy rozwój. Jego głównym zadaniem jest niedopuszczenie do oddzielenia dzieci od rodziny oraz podjęcie działań zmierzających do zażegnania kryzysu w rodzinie. Celem pracy asystenta jest również osiągnięcie przez rodzinę podstawowego poziomu stabilności życiowej, która umożliwi jej wychowywanie dzieci. Elastyczny i nienormowany czas pracy asystenta służyć ma realnym potrzebom i rytmowi życia rodziny. Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowią, iż Sąd może zobowiązać rodziców biologicznych, jak i samego małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny bądź realizowania innych form pracy z rodziną. Rolą asystenta rodziny nie jest powielanie pracy pracownika socjalnego. Asystent rodziny kierowany jest do pracy tylko z tymi rodzinami, w których sytuacja dziecka małoletniego wymaga wsparcia zewnętrznego. Potrzeba podejmowanych przez niego działań pomocowych ustanie wraz z osiągnięciem przez rodzinę umiejętności samodzielnego, prawidłowego wypełniania funkcji opiekuńczo –
9
wychowawczych. Rola asystenta rodziny ma istotne znaczenie już na etapie profilaktyki. Jego zadaniem jest całościowe wspieranie rodzin wychowujących dzieci, zagrożonych różnymi dysfunkcjami. Działania asystenta polegają na aktywnym wspieraniu rodziny, w której mają miejsce problemy trudne do pokonania przez tę rodzinę.
Praca z rodziną może być prowadzona w formie konsultacji i poradnictwa specjalistycznego (pedagogicznego, prawnego, psychologicznego zawodowego, itp.), terapii systemowej rodzin, treningu umiejętności wychowawczych dla rodziców, psychoedukacji, mediacji. Narzędziem wzmocnienia rodziny może być również doradztwo w zakresie prowadzenia gospodarstwa domowego, dbałości o higienę osobistą i otoczenia. Tam, gdzie jest to potrzebne i możliwe, praca powinna opierać się o kontrakt z rodziną. Poradnictwo powinno dotyczyć sposobów zaspokajania potrzeb dziecka i rozwiązywania problemów wewnątrzrodzinnych. Terapia rodzin powinna być prowadzona z wykorzystaniem najnowszych metod i technik terapeutycznych. Niezwykle ważnym elementem jest dostęp rodziny do pomocy prawnej, szczególnie w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz poradnictwa specjalistycznego, psychologicznego i rodzinnego.
Praca asystenta rodziny ma charakter kompleksowy. W pierwszej kolejności osoba pełniącą tą funkcję dba o rozwiązanie podstawowych problemów socjalnych rodzin – mieszkaniowych, materialnych, zdrowotnych, czy prawnych. Ponadto pomaga również w rozwiązaniu problemów podopiecznych (emocjonalnych, rodzinnych, problemów w grupie rówieśniczej) i w razie potrzeby kieruje ich na odpowiednią terapię. Asystent rodziny wspiera również swoich podopiecznych w podejmowaniu aktywności społecznej.
Do jego zadań należy też motywowanie podopiecznych do podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub kontynuowania nauki, pomoc w wyborze odpowiedniej szkoły lub kursów zawodowych, przełamywaniu kompleksów i ewentualnych kryzysów wynikających z trudności i niepowodzeń w nauce.
10
Intensywna praca asystenta z rodziną jest realizowana również w przypadku czasowego umieszczenia przez Sąd dziecka poza rodziną. Wówczas zadaniem asystenta staje się nie tylko praca z biologicznymi rodzicami dzieci w miejscu zamieszkania, ale również współpraca z rodziną zastępczą lub koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, odpowiedzialnym za dziecko umieszczone w instytucji sprawującej pieczę zastępczą, będącej w gestii powiatu, oraz z sądem. Powinien on aktywnie uczestniczyć we wszystkich działaniach zmierzających do powrotu dziecka do rodziny.
Do zadań asystenta należy również dokumentowanie pracy z rodziną, dokonywanie okresowej, co najmniej półrocznej oceny sytuacji rodziny i przekazywanie jej podmiotowi zatrudniającemu asystenta. Podstawą działania asystentów rodziny jest plan pracy z rodziną, opracowywany i realizowany we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym.
Opracowany przez asystenta plan pracy z rodziną określa zakres działań mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, zawiera terminy realizacji zaplanowanych działań oraz przewidywane efekty. Ponadto asystenci rodzin prowadzą karty pracy asystenta rodziny dokumentujące każde spotkanie asystenta z rodziną i opis działań przeprowadzonych z rodziną.
W roku 2018 asystent rodziny współpracował z 17 rodzinami, w których było 39 dzieci pod opieką rodziców. W rodzinach objętych wsparciem asystenta występowały problemy tj.:
bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych,
bezradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego,
bezrobocie,
skłonność do picia alkohol lub innych używek,
niezaradność,
ubóstwo,
długotrwała lub ciężka choroba,
11
niepełnosprawność,
przemoc w rodzinie.
Cechami charakterystycznymi asystenta rodziny jest:
indywidualizacja pracy – sposób i czas pracy dostosowany do potrzeb osoby,
celowość wspólnego działania – wspólne określanie kierunku pracy, priorytetowo traktowane są cele klienta,
ukierunkowanie na wspomaganie rozwoju drugiej osoby,
odkrywanie i uwalnianie potencjału drzemiącego w człowieku,
umożliwienie drugiemu człowiekowi nabrania szacunku do samego siebie i znalezienia sposobu na swą życiową niezależność, odzyskania kontroli nad własnym życiem,
wprowadzenie różnego typu zmian – mających w ogólnym odbiorze społecznym pozytywne konotacje,
wsparcie w różnym zakresie: emocjonalnym, informacyjnym,
oddziaływanie na kilku płaszczyznach (podstawowe potrzeby, działania skoncentrowane na opiece i wychowaniu dzieci, zatrudnieniu, poszukiwanie rozwiązań trudności natury psychologicznej, odbudowa więzi rodzinnej, spędzanie wolnego czasu itd.), lub inaczej w kilku sferach (socjalno – bytowej, psychologicznej, zawodowej, społecznej, zdrowotnej),
dostosowanie pomocy do grup odbiorców i ich realnych potrzeb oraz celów, które chcą osiągnąć,
usystematyzowanie działania (ocena, tworzenie celów, planowanie, realizacja planu, ewaluacja),
dobrowolność zarówno ze strony klienta jak i asystenta,
12
towarzyszenie odbiorcy wsparcia w konkretnych różnych działaniach pozwalających jej wyjść z trudnej sytuacji życiowej oraz w działaniach dnia codziennego,
duża częstotliwość spotkań i dostosowanie ich długości do wykonania danego wspólnego działania,
dostosowanie tempa pracy do możliwości aktywizowania mechanizmów radzenia sobie i do możliwości wykorzystania zasobów poznawczych jednostki,
zmiana postawy pomagającego z arbitralnego i „urzędniczego”
na towarzyszący i partnerski,
zapewnienie osobie wspieranej poczucia akceptacji i bezpieczeństwa, przywrócenie wiary we własne możliwości,
niwelowanie stresu i aktywizowanie u osoby wspieranej indywidualnych strategii radzenia sobie ze stresem,
dawanie nadziei, że pozytywne zmiany są możliwe,
udzielanie informacji zwrotnych,
stosowanie narzędzi pozbawionych wymiaru finansowego,
praca w środowisku przebywania klienta.
Do funkcji asystenta rodziny zaliczono funkcję:
wsparcia psychiczno – emocjonalnego,
diagnostyczno – monitorującą,
opiekuńczą,
doradczą,
mediacyjną,
wychowawczą,
motywująco – aktywizującą,
koordynacji działań skierowanych na rodzinę.
13
Zadania asystenta rodziny określa art. 15.1. ustawy z dnia 9 czerwca 2011 o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Wartym zaznaczenia jest fakt, że praca i działania podejmowane przez asystenta rodziny obejmują cztery obszary:
bezpośrednią pracę z rodzicami,
bezpośrednią pracę z dziećmi,
działania pośrednie realizowane na rzecz dziecka i rodziny,
organizację własnego warsztatu pracy.
Wspieranie rodziny, w ramach asystenta rodziny jest procesem długotrwałym, dającym bardzo trudno osiągalne i wymierne efekty działania, powodującym doprowadzenie rodziny do istotnych zmian postępowania członków rodziny i ich sytuacji życiowej, niwelowania destruktywnych zachowań członków rodziny, samodzielności w realizowaniu spraw rodzinnych, podniesieniu jakości życia członków rodziny.
Asystent rodziny zatrudniony w Ośrodku Pomocy Społecznej w Debrznie swoją pracę w większości czasu organizował w miejscu zamieszkania rodziny lub w miejscu przez nią wskazanym. Pozostały czas pracy przeznaczony był na współpracę z instytucjami, urzędami, służbą zdrowia itp. oraz przygotowanie, usystematyzowanie i wypełnianie dokumentacji. Asystent rodziny zatrudniony jest w ramach zadaniowego trybu pracy, co pozwala na pracę z rodzinami w różnych godzinach, także poza godzinami pracy Ośrodka Pomocy Społecznej.
W porównaniu z ubiegłym rokiem liczba rodzin objętych asystą rodzinną zmalała się z 21 na 17 rodzin.
Asystent rodziny współpracował z pracownikami socjalnymi, ze środowiskiem lokalnym, z Sądem Rejonowym w Człuchowie, ze szkołami w zakresie rozwiązywania problemów wychowawczych, Zespołem Placówek Opiekuńczo - Wychowawczych w Człuchowie, pedagogami, kuratorami społecznymi i zawodowymi, wychowawcami ze szkół do których uczęszczają dzieci, Zakładem Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Debrznie,
14
Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną w Człuchowie, Komornikiem Sądowym w Człuchowie i Złotowie, Urzędem Miasta i Gminy Debrzno oraz Policją.
Ponadto z Policją były organizowane wspólne szkolenia i spotkania służbowe, utrzymywano stały kontakt z dzielnicowym polegającym na wymianie informacji oraz planowaniu pomocy. W 2018r. asystent współpracował z Gminnym Zespołem Interdyscyplinarnym ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i uczestniczyli w 7 spotkaniach grupy roboczej w celu udzielenia rodzinie kompleksowej pomocy.
Ponadto asystent rodziny w poprzednim roku uczestniczył czterokrotnie w spotkaniu organizowanym przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Człuchowie - spotkanie dotyczyło okresowej oceny sytuacji dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. W ramach poradnictwa specjalistycznego asystent rodziny kierował podopiecznych do specjalistów (psycholog, psychiatra, terapeuta, prawnik itp.). Klienci w roku 2018r skorzystali z pomocy poradnictwa prawnego w biurze porad obywatelskich w siedzibie Inkubatora Przedsiębiorczości w Debrznie, konsultacji psychologiczno - pedagogicznych w Poradni Psychologiczno-pedagogicznej w Człuchowie, konsultacji psychiatrycznej w Niepublicznym Zakład Opieki Zdrowotnej "OPUS"
w Chojnicach.
W ramach swoich zadań asystent rodziny udzielił wsparcia w 2018r.:
1) wyposażając mieszkania podopiecznych w sprzęt gospodarstwa domowego tj.:
- jedna rodzina otrzymała meble pokojowe, - jedna rodzina otrzymała pralkę,
- jedna rodzina otrzymała dwa żyrandole, - jedna rodzina otrzymała wózek dziecięcy,
- osiem rodzin zaopatrzona została w niezbędną odzież;
- trzy rodziny otrzymały pościel i ręczniki;
- dwanaście rodzin otrzymało zabawki dla dzieci;
15
2) w rodzinach z problemem alkoholowym prowadził profilaktyczną działalność informacyjną i edukacyjną w zakresie wzmacniania rodziny, która przeżywa trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych.
3) prowadzono również działania w rodzinach, w których występuje problem długotrwałej i ciężkiej choroby psychicznej. Pomoc taką otrzymały trzy rodziny. Wspierano je w kontynuowaniu leczenia, motywowano do systematycznego leczenia i zażywania leków zgodnie z zaleceniami lekarza, udzielano wsparcia emocjonalnego osobie chorej i członkom rodziny, współpracowano ze służbą zdrowi.
4) udzielano pomocy w zakresie poprawy sytuacji bytowej poprzez wsparcie w wypełnianiu niezbędnych dokumentów, w załatwianiu spraw urzędowych oraz przekazywali informacje w jaki sposób zarządzać i rozdysponowywać środkami finansowymi.
Pracownik socjalny
Działania podejmowane przez pracowników socjalnych koncentrowały
się przede wszystkim na diagnozowaniu i analizowaniu sytuacji rodzin z problemami opiekuńczo – wychowawczymi, ustalaniu przyczyn
występującego w nich kryzysu, a także wnioskowaniu do dyrektora Ośrodka o przydzielenie rodzinie asystenta rodziny. Przed przydzieleniem asystenta
rodziny na podstawie art. 11 w/w ustawy pracownik socjalny przeprowadzał wywiad środowiskowy, dokonywał analizy sytuacji i jeżeli uznał, że istnieje
taka potrzeba występował o przyznanie asystenta rodziny. Udzielana pomoc ze strony pracowników socjalnych miała na celu zabezpieczenie podstawowych potrzeb rodziny oraz wzmocnienie jej w wypełnianych przez nią funkcji opiekuńczo – wychowawczej.
Wszystkie działania, podejmowane przez pracowników socjalnych, odbywały się przy współpracy z przedstawicielami placówek oświatowych,
16
służby zdrowia, policji, kuratorami zawodowymi i społecznymi. W ramach działań zapewniających wzmocnienie funkcji rodziny.
Współfinansowanie pobytu dzieci w pieczy zastępczej instytucjonalnej w 2018
Ustawa o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej nałożyła na gminy dodatkowe zadania związane z nadzorem rodzin niewydolnych opiekuńczo- wychowawczo. Realizacja tych zadań została powierzona tut. Ośrodkowi do którego obowiązków należy również obowiązek ponoszenia opłat za pobyt dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. W przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka, gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go w pieczy zastępczej ponosi koszty:
- 10% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej;
- 30% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej;
- 50% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w trzecim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej.
W 2018 roku w takich placówkach przebywało 4 dzieci naszej gminy, za wszystkie dzieci Miasto i Gmina Debrzno finansowała 50% wydatków na opiekę i wychowanie, gdyż dzieci były już powyżej trzech lat w placówce (w 2013r. – 11 dzieci, 2014 – 12 dzieci, 2015 - 2017 - 4 dzieci) za które została poniesiona opłata w kwocie 80.176,84 zł. Całość tych środków pochodziła z budżetu Gminy Debrzno.
17
Poniesione wydatki na wspieranie rodziny w 2018r.
Lp. CEL KOSZT
1 Zakup wody i środków czystości dla pracowników 138,16 2 Wynagrodzenia asystentów rodziny wraz z pochodnymi:
składki na ubezpieczenie społeczne, składki na Fundusz Pracy, dodatkowe wynagrodzenie roczne
39.445,32
3 Zakup materiałów biurowych 2.643,79
4 Opłata za pobyt dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej
80.176,84
5 Odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych 1.185,66
6 Zwrot kosztów podróży służbowych 0
7 Szkolenie pracownika 840,85
8 Zakup znaczków pocztowych 0
9 Zakup usług pozostałych 0
10 Badania lekarskie pracowników 0
124.430,62
Ośrodek Pomocy Społecznej w Debrznie w roku 2018 zatrudniał jednego asystenta rodziny. Na realizację zadania oraz zatrudnienie asystenta rodziny pozyskano środki z dotacji w wysokości 17.198,00 zł zgodnie z umową nr 18/A/2018 z dnia 05 listopada 2018 r. zawartą pomiędzy Wojewodą Pomorskim a Gminą Debrzno w ramach „Programu Asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej na 2018”. Natomiast wkład własny wyniósł 22 247,32 zł.
Za pobyt jednego dziecka w instytucjonalnej pieczy zastępczej Gmina Debrzno średnio w roku 2018 poniosła koszty w kwocie 20.044,21 zł (80.176,84 zł : 4 dzieci = 20.044,21zł). Miesięczny koszt utrzymania dziecka wynosił 1.670,35 zł (20.044,21zł : 12 miesięcy = 1.670,35zł). Objęcie opieką jednego dziecka przez asystenta rodziny rocznie wyniosła 1.011,41zł (39.445,32 zł
18
zatrudnienie asystenta rodziny : 39 dzieci = 1.011,41zł), miesięcznie 84,28 zł (1.011,41zł : 12 miesięcy = 84,28 zł).
Mając na uwadze powyższe efekt pracy asystenta rodziny z rodzinami przeżywającymi trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych znacząco zmniejszył liczbę dzieci umieszczonych poza rodziną naturalną. Koszt pracy asystenta rodziny jest około 20 razy tańszy niż finansowanie pobytu dziecka w instytucjonalnej pieczy zastępczej.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że indywidualna praca z rodziną wpływa na wzrost aktywności klientów w samodzielnym podejmowaniu działań oraz poczucia ich własnej wartości. Systematyczna praca asystenta rodziny we współpracy z pracownikiem socjalnym i innymi specjalistami realizującymi zadania w zakresie wspierania rodziny pozwoliła na poprawę funkcjonowania rodziny w środowisku w przypadku dwóch rodzin i tym samym zakończenie współpracy z asystentem rodziny. W przypadku pozostałych rodzin trwała kontynuacja współpracy z uwagi na dalsze występujące problemy w rodzinie.
Wspieranie rodziny i pieczy zastępczej w roku 2015-2018 na terenie Gminy Debrzno
2015 2016 2017 2018
Liczba rodzin 15 17 21 17
Liczba dzieci 33 32 42 39
Dofinansowanie na
asystenta rodziny 24.820,00 25.200,00 23.904,00 17.198,00 Koszt utrzymania w
placówce 5.663,74 76.712,00 83.415,76 80.176,84
Rodziny z którymi zakończono współpracę zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 16 ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej były monitorowane przez asystenta rodziny. Kontakty z rodziną przez asystentów rodziny oraz ocena ich funkcjonowania w środowisku były realizowane przeciętnie raz w miesiącu.
19
Działania asystenta w czasie trwania monitoringu sytuacji rodziny polegały również na kontaktach z jednostkami oświatowymi, ochrony zdrowia, a także kuratorami sądowymi i pracownikami socjalnymi w celu śledzenia sytuacji dzieci.
Potrzeby związane z realizacją zadań w 2018r.
1. Uwzględnienie w budżecie Ośrodka na 2018r. środków finansowych z przeznaczeniem na pokrycie wydatków związanych z opieką i wychowaniem dzieci w instytucjonalnej i rodzinnej pieczy zastępczej z możliwością wystąpienia sytuacji umieszczenia kolejnego dziecka z terenu gminy Debrzno.
2. Podnoszenie kwalifikacji przez asystenta rodziny wspierających rodziny przeżywające trudności w opiece i wychowaniu dziecka.
3. Utrzymywanie dobrych kontaktów z członkami rodzin przeżywających
trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych.
W przypadku niemożności sprawowania opieki i wychowania przez rodziców dzieci w pierwszej kolejności mogą trafić do rodzinnej pieczy zastępczej. Jest to dla dzieci przeżycie mniej traumatyczne. Finansowanie pieczy rodzinnej jest o sześć razy tańsze niż w pieczy instytucjonalnej.
4. Podjęcie działań w placówce wsparcia dziennego w Debrznie w ramach funkcjonowania Centrum Usług Społecznych. W celu wsparcia rodziny, dziecko mogłoby zostać objęte opieką przez wyspecjalizowaną kadrę.
5. Akcja informacyjna dotycząca pracy asystenta rodziny w postaci ulotek, plakatów. Propagowanie działania Ośrodka Pomocy Społecznej w Debrznie w zakresie wspierania rodziny za pośrednictwem strony internetowej.
20
6. Rozważenie utworzenia grup wsparcia. Poprzez zorganizowanie dla rodzin spotkań mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganiu izolacji. Grupa wsparcia skierowana byłaby do rodzin mających problemy w zakresie opieki i wychowania małoletnich dzieci.
Spotkania w grupie odbywałyby się raz w miesiącu, do udziału zaproszeni byliby przedstawiciele innych instytucji, w tym: dzielnicowy, kuratorzy zawodowi i społeczni, pracownicy ośrodka zdrowia, pracownicy oświaty, pracownicy socjalni itp.
7. Rozszerzenie oferty współpracy z psychologiem w celu podniesienia dostępności i jakości usługowej Ośrodka jako wsparcia dla rodzin. Praca z psychologiem miałaby charakter prewencyjny ograniczając umieszczenie dzieci z rodzin z problemami opiekuńczo – wychowawczymi w pieczy zastępczej.
8. Współpraca z sołtysami, radnymi, przedstawicielami placówek
oświatowych, służbą zdrowia, policją, kuratorami zawodowymi i społecznymi, Gminną Komisją ds. Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Zakładem Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Debrznie, Poradniami Psychologiczno – Pedagogicznymi, komornikami sądowymi, Zespołem Interdyscyplinarnym ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.
9. Rozważenie współpracy z rodziną wspierającą. W celu wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo –
wychowawczych. Zadaniem rodziny będzie pomoc: w opiece i wychowaniu dziecka w prowadzeniu gospodarstwa domowego,
kształtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecznych.
10. Złożenie wniosku o dofinansowanie zatrudnienia dwóch asystentów rodziny w pełnym wymiarze czasu pracy z resortowego programu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na rok 2019. Program będzie współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
21
11. Systematyczna i kompleksowa praca asystenta rodziny z rodzinami
przeżywającymi trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych. Efektem czego będzie zmniejszanie liczby dzieci umieszczonych poza rodziną naturalną. Koszt pracy asystenta rodziny jest tańszy niż finansowanie pobytu dziecka w instytucjonalnej pieczy zastępczej.
Sporządził:
Władyczak Paweł
