Uniwersytet
SzczecińskiInstytut Ekonomii i Finansów
Katedra Finansów
Zrównoważonychi Rynków
KapitałowychOcena
pracy doktorskiej mgr Tomasza
Frąsiapt.: ,Metodyka
zarządzaniaryzykiem
wprocesie kooperencji
przedsiębiorstw"Po zapoznaniu
sięz
treściąstwierdzam,
żepraca doktorska mgr Tomasza
Frąsianiewątpliwie
stanowi
wartościoweopra~owanie. Nie ulega
wątpliwości, żeproble- matyka
zarządzaniaryzykiem w procesie kooperencji
przedsiębiorstwjest istotnym problemem zarówno z naukowego jak i praktycznego punktu widzenia. Z dotych- czasowych
badańprowadzonych na
świeciew
tymaspekcie wynika,
że przedsiębiorstwa aby
osiągać ponadprzeciętnezyski w sposób
ciągły poszukująnowych strategii rozwoju. Takie
działaniema
prowadzićdo uzyskania przewagi konkuren- cyjnej na rynku. W obszarach o ostrej konkurencji cenowej, jakich na
współczesnym
rynkujest wiele, nie ma
możliwości zwiększeniawolumenu
sprzedażybez
obniżki
cen. W takiej sytuacji bardzo silna staje
siępresja redukcji kosztów w fir- mie. W ten sposób stwarza
sięsytuacja, w której
przedsiębiorstwa dążądo
współpracy ze swoimi
bezpośrednimikonkurentami. Celem takiego
działaniajest
dążeniedo poprawy
efektywnościzasobów i
potencjałufirmy. Sytuacja kooperencji dopro-
wadziła
na
rynkudo powstania wielu strategii
zarządzania,jak na
przykładTotal Quality Management, Business Proces Reengineering czy Lean Management. Sto- sowanie w praktyce biznesowej maksymy „tam gdzie musisz konkuruj, tam gdzie
możesz współpracuj"
prowadzi do innego spojrzenia na ryzyko i
zarządzanieryzy- kiem w
przedsiębiorstwach stosującychstrategie kooperencji. To nie tylko ryzyko
wewnętrzne związane
z
działaniem przedsiębiorstwale
teżryzyko ich wzajemnych
sprzężeń
i struktury sieci
współpracy.Pojawia
się całkowicienowe zjawisko strate-
gii sieci
przedsiębiorstww obszarze konkurowania i
współpracyzarazem. Pomimo,
źródłem
sukcesu. Ryzyko procesu kooperencji jest kojarzone z
niebezpieczeństwem,
niepewnościąrezultatów,
prawdopodobieństwemponiesienia
porażkiczy powstaniem strat. Jak
słusznie zauważaAutor w pierwszym rozdziale pracy badacze
skupiają się
w literaturze przedmiotu na
zarządzaniurelacjami bez
uwzględnianiaszczególnego ryzyka
występującegopodczas
współpracykooperencyjnej. Brak jest kompleksowych
badań dotyczącychryzyka
współpracykooperencyjnej.
W pracy Autor
dostrzegając tę lukę skupił sięna uwarunkowaniach procesu za-
rządzania
ryzykiem w procesie kooperencji oraz
przesłankachjakie
skłaniają współczesne przedsiębiorstwado kompleksowego
zarządzania zagrożeniamioraz na barierach
utrudniającychskuteczne ograniczanie ryzyka.
Każdą pracę prowadzącą
do opracowania metodyki
zarządzaniaryzykiem w pro- cesie kooperencji
przedsiębiorstw należy powitaćz uznaniem. Proponowany przez Autora temat dlatego
należy uznaćza
ważnyi warty rozprawy doktorskiej . Podej-
mując
ten
ważnyi trudny zarazem temat Doktorant
postawiłw pracy bardzo ambit- ne zadania badawcze, zarówno w obszarze teorii i metodyki, jak i aspektów po- znawczych. Zasadniczym celem pracy
byłoprzedstawienie w
ujęciuteoretycznym, poznawczym i aplikacyjnym
uwarunkowań zarządzaniaryzykiem w procesach ko- operencji
przedsiębiorstww aspekcie specyfiki formy, jak i stadium rozwoju relacji
międzyorganizacyjnych. Wychodząc
z
głównegocelu Autor
sformułowałcele
szczegółowe,
które
zostały ujętew trzech aspektach:
1. teoretycznym:
• przeprowadzenie
systematyzującychstudiów literaturowych
dotyczącychpro- blematyki kooperencji
przedsiębiorstw;• dokonanie krytycznego
przegląduliteratury przedmiotu, w
ujęciuteoretycz- nym i metodologicznym,
dotyczącego zarządzaniaryzykiem w
przedsiębiorstwie;
• zidentyfikowanie
źródełryzyka w relacjach
pomiędzy dostawcąa
odbiorcą;2. empirycznym:
•
określeniecharakteru
współpracypodejmowanej przez
przedsiębiorstwaw
Polsce i w Luksemburgu, ze szczególnym
uwzględnieniem płaszczyznykoo-
perencji, dywersyfikacji
współdziałania,stopnia formalizacji
związkui formy relacji kooperencyjnych;
• zidentyfikowanie barier, które
stanowiąprzeszkody w implementacji systemu
zarządzania
ryzykiem w
przedsiębiorstwie;• kompleksowe zbadanie motywacji kierownictwa
przedsiębiorstwdo
zarządzania ryzykiem na poziomie zintegrowanym;
• dokonanie oceny
świadomości menedżerów przedsiębiorstww zakresie
zarządzania ryzykiem w procesach kooperencyjnych
przedsiębiorstw;• przeprowadzenie analizy ryzyka
występującegow procesach kooperencji
przedsiębiorstw
w aspekcie charakteru relacji
międzyorganizacyjnych;3. aplikacyjnym:
• opracowanie autorskiej metodyki
zarządzaniaryzykiem w procesie kooperen- cji
przedsiębiorstw.Jak wynika z celów badawczych efektem
końcowym takzaprojektowanych
badańma
byćopracowanie metodyki
zarządzaniaryzykiem w procesie kooperencji przed-
siębiorstw.
Z celów jakie
zostałypostawione w pracy wynika
głównahipoteza badawcza:
zarządzanie
ryzykiem relacji kooperencyjnych w
przedsiębiorstwachw warunkach globalizacji
światowejgospodarki jest
złożonym,skomplikowanym i wieloaspek- towym procesem, który pozwala na
osiągnięcieprzez
przedsiębiorstwawielu wy- miernych i niewymiernych
korzyści, wyłączniez rozwojem efektywnej
współpracy międzyorganizacyjnej.W pracy
sformułowano również szczegółowehipotezy badawcze:
► przedsiębiorstwa cechują się niską skłonnością
do
współpracy,a
tymsamym ograniczonym zakresem rozwoju relacji partnerskich i niskim stopniem formali- zacji
współdziałania;► przedsiębiorstwa niechętnie uczestniczą
w procesie rozwijania
międzyorganizacyjnych
zawiązkówkooperencyjnych
związanychz
ponadprzeciętnymryzykiem
występującym
w
różnychformach relacji i brakiem odpowiednich zasobów, wie-
dzy oraz
doświadczeń pozwalającychna minimalizowanie tego typu
zagrożeń;wagi do zarządzania cyzykiem w procesach kooperencji, traktując to zjawisko ja- ko drugoplanowe.
Akceptuję przyjęty w rozprawie cel badania oraz podstawową hipotezę badawczą wynikającą z celów jakie postawił przed sobą w rozprawie Doktorant. Strona meto- dologiczna pracy nie budzi zastrzeżeń. Doktorant dobrze poradził sobie z nierzadko trudnymi problemami ekonomicznymi. Dobrze dokonał też przeglądu literatul)' przedmiotu porządkując wiele różnych koncepcji i podejść. Bardzo wysoko oce- niam wyniki badań empirycznych zamieszczone w pracy. Badania są przeprowa- dzone bardzo rzetelnie i dobrze udokumentowane.
Weryfikacji
przyjętych założeńi realizacji celu
badańdokonano na podstawie
badańempirycznych przeprowadzonych dla danych rzeczywistych z wykorzysta- niem case study oraz
badańankietowych. Zadanie
podjętew pracy jest na pewno trudne. Oceniam,
żeDoktorant
poradziłsobie z
metodyką zarządzaniacyzykiem w procesie kooperencji
przedsiębiorstwbardzo dobrze, a recenzowana praca
może byćprzyczynkiem do powstania zwartej monografii w
tymzakresie.
Treść
pracy jest zgodna z
tytułempracy.
Tytuły rozdziałówpracy
sądostosowane do
treścipracy .
Konstrukcjępracy oceniam dobrze. Praca
składa sięz
sześciuroz-
działów,
streszczenia, bibliografii, spisów: tabel i cysunków oraz
załącznika.W pra- cy
zostaławykorzystana
najważniejszaliteratura krajowa i zagraniczna z zakresu tematycznego pracy
obejmująca212 pozycji. Wykorzystanie adekwatnej literatul)' jest jednym z warunków pozytywnej oceny rozprawy doktorskiej . Przeprowadzone badania
zostały prawidłowoudokumentowane, czego dowodem jest obszerna do- kumentacja zamieszczona w
rozdziałachempirycznych.
Kolejnośćposzczególnych
rozdziałów
odpowiada
kolejnościetapów badania naukowego
podporządkowanychrealizacji celu badania.
Bardzo dobrze oceniam
redakcyjnąi
fonnalną stronępracy -
zostałaona przygo- towana bardzo starannie.
Całośćpracy
zostałazamieszczona na 267 stronach. Po-
nieważ zwięzła
charaktecystyka poszczególnych
rozdziałów została ujętaw stresz-
czeniu, jako recenzent
czuję sięzwolniony z charaktecystyki
treści rozdziałówpra-
cy. Walocy pracy i
osiągnięciaDoktoranta
można ująćw
następującepunkty:
1. W pracy dokonano krytycznego przeglądu literatwy w zakresie kooperencji
przedsiębiorstw oraz zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie stosującym stra-
tegię kooperencji wskazując na potencjalne źródła ryzyka w relacjach dostawca- odbiorca.
2. Autor dobrze dokonał przeglądu literatwy przedmiotu porządkując wiele kon- cepcji i teorii.
3. Na podstawie badań empirycznych Doktorant wykazał, że polskie przedsiębior
stwa cechują się niską skłonnością do współpracy kooperencyjnej, niskim stop- niem formalizacji współdziałania oraz niskim udziałem związków o charakterze
bezpośrednim.
4. W trakcie badań Doktorant zaproponował metodykę zarządzania ryzykiem w procesie kooperencji przedsiębiorstw w kontekście norm ISO 9000. Istotne jest
uwzględnienie w proponowanym podejściu wykorzystania analizy ryzyka w procesie planowania i podejmowania decyzji. Szczególnie ważne jest określenie możliwego ryzyka w celu jego wyeliminowania i doskonalenia organizacji oraz ustalenia celów i planu działania organizacji zgodnie z systemem zarządzania jakością.
5. Za wkład do rozwoju metod kooperencji należy umać wykazanie że wzrost
wielkości przedsiębiorstwa w większym stopniu pociąga za sobą wzrost liczby kooperentów aktywnych niż pasywnych, że wzrost liczby kooperentów
aktyw-
nych związany jest bardziej ze stabilizacją współpracy niż z jej formalizacjąoraz że wzrost liczny kooperantów pasywnych przekłada się na zwiększenie sta-
bilności współpracy kooperencyjnej.
6. Na podstawie przeprowadzonych badań Doktorant wykazał, że dla polskich
przedsiębiorstw w procesie kooperencji szczególne znaczenie mają ryzyko: pro- jektowe, informatyczne, strategiczne, asymetrii oraz nadmiernych oczekiwań - na etapie ustalania wymagań i doboru kooperenta; globalizacyjne - na etapie
nawiązywania współpracy; kompetencyjno-komunikacyjne, koordynacyjne, ad- aptacyjne, zapasów, utraty autonomii oraz ściągalności należności - na etapie rozwoju kooperencji; utraty zasobów - na etapie rozpadu kooperencji.
weryfikacja postawionych hipotez badawczych otwierają szerokie możliwości
rozbudowy teorii i praktyki zarządzania ryzykiem w procesie kooperencji przed-
siębiorstw. Można opracować na tej podstawie określone strategie działania przedsiębiorstwa w obszarze kooperencji prowadzące do wyższej efektywności działania.
8. Dodatkowym walorem pracy jest bardzo dobra dokumentacja przedstawionych w pracy badań.
Cele, jakie postawił przed sobą Doktorant zostały w pełni zrealizowane, a wiele propozycji zawartych w pracy są wybitnym osiągnięciem Doktoranta, na co wska- zano powyżej.
W pracy są również sformułowania dyskusyjne lub budzące uwagi i pytania. Z
obowiązku recenzenta zamieszczam je poniżej.
1. W rozdziale 1 Doktorant sformułował główną hipotezę badawczą, która tak na-
prawdę jest oczywista bez przeprowadzonych badań. Hipoteza powinna być tak
sformułowana aby można było ją poddać weryfikacji na podstawie badań. Hipo- tezy szczegółowe już nie budzą takich wątpliwości.
2. W drugim rozdziale Autor przedstawił konceptualizację pojęcia kooperencji
przedsiębiorstw. W podsumowaniu zabrakło głębszego odniesienia się do efek- tów gospodarczych dla przedsiębiorstwa, na tym etapie badań, z teoretycznego punktu widzenia.
3. Przedstawiono w pracy wyniki ciekawych badań i zweryfikowano hipotezy ba- dawcze. Zabrakło głębszej merytorycznej oceny zastosowanych metod i wska- zania bardziej wyraźnie konkretnych efektów z zastosowania kooperencji dla
przedsiębiorstwa. Werbalna ocena pozostawia lekki niedosyt.
4. We wnioskach końcowych z przeprowadzonych badań zawartych w zakończe
niu pracy należało podać co wynika z przeprowadzonych badań z ekonomiczne- go punktu widzenia dla przedsiębiorstwa oraz gospodarki kraju.
5. W pracy stwierdziłem pewną liczbę drobnych omyłek (literówek, przejęzyczeń, przekręceń wyrazów), które nie mają jednak istotnego wpływu na walory pracy, dlatego odnotowując ten fakt nie przytaczam szczegółów.
Pragnę również zadać
Autorowi dwa pytania, jakie
nasunęłymi
sięw trakcie czyta- ma rozprawy.
1) Jakie ekonomiczne znaczenie ma kooperencja
przedsiębiorstww
kontekściego- spodarki kraju ?
2) Jak Autor ocenia uniwersalizm zaproponowanej metodyki
zarządzaniaryzykiem w procesie kooperencji na rynku w
różnychaspektach np.
różnesegmenty go- spodarki?
Wymienione drobne uwagi nie
podważająw
żadnymstopniu
wartościmeryto- rycznej recenzowanej pracy. Dlatego
biorącpod
uwagęwalory naukowe rozprawy ,
duży nakład
pracy,
umiejętność posługiwania sięaparatem matematycznym , dojrza-
łość
Autora do podejmowania samodzielnych
badańi zrealizowanie postawionego we
wstępiecelu
badań uważam, żepraca doktorska mgr Tomasza
Frąsiaw
pełni spełniawymogi stawiane pracom doktorskim i stanowi
podstawędo nadania stop- nia naukowego doktora nauk
społecznychw dyscyplinie
zarządzaniai
jakości.Konkludując
oceny i
sformułowaniazawarte w niniejszej recenzji stwierdzam,
że:►
Problem badawczy
podjętyw rozprawie jest oryginalny i trafnie wybrany ;
►
Cele i hipotezy badawcze
sformułowanew pracy
czynią zadośćwymogom sta- wianym w tym zakresie pracom doktorskim;
►
Struktura pracy jest poprawna metodologicznie i zgodna z
kolejnościąetapów badania naukowego ;
►
Autor
wykazał sięwysokim poziomem wiedzy teoretycznej z zakresu nauk spo-
łecznych;
►
Od strony formalnej rozprawa
zostałaprzygotowana
prawidłowoi pozwala na
jednoznaczną pozytywną ocenę
jej poziomu naukowego;
►