ANNALES
UNIVERSITATIS MARIAE
CURIE-SKŁODOWSKALUBLIN
—POLONIA
VOL.
XXIV, 7 SECTIO C
1969Z Katedry Botaniki Ogólnej Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UMCS Kierownik: prof, dr Jan Rydzak
Bogusław
SAŁATA,
Joanna
R
OM
A SZ
EW S
K A -S
A Ł AT A
Materiały do znajomości grzybów pasożytniczych Lubelszczyzny Część II. Mączniaki prawdziwe
(Erysiphales)
i grzyby głowniowe(Ustilaginales)
K Bonpocy n3yHeHMH napa3MTMHecKMX rpuSoB JIioSjiMHCKoro BoeBOflCTBa. Hacrb II.
MyHHHCTopocHHbie (Erysiphales) u rojiOBHeBbie (Ustilaginales) rpnóbi
Materiaux
pourla
connaissance des champignonsparasites dans
la regionde Lublin.
IIe
Partie. Oidiums (Erysiphales),carieset charbons (U
stilaginales)W latach 1964
—1968 prowadzono
badanianad
grzybami pasożytni czymi
Lubelszczyzny. Materiały dotyczącegrzybów rdzawikowych
(Ure
dinales) zostałyjuż
opublikowane(15).
Obecniepodajemy wykaz mącz
niaków prawdziwych
(Erysiphales) i
grzybówgłowniowych
(Ustilaginales)zebranych na
terenach południowej Lubelszczyzny(Wyżyna
Lubelska, Roztoczei Kotlina Sandomierska). Część materiału zgromadzili w
r. 1967 studenci Studium Zaocznego UMCS —w
okolicach MilejowaP. Pie
chota, a
w okolicach
ZawadyS. Łącka. Do wykazu
włączono rów
nież kilka gatunków głowniznalezionych
wlatach
1948—1949przez H.
Stasiaka.Ważniejsza literatura
fizjograficzna,dotycząca
grzybów pasożytni
czychLubelszczyzny, omówiona została w pracyna temat Uredinales
(15),tam też podano
spis objętychbadaniami
miejscowości wg powiatów.Po
stanowiskach, naktórych zbierano
mączniaki tylko wstadium konidial-
nymumieszczono znak
(O). Opracowanemateriały znajdują się w
Ziel
niku Katedry Botaniki OgólnejUMCS
wLublinie.
OMÓWIENIE ZEBRANEGO
MATERIAŁUOgółem w
wykazie podano78 gatunków
zobu grup
grzybów pasożytniczych.Z
tego na mączniaki prawdziwe (Erysiphales)przypada 56 gatunków,
a na grzyby głowniowe(Ustilaginales) 22
gatunki.Z
mączniakówprawdziwych najliczniej re
prezentowany
jestrodzaj Erysiphe 27 gatunków,
innerodzaje są
mniejliczne — Sphaerotheca 11,
Microsphaera 8, Podosphaera 5, Uncinula4
gatunkii
1 gatunekz
rodzajuPhyllactinia.
Większość zebranych mączniaków to gatunki pospolite, podawane z różnych stron
kraju.
Znajczęściej
spotykanych wymienić należynastępujące: Erysiphe asperifoliorum, E.
cichoracearum, E. convolvuli, E. galeopsidis, E. polygoni, E. tri- folii, Microsphaeraalphitoides, M. astragali, Podosphaera
myrtillina, Sphaerothecaalchemillae, Sph. erigerontis-canadensis,
Sph.melampyri
iSph. xanthii.
Innega
tunki
spotykanesą
znacznie rzadziej. Zpodanych w
wykazie na uwagę zasługuje Sphaerotheca dipsacearum—
gatunek dotychczasz Polski
nie podawany.Grzybów
głowniowych (Ustilaginales) zebrano
dotychczas22
gatunki. Z tego na poszczególne rodzaje przypada: Ustilago 11, Urocystis 4 gatunki, arodzaje
Doassansia, Entyloma,Schizonella,
Sorosporium, Sphacelotheca, Tolyposporiumi
Tilletia reprezentowane są przez1
gatunek.Do najczęściej spotykanych gatunków
pasożytujących na roślinach dzikorosnących zaliczyć
należy: Sphacelotheca hydro- piperis, Ustilago longissima,U.
oxalidisi
U. panici-glauci. Na roślinachuprawnych bardzo często
spotykane są naterenie południowej
Lubelszczyzny Ustilago avenae—porażająca
owies i Sorosporiumpanici-miliacei
— pasożytującana prosie.
Rzadko natomiast spotykanesą
Tilletia tritici i Ustilagotritici
— porażające pszenicę.Wynika to
zapewne z
faktu,że
ziarniaki pszenicysą zaprawiane
przed siewem środkami grzybobójczymi znacznie częściejniż
dwu poprzedniowymienionych roślin uprawnych.
Przy
oznaczaniu materiałów korzystanoz
opracowań grzybów pasożytniczych wieluautorów, takich
jak: B1
umer(1,
2,3),
Golovin (4),Junell
(5, 6, 7),Koc
hman (8), Salmon (14), Wasagina, Kuzniecowa,
PisariewaiSzwarcman
(17) i Viennot-Bourgin(18).
Nazwyroślin
żywicielskich podano wg Roślinpolskich (16).
WYKAZ ZEBRANYCH GATUNKÓW I
ICH STANOWISKERYSIPHACEAE
Erysiphe aąuilegiae [D
C.]
Mćrat. Na Actaea spicataL.
— rezerwat BukowaGóra
k. Zwierzyńca6
IXi
22 IX1966, las bukowy; rezerwat
Obrocz7 X 1968 i rezerwat Czerkies
k. Zwierzyńca18
IX 1965,las bu
kowy.
Na
Calthapalustris L.
—Rogów k.
Grabowca21
IX1967,
rów nałące.
Erysiphe
artemisiae G re v.
NaArtemisia
vulgarisL.
—Krężnica
Jara 16IX1966,
przydroże;Wrotków
k. Lublina7 X
1966, przypłocie;
Lublin-Bazylianówka
17
VIII 1966 iLublin-Dziesiąta
5VIII
1966, przy droże; Jaszczów 15
X 1967, nasypprzy
torze kolejowym. Milejów10 X
1966i Antoniów
k. Milejowa 7 VIII1967, przydroże;
Starościce k. Mi lejowa 8
X 1967,zarośla na
polu;Zamość 20 X
1966i
19X
1967,podwórze.
Erysiphe
asperifoliorum G r e v.
NaCynoglossum
officinaleL. — Gościeradów
20X
1965,przydroże; Zwierzyniec (Biały Słup) 18
IX 1965i
22 IX1966,
skrajlasu sosnowego;
rezerwat Obrocz k. Zwierzyńca3 VII
1966, przydroże w
lesie jodłowym.
NaLithospermum arvense L. —
Materiały
do znajomości grzybów pasożytniczych Lubelszczyzny 75Dziewcza Góra
k.Szczebrzeszyna
(O) 10IX
1966i Józefów
(O) 26VI 1967,pole uprawne. Na
Pulmonariaobscura
Dum.—
rezerwatObrocz k.
Zwierzyńca30IX
1967,las bukowy. Na
stanowiskutym
Erysipheasperifoliorum występuje na
Pulmonariaobscura
od kilkulat
bardzo obficiew stadium
konidialnym, otoczniezbierano tylko jeden raz. Na
Symphytum officinaleL.
— Milejów20
X 1966i Łańcuchów
k. Milejowa 1 X 1967,łąka.
Erysiphe biocellata E h r
e nb.
NaLycopus
europaeusL. — Zem-
borzyce 7X
1966i
Klarów k. Milejowa 26 IX 1967, olszyny. NaMentha arvensis L.
—Zemborzyce
7X 1966,
zrąb leśny.Erysiphe
cichoracearum [DC.]
Mć
ra
t. Na Centaurea scabiosaL. — Jaszczów 6
X1967,
słoneczne zbocze;Świdniki k. Grabowca 21
IX1967,
zboczez roślinnością
stepową. W perytecjachobok worków
2-zarodniko-wych
występowały dość częstoworki 3-zarodnikowe (rye. 1).
NaCirsium
-10^,
Rye. 1.
Worki z zarodnikamiErysiphe
cichoracearum(DC.) Merat
na Centaurea scabiosaL.
Asques avec ascospores
A’
Erysiphe cichoracearum(DC.)
Merat sur Centaurea scabiosa L.arvense Scop.
— Zwierzyniec
81X
1966, przydroże.Blumer
(3) na gatunkachrodzaju
Cirsium podaje Erysiphe montagneiL
ćv. różniący się
od E.cichoracearum [DC.] Merat posiadaniem worków 2- i 3-za- rodnikowych.
OstatnioJunell
(3) po przejrzeniu obfitegomateriału
zielnikowego traktuje E.montagnei
jakosynonim
E. cichoracearum.Na
Eupatoriumcannabinum L.
— Hamernia26 IX 1965, nad rzeką.
Na So-lidago
serotina Ai
t. —Zemborzyce
7X
1966, młodnik sosnowy. Na So- lidagovirga-aurea
L. —Wólka
Profecka k.Puław 4
X 1967,las sosnowy.
Na
Sonchusarvensis L.
— Dominów20 X
1967i
DziewczaGóra k. Szcze
brzeszyna
4
IX 1966,pole.
Na Sonchusasper (L.)
Hill.—
Grabówka13
IX1966,
pole.Na Sonchus oleraceus L.
— Milejów 2 X1967, ogród;
Klarów
20
X1967 i Starościcek.
Milejowa24 VIII
1967,pole. Na Tana-
cetum vulgareL. —
Lublin
(O)19
X 1967,Ogród
Botaniczny;Milejów
(O)20
X1967, przydroże.Erysiphe circaeae Junell.
NaCircaea lutetiana L. — rezerwat
BukowaGóra k. Zwierzyńca 6
IX 1966,las bukowo-jodłowy; rezerwat
Obroczk. Zwierzyńca 30
IX1967, las bukowy.
Erysiphe convolvuli [D
C.] S
t.- Am. NaConvolvulus arvensis L. —
Boiska 26VIII 1964; Pielgrzymka
k.Józefowa n.
Wisłą 28VIII 1964;Nowy
i
StaryRachów
k. Annopola31 VIII
1964;Maziarka
27VIII1964;Gościeradów
29VIII
1964i
8 IX 1965.Wszędzie
w uprawie ziemniaków.Lublin-Bazylianówka
17
VIII1966,
ogród;Lublin-Czechów
27VIII 1968, przydroże;Milejów
2 IX 1966 i Starościcek. Milejowa
19 IX 1967, pole;Zamość
18 IX 1966i 20 X
1967, przypłocie.
Erysiphe cruchetiana
B
1u m. NaOnonis arvensis L.
—Lublin-Cze
chów 4
IX 1967 i 3 IX1968, przydroże.Erysiphe
cruciferarum O pi z e
x Junell. NaAlyssum calyci- num
L.—
Józefów 28 IX 1966, przydrożew lesie mieszanym.
Na Buniasorientalis
L. —Wrotków k.
Lublina 7X
1966,przy płocie.
Na Descurainiasophia (L.)
We b b.
— Milejów18 VIII i
23VIII 1967,
przydroże.Erysiphe depressa
[W
a11
r.] Scfalecht. NaArctium lappa
L. —■
Czerniejówk.
Lublina26
VIII 1968,przy
płocie;Jaszczów
27 X1967, za
rośla na łące;
Milejów 18VIII
1967, śmietnik. NaArctium tomentosum Mili. —
KrężnicaJara
161X
1966, przydroże;Wrotków
k.Lublina 7 X
1966,przy
płocie;Lublin-Bazylianówka 17
VIII 1966,przydroże;
Zamość 21VIII
1966i 14 VIII
1967,ogród.
Erysiphe galeopsidis [DC.]
Mór a t. NaGaleopsis
pubescensBess.
— Krężnica Jara
16 IX 1966, przydroże. NaGaleopsis tetrahit
L.—
Gra
bówka15 VIII 1966,
uprawa ziemniaków; Milejów 211X
1966 i Klarówk.
Milejowa 26 IX 1967,zarośla
na łące. Na Lamium album L. —Sławi- nek
k.Lublina 4 1X
1967i
7 VIII 1968,przydroże; Jaszczów 20 1X 1967,
zarośla nałące;
Zamość20 X
1966i 19
X 1967, w ogrodzie;Zwierzyniec
8 IX1966 i
9 IX1967,
przypłocie.
NaLamium purpureum L. — Sławinek k.
Lublina (O)30 V 1967, przydroże; Zamość 20
X1967, pole. NaLeonu-
ruscardiaca L. —
Milejów8
IX 1967 i Klarówk.
Milejowa 6 IX 1967,zarośla na
łące;Zwierzyniec 8
IX 1966, śmietnik.Na
Stachys palustrisL. —
Jaszczów 1 IX 1967i Klarów
k. Milejowa 1 X1967,
zarośla nałące.
Na
Stachyssilvatica
L. — rezerwat BukowaGóra k. Zwierzyńca
22IX 1966, las
bukowo-jodłowy.Erysiphe
graminis
[DC.] M ć ra
t. NaApera
spica-venti (L.) P. B.— Jaszczów
11VI
1967 i Starościcek.
Milejowa 9VII
1967,pole.
NaTriti- cum
vulgare Vi11.
—Milejów
28VIII
1967, Starościce9
VII 1967i
Obrocz k. Zwierzyńca27
VI 1968; wszędzie na polu.Erysiphe heraclei [D
C.]
S t.- Am. NaHeracleum sphondylium L. —
Materiały do
znajomości grzybów pasożytniczych Lubelszczyzny77 Krężnica Jara 16 IX
1966,zarośla nad rzeką;
Lublin-Sławinek4 IX 1967, zarośla;
Wólka Lubelska 29VIII 1968, przydroże; Jaszczów 14 1X 1967,
łąka;Goraj
iBiłgoraj
28 VIII1968, sucha łąka; Zwierzyniec
17 1X1965i
23X1967, przy płocie.
Na Pastinaca sativaL. — Jaszczów
15XI
1967i Milejów
281X 1967,
sucha łąka. NaPimpinella maior (L.)
Hu d
s.—
Jaszczów 8X
1937,przydroże. Na Torilis japonica (H o u
11.) DC.— Klarów k.
Milejowa 18VIII
1966, zarośla na skrajulasu.
Erysiphe hyperici
[Wa11
r.] Blumer. NaHypericum
perforatum L. —Rudka
k.Zwierzyńca
19 IX 1965,las sosnowy;
rezerwat BukowaGóra
k.Zwierzyńca
6 IX 1966,polanka w lesie jodłowo-bukowym.
Erysiphe
knautiaeDuby. Na
Knautia arvensis(L.)
C ou 1
1. — Ste-fanówka
k.Józefowa n. Wisłą
26VIII 1964, skrajlasu sosnowego.
Erysiphe
mayoriiBlumer.
Na Cirsiumarvense (L.)
Sco p. —
Starościcek. Milejowa 14
X 1967, zarośla; rezerwat Obrocz k. Zwierzyńca30
IX 1967,śródleśna polanka.
Erysiphe pisi [D
C.] S t. -
Am. Na Medicago falcataL.
—Józefów 29
IX1966,
słoneczne zboczeprzy
kamieniołomie.Na
Medicago lupu lina
L.— Gościeradów 29 VIII
1964, przydroże. Na Vicia cracca L.— Dominów 10 1X
1967i
Starościce k.Milejowa
7X
1967, zarośla;Józefów
28IX 1966, rzadkilas
sosnowy.Erysiphe
polygoni
[D C.j St.- A m. Na Polygonumaviculare L. —
Maziarka 26VIII
1964, uprawaziemniaków; Uniszowice k. Lublina
28VIII 1967,
ściernisko;Lublin-Bazylianówka
20VII 1966i
Lublin-Cze chów 17 III
1966,przydroże;
Milejów 15 VIII 1966, ogród;Klarów
k. Mi lejowa
20X
1967,przydroże; Zamość
11 X 1966i
30VIII 1967, podwórze.
Na Rumex acetosa L. — Grabówka
1 IX 1964,w uprawie.
Na Rumexacetosella
L.—Krężnica Jara 16IX 1966i Klarów
k. Milejowa20
X1967, suchy bór sosnowy; Jaszczów
27VII
1967i
Zamość7
IX 1967, pole;Jó
zefów 28
IX
1966, bór sosnowy.Erysiphe
polyphaga
H am
m ar
1.Na Viola tricolor maxima hort. — Milejów 19
VIII1967,
ogród.Erysiphe
ranunculi G
re v.
Na Ranunculus acer L. — Pielgrzymkak. Józefowa n. Wisłą
26VIII
1964 iGrabówka 19 1X
1966, przydroże;KrężnicaJara 16
IX
1966,sucha
łąka; Zwierzyniec(Biały Słup)22
IX1966,
śkrajlasu
sosnowego; Rogów k. Grabowca 21IX 1967, łąka.
Na Ranun
culusflammula
L. —Borowina
k.Józefowa
29IX 1966, wilgotna łąka.Na
Ranunculusrepens
L.—
Zwierzyniec8
IX 1966,trawnik.
Erysiphe
sordia
Junell. Na Plantago maior L. —Jakubowice
31VIII 1965, Milejów
20IX 1966 i19 VIII
1967, Płoskie Zamojskie 23VIII1967; Zamość
12X
1966 i 28X
1967;Rogów
k. Grabowca21
IX 1967;wszędzie
na przydrożach i przy ścieżkach.
Erysiphe
tortilis [W
a11
r.] Fr.
NaComus sanguinea L.
— Goście
radów 22X1966, widny las
dębowy;Dominów 19
X 1967,las
mieszany;Zwierzyniec
4 XI1966, park;
Józefów 29IX1966,
zarośla.Erysiphe
trifolii G
r ev.
NaLathyrus
pratensisL.
—Zamość
20X
1967, łąka.Na Lupinus luteus
L. — Stary Rachów k.Annopola 31 VIII 1964,
wuprawie.
NaLupinus
polyphyllus Li n d 1.
— Lublin17
IX 1966i 19 X
1967, Ogród Botaniczny; Dominów 18X
1967, skrajlasu; Łańcu
chów
k. Milejowa
7VIII 1967,przy
śródleśnej drodze; Zamość10
IX1967,
ogród; Potoczekk.
Krasnobrodu10 1X 1967, skraj
lasu;Kosobudy
(uro
czysko StokowaGóra) 9
IX 1965,polanka w
lesie jodłowym. Na Melilotus officinalis (L.)M e
d. —Lublin 10
X 1968,Ogród
Botaniczny; Milejów24
IX 1966, łąka;Klarów
k.Milejowa
26 IX 1967, przydroże. NaMelilotus
albusM e d. — Lublin 19 X 1967,
OgródBotaniczny.
Na Robinia pseuda cacia L.
— Zwierzyniec 30 IX1967, przy drodze. NaTrifolium medium
Hu d s.
— Łańcuchów k. Milejowa 18 VIII 1967,skraj lasu;
Józefów29 IX 1966,
zaroślaprzy
kamieniołomie. NaTrifolium pratense L
ćv. —
Boiska 26VIII
1964,Grabówka
26VIII
1964i
31VIII
1966, SosnowaWola
28VIII 1964;
wszędzie w uprawiekoniczyny.
Erysiphe ulmariae
De
s m. Na Filipendula ulmaria(L.) Maxim. —
Zemborzyce 7X 1966, zarośla
wolszynie.
Erysiphe utricae
[W
a11
r.]Blumer. Na Urtica
dioica L. — Mi
lejów 151X
1967i 2 1X 1968, zarośla
nałące;
rezerwatBukowa
Górak.
Zwierzyńca20X 1968, skraj
lasu.Erysiphe Valerianae
(J
ac
z.)Blumer.
NaValeriana officinalis L.
Jaszczów
21VIII
1967, cienisty wąwózlessowy.
Erysiphe
verbasci (J
a cz.) Blumer.
Na Verbascum phlomoidesL.
Starościce k.
Milejowa
(O)9
IX 1967,zarośla na polu.
Microsphaera
alphitoides Griff, et Maubl. Na Quercus robiirL.
— Zychówki k. Święciechowa31 VIII
1964,widny las
dębowy; Domi nów
31VIII
1966, bórmieszany;
Łańcuchówk. Łęcznej
26 1X 1967,las
mieszany;Zawada
7 IXi
15 IX1966,las dębowy;
Potoczek k. Krasno brodu 14
IX1967, las
dębowo-grabowy;Kosobudy
(uroczyskoStokowa
Góra)9
IX1966, las sosnowy; Zwierzyniec
7 IX 1966,las
mieszany; re zerwat Czerkies
k. Zwierzyńca 181X
1965 i 261X
1968,las sosnowo-dę- bowy. Na Quercus sessilis
Eh rh.
— Pielgrzymka k.Józefowa n. Wisłą
26VIII1964, las
sosnowy; Dąbrowa k. Annopola8
IX1965, widny las dębowy; rezerwat Obrocz k.
Zwierzyńca 10X 1965,
bór sosnowy.Microsphaera
astragali ([D C.]
Mó
ra t)T
rev.
Na Astragalusgly-
cyphyllos L. — Wrotkówk.
Lublina12
VIII1968, nasyp przy torze ko
lejowym; Dominów
31VIII 1966i 16 1X
1967,las
sosnowo-dębowy;Cie-
cierzyn
31 VIII1965,
zaroślaw
wąwozie lessowym;Zielona
k. Krzczo
nowa 28VIII 1968, skraj lasu
liściastego;Kąty
k. Zawady7
IX 1967,Materiały do
znajomości grzybów pasożytniczych Lubelszczyzny79 widny las
dębowy; Kosobudy (uroczysko Horodyszcze) 20IX 1965i
28IX 1966, skraj lasu
jodłowo-bukowego;Zwierzyniec
(BiałySłup)
18 IX1965i
71X
1966,przy drodze
w lesie sosnowym;rezerwat Obrocz
k. Zwie
rzyńca17
1X 1965, skrajlasu jodłowego; Józefów 29 1X
1966,zarośla przy
kamieniołomie; Borowina k. Józefowa29
IX 1966, przydroże.Microsphaera berberidis ([D C.] M ó
rat.)L
ćv.
NaBerberis
vul garis L. —
Wólka Profecka k.Puław 4 X
1967,las sosnowy;
Zychówki k. Święciechowa 31VIII
1964,las
sosnowo-dębowy;Maziarka
21 X1966, las
dębowy;Gościeradów
20 X 1965,las
dębowy;Zwierzyniec (Biały Słup)
23X 1966, skraj lasu sosnowego.
Microsphaera divaricata
([W a 11r
.] Link)L ó v.
Na Frangula alnus Mili. —Krężnica
Jara16
1X 1966i Zemborzyce
7 X 1966,w olszynie;
Hedwiżyn
9X
1967i Zwierzyniec
22 IX1966, las sosnowy;
Józefów 27IX 1966,zarośla nad rzeką;
Borowina k. Józefowa 29IX 1966,śródleśna
łąka.Microsphaera
euonymi([D C.] M ć r a t)
Sac
c. Na Evonymus euro-paea
L.— Tarnogóra
k. Izbicy 22VIII
1968,zarośla na łące.
Microsphaera friesii
L
ćv.
NaRhamnus cathartica
L.— Krężnica Jara
16IX 1966, w olszynie;Józefów 29
IX 1966,zarośla przy kamienio
łomie.
Microsphaera
hypophyllaN e
v od.
NaQuercus
robur L. — Józefów 28IX1966, las sosnowy.
Na Quercus sessilis E h r h. —Zwierzyniec
23IX 1968, skrajlasu sosnowego.
Microsphaerahypophylla zaobserwo
wana
została po
razpierwszy
w Polscew
r. 1952w
Młocinach k. War
szawy (9).Gatunek
ten wymieniaz
PuszczyKampinoskiej
również M a- je
wsk i (13).Microsphaera lonicerae
([DC.l S
t.- Am.) Wint.
NaLonicera ta- tarica L.
—Lublin, ul. Lubartowska, 17 VIII
1966,w ogródku.
Phyllactinia guttata
([Wallr.]
Fr.)
Lóv. NaBetula verrucosa
E hr
h.—
Dominów 26 X 1967,las
sosnowy. Na Corylus avellanaL. — Dominów 19
X 1967,przy drodze
wlesie
mieszanym;Zamość 2
X 1967, ogród.Na Fraxinus excelsior
L. — Milejów 31X
1967,park; Klarów
k.Milejowa
20X 1967, przy drodze.
B1
u me
r(3)
na Fraxinusexcelsior podaje Phyllactinia fraxini [DC.] H o
mm
a. Gatunek ten charaktery
zujesię
posiadaniemworków
2-,3-zarodnikowych,
podczasgdy
u Phyl lactinia guttata zwykle
występująw
worku 2zarodniki,
ale zdarzają się równieżworki
3-zarodnikowe (Blumer 3).Przy
brakuinnych
różnic słuszniejszawydaje się
koncepcjaLeny
Junell(7), która Phyll.
fraxini [DC.]Horn
matraktuje
jako synonim Phyll. guttata([W
a 11 r.]F
r.)L
ćv.
Podosphaera
clandestina([W
a11r.] Fr.) L
ćv.
Na Crataegusmo-
nogyna
J ac q.
—Gościeradów
21X 1966, las mieszany.
Podosphaera leucotricha (Eli. et
Ev e r h.)
Salmon. Na Malus silvestris (L.)Mili.
—Zwierzyniec
(BiałySłup)
22 IX 1966,skraj
lasu sosnowego.Podosphaera major
(Ju e 1)
B1 u m e r.
NaV
actiniumuliginosum
L.Korytków
i
Andrzejówkak.
Biłgoraja 28VIII1968, Hedwiżyn
9X
1967, Obrocz k. Zwierzyńca 9 IX 1966, Józefów 28IX 1966,
Borowinak. Józe
fowa 29 IX
1966;na
wszystkichstanowiskach
w borze bagiennym.Podosphaera
myrtillina(S
c hu
b.;F r.) K u n z
e.Na
Vactinium myrtillusL. —
Klarów k.Milejowa 20 VIII
1966,Wólka
Wieprzeckak.
Zawady 29 VIII 1966, Andrzejówka k.Biłgoraja
28VIII1968, Hedwi
żyn 9X 1967,
Zwierzyniec
7 IX1966 i30
IX1967, Obrocz k. Zwierzyńca 9
1X1966,
Borowinak.
Józefowa29
1X 1966; wszędzie w lasachsosno
wych.
Podosphaera tridactyla
(Wa 11r.) de
Bary. NaPrunus spinosa L. — Gościeradów
21 X1966,las
mieszany.Sphaerotheca alchemillae
(G r
e v.) J un
e11.
NaAgrimonia eu- patoria L. — Dąbrowa k. Lublina 15 VIII 1967, przydroże;
Kosobudy (uroczyskoKrzywe)
20IX 1966, polankaw lesie sosnowym.
Na Comarumpalustre
L. — Józefów 28 IX 1966, rów wborze bagiennym.
Na Filipen-dula ulmaria (L.)
Maxim. — Łańcuchówk.
Milejowa 10VIII
1967, zarośla na łące.Na Geum urbanum L.
—Zwierzyniec
26 IX 1968,park
(zebrane okazyposiadały bardzo
młode perytecja).Sphaerotheca balsaminae (W
a11 r.)
Kari.Na Impatiens
noli-tan- gere L. —rezerwat
BukowaGóra k.
Zwierzyńca 16 IX 1965,6
IX1966, 9
IX 1967i
23 IX 1968,las
jodłowyi jodłowo-bukowy;
Górecko Kościelne 28 IX1965, las
jodłowy.Sphaerotheca
dipsacearum
(Tul. etTul) J u
ne 11. Na Dipsacus Silvester Huds.
— Lublin 27VIII
1968, Ogród Botaniczny;Lublin-Cze- chów 3 IX
1968, przydroże. Sphaerotheca naDipsacus
dotychczasw Pol
sce nie była
zbierana.Opis
grzyba: grzybnia
słabo rozwinięta na dolnej stronie liści w postacipajęczynowatego
nalotu,dość
szybkozanikająca,
otoczniekuliste,
ciemnobrązowe,80
—105
n średnicy, przyczepkiliczne, 3—4
razy dłuższe odśrednicy
otoczni, brą zowe,
jaśniejsze na końcach.Komórki
otoczniwielokątne,
10—20 p
średnicy. Worek kulistylub jajowaty 65
—75 X
55—65 p z
8zarodnikami. Zarodniki elipsoidalne
dojajowatych, 20
—35
X 12,5—15p (ryc.
2).Ze
względu nadrobne komórki ściany
otoczni gatunek tennależy zaliczyć
dosekcji Minutocellulata
Gol. Sphaerotheca dipsacearum jest najbardziej podobna dogatunków
Sph. epilobii i Sph. ferruginea.Cechy
mikroskopowe
tychtrzech
gatunków zostały zestawionew tab.
1.Sphaerotheca epilobii
([W
a11
r.]Link) S
ac
c. Na Epilobium hir-sutum
L.— Krężnica Jara 16
1X1966,nad rzeką;
Milejów 15VIII 1966
iŁańcuchów
k. Milejowa 23VIII
1967,zarośla na łące;
Czumów 21IX
1967, rów na łące.
Materiały
do znajomości grzybów pasożytniczych Lubelszczyzny 81Sphaerotheca erigerontis-canadensis (L
ć
v.) Junell. Na Erigeron canadensis L. —Puławy 14 X
1967, przydroże; Grabówka12
IX 1966, ściernisko;Lublin
28VIII
1967i
7VIII
1968,Ogród Botaniczny. Na Ta
raxacum
officinaleWeb. — Krężnica Jara
16 1X 1966,sucha
łąka; Lu blin
28 IX1967,
trawnik; Jaszczów6
X1967, namiedzy; Milejów
7X 1967,
Tab.
1.
Cechy mikroskopowe 3 gatunków rodzaju SphaerothecaLev.
Traits
microscopiques de 3
especesdu
genreSphaerotheca
Lev.Gatunek Espece
Sphaerotheca dipsacearum
Sphaerotheca epilobii
Sphaerotheca ferruginea
Średnica
otoczniw p
Diametre
duperithece en p
80
—
10572
—89
(95)72
—88
Przyczepki i ich
długość w
stosunku dootoczni
Fulcres et leurlongueur
par rapport
au pćrithóceliczne
(do 20) 3—
4 razydłuż
sze
nombreux (jus- qu’a 20)
3
—4
foisplus longs
liczne (do 20) 3—5
razydłuż
sze
nombreux (jus-
qu
’a 20)
3
—5
foisplus
longsliczne (do 20)
3—5 razy dłuż
sze
nombreux
(jus-qu
’a 20)
3—5 fois
plus
longsWymiary
worków wp
Dimensionsdes
asquesen p
65—
75X55
—65 60
—70X45—
6065
—80X52—
60Liczba
zarodników
wworku
Nombre des
ascosporesdans
un asque8
8 (6)8
6)Wymiary zarodników w
pDimensions
des
ascospo res
enp
20
—35X12—
1516,5
—25X10
—15 20—
30X10,5—15
sucha
łąka;
Łabunie 21IX1967, przydroże; Lipsko k. Kosobud 16
X 1966, na drodze wlesie
dębowo-grabowym;Zwierzyniec 8
IX1966, przy płocie.Sphaerotheca
ferruginea ([S c h
1 e c ht.] Fr.)
Junell. Na Sangui-sorba officinalis L.
—Krężnica Jara 16 IX 1966,Zemborzyce
28VIII
1965, Jakubowice31VIII
1965; wszędzie na suchej łące.Sphaerotheca
fugax P
en
z.et S
ac c.
NaGeranium pratense L. — Rudnjk 12 VII 1967,
przydroże.Sphaerotheca
macularis ([W a 11
r.] Fr.) Lind.
NaHumulus
lupu-lus L.
—Zwierzyniec 8
IX1966, zarośla nad strumykiem.
Sphaerotheca melampyri
J
un e 11.
Na Melampyrum pratenseL. — Zawada
7 IX 1967,skraj lasu
dębowego;rezerwat Bukowa
Górak. Zwie
rzyńca
91X 1967, las jodłowo-sosnowy;
Rudka k.Zwierzyńca
19 1X 1965,las sosnowy; Obrocz
k. Zwierzyńca 9 IX1966,
bórbagienny;
rezerwat Obrocz k.Zwierzyńca 7
IX 1966,las jodłowy; Borowina
k.Józefowa
29IX 1966,bór
bagienny.Sphaerotheca
plantaginis (Cast.) J
une11.
Na Plantagolanceo- lata L.
— Lublin19 X
1967,trawnik.
Ryc. 2.
Pęknięta
otocznia i zarodnikiSphaerotheca
dipsacearum(Tul.
etT
u1.)J
un
e11
Perithece fendu
et ascosporesde Sphaerotheca
dipsacearum (Tul. etT u 1.) J
un
e11Sphaerotheca xanthii
(Cast.) J un e 11.
NaBidens cernuus
L.—
Krężnica Jara 16IX 1966,zarośla nad
rzeką; Jaszczów 25 IX1967i
Kla
rów k.Milejowa 10
IX 1967,zarośla na łące;
Józefów 28IX 1966,przy
strumyku.Na Bidens
tripartitus L.— Krężnica Jara 16 1X
1966, zaroślanad rzeką;
Klarówk.
Milejowa 26 IX 1967, łąka;Zwierzyniec
6IX 1966,przy stawie. Na
Calendulaofficinalis L.
—Grabówka
3 IX 1966, bardzoobficie
wplantacji
Calendula; Starościce k.Milejowa 7
IX 1967, ogródek.Uncinula adunca ([W
a11
r.]F r.)
Ló v.
NaSalix caprea L. — Do-
minów 14X 1967, las sosnowy;
Jaszczów30 X
1967,skraj
lasu.Na Salix
cinerea L. — Milejów 22IX 1967,łąka.
NaSalix purpurea L.
— Łańcu
chówk. Milejowa 26
IX 1967, łąka. NaSalix sp.
— Klarów k.Milejowa
30 X1967, las mieszany.
Uncinula bicornis
([W
a11
r.] F r.)Le v. Na
Acer negundoL. —
Lublin
4X
1968, cmentarz. Zebraneokazy
posiadały niedojrzałe pery-Materiały
do znajomości grzybów pasożytniczych Lubelszczyzny 83 tecja.Gatunek
ten wPolsce
naAcer negundo
występujeniezbyt
czę
sto (9).Na
Acerpseudoplatanus
L.—
Milejów15
X 1966,przy
drodze.Uncinula
prunastri ([D C.]
Móra
t)S
ac
c.Na Prunus spinosa
L.—
Zemborzyce 7 X 1966,rzadki las dębowy.
Uncinula tulasnei
F uck.Na Acer
platanoides L.—
Lublin 28 IX 1966i
28 1X1968, park;
Dominów 14X
1967, zarośla przy drodze.USTILAGINACEAE
Schizonella
melanogramma (DC.) Sc
hró t e r.
Na Carexdigitata L.
—Ciecierzyn 9
V 1968,wąwóz z
roślinnościągrądową; Kosobudy (uroczysko Maziarki)
5VII
1965,las
jodłowo-bukowy. Schizonellamela
nogramma
pasożytuje
na różnychgatunkach
rodzajuCarex.
Na Carex digitatazbierana
była wPolsce
dotychczas tylkow Ojcowskim
ParkuNarodowym
(11).Sorosporium panici-miliacei (Pers.)
Ta k.
NaPanicum miliaceum L.
— Boiska 7 VIII1964, Grabówka
6VIII
1964i 5
VIII 1967,Annopol 29
VIII 1964,Gościeradów
25VIII
1964, Milejów 3VIII
1966, Zawada30 VII
1966.Na
wszystkich stanowiskach dośćobficie w uprawie
prosa.Sphacelotheca hydropiperis
(S c h u m) de
Bary. Na Polygonum,hydropiper
L.— Krężnica
Jara16
IX 1966, zaroślaw olszynie;
Łańcu chów
k.Milejowa
22 VIII1967, zarośla na łące;
rezerwat Czerkiesk. Zwie
rzyńca 4 IX 1968,
przy drodzew
lesiejodłowym.
Tolyposporium hullatum Schróter.
Na Echinochloa crus-galli(L.) P- B.
— Antoniów k. Milejowa8
IX1967,
uprawa ziemniaków.Ustilago agrestis
S y d
o w. Na Agropyronrepens (L.)
P. B. —Pu
ławy
25VIII
1949,pole uprawne.
Ustilago avenae (P
e
rs.) Jens. Gatunek spotykany bardzo często
na całymterenie w
uprawach owsa.Zbierano go
wnastępujących
miej
scowościach: Kiementowice k. Puław 14VIII 1948, Grabówka
6VII 1964i 12 VII 1965,
Majdank.
Lublina21 VI
1966,Dominów 17 VII
1966,Mile
jów 8 VIII 1967, Starościce k. Milejowa 6 VII 1967,
Zawada
10 VII 1967, Bondyrz 6VII1965, Panasówka
k. Biłgoraja 27VI 1968i
Czumów 30VI
1964.Ustilago hordei (Pers.) L a g e r
h.
Na Hordeum distichonL.
—Kie
mentowicek.
Puław
29 VII 1948,Annopol
10 VII 1964,Opoka
k. Annopola19
VII 1965i
Czumów19 VII
1965; wszędzienielicznie
w uprawach jęcz mienia.
Ustilago hypodytes (S
c h1
e ch t.) Fr.
Na Elymus arenarius L.—
Puławy 25 VIII1949, wydma piaszczysta w lesie.
Ustilago longissima (S
o w.)M
e y e n. Na Glyceriaaquatica (L.)
Wah 1 b.
— Majdan k.Lublina 21
VII 1966,brzeg stawu; Zemborzyce
15 VIII
1967i Łęczna
22VIII 1967,
brzegrzeki.
Na Glyceria fluitans(L.)
R. Br.—
Obrocz k.Zwierzyńca
13VII 1968, wilgotnałąka.
Ustilago
oxalidis Ellis etTracy. Na Oxalis
strictaL.
— Gra
bówka27
VII 1948, uprawa ziemniaków; Lublin27 VIII 1968,
OgródBo
taniczny;
Rudnik 29 VIII 1968i
Zwierzyniec 31VIII
1968, ściernisko;Obrocz
k. Zwierzyńca 9 VII1968,
uprawapszenicy.
'
Ustilago panici-glauci (W
a11 r.) W i n
t. NaSetaria
glauca (L.)P.B.—
Puławy
30
VIII 1948,ugór; Pielgrzymka i Mazanów k.
Józefowan. Wisłą
26VIII
1964,pole uprawne; Grabówka
31VIII
1964i
Ugoryk. Grabówki 28
VIII 1964, uprawa ziemniaków;Stary
Rachówk. Annopola
31VIII
1964, ściernisko;Milejów
191X
1967, trawnik;Łęczna 21VIII
1966i Stara
Wieś k. Łęcznej22 VIII
1967, pole uprawne; Kosobudy14
IX 1966,na
miedzy;Obrocz
k. Zwierzyńca5
IX 1968, ściernisko.Ustilago
rabenhorstianaK
iih n.
b(a Digitariaischaemum (S c
h re b.)
Muehlenb.— Zakrzew 21 VIII
1967i Stara Wieś k.
Łęcznej 22 VIII1967,
ściernisko; Obrocz k. Zwierzyńca29VIII
1967, piaszczyste przydroże.Ustilago
reticulataLiro.
NaPolygonum
nodosumPers. — Mile
jów
23VIII
1967, ogród.Kochman
(10) jakożywiciela
U. reticulatawymienia z terenu
Polskitylko Polygonum
tomentosum.Ustilago tritici
(Pers.) Jen
s. Gatunek ten występuje niezbyt czę
stoi
zazwyczaj nielicznie w uprawachpszenicy.
Zbieranogo w następu
jących
miejscowościach: Jaszczów30
VI1967,
Zamość 13VII
1967, Mokre k.Zamościa
15VII
1967,Zarzecze
k. Kosobud5
VII 1965, Bondyrz 6 VII 1965.Ustilago zeae (Beck m.) Unger.
NaZea
maysL.
— Jaszczów30 X
1967,w
uprawie kukurydzy.TILLETIACEAE
Doassansia sagittariae
(W
es
t.)Fischer.
Na Sagittariasagitti-
folia L.—
Łęczna 22VIII
1967, szuwarynad
Wieprzem.Entyloma
corydalis de Bary. Na
Corydalis solidaSm. —
Ciecie-rzyn 9 V
1968,cienisty
wąwózlessowy;
Otrocz k.Turobina
25V
1964,wąwóz
śródleśny; rezerwatObrocz
k. Zwierzyńca2 V
1968,las
bukowy;rezerwat
Czerkies
k.Zwierzyńca 6V
1966i
2 V 1968, lósbukowy.
Tilletia tritici
(Bjerk.)Winter.
NaTriticum vulgare
Vi 11. —
Grabówka26
VII1967
i Starościcek.
Milejowa6
VII1967, w uprawie.
Urocystis
anemones (Pers.)R o s t r
up. Na
Anemone nemorosaL.—
Wandzin k.
Lubartowa 27V
1965,las liściasty.
Urocystis
hepaticae-trilobae
(DC.) M oe s
z. NaHepatica
nobilisGrasault —
Michałówka k.Puław
24V 1948, las mieszany.
Gatunekznany dotychczas
wPolsce
zaledwiez
kilku stanowisk (12).Materiały
do znajomości grzybów pasożytniczych Lubelszczyzny 85 Urocystisocculta
(Wa 11 r.) R a
b en
h. Na Secale cereale L.— Kle-
mentowicek. Puław
17VII 1949,Grabówka
18VII 1965i
3 VIII 1967, Zamość13 VIII
1967; wszędzie nieliczniew
uprawach żyta.Urocystis ranunculi (Lib.) M o e
sz.Na
Ranunculusrepens
L. —Sawin
k. Chełma 23 V1967,rów
przydrożny wlesie liściastym.
PIŚMIENNICTWO
1. Blumer S.
: DieErysiphaceen Mitteleuropas mit
besonderer Beriicksichtigungder
Schweiz. Beltr. Krypbogamenflorader
Schweiz, 7, Ziirich1933, 1
—483.2.
Blumer
S.: Rost- und Brandpilzeauf
Kulturpflanzen.G. Fischer
Verlag.Jena 1963, 1
—379.
3.
Blumer S.:
EchteMehltaupilze
(Erysiphaceae). EinBestimmungsbuch fiir
diein
Europavorkommenden
Arten.G. Fischer
Verlag,Jena 1967, 1—
436.4.
Golovin
P.N.:
Materiałyk monografii
mucznisto-rosianych gribow(sie- miejstwo
Erysiphaceae)w
SSSR(Rody
Arthrocladia, Podosphaera iMicro-
phaera). Trudy Bot.Ijistituta im. Komarowa
AN SSSR, seria 2,30S—363 (1956).
5.
J u
ne11 L.:A
Revision ofSphaerotheca
fuliginea([S
ch 1
ech
t.] Fr.) Poił, s.
lat. SvenskBot.
Tidskr.,69,
365—392
(1966).6.
JunellL.: A
Revisionof Erysiphe
communis[W a
11r.] F
r. sensuBlu
mer. Svensk
Bot.
Tidskr.,61,
209—230 (1967).
7. Junell
L.:
Erysiphaceae of Sweden, SymbolaeBot.
Upsal.,19 (1), 1—
117 (1967).8.
Kochman J.:
Grzyby głowniowe Polski. Planta Polonica.4,
Warszawa 1936, 1—
161.9-
Kochman J.: O
nowych dla Polski mączniakach prawdziwych. ActaAgrob..
9,
89
—97 (1960).10. Kochman J.: Przyczynek do
znajomości głownipolskich.
III. Acta Soc. Bot.Pol.,
29,
413—
430 (1960).H.
Kućmierz J.:O kilku
głowniach (Ustilaginales)zebranych w
południowej Polsce. Fragm. Flor. et Geobot.,12,
115—118 (1966).12. Kućmierz
J.: Grzybypasożytnicze
Ojcowskiego Parku Narodowego.Część
II.Pragrzyby (Archimycetes),
glonowce(Phycomycetes),
grzyby głowniowe (Ustila
ginales). Fragm. Flor, et Geobot., 12, 497—
511 (1966).13. Majewski
T.:Przyczynek do flory
grzybów pasożytniczych PuszczyKampi
noskiej. Acta Mycol., 3,
115—
151 (1967).14. Salmon E.
S.: A monograph of
the Erysiphaceae.Mem.
TorreyBot.
Glub.,29, 1
—292
(1900).15. Sałata B., Romaszewska-Sałata J.: Materiały
do znajomości grzy
bów pasożytniczych Lubelszczyzny. Część I. Rdze (Uredinales).Annales
Univ.Mariae Curie-Skłodowska,
sectioC, 23,
165—
180 (1968), Lublin 1968.16. Szafer
W.,Kulczyński
S., PawłowskiB.:
Rośliny polskie. PWN,Warszawa 1967, 1—
1020.17. W as agi na
M.P., Kuzniecowa M. N.,
Pisariewa N. F.,Szwarc- ma n
S.R.:
Mucznisto-rosianyje griby. Flora sporowychrastienij
Kazachstana, 3,Alma-Ata
1961 1-460.18.
Viennot-Bourgin
G.:Mildious,
oidiums, caries,charbons, rouilles
des.plantes de
France.
Encycl. Mycol., Paris1956,
26,1
—317,27, 1—
104.PE3IOME
B pa6oTe npiiBOflMTCH cnncoK
78 bm^ob napa3iiTMHecKnx rpnóoB H3ceMewcTB Erysiphaceae, Ustilaginaceae n Tiłletiaceae, co6paHHbix
b1964—1968 rr.
b iojkhbix panoHaxJIioSjniHCKoro BoeBOflCTBa. B
bijio co6- paHO 56 BMflOB MysHMCTopocHHbix (Erysiphaceae)w
22 bh/p rojio
BHeBbix rpn6oB(Ustilaginales). Eojibinan nacTb OTMoneHHbix
Myn-HMCTopocHHbix rpnóoB
—3TO
noBceMecrao pacnpocTpaHeHHbieno Been
CTpaHeBn/tbi. M3
nameBcero
BCTpenaeMbix bh^ob mojkhoHa3BaTb cjie- ayiomne: Erysiphe
asperifoliorum,E. cichoracearum,
E. convolvuli,E.
galeopsidis,
E.
polygoni,E. trifolii,
Microsphaeraalphitoides,
M.astra
gali,
Podosphaera myrtillina, Sphaerotheca alchemillae,
Sph.erigeron
tis-canadensis, Sph. melampyri, Sph. xanthii. JJpyrne
bh/jm BCTpenaiOTca3HaHHTejibHO pence. M3
npiiBS^eHUbix bcnncKC
bm^ob 3acjiyjKMBaiOTBHmaHHH:
Sphaerothecadipsacearum
(Tul.et Tul) Junell
— bha,ro cnx nop b
Ilojibine
hoOTMenaeiwbin.
M3 rojioBHeBbix
rpnSoB(Ustilaginales)
name Bcsro BCTpenaiOTCa:Sphacelotheca hydropiperis,
Ustilago longissima, U.oxalidis, Ustilago panici-glauci.
IIpnBefleHHbin b cnncKSUrocystis hepaticae-trilobae
n3-BecTeH
b Ilojibins Bcero Jiraub bHecKOJibKnx MecTOHaxojKfleHnax.
RESUME
Dans Particle on a presents la liste
de
78 especesde
champignons parasites des families Erysiphaceae, Ustilaginaceae et Tiłletiaceae,
rćcol- tós surleterritoire de la partie sud de la
regionde Lublin de
1964 a1968.
On
a trouvć 56 especesd
’o'idiums
(Erysiphaceae) et 22especes de caries et charbons (Ustilaginales).
Laplupart des
oidiums notósc’
ćtaient des especestres
communes, signalees dediverses rógions
de la Pologne.Des especes
rencontreesle plus souvent il faut
śnumśrer: Erysiphe asperifo
liorum, E. cichoracearum,E. convolvuli,
E. galeopsidis, E.polygoni,
E.tri
folii, Microsphaera
alphitoides,
M.astragali,
Podosphaera myrtillina, Sphaerothecaalchemillae, Sph. erigerontis-canadensis,
Sph. melampyriet Sph.
xanthii.D’autres especes
sontrencontrćes
beaucoupplus rare- ment.
Parmi celles quisont
signalćes surla
liste,il faut
mentionnerplus particulierement
Sphaerothecadipsacearum (Tul. et T u
1.)J
une11 — espece non signalće jusqu
’a present du territoire de la Pologne.Des caries et
charbons(Ustilaginales)
on recontre le plussouvent:
Sphacelotheca
hydropiperis,
Ustilago longissima,U.
oxalidis et Ustilagopanici-glauci.
En plus,Urocystis
hepaticae-trilobae, mentionnćsur la
listę,n’est connu que
de quelquesendroits de
recherchesen Pologne.
Papier druk. sat. III kl. 80 g Annales UMCS Lublin 1968 1100 + 125 egz. F-l
Druku str. 14 Zam. 2647. 18.VII.69 Data ukończenia 31.XII.69 Format 70 x 100
Lub. Zakł. Graf. Lublin, Uni?ka 4 Manuskrypt otrzymano 18.VII.69