Rynek pracy w województwie opolskim w 2004 r.

itat URZĄD STATYSTYCZNY W OPOLU

RYNEK PRACY

W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W 2004 R.

analizy statystyczne s ie rp ie ń 2 0 0 5

O B JA Ś N IE N IA Z N A K Ó W U M O W N Y C H

Kreska (-) - zjawisko nie wystąpiło.

Zero: (0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5;

(0,0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.

Kropka (.) - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych.

Znak A - oznacza, że nazwy zostały skrócone w stosunku do obowiązującej klasyfikacji.

Znak # - oznacza, że dane nie mogą być publikowane ze względu na konieczność zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej.

„W tym” - oznacza, że nic podaje się wszystkich składników sumy.

W A Ż N IE JS Z E SK R Ó T Y

zł = zloty r. = rok cd. = ciąg dalszy dok. = dokończenie tabl. = tablica

PKD = Polska Klasyfikacja Działalności

Przy publikow aniu danych US - prosim y o podanie tródła

URZĄD STATYSTYCZNY W OPOLU

URZĄD STATYSTYCZNY Opolski Ośrodek Badań R egionalnych

45-951 O pole, ul. Kołłątaja 14 tel. (77) 423 i u 00

RYNEK PRACY

W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W 2004 R.

analizy statystyczne

sierpień

2 0 0 5

Opracowanie publikacji: pracownicy Wydziału Statystyki Społecznej i Wydziału Analiz

Urzędu Statystycznego w Opolu

pod kierunkiem: Danuty Boczar

Redakcja merytoryczna: Aleksandra Kania Małgorzata Kania Elwira Kunicka Maria Mołodowicz Justyna Osiecka

Grafika

i skład komputerowy: Jolanta Bardoń Małgorzata Kotowska

Druk: Urząd Statystyczny we Wrocławiu

Wydział Poligrafii w Legnicy

Nakład: 110 egz. Format: A5

SZA N O W N I PAŃSTW O

„Rynek pracy w województwie opolskim w 2004 r." je s t kolejną szóstą edycją wydawanej corocznie publikacji, zawierającej zagadnienia pracy i wynagrodzeń.

Celem tego opracowania je s t przedstaw ienie charakterystyki lokalnych rynków pracy oraz naświetlenie zmian, ja k ie dokonały się na rynku pracy w latach 2000-2004.

Najważniejsze zm iany w ostatnich dwóch latach to spadek liczby pracujących, dalsze przekształcenia strukturalne oraz niewielki spadek bezrobocia.

Publikacja składa się z uwag metodycznych, części analitycznej oraz tablic statystycznych i wykresów.

Dane prezentow ane w publikacji dotyczą:

u pracujących - według płci, sektorów i fo rm własności, sekcji PKD, pow iatów i gmin;

• osób bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy - według płci, wieku, poziom u wykształcenia, czasu pozostawania bez pracy, pow iatów i gmin;

■ przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń brutto - według sektorów własności, sekcji PKD, pow iatów z podziałem na stanowiska robotnicze i nierobotnicze;

m aktywności ekonomicznej ludności w wieku 15 lat i więcej obejmującej pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo;

m warunków pracy - zagrożenia, wypadki przy pracy i poszkodow ani według sektorów własności, sekcji PKD i powiatów.

Mam nadzieję, źe inform acje zawarte w publikacji przybliżą Państwu sytuację na rynku pracy naszego województwa i będą przydatne przy określaniu potrzeb społeczno-gospodarczych województwa.

D y r e k t o r

Ur, ' ego

Kazimierz Teleguj

Opole, sierpień 2005 r.

S P IS T R E Ś C I

Tabl. Str.

Uwagi metodyczne ...

5 Uwagi analityczne ...

12

T A B L IC E Pracujący

Pracujący według pici i sektorów własności (2000, 2003, 2004) ... K D 81 Pracujący według sektorów własności i powiatów (2000, 2003, 2004) ... 2(2) 81 Pracujący według sektorów własności, sekcji i działów PKD (2000, 2003,

2004) ... 3(3) 82 Pracujący według sekcji, powiatów i gmin w 2004 r... 4(4) 84 Bezrobocie

Bezrobotni zarejestrowani (2000, 2003, 2004) ... 1(5) 88 Bezrobotni nowo zarejestrowani i wyrejestrowani (2000, 2003, 2004) 2(6) 88 Bezrobotni zarejestrowani według powiatów i gmin w 2004 r. .. . 3(7) 89 Bezrobotni zarejestrowani według wieku, powiatów i gmin w 2004 r 4(8) 93 Bezrobotni zarejestrowani według poziomu wykształcenia, powiatów i gmin

w 2004 r... 5(9) 97 Bezrobotni zarejestrowani według sta/u pracy, powiatów i gmin w 2004 r... 6(10) 101 Wynagrodzenia

Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto (2000, 2003, 2004) 1(11) 105 Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto według sektorów własności

i sekcji PKD (2003, 2004) ... 2(12) 105 Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto według wybranych sekcji

i powiatów w 2004 r... 3(13) 106 Aktywność ekonomiczna ludności

Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej (2003 2004) 1(14) 106 Warunki pracy

Poszkodowani w wypadkach przy pracy (2003, 2004) ... 1(15) 107

Zatrudnieni w warunkach zagrożenia (2003, 2004) ... 2(16) 108

U W A G I M E T O D Y C Z N E P racu jący

1. Dane o pracujących dotyczą osób wykonujących pracę przynoszącą im zarobek lub dochód; do pracujących zalicza się:

■ osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy (umowa o pracę, powołanie, miano­

wanie lub wybór);

■ pracodawców i pracujących na własny rachunek, a mianowicie:

— właścicieli i współwłaścicieli (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin;

z wyłączeniem wspólników spółek, którzy nic pracują w spółce) podmiotów prowadzących działalność gospodarczą poza gospodarstwami indywidualnymi w rolnictwie,

— inne osoby pracujące na własny rachunek, np. osoby wykonujące wolne zawody;

■ osoby wykonujące pracę nakładczą;

■ agentów (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin oraz osobami zatrudnionymi przez agentów);

■ członków spółdzielni produkcji rolniczej.

Prezentowane dane dotyczą pracujących w jednostkach, w których liczba pracu­

jących przekracza 9 osób oraz w jednostkach sfery budżetowej niezależnie od liczby pracujących (bez jednostek budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego oraz bez gospodarstw indywidualnych w rol­

nictwie).

2. Dane dotyczące pracujących podano bez przeliczenia niepełnozatrudnionych na pełnozalrudnionych, przy przyjęciu zasady jednorazowego ujmowania tych osób w głów­

nym miejscu pracy.

3. Dane o przeciętnym zatrudnieniu ujmują wyłącznie osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy oraz w niepełnym, po przeli­

czeniu na pełnozatrudnionych.

4. Dane o zatrudnionych na podstawie stosunku pracy dotyczą:

■ zatrudnienia według stanu osób pełnozatrudnionych (łącznie z sezonowymi i zatrud­

nionymi dorywczo) oraz niepełnozatrudnionych w głównym miejscu pracy bez prze­

liczenia na pełnozatrudnionych;

■ przeciętnego zatrudnienia pracowników pełnozatrudnionych oraz nicpcłnozatrudnio- nych w przeliczeniu na pełnozatrudnionych.

Pehiozatrudnieni są to osoby zatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy obowią­

zującym w danym zakładzie pracy lub na danym stanowisku pracy, w tym również osoby, które zgodnie z obowiązującymi przepisami pracują w skróconym czasie pracy, np. z tytułu warunków szkodliwych dla zdrowia lub przedłużonym czasie pracy, np.

dozorcy mienia. Niepełnozatrudnieni są to osoby, które zgodnie z umową o pracę pracują stale w niepełnym wymiarze czasu pracy. Niepełnozatrudnieni w głównym miejscu pracy są to osoby, które oświadczyły, że dany zakład jest ich głównym miejscem pracy.

5. Informacje o ruchu zatrudnionych dotyczą pełnozatrudnionych, bez sezonowych

i zatrudnionych dorywczo. Dane te dotyczą liczby przyjęć do pracy i zwolnień

z pracy, a nie liczby osób. Liczba przyjęć do pracy oraz zwolnień z pracy może być

wyższa od liczby osób, ponieważ jedna osoba może kilkakrotnie zmienić pracę w ciągu

roku.

Do liczby przyjętych do pracy zaliczono osoby podejmujące pracę po raz pierwszy i kolejny. Do liczby zwolnionych z pracy zaliczono osoby, z którymi rozwiązano umowę o pracę w drodze wypowiedzenia przez pracownika lub zakład pracy łącznie ze zwolnieniami grupowymi, osoby które przeniesiono na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, osoby które porzuciły pracę, a także - ze względów ewiden­

cyjnych - osoby zmarłe.

Ponadto do liczby przyjętych do pracy lub zwolnionych z pracy zaliczono osoby przenie­

sione służbowo lub przyjęte z innego zakładu pracy na podstawie porozumienia między podmiotami, a także osoby powracające do pracy i odchodzące z pracy na urlopy wycho­

wawcze, bezpłatne i rehabilitację.

Współczynnik przyjęć (zwolnień) obliczono jako stosunek liczby przyjęć pomniej­

szonej o osoby powracające do pracy z urlopów wychowawczych i bezpłatnych (lub liczby zwolnień pomniejszonej o osoby, które otrzymały urlopy wychowawcze i bezpłatne) w danym roku do liczby zatrudnionych według stanu w dniu 31 XII z roku poprzedniego.

B ezrob ocie re jestrow an e

1. Dane o bezrobotnych zarejestrowanych obejmują osoby, które zgodnie z ustawą z dnia 20 IV 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy obowią­

zującą od 1 VI 2004 r. (Dz. U. Nr 99 poz. 1001), określone są jako bezrobotne.

Pod pojęciem bezrobotnego należy rozumieć osobę niczatrudnioną i nicwykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, nicuczącą się w szkole, z wyjątkiem szkół dla dorosłych lub szkół wyższych w systemie wieczorowym lub zaocznym, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania (stałego lub czasowego) powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeżeli:

■ ukończyła 18 lat;

■ kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna - 65 lat;

■ nic nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, czy renty socjalnej, nic pobiera: świadczenia lub zasiłku przedemery­

talnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego;

■ nic jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych powyżej 2 ha przeliczeniowych;

■ nic podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako współ­

małżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe;

■ nie podjęła pozarolniczej działalności gospodarczej lub nie podlega - na podstawie odrębnych przepisów - obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubez­

pieczenia społecznego rolników;

■ jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia pozwala na podjęcie zatrudnienia co najmniej w połowic wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie;

■ nic jest tymczasowo aresztowana lub nic odbywa kary pozbawienia wolności.

2. Stopa bezrobocia rejestrowanego obliczona została jako procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo, tj. bez osób odby­

wających czynną służbę wojskową oraz pracowników jednostek budżetowych prowa­

dzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego.

Dane dla lat 2001-2003 zostały zweryfikowane w stosunku do wcześniej publiko­

wanych po uwzględnieniu zmiany w liczbie pracujących w rolnictwie indywidualnym, dokonanej na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Miesz­

kań 2002 oraz Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.

3. Napływ bezrobotnych oznacza liczbę osób zarejestrowanych w ciągu miesiąca, kwartału i roku w powiatowych urzędach pracy.

Odpływ bezrobotnych oznacza liczbę osób, które w ciągu roku zostały wykreślone z ewidencji urzędów pracy z różnych przyczyn, m in. w związku z podjęciem pracy stałej, sezonowej, interwencyjnej lub robót publicznych, w wyniku nicpotwierdzenia gotowości do pracy, podjęcia nauki, nabycia praw emerytalnych itd.

4. Aktywne formy pomocy bezrobotnym to działania zmierzające do ograni­

czenia poziomu bezrobocia na danym terenie. Wśród nich wyróżnia się w szczególności:

szkolenia, staż u pracodawcy, prace interwencyjne i roboty publiczne.

Szkolenia oznaczają skierowanie bezrobotnego na przyuczenie do zawodu, prze­

kwalifikowanie, podwyższenie kwalifikacji zawodowych lub naukę umiejętności poszu­

kiwania i uzyskiwania zatrudnienia.

Staż u pracodaw cy oznacza nabywanie umiejętności praktycznych poprzez wyko­

nywanie zadań w miejscu pracy przez bezrobotnego, bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą.

P race interw encyjne oznaczają zatrudnienie bezrobotnego przez pracodawcę w okresie nic dłuższym niż 12 miesięcy, jeżeli zatrudnienie to nastąpiło w wyniku umowy zawartej z powiatowym urzędem pracy.

Roboty publiczne to prace organizowane dla bezrobotnych przez organy samorządu terytorialnego, administracji rządowej lub instytucje użyteczności publicznej na okres nic dłuższy niż 12 miesięcy.

Informacje o bezrobociu rejestrowanym pochodzą z rejestrów Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Opolu.

Wynagrodzenia

1. Wynagrodzenia obejmują wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty należne pracownikom z tytułu pracy.

Dane dotyczą wynagrodzeń pracowników w jednostkach, w których liczba pracujących przekracza 9 osób oraz w jednostkach sfery budżetowej niezależnie od liczby pracujących (bez jednostek budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego; bez Polskich Kolei Państwowych).

2. Do wynagrodzeń osobowych zalicza się m in.: wynagrodzenia zasadnicze,

premie i nagrody, dodatki (np. za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, za staż

pracy, za pełnienie funkcji kierowniczych), wynagrodzenia za pracę w godzinach

nadliczbowych, wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy (przestoje płatne, urlopy,

choroby), świadczenia deputatowe i odszkodowawcze.

Wynagrodzenia osobowe dotyczą osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, osób wykonujących pracę nakładczą oraz uczniów, którzy zawarli z zakładem pracy umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.

3. Przeciętne miesięczne w ynagrodzenie przypadające na I zatrudnionego obli­

czono przyjmując:

■ wynagrodzenia osobowe, bez wynagrodzeń osób wykonujących pracę nakładczą oraz uczniów, a także osób zatrudnionych za granicą;

■ wypłaty z zysku do podziału i z nadwyżki bilansowej w spółdzielniach;

■ dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej;

■ honoraria wypłacone niektórym grupom pracowników za prace wynikające z umowy o pracę, np. dziennikarzom, realizatorom filmów, programów radiowych i telewi­

zyjnych.

A k ty w n o ść ek o n o m iczn a lu d n ości

1. Dane opracowano na podstawie reprezentacyjnego Badania Aktywności Ekono­

micznej Ludności (BAEL) przeprowadzanego w cyklu kwartalnym. Badaniem objęte są osoby w wieku 15 lat i więcej, będące członkami gospodarstw domowych w wyloso­

wanych mieszkaniach, z wyjątkiem osób nieobecnych powyżej 2 miesięcy, jeżeli ich nieobecność nie wynikała z charakteru wykonywanej pracy. Badanie nie obejmuje gospodarstw domowych w obiektach zbiorowego zakwaterowania. Badanie prowadzi się metodą obserwacji ciągłej, tj. aktywność ekonomiczną ludności bada się w każdym tygo­

dniu w ciągu całego kwartału.

2. Podstawowe kryterium podziału na aktywnych zawodowo i biernych zawodowo stanowi praca, tzn. fakt wykonywania, posiadania bądź poszukiwania pracy.

Do aktywnych zawodowo zaliczono osoby pracujące i bezrobotne:

■ do pracujących zaliczono osoby, które w badanym tygodniu:

— wykonywały pracę przynoszącą zarobek lub dochód albo pomagały (bez wyna­

grodzenia) w prowadzeniu rodzinnego gospodarstwa rolnego lub rodzinnej dzia­

łalności gospodarczej,

— nie wykonywały pracy (np. z powodu choroby, urlopu, przerwy w działalności zakładu, trudnych warunków atmosferycznych), ale formalnie miały pracę;

■ za bezrobotne uznano osoby w wieku 15-74 lata, które spełniały jednocześnie trzy warunki:

— w okresie badanego tygodnia nic były osobami pracującymi,

— w ciągu 4 tygodni (wliczając jako ostatni - tydzień badany) aktywnie poszu­

kiwały pracy,

— były gotowe podjąć pracę w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu badanym.

Do bezrobotnych zaliczono także osoby, które znalazły pracę i oczekiwały na jej rozpo­

częcie (w ciągu 3 miesięcy) oraz były golowe tę pracę podjąć.

Do biernych zawodowo zaliczono osoby, które me zostały zakwalifikowane jako pracu­

jące lub bezrobotne.

3. Klasyfikacja statusu zatrudnienia wyróżnia następujące kategorie pracujących:

■ pracodawca - osoba, która prowadzi własną działalność gospodarczą i zatrudnia

co najmniej jednego pracownika najemnego;

■ pracujący na własny rachunek - osoba, która prowadzi własną działalność gospo­

darczą i nic zatrudnia pracowników;

■ pracow nik najem ny - osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy w przedsię­

biorstwie publicznym lub u pracodawcy prywatnego;

■ pom agający bezpłatnie członek rodziny - osoba, która bez umownego wynagro­

dzenia pomaga w prowadzeniu rodzinnej działalności gospodarczej.

4. Współczynnik aktywności zawodowej obliczono jako udział aktywnych zawo­

dowo w liczbie ludności (w wieku 15 lat i więcej) ogółem oraz danej grupy.

5. W skaźnik zatrudnienia obliczono jako udział pracujących w liczbie ludności (w wieku 15 lat i więcej) ogółem oraz danej grupy.

6. Stopę bezrobocia w badanym okresie obliczono jako stosunek liczby bezro­

botnych do liczby ludności aktywnej zawodowo ogółem oraz danej grupy.

7. Od I kwartału 2003 r. wyniki BAEL uogólniane są na podstawie bilansów ludności opracowanych przy wykorzystaniu wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 r., w związku z czym nie są w pełni porównywalne z danymi z lat poprzednich.

W aru n k i p racy

1. Informacje o zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami szkodli­

wymi dla zdrowia obejmują zatrudnionych w jednostkach zaliczanych do sekcji: rol­

nictwo, łowiectwo i leśnictwo (bez gospodarstw indywidualnych w rolnictwie oraz gospodarki łowieckiej), rybactwo (bez rybołówstwa w wodach morskich), górnictwo, przetwórstwo przemysłowe, wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, budownictwo, handel i naprawy, transport, gospodarka magazynowa i łączność, obsługa nieruchomości i firm (w zakresie wynajmu maszyn i urządzeń bez obsługi oraz wypożyczania artykułów użytku osobistego i domowego, informatyki i działalności pokrewnej oraz prowadzenia prac badawczo-rozwojowych w dziedzinie nauk przyrod­

niczych i technicznych), edukacja (w zakresie szkolnictwa wyższego), ochrona zdrowia i pomoc społeczna (bez opieki wychowawczej i społecznej), działalność usługowa komu­

nalna, społeczna i indywidualna, pozostała (w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków, gospodarowania odpadami, pozostałych usług sanitarnych i pokrewnych).

Dodatkowym kryterium jest liczba pracujących wynosząca powyżej 9 osób.

2. Dane dotyczą osób narażonych na działanie czynników związanych:

■ ze środowiskiem pracy (substancje chemiczne, przemysłowe pyły zwłókniające, hałas, wibracja, gorący lub zimny mikroklimat itp.);

■ z uciążliwością pracy (wymuszona pozycja ciała, nadmierne obciążenie fizyczne itp.);

■ z czynnikami mechanicznymi związanymi z maszynami szczególnie niebezpiecz­

nymi.

3. Pracownicy zatrudnieni w warunkach zagrożenia ujęci zostali tylko jeden raz

w grupie czynnika przeważającego (związanego ze środowiskiem pracy, z uciążliwością

pracy, z maszynami szczególnie niebezpiecznymi), tzn. mającego największe szkodliwe

znaczenie na danym stanowisku pracy.

4. Osobozagrożcnie jest to suma szkodliwych czynników działających na pracow­

nika. Jeżeli na każdego pracownika działa tylko jeden czynnik szkodliwy, wówczas suma osobozagrożeń jest równa liczbie osób narażonych na czynniki szkodliwe.

5. Ocena ryzyka zawodowego to kompleksowe oszacowanie kombinacji prawdo­

podobieństwa wystąpienia urazu ciała lub pogorszenia stanu zdrowia i ich ciężkości, w sytuacji zagrożenia w środowisku pracy, dokonywane w celu wyboru właściwych środków bezpieczeństwa. Oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe jest obowiązany pracodawca.

W yp ad k i p rzy p racy

1. Informacje o wypadkach przy pracy obejmują również wypadki traktowane na równi z wypadkami przy pracy. Prezentowane dane nie obejmują wypadków przy pracy w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie, a w jednostkach budżetowych prowa­

dzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego dotyczą tylko pracowników cywilnych.

Dane opracowano na podstawie statystycznych kart wypadków przy pracy.

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

■ podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych oraz czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

■ w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między sie­

dzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

■ w czasie podróży służbowej;

* podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;

■ przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Za jed en wypadek przy pracy liczy się w ypadek każdej pracującej osoby, poszkodowanej zarów no w w ypadku indyw idualnym ja k i zbiorowym.

2. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, a mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

3. Za śm iertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć osoby poszkodowanej na miejscu wypadku lub w okresie 6 miesięcy od chwili wypadku.

4. Wypadki przy pracy klasyfikuje się m.in. według wydarzeń bezpośrednio je powodujących (określających rodzaj kontaktu człowieka z czynnikiem, który spowo­

dował wypadek) oraz przyczyn wypadków (wszelkich braków i nieprawidłowości związanych z czynnikami materialnymi, z organizacją pracy, z nieprawidłowym zacho­

waniem się pracownika).

Każdy wypadek przy pracy jcsl wynikiem jednego wydarzenia, ale najczęściej kilku

przyczyn, w związku z tym suma przyczyn jest większa od ogólnej liczby wypadków.

Ze względu na elektroniczną technikę przetwarzania danych, w niektórych przypadkach sumy składników m ogą się różnić od podanych wielkości „ogółem”.

W stosunku do obowiązującej Polskiej Klasyfikacji Działalności, w publikacji dokonano dodatkowego grupowania, ujmując pod pojęciem: „Przemysł” sekcje:

„Górnictwo”, „Przetwórstwo przemysłowe” oraz „Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną gaz, wodę”; usługi rynkowe - sekcje: „Handel hurtowy i deta­

liczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego”, „Hotele i restauracje”, „Transport, gospodarka magazynowa i łączność”,

„Pośrednictwo finansowe”, „Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z pro­

wadzeniem działalności gospodarczej”, „Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała” oraz „Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników”;

usługi nierynkowe - sekcje: „Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne”, „Edukacja” oraz

„Ochrona zdrowia i pomoc społeczna”.

Ponadto zastosowano podane niżej skróty (oznaczone w tablicach znakiem „A”):

skrót pełna nazw a

sekcje PK I) Handel i naprawy

Obsługa nieruchomości i firm Administracja publiczna i obrona naro­

dowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Produkcja skór wyprawionych i wyro­

bów z nich

Produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz ze słomy i wikliny

Produkcja masy włóknistej oraz papieru

Produkcja wyrobów z metali Produkcja maszyn i urządzeń Produkcja maszyn i aparatury elek­

trycznej

Produkcja mebli; pozostała działalność produkcyjna

Handel hurtowy i komisowy

Handel detaliczny; naprawa artykułów użytku osobistego i domowego

Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego

Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

Administracja publiczna i obrona narodowa; obo­

wiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne

działy PK I)

Produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych

Produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz z korka (z wyłączeniem mebli), wyrobów ze słomy i mate­

riałów używanych do wyplatania

Produkcja masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru

Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłą­

czeniem maszyn i urządzeń

Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej nieskla- syfikowana

Produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej niesklasyfikowana

Produkcja mebli; działalność produkcyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana

Handel hurtowy i komisowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi i motocyklami Handel detaliczny, z wyłączeniem sprzedaży pojaz­

dów samochodowych i motocykli; naprawa artyku­

łów użytku osobistego i domowego

U W A G I A N A L IT Y C Z N E

1. Pracujący

Rynek pracy stanowi jeden z najistotniejszych segmentów gospodarki rynkowej.

Obejmuje całokształt zagadnień związanych z kształtowaniem podaży pracy oraz popytu na pracę. Podaż, reprezentowana jest przez poszukujących pracy, a popyt przez praco­

dawców oferujących miejsca pracy.

W województwie opolskim w 2004 r. nadal utrzymywała się spadkowa tendencja liczby pracujących.

Podobnie jak w latach poprzednich większość pracowała w sektorze prywatnym. Liczba pracujących w tym sektorze w porównaniu z 2003 r. zwiększyła się o 1,1 %, a w stosunku do 2000 r. zmniejszyła się o 7,1 %. Nadal najwięcej osób pracowało w przemyśle, edukacji oraz ochronie zdrowia i pomocy społecznej.

W dalszym ciągu ponad połowę pracujących stanowili mężczyźni, którzy częściej pracowali w sektorze prywatnym, podczas gdy większość kobiet pracowała w sektorze publicznym.

Spośród ogólnej liczby pracujących większość, podobnie jak w latach poprzednich stanowili zatrudnieni na podstawie stosunku pracy, a ich liczba, analogicznie jak dla ogółu utrzymywała tendencję spadkową.

W województwie opolskim w dalszym ciągu występowało duże terytorialne zróżnicowanie liczby pracujących. W końcu grudnia 2004 r. liczba pracujących wahała się od 46,8 tys. w m. Opolu do 5,8 tys. w powiecie namysłowskim.

W 2004 r. (według stanu w dniu 31 XII) w województwie opolskim pracujących według siedziby zarządu zakładów w głównym miejscu pracy było 170,3 tys. osób.

W porównaniu zarówno z 2003 r. jak i 2000 r. liczba ich zmniejszyła się, tj. odpo­

wiednio: o 1,3 % i o 15,4 %. Liczba pracujących w latach 2000-2004 malała średnio­

rocznie o 3,8 %.

Na spadek liczby pracujących ogółem wpływ głównie miało zmniejszenie się liczby osób pracujących w sektorze publicznym, tj. o 3,3 tys. Zmalał również udział tego sektora z 46,9 % w 2003 r. do 45,6 % w 2004 r. Jednocześnie wystąpił dalszy wzrost liczby pracujących w sektorze prywatnym, tj. o 1,0 tys. osób.

Ponad połowa (54,4 %) pracowała w sektorze prywatnym, a ich liczba w stosunku

do 2003 r. zwiększyła się nieznacznie, tj. o 1,1 %. Podobnie jak w 2003 r. większość,

tj. 74,5 % w tym sektorze pracowała w jednostkach stanowiących własność krajową

(w 2003 r. udział ich wynosił 71,2 %). W jednostkach sektora prywatnego stanowiących

własność zagraniczną zatrudnionych było 15,1 tys. osób, a w jednostkach własności

mieszanej - 8,5 tys. osób. W porównaniu z 2003 r. liczba pracujących zwiększyła się

o 7,4 % w jednostkach własności zagranicznej, a zmalała o 30,6 % w jednostkach

własności mieszanej.

W sektorze publicznym na koniec 2004 r. pracowało 77,7 tys. osób, tj. o 4,1 % mniej niż w 2003 r. Ponad połowa (60,6 %) pracowała w jednostkach samorządu teryto­

rialnego, a 37,2 % w jednostkach stanowiących własność państwową. W stosunku do 2003 r. ich liczba zmniejszyła się odpowiednio: o 1,1 tys. i o 2,7 tys. osób.

W końcu grudnia 2004 r. w województwie opolskim, analogicznie jak w 2003 r., najwięcej osób pracowało w przemyśle - 60,5 tys. oraz w edukacji - 25,2 tys.

W porównaniu z 2003 r. tylko w 4 sekcjach odnotowano wzrost liczby pracujących, najwyższy w budownictwie, tj. o 0,9 tys. osób. W pozostałych sekcjach odnotowano spadek, a największy w przemyśle (o 2,0 tys. osób) oraz w ochronie zdrowia i pomocy społecznej (o 1,0 tys. osób).

Spadek/wzrost pracujących w stosunku do 2000 r. i 2003 r. według sekcji PKD przedstawia poniższa tablica.

Tabl. 1.1. Dynamika pracujących według sekcji PKD w 2004 r.

Stan w dniu 31 XII

Sekcje 2000= 2003=

Sekcje 2000= 2003=

=100 =100 =100 =100

Ogółem ... 84,6 98,7 Obsługa nieruchomości

w tym: i firm6 ... 107,9 98,2

Rolnictwo, łowiectwo Administracja publiczna

i leśnictwo ... 64,3 98,7 i obrona narodowa;

obowiązkowe ubezpie­

Przemysł ... 84,0 96,8 czenia społeczne i zdro­

Budownictwo ... 65,1 110,6 wotne6 ... 111,8 101,8 Handel i naprawy6 ... 91,4 102,3 Edukacja ... 113,5 98,5 Hotele i restauracje ... 99,8 105,2 Ochrona zdrowia i pomoc

społeczna ... 60,7 93,6 Transport gospodarka

magazynowa i łączność 63,7 99.9 Działalność usługowa komunalna, społeczna

Pośrednictwo finansowe 85,3 97,4 i indywidualna, pozostała 96,9 99,8

W województwie opolskim pracowało 88,1 tys. mężczyzn, a ich udział wynosił 51,8 % ogółu pracujących. W stosunku do 2003 r. zarówno liczba pracujących mężczyzn jak i kobiet zmniejszyła się, tj. odpowiednio: o 0,3 tys. i 2,0 tys.

W porównaniu z 2003 r. nieznacznie zmalał udział kobiet, tj. z 48,8 % do 48,2 %, a wzrósł udział mężczyzn z 51,2 % do 51,8 %.

Wśród pracujących w sektorze publicznym większy udział miały kobiety i stanowiły 62,2 %. Natomiast w sektorze prywatnym przeważali mężczyźni (63,4 %). Analogicznie jak w 2003 r. największy odsetek pracujących kobiet odnotowano w jednostkach

samorządu terytorialnego (73,1 %). Natomiast najwięcej mężczyzn zatrudniały jednostki

sektora prywatnego stanowiące własność mieszaną (68,0 %).

Spośród 82,2 tys. pracujących kobiet najwięcej zatrudnionych było w edukacji (24,2 %).

N atom iast wśród pracujących m ężczyzn najwyższy udział odnotow ano w przem yśle (47,3 %).

Udział pracujących mężczyzn i kobiet w w ybranych sekcjach PKD ilustruje poniższy wykres.

STRUK TU RA PR A C U JĄ C Y C H W ED ŁUG PŁ C I I S E K C JI PK D W 2004 R.

Stan w dniu 31 XII

Z ogólnej liczby pracujących 19,2 tys. osób (11,3 %) pracowało w porze nocnej, w tym 8,1 tys. kobiet. Analogicznie jak w 2003 r. najwięcej osób pracujących w porze nocnej zatrudnionych było w przemyśle (10,5 tys.) oraz w ochronie zdrowia i pomocy społecznej (4,5 tys.).

Liczba pracujących, pobierających jednocześnie emeryturę lub rentę, w końcu grudnia 2004 r. wynosiła 3,6 tys., tj. o 0,5 tys. mniej niż w 2003 r. Udział kobiet w tej grupie wzrósł o 4,1 pkt w porównaniu z 2003 r. i wynosił 41,1 %. Emerytów i rencistów najwięcej pracowało w obsłudze nieruchomości i firm (0,9 tys.) oraz w przemyśle (0,8 tys.).

W końcu 2004 r. odnotowano 0,2 tys. pracujących cudzoziemców, z czego 35,1 % praco­

wało w edukacji. Niepełnosprawnych było 4,1 tys. i stanowili, podobnie jak w 2003 r.

2,4 % ogółu pracujących.

Wśród 170,3 tys. pracujących w końcu grudnia 2004 r. najliczniejszą grupę, tj. 97,7 % stanowili zatrudnieni na podstaw ie stosunku pracy. Właścicieli, współ­

właścicieli oraz pomagających członków rodzin było 1,8 tys. i w porównaniu z 2003 r.

liczba ich zmniejszyła się o 2,7 %. Największy odsetek w tej grupie pracujących odnotowano w przemyśle - 32,9 %, handlu i naprawach - 31,8 % oraz w budownictwie -

MĘŻCZYŹNI KOBIETY

[____ I przemysł [ ~ I budownictwo J J J I handel i naprawy4

Sekcje: transport, gospodarka magazynowa i łączność

edukacja

ochrona zdrowia i pomoc społeczna

K ' -' • '1 pozostałe sekcje

10.4 %. Mężczyźni częściej niż kobiety byli właścicielami, współwłaścicielami czy pomagającymi członkami rodzin. Udział mężczyzn wynosił 66,9 % (w 2003 r. - 65.5 %). Członków spółdzielni produkcyjno-rolniczych było 2,0 tys., tj. o 8,9 % mniej niż w 2003 r.

Zatrudnionych na podstawie stosunku pracy było 166,5 tys. osób i w porównaniu do 2003 r. liczba ich zmalała nieznacznie, tj. o 1,1 %, a w stosunku z 2000 r. była znacznie niższa, tj. o 15,1 %. W latach 2000-2004 liczba zatrudnionych na podstawie stosunku pracy malała średnio-rocznie o 3,8 %. Ponad połowa (53,3 %) tych osób pracowała w sektorze prywatnym (w stosunku do 2003 r. wzrost o 1,4 tys. osób).

Natomiast w sektorze publicznym wszyscy pracujący byli zatrudnieni na podstawie stosunku pracy.

Liczbę oraz zmiany zatrudnionych na podstawie stosunku pracy według sektorów własności w porównaniu z 2000 r. i 2003 r. przedstawia poniższa tablica.

Tabl. 1.2. Z atrudnieni na podstaw ie stosunku pracy według płci i sektorów własności

Stan w dniu 31 XII

Wyszczególnienie

2000 2003 2004

w osobach 2000=100 2003=100

O gółem ... 196161 168382 166469 84,9 98,9

w tym kobiety ... 94699 82887 81028 85,6 97,8

Sektor publiczny ... 101576 80941 77659 76,5 95,9

w tym kobiety ... 58925 50066 48292 82,0 96,5

Sektor prywatny ... 94585 87441 88810 93,9 101,6

w tym kobiety ... 35774 32821 32736 91,5 99,7

W końcu grudnia 2004 r. wśród zatrudnionych na podstawie stosunku pracy 48,7 % (81,0 tys.) stanowiły kobiety (w 2003 r. - 49,2 %). W sektorze publicznym ich odsetek, podobnie jak w 2003 r. był znacznie wyższy niż w sektorze prywatnym i wynosił odpowiednio: 62,2 % i 36,9 %.

Spośród ogółu zatrudnionych ze względu na wymiar czasu pracy 153,0 tys. osób (91,9 %) było pcłnozatrudnionych łącznie z sezonowymi i zatrudnionymi dorywczo, w tym 47,6 % kobiet. Liczba niepcłnozatrudnionych wynosiła 13,5 tys., w tym ponad połowę (61,3 %) stanowiły kobiety. W stosunku do 2003 r. liczba osób w niepełnym wymiarze czasu pracy wzrosła nieznacznie, tj. o 0,3 %. Wzrost ten wyłącznic dotyczył kobiet, których było o 1,2 % więcej niż w 2003 r., a udział ich w ogólnej liczbie niepcłnozatrudnionych był wyższy o 0,5 pkt. Sektor publiczny zatrudniał 53,8 % ogółu pracujących w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Zatrudnionych na podstawie stosunku pracy ze względu na wymiar czasu pracy

w porównaniu z 2000 r. i 2003 r. przedstawia tablica 1.3.

Tabl. 1.3. Pełnozatrudnieni i nicpełnozatrudnicni w głównym miejscu pracy Stan w dniu 31 XII

Wyszczególnienie 2000 2003 2004

w osobach 2000=100 2003=100

Ogółem ... 196161 168382 166469 84,9 98,9

w tym kobiety ... 94699 82887 81028 85,6 97,8

Pełnozatrudnieni ... 183633 154956 152998 83,3 98,7

w tym kobiety ... 87144 74726 72767 83,5 97,4

Nicpełnozatrudnicni ... 12528 13426 13471 107,5 100,3

w tym kobiety ... 7555 8161' 8261 109,3 101,2

Liczba zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy zmniejszyła się o 2,0 tys.

osób w stosunku do 2003 r. Spadek ten dotyczył wyłącznie kobiet. Więcej pełno- zatrudnionych było w sektorze prywatnym i ich liczba wzrosła o 1,5 % w porównaniu z 2003 r. W sektorze publicznym pracowało 70,4 tys. osób w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. o 3,2 tys. mniej niż w 2003 r.

Sytuacja na rynku pracy kształtuje się m in. w zależności od ruchu zatrudnio­

nych. Płynność kadr jest nieuniknionym procesem na rynku pracy i oznacza liczbę przyjęć i zwolnień w danym okresie.

Liczbę pracowników pełnozatrudnionych przyjętych oraz zwolnionych w ciągu roku przedstawia poniższa tablica.

Tabl. 1.4. Przyjęcia I zwolnienia pracowników pełnozatrudnionych Stan w dniu 31 XII

Wyszczególnienie 2000 2003 2004 2000 2003 2004

ogółem w tym sektor prywatny

W OSOBACH

Pracownicy przyjęci ... 38987 34511 38052 26232 25147 27108 w tym kobiety ... 14607 12889 13636 7818 7999 7504

Pracownicy zwolnieni ... 49220 34769 36783 30823 24373 24741

w tym kobiety ... 19982 14117 14868 9845 8371 7643 w %

Współczynnik przyjęć ... 19,4 21,8 24,6 27,2 30,7 33,3

w tym kobiety ... 14,8 16,2 17,7 21,1 25,6 24,3

Współczynnik zwolnień ... 24,5 21,7 23,5 31,4 29,3 30,0

w tym kobiety ... 20,3 17,4 19,1 25,9 26,1 24,3

W 2004 r. w w o je w ó d ztw ie o p o lsk im przyjęto do pracy 38,1 tys. osó b . L iczb a

przyjęć do pracy pracowników pełnozatrudnionych w okresie I-XII 2004 r. zwiększyła

się o 10,3 % w porównaniu z analogicznym okresem 2003 r„ a zmniejszyła się o 2,4 %

w stosunku do 2000 r. Analogicznie jak w latach poprzednich większość zatrudnianych

stanowili mężczyźni (64,2 %). Zdecydowanie większą liczbę przyjęć odnotowano w sektorze prywatnym, w którym pracę otrzymało 27,1 tys. osób, tj. 71,2 % ogółu przyjętych do pracy.

Wzrost liczby przyjęć odnotowano w 9 sekcjach, największy w budownictwie (o 1,9 tys.

osób). Wśród kobiet liczba przyjęć wzrosła w większości sekcji i największy wzrost wystąpił w ochronie zdrowia i pomocy społecznej (o 0,4 tys.).

W spółczynnik przyjęć w 2004 r. w województwie wynosił 24,6 % i był o 2,8 pkt wyższy niż w 2003 r. W sektorze publicznym był niższy o 18,4 pkt niż w prywatnym i wynosił 14,9 %. Najwyższy współczynnik odnotowano w sekcji budownictwo (78,1 %), a najniższy w edukacji (9,9 %). Dla kobiet współczynnik przyjęć wynosił 17,7 % i był o 1,5 pkt wyższy w porównaniu z 2003 r. Najwyższy wystąpił w hotelach i restauracjach (30,6 %), najniższy, analogicznie jak dla ogółu w sekcji edukacja (9,4 %).

Spośród ogółu przyjętych pracowników 48,8 % stanowiły osoby, które poprzednio pracowały, a 12,7 % to osoby podejmujące pracę po raz pierwszy.

Współczynniki przyjęć i zwolnień według sektorów własności ilustruje poniższy wykres.

W SPÓ ŁC ZY N N IK P R Z Y JĘ Ć I Z W O LN IEŃ W ED ŁU G S E K T O R Ó W W ŁASNOŚCI W SPÓ ŁC ZY N N IK P R Z Y JĘ Ć W SPÓ ŁC ZY N N IK Z W O LN IEŃ

% 30 20 10 0 0 10 20 30 %

Sektor: B iM I publiczny f l R H prywatny

Na koniec grudnia 2004 r. w województwie opolskim było 0,7 tys. wolnych miejsc pracy, w tym 0,2 tys. dla kobiet. Więcej miejsc pracy, tj. 0,5 tys. było w sektorze prywatnym. Zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym większość wolnych miejsc pracy przeznaczona była dla mężczyzn. W sektorze publicznym było ich 76,8 %, a w prywatnym odsetek ten wynosił 59,9 %.

W okresie styczeń-grudzień 2004 r. było w województwie 6,9 tys. nowych miejsc pracy, w tym 2,5 tys. przeznaczonych dla kobiet. Większość, tj. 73,2 % nowo utwo­

rzonych miejsc pracy było w sektorze prywatnym.

Od stycznia do grudnia 2004 r. zwolniono 36,8 tys. pracowników pełnoza- irudnionych. Liczba zwolnień zwiększyła się o 5,8 % w stosunku do 2003 r, a zmalała o 25,3 % w porównaniu z 2000 r. Więcej osób zwolniono w sektorze prywatnym, tj. 67,3 % ogółu zwolnień w województwie. Analogicznie jak w latach poprzednich zwolnienia dotyczyły w większym stopniu mężczyzn niż kobiet. W 2004 r. pracę straciło 21,9 tys. mężczyzn, co stanowiło ponad połowę (59,6 %) wszystkich zwolnień.

Wzrost zwolnień w stosunku do 2003 r. wystąpił w 8 sekcjach, największy w ochronie zdrowia i pomocy społecznej, tj. o 0,9 tys. Wśród kobiet największy wzrost również odnotowano w tej sekcji i wynosił 0,7 tys.

W 2004 r. współczynnik zwolnień wynosił w województwie 23,5 % i był o 1,8 pkt wyższy niż w 2003 r. Analogicznie jak współczynnik przyjęć, najwyższy współczynnik zwolnień wystąpił w budownictwie (63,0 %), a najniższy w edukacji (11,3 %).

Dla kobiet współczynnik zwolnień kształtował się na poziomic 19,1 %, najwyższy odnotowano w hotelach i restauracjach (31,9 %), a najniższy w edukacji (10,4 %).

Zwolnienia w drodze wypowiedzenia przez zakład pracy spośród ogółu stanowiły 24,9 %, a przez pracownika 11,5 %. Na emeryturę przeniesiono 2,2 tys. osób, a 1,1 tys.

otrzymało urlopy wychowawcze i bezpłatne.

Zmiany w liczbie pracowników pclnozatrudnionych zwolnionych z pracy w stosunku do 2000 r. i 2003 r. przedstawia poniższa tablica.

Tabi. 1.5. Pełnozatrudnienl zwolnieni z pracy według przyczyn

Wyszczególnienie

2000 2003 2004

w osobach 2000-100 2003-100

O gółem ... 49220 34769 36783 74,7 105,8

w tym kobiety ... 19982 14117 14868 74,4 105,3

W tym zwolnieni z pracy:

w drodze wypowiedzenia .... 20936 12127 13399 64,0 110,5

przez: zakład pracy ... 15112 9019 9151 ^60,6 101,5

pracownika ... 5824 3108 4248 72,9 136,7

przeniesieni na emeryturę ... 1653 2007 2195 132,8 109,4

z tytułu niezdolności do pra­

cy i rehabilitacji ... 815 469 391 48,0 83,4

Wśród kobiet 24,0 % stanowiły zwolnienia w drodze wypowiedzenia przez, zakład pracy, a 9,4 % przez pracownika. Przeniesionych na emeryturę zostało 1,6 tys. kobiet, a 0,8 tys. otrzymało urlopy wychowawcze i bezpłatne.

W okresie slyczeń-grudzicń 2004 r. w województwie opolskim zlikwidowano

5,4 tys. miejsc pracy, w tym ponad połowę (50,8 %) dla mężczyzn. Większość,

tj. 55,2 % (3,0 tys.) miejsc pracy została zlikwidowana w sektorze prywatnym.

P rzeciętne zatrudnienie w województwie opolskim w 2004 r. wynosiło 162,1 tys.

osób i zmniejszyło się o 3,4 tys., tj. o 2,0 % w porównaniu z 2003 r., a w stosunku do 2000 r. o 26,8 tys., tj. o 14,2 %. W latach 2000-2004 przeciętne zatrudnienie malało średnio rocznie o 4,0 %.

Biorąc pod uwagę przeciętne zatrudnienie w przekroju terytorialnym województwa należy stwierdzić, że podobnie jak w poprzednich latach utrzymywało się duże przestrzenne zróżnicowanie. We wszystkich powiatach, za wyjątkiem kędzicrzyńsko- koziclskiego oraz opolskiego odnotowano spadek przeciętnego zatrudnienia. Najwyższy wystąpił w powiecie brzeskim (o 10,1 %) oraz prudnickim (o 7,9 %). W 2004 r.

w województwie opolskim spośród 162,1 tys. zatrudnionych najwięcej było w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim (10,9 %) oraz nyskim (10,6 %), a najmniej w powiecie namy­

słowskim (3,2 %).

Przestrzenne zróżnicowanie przeciętnego zatrudnienia przedstawia poniższa mapka.

P R Z E C IĘ T N E ZA TRU D N IEN IE W ED ŁUG S E K T O R Ó W W ŁA SNO ŚCI I PO W IA TÓ W W 2004 R.

r_C=70

IL«I

nyski krapkowicki

Sektor:

I I publiczny

ł B prywatny miasto Opole

Przeciętne zatrudnienie w porównaniu z 2003 r. zmniejszyło się zarówno w sek­

torze publicznym jak i prywatnym. Spadek ten wynosił odpowiednio: 3,5 % i 0,7 %.

Przeciętnie zatrudnionych było w sektorze publicznym - 78,2 tys. osób, a w sektorze

prywatnym - 83,9 tys. osób.

W porównaniu z 2003 r. spadek przeciętnego zatrudnienia wystąpił w 8 sekcjach, największy w przemyśle, tj. o 1,6 tys. osób. Natomiast wzrost odnotowano w 5 sek­

cjach, najwyższy w administracji publicznej i obronie narodowej; obowiązkowych ubez­

pieczeniach społecznych i zdrowotnych, tj. o 0,2 tys.

W województwie spośród ogółu zatrudnionych ponad połowa (52,6 %), tj. podobnie jak w 2003 r., pracowała na stanow iskach robotniczych. Najwyższy ich udział odnotowano w przemyśle (53,2 %). Przeciętne zatrudnienie na stanow iskach nierobotniczych wynosiło 76,8 tys. i najwyższe wystąpiło w edukacji (25,7 %).

Wzrost/spadek przeciętnego zatrudnienia w stosunku do 2003 r. z podziałem na stano­

wiska robotnicze i nierobotnicze według sekcji PKD przedstawia tablica 1.6.

Tabl. 1.6. D ynam ika przeciętnego zatru d n ien ia według stanow isk i sekcji PKD

Ogółem

Stanowiska

Sekcje robotnicze nierobotnicze

2003=100

Ogółem ... 98,0 98,1 97,8 Przemysł ... 97,3 99,0 92,2

Budownictwo ... 99,4 99,2 99,9

Handel i naprawy* ... 100,2 100,0 100,6

Transport, gospodarka magazynowa

i łączność ... 95,4 98,4 89,7 Edukacja ... 99,2 96,0 100,1

Ochrona zdrowia i pomoc społeczna ... 94,4 91,6 95,5

Pozostałe sekcje ... 99,3 96,3 100,9

W 2004 r. przeciętnie zatrudnionych poza granicam i k ra ju było 2,3 tys. osób, tj. o 17,8 % więcej niż z 2003 r. Wszyscy zatrudnieni poza granicami kraju pracowali w sektorze prywatnym, najwięcej w budownictwie, tj. 94,2 %, pozostali pracowali w przemyśle.

Przy pracach interw encyjnych i robotach publicznych zatrudnionych było, podobnie jak w 2003 r., 0,5 tys. osób i wszyscy pracowali w administracji publicznej i obronie narodowej; obowiązkowych ubezpieczeniach społecznych i zdrowotnych.

Przeciętne zatrudnienie uczniów było o 6,6 % niższe niż w 2003 r. i wynosiło 2,2 tys.

osób.

Na koniec 2004 r. w województwie było 185,3 tys. pracujących według

faktycznego, stałego miejsca pracy. Najwięcej pracujących odnotowano w m. Opolu -

46,8 tys. (25,3 %) oraz w powiecie nyskim - 21,4 tys. (11,5 %), najmniej w powiecie

namysłowskim - 5,8 tys. (3,1 %).

* * *

W powiecie brzeskim w końcu grudnia 2004 r. pracowało 13,7 tys. osób, tj. 7,4 % ogółu pracujących w województwie (5 lokata). W porównaniu z 2003 r. liczba pracujących zmniejszyła się o 0,4 tys. osób, tj. o 2,8 %. Spadek wystąpił w 7 sekcjach, największy, analogicznie jak w 2003 r. w budownictwie, tj. o 26,7 %. Natomiast wzrost liczby pracujących najwyższy był w transporcie, gospodarce magazynowej i łączności, tj. o 13,3 %.

Na koniec 2004 r. udział pracujących w sektorze prywatnym był wyższy o 6,4 pkt niż w województwie i wynosił 59,8 %. Zarówno w sektorze publicznym jak i pry­

watnym liczba pracujących zmniejszyła się w stosunku do 2003 r. (odpowiednio: o 4,2 % i o 1,8 %). Najwięcej pracujących w powiecie było w przemyśle i budownictwie, tj. 39,5 % (o 0,6 pkt więcej niż w województwie). W usługach rynkowych pracowało 3,8 tys. osób, a w nierynkowych - 3,9 tys. osób.

Zmiany w liczbie pracujących w porównaniu z 2000 r. i 2003 r. przedstawia poniższa tablica.

Tabl. 1.7. P racujący według płci i sekcji Stan w dniu 31 XII

Sekcje 2000 2003 2004 2000 2003 2004

ogółem w tym kobiety

Ogółem ... 16774 14085 13693 8195 6924 6669 Rolnictwo, łowiectwo

i leśnictwo oraz rybactwo 870 603 608 258 137 134

Przemysł i budownictwo .... 7599 5868 5409 2556 1944 1695

Usługi ... 8305 7614 7676 5381 4843 4840

rynkowe ... 3849 3662 3818 2033 1908 1974

nierynkowe ... 4456 3952 3858 3348 2935 2866

Kobiety stanowiły 48,7 % wszystkich pracujących w powiecie i w stosunku do 2003 r. liczba ich zmniejszyła się o 3,7 %. Ponad połowa (52,6 %) kobiet pracowała w sektorze publicznym (w województwie - 57,3 %). Podobnie jak w 2003 r., spośród ogółu pracujących kobiet najwięcej zatrudnionych było w usługach nierynkowych, tj. 43,0 %. W porównaniu z 2003 r. wystąpił spadek liczby pracujących kobiet w tej sekcji o 2,4 %. Więcej, tj. o 3,5 % niż w 2003 r. kobiet pracowało w usługach rynkowych, mniej o 12,8 % w przemyśle i budownictwie.

* * *

W powiecie głubczyckim na koniec grudnia 2004 r. pracowało 8,7 tys. osób, tj. 4,7 % ogółu pracujących w województwie (10 lokata). W porównaniu z 2003 r„

podobnie jak w województwie liczba pracujących zmniejszyła się, tj. o 0,2 tys. osób,

(o 2,3 %). Spadek odnotowano w 6 sekcjach i analogicznie jak w 2003 r. największy wystąpił w ochronie zdrowia i pomocy społecznej o 9,4 % (w 2003 r. - o 15,5 %).

Najwyższy wzrost liczby pracujących odnotowano w hotelach i restauracjach o 16,9 %, tj. większy o 8,2 pkt niż w województwie. Powiat głubczycki był jednym z 4 powiatów w województwie (powiat kędzierzyńsko-koziclski, kluczborski, strzelecki), gdzie w sektorze publicznym pracowało więcej osób niż w prywatnym. Na koniec 2004 r.

udział pracujących w sektorze publicznym wynosił 50,4 % i był wyższy o 3,8 % niż w województwie. W stosunku do 2003 r. liczba pracujących w tym sektorze zmniej­

szyła się o 0,2 tys. osób, tj. o 4,8 %, a w sektorze prywatnym wystąpił nieznaczny wzrost, tj. o 0,4 %. Najwięcej w powiecie zatrudnionych było w usługach nierynko- wych, tj. 37,8 % (o 7,8 pkt więcej niż w województwie) oraz w przemyśle i budownic­

twie - 29,3 %. W usługach rynkowych pracowało 1,6 tys. osób, tj. o 1,9 % więcej niż w 2003 r.

Zmiany w liczbie pracujących w porównaniu z 2000 r. i 2003 r. przedstawia poniższa tablica.

Tabi. 1.8. Pracujący według płci i sekcji Stan w dniu 31 XII

Sekcje 2000 2003 2004 2000 2003 2004

ogółem w tym kobiety

Ogółem ... 9580 8939 8734 4423 4191 4016 Rolnictwo, łowiectwo

i leśnictwo oraz rybactwo 1827 1338 1272 457 316 302

Przemysł i budownictwo .... 2833 2593 2557 799 676 577

Usługi ... 4920 5008 4905 3167 3199 3137

rynkowe ... 1503 1574 1604 691 757 779

nierynkowe ... 3417 3434 3301 2476 2442 2358

Kobiety stanowiły 46,0 % wszystkich pracujących w powiecie i w stosunku do 2003 r. liczba ich zmniejszyła się o 4,2 % (w województwie o 1,2 %). Większość, tj. 65,8 % kobiet pracowało w sektorze publicznym. Spośród ogółu pracujących kobiet ponad połowa (58,7 %) zatrudniona była, podobnie jak w 2003 r. w usługach nicrynkowych, a w porównaniu z 2003 r. odnotowano spadek, tj. o 3,4 % liczby pracujących kobiet w tej sekcji. W usługach rynkowych pracowało o 2,9 % kobiet więcej niż w 2003 r„ a w przemyśle i budownictwie mniej o 14,6 %.

* * *

W powiecie kędzierzyńsko-kozielskim w końcu grudnia 2004 r. pracowało

19,9 tys. osób, tj. 10,8 % ogółu pracujących w województwie (3 lokata). W porównaniu

z 2003 r. liczba pracujących zmniejszyła się o 0,2 tys. osób, tj. o 0,9 %, Spadek wystąpił

w 6 sekcjach, największy w obsłudze nieruchomości i firm o 10,8 %. Natomiast wzrost

liczby pracujących najwyższy odnotowano w hotelach i restauracjach, tj. o 13,6 %

Powiat kędzicrzyńsko-kozielski, analogicznie jak powiat głubczycki był jednym z 4 powiatów w województwie, gdzie dominował sektor publiczny. Na koniec 2004 r.

pracujący w sektorze publicznym stanowili 52,1 %, tj. więcej o 5,5 pkt niż w woje­

wództwie. W stosunku do 2003 r. ich liczba zmniejszyła się o 0,2 tys. osób, tj. o 2.1 %.

Jednocześnie w sektorze prywatnym wystąpił nieznaczny wzrost o 0,5 %. Najwięcej w powiecie, podobnie jak w 2003 r. zatrudnionych było w przemyśle i budownictwie, tj. 44,2 % (o 5,3 pkt więcej niż w województwie). W usługach rynkowych pracowało 6,2 tys. osób, tj. 31,2 % ogółu pracujących w powiecie i zaledwie o 0,1 pkt mniej niż w 2003 r„ natomiast w usługach nierynkowych pracowało 4,4 tys. osób, tj. 22,2 %.

Powiat kędzierzyńsko-kozielski, obok m. Opola, był regionem, w którym więcej pracują­

cych było w usługach rynkowych niż nierynkowych. W województwie w usługach rynkowych pracowało 27,1 %, a nierynkowych - 30,0 %.

Zmiany w liczbie pracujących w porównaniu z 2000 r. i 2003 r. przedstawia poniższa tablica.

Tabi. 1.9. Pracujący według płci i sekcji Stan w dniu 31 XII

Sekcje

2000 2003 2004 2000 2003 2004

ogółem w tym kobiety

Ogółem ... 22792 20101 19920 10011 8903 8795 Rolnictwo, łowiectwo

i leśnictwo oraz rybactwo 489 483 485 145 95 85

Przemysł i budownictwo .... 10512 8887 8797 2754 2216 2122

Usługi ... 11791 10731 10638 7112 6592 6588

rynkowe ... 6702 6288 6210 3108 3114 3123

nierynkowe ... 5089 4443 4428 4004 3478 3465

Kobiety stanowiły 44,2 % ogółu pracujących w powiecie i w porównaniu z 2003 r.

liczba ich zmniejszyła się o 1,2 %. Analogicznie jak w województwie ponad połowa (61,0 %) kobiet pracowała w sektorze publicznym. Najwięcej kobiet na koniec 2004 r.

zatrudnionych było w usługach nierynkowych - 39,4 % oraz rynkowych - 35,5 %.

* * *

W powiecie kluczborskim na koniec 2004 r. pracowało 10,0 tys. osób, tj. 5,4 % ogółu pracujących w województwie (8 lokata). W porównaniu z 2003 r., podobnie jak w województwie liczba pracujących zmniejszyła się, tj. o 0,5 tys. osób (o 4,6 %). Spadek w liczbie pracujących wystąpił w 8 sekcjach, największy w budownictwie, tj. o 29,2 %.

Natomiast najwyższy wzrost, analogicznie jak w 2003 r. odnotowano w handlu i naprawach, tj. o 24,2 %.

W powiecie kluczborskim, podobnie jak w powiecie głubczyckim i kędzierzyńsko-

kozielskim ponad połowa (50,9 %) osób zatrudniona była w sektorze publicznym.

Udział tego sektora w powiecie był wyższy o 4,3 pkt niż w województwie. W sektorze publicznym na koniec 2004 r. pracowało 5,1 tys. osób, tj. o 5,5 % mniej niż w 2003 r.

Natomiast w sektorze prywatnym było 4,9 tys. pracujących i ich liczba również zmniejszyła się (o 3,7 %) w stosunku do 2003 r. Najwięcej w powiecie zatrudnionych było w przemyśle i budownictwie, tj. 34,9 % (o 4,0 pkt mniej niż w województwie) oraz w usługach nierynkowych - 30,4 %. W usługach rynkowych pracowało 2,8 tys.

osób, tj. o 2,1 % mniej niż w 2003 r.

Zmiany w liczbie pracujących w porównaniu z 2000 r. i 2003 r. przedstawia poniższa tablica.

Tabl. 1.10. Pracujący według płci i sekcji Stan w dniu 31 XII

Sekcje

2000 2003 2004 2000 2003 2004

ogółem w tym kobiety

Ogółem ... 11805 10527 10040 5429 4741 4542 Rolnictwo, łowiectwo

i leśnictwo oraz rybactwo 851 677 682 196 129 133

Przemyśl i budownictwo ... 4147 3805 3505 1317 1014 897

Usługi ... 6807 6045 5853 3916 3598 3512

rynkowe ... 3390 2860 2800 1322 1221 1209

nierynkowe ... 3417 3185 3053 2594 2377 2303

Kobiety stanowiły 45,2 % wszystkich pracujących w powiecie i w stosunku do 2003 r. liczba ich zmniejszyła się o 4,2 %. Podobnie jak w województwie, większość kobiet, tj. 61,6 % pracowało w sektorze publicznym. Ponad połowa (50,7 %) kobiet zatrudniona była w usługach nierynkowych, ale ich liczba w stosunku do 2003 r.

zmniejszyła się o 3,1 %. W usługach rynkowych pracowało o 1,0 % mniej kobiet niż w 2003 r„ a w przemyśle i budownictwie mniej o 11,5 %.

* * *

W powiecie krapkowickim w końcu grudnia 2004 r. pracowało 13,4 tys. osób, tj. 7,2 % ogółu pracujących w województwie (6 lokata). W porównaniu z 2003 r. liczba pracujących zmniejszyła się o 0,7 tys. osób, tj. o 5,0 %. Zmniejszenie liczby pracują­

cych wystąpiło w 6 sekcjach, największe w obsłudze nieruchomości i firm, tj. o 29,6 %.

Wzrost liczby pracujących odnotowano również w 6 sekcjach, najwyższy w budow­

nictwie (o 58,3 %).

W powiecie krapkowickim, analogicznie jak w województwie większość, tj. 56,9 % zatrudnionych było w sektorze prywatnym (o 3,5 pkt więcej niż w województwie).

W porównaniu z 2003 r. ich liczba zmniejszyła się o 0,6 tys., tj. o 7,5 %. W sektorze

publicznym pracowało 5,8 tys., tj. o 1,3 % mniej niż w 2003 r. Najwięcej w powiecie,

podobnie jak w 2003 r. zatrudnionych było w przemyśle i budownictwie, tj. 64,5 %

(o 25,6 pkt więcej niż w województwie). W usługach nicrynkowych zatrudnionych było 2,4 tys. osób, tj. o 1,1 % więcej niż w 2003 r., a w usługach rynkowych - 2,2 tys. osób, tj. o 6,2 % mniej w porównaniu z 2003 r.

Zmiany w liczbie pracujących w porównaniu z 2000 r. i 2003 r. przedstawia poniższa tablica.

Tabl. 1.11. Pracujący według płci i sekcji Stan w dniu 31 XII

Sekcje 2000 2003 2004 2000 2003 2004

ogółem w tym kobiety

Ogółem ... 13717 14130 13428 5713 6397 5096 Rolnictwo, łowiectwo

i leśnictwo oraz rybactwo 336 181 156 88 35 33

Przemyśl i budownictwo .... 8642 9225 8666 2329 3049 1824

Usługi ... 4739 4724 4606 3296 3313 3239

rynkowe ... 2224 2344 2199 1295 1399 1308

nierynkowe ... 2515 2380 2407 2001 1914 1931

Kobiety stanowiły 38,0 % ogółu pracujących w powiecie, tj. o 9,7 pkt mniej niż w województwie. W porównaniu z 2003 r. liczba pracujących kobiet zmniejszyła się znacznie, tj. o 20,3 % i był to największy spadek w województwie. Ponad połowa, tj. 53,0 % kobiet pracowała w sektorze publicznym. Najwięcej na koniec 2004 r. kobiet zatrudnionych było w usługach nicrynkowych - 37,9 % oraz w przemyśle i budow­

nictwie - 35,8 %. W usługach rynkowych pracowało 1,3 tys. kobiet, tj. 25,7 % ogółu pracujących kobiet w powiecie.

* * *

W powiecie namysłowskim na koniec 2004 r. pracowało 5,8 tys. osób, tj. 3,1 % ogółu pracujących w województwie (11 lokata). W porównaniu z 2003 r. liczba pracujących zmniejszyła się nieznacznie, tj. o 0,6 %. Spadek liczby pracujących, za wyjątkiem przemysłu oraz edukacji (wzrost odpowiednio: o 7,6 % i o 0,6 %) wystąpił we wszystkich sekcjach. W powiecie namysłowskim, analogicznie jak w województwie ponad połowa osób (55,9 %) pracowała w sektorze prywatnym. Odsetek ten był wyższy 0 2,5 pkt niż w województwie. W sektorze publicznym pracowało 2,5 tys. osób, tj o 4,3 % mniej niż w 2003 r. Natomiast w sektorze prywatnym wystąpił nieznaczny wzrost, tj. o 2,5 %. Najwięcej osób w powiecie zatrudnionych było w przemyśle 1 budownictwie, tj. 40,4 % (o 1,5 pkt więcej niż w województwie) oraz w usługach nicrynkowych - 32,7 %. W usługach rynkowych pracowało 1,0 tys. osób, tj. o 10,8 % mniej niż w 2003 r.

Zmiany w liczbie pracujących w porównaniu z 2000 r. i 2003 r. przedstawia tablica 1.12.

Tabl. 1.12. P racujący według płci i sekcji Stan w dniu 31 XII

Sekcje 2000 2003 2004 2000 2003 2004

ogółem w tym kobiety

Ogółem ... 6755 5805 5769 3195 2940 2901 Rolnictwo, łowiectwo

i leśnictwo oraz. rybactwo 745 560 546 195 136 121

Przemysł i budownictwo .... 2513 2196 2328 674 747 819

Usługi ... 3497 3049 2895 2326 2057 1961

rynkowe ... 1269 1133 , 1011 614 595 531

nierynkowe ... 2228 1916 1884 1712 1462 1430

W powiecie namysłowskim, podobnie jak w powiecie nyskim i prudnickim wśród pracujących przeważały kobiety, których udział na koniec 2004 r. wynosił 50,3 %.

W stosunku do 2003 r. liczba pracujących kobiet zmniejszyła się nieznacznie, tj. o 1,3 % (w województwie o 1,2 %). Ponad połowa (57,1 %) kobiet, podobnie jak w woje­

wództwie pracowała w sektorze publicznym. Większość kobiet pracowało w usługach nicrynkowych, tj. 49,3 %, ale w stosunku do 2003 r. liczba kobiet pracujących w tej sekcji zmniejszyła się o 2,2 %. W przemyśle i budownictwie pracowało kobiet więcej o 9,6 %, a w usługach rynkowych mniej o 10,8 % w porównaniu z 2003 r.

* * *

W powiecie nyskim w końcu grudnia 2004 r. pracowało 21,4 tys. osób, tj. 11,5 % ogółu pracujących w województwie (2 lokata). W porównaniu z 2003 r. liczba pracujących zmniejszyła się o 0,4 tys. osób, tj. o 2,0 %. Spadek wystąpił w 9 sekcjach, największy w obsłudze nieruchomości i firm, tj. o 18,9 %. Natomiast wzrost liczby pracujących odnotowano jedynie w 3 sekcjach, najwyZszy w handlu i naprawach, tj. o 18,3 %.

Zmiany w liczbie pracujących w porównaniu z. 2000 r. i 2003 r. przedstawia tablica 1.13.

Tabl. 1.13. Pracujący według płci i sekcji Stan w dniu 31 XII

Sekcje 2000 2003 2004 2000 2003 2004

ogółem w tym kobiety

Ogółem ... 29048 21808 21361 13904 11232 11045 Rolnictwo, łowiectwo

i leśnictwo oraz rybactwo 1830 1674 1655 586 527 500

Przemysł i budownictwo .... 13223 7934 7556 4297 2924 2681

Usługi ... 13995 12200 12150 9021 7781 7864

rynkowe ... 6107 5061 5032 3023 2480 2555

nierynkowe ... 7888 7139 7118 5998 5301 5309