Roskosz Teresa Joanna

(1)

1

(2)

SPIS Z A W A R TO Ś C I TE C Z K I^- S R n 3 Ł o 9 K S e » f c 5 a ...

Ż l d \ : M l 3 M . . Q m ...

I. Materiały dokumentacyjne

1/1 - relacja właściwa $6 ^-

AJ, s

4 - A

I/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora

]i

^, 5 j /1i " M I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora —

II. Materiały uzupełnieniające relację ‘—

III. Inne materiały (zebrane przez „relatora” ): —_

lłl/1— dot. rodziny r e la t o r a ---

III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r ." — III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1945) III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r . --- III/5 - inne...'---

IV. Korespondencja---—

V. Wypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne” ]

2

(3)

3

(4)

Helacja o d z i a ł a l n o ś c i w czasie okupacji * o uronię PolakOw • ą/ o sobie.

I . Dane osouiste

1. flazwisko i i m i ę , nazwisko panieńskie, nafewisko /< czasie okupacj i.;

Gorzycka Peresa Joanna, z ao^u . . o s w a i i zamąs wyszłam za Stanisława Gorzyckiego 15» sierpnia I 9 p l r . , mąż zmarł

9

. lutego l ^ j ^ r . cza sie

okupaccji nie zmieniałam nazwiska.

2. Jata i miejsce urodzenia:

urodziłam s i f

j,

maja l9l.>r. * bogusławiu, pow* jr&jrooim-4ieikopolaJta 3* córka i j r o i a Roskosza i .eroni.^i z a om a Banaszak z ,*i taszyczek po w.

Jarocin.

4. Ojciec l e ś n i c z y , matka p r o w i d z i ł i gospodarstwo domowe,

•Aąż mój był z wykształcenia tecanakiem u ad o., lanym, mieo^iwał w Gniew

kowie pow. Inowrocław. .* czasie okupacji nie znaliśmy o i v , m^ż pra

cował w <yaziale budownictwa i u*cai tektury Powiatowej

4 ^frly

jSUrouawej w Inowrocł wiu.

.maja l^J/r. zdałam egzamin d o j r z a ł o ś c i w Państwo.>ym Gimnazjum rlumanistycznym w Wąbrzeźnie ,

u . i o • czerwc a i ^ ^ r . Ukouczyłam ^ - l e t n i e i,iuot»<o>»3 !.Jsaa0

0

{|iuw w Toruniu uzysku0ć*c iyoiom n a u c z y c i e l k i .

c«l9*ma;ja

19

^ ^ * Państwową S u u ł f P-Lexę0niax-^ko4 Położniczą w Bydgoszczy otrzymując dyplom p i e l ę g n i a r k i dyplomowanej.

d* < 19j^r* Ukończyłai w Centralnym Ośrodku Doakonłieni * brednien Kadr medycznycu w warszawie stacjonarno-zaoczny kurs dla kierowniczej

kadry p i e l ę g n i a r s k i e j ,

o.. 1 9 6 6 r . » tymże C.O.D.3.K.M. w warszawie na poacunym ty wie doskona

l e n i a - uzyksłam prawo nauczania i kierowania pracą p ie lę g n ia re k śro- dowiskowycn*

f.,j

ciągu

'jl

l a t pracy zawodowej uczestniczyłam

^

wielu roznyca kursaci g.,,ykonywałitti z ?wód p i e lę g n ia r k i w Inowrocławiu oa 1 . września l949r.

do >0.grudnia l^oOr. na stanowiskacn*

- p i e l ę g n i a r k i powiatowej,

- przełożonej p ielęgn ia rek w ąowiecie inowrocławskim,

~ nł c ze ln e j p ie lę g n ia r k i w Zespole Opieki Zdrowotnej w Inowrocławiu, ia. Dorywczo uczyłam ^ ory ..cw-rtc^-y-ł

^->1

tut. szkołacn pi e i * bnx ars ki cn:

-no ...ursaca P . C . I . młoaszycn pielęgn iarek , -w szkołacn j ie lę g u i* r s k ic 'a ,

w ł - l e t n i e j szkole f e l e z e r s k i e j ,

—orowaaziłam i wykłiaałam na 2-mieś. kursacd przygotowawczycu młod

szy ca pielęgniarskicn przygotowując te kursantki ao państwowego

P o l s k i e T o « ą ę z ^ s ę v y o _ u i s t o r ^ ę z n ę _

4

(5)

z p ie lę g n ia r s tw a ,

i . O r g a n i z o w a ł a m i w y k ł a d a ł a m na 2 - m i . e s i ^ c z n y c a K u r s ^ c a ^ r z y ^ a t j A u j < t - oy cn p i e l ę g & i u r k i a o p i e l ę g n i a r s t w u s r o d o « i s K o w e g o . .V su..tie ey ł o to 11 Kursów .. I ao. ;' i‘o c ł s.du i w I o r a n i u *

6* Obocnie &ie3ZKam przy i ©a-lGO Inow rocław,

i |; ; Q*Fęs_przedw§jęnny _ąo _ 1 . I ^ ę l ^ i ^ r .

1* Jak wyżej podałam ao .czerwca lyj>^r. uczyłam s i ę .

•V c z a s ie uczv‘ szania do Gimnazjum należałam do o r g a n i z a c j i s z k o ln ej P rzysp osob ien ia wojskowego £ o b ie t .

Uczestniczyłam w ^<d obozach P*w .£»:

- w iip c u w i s t e o n e j ,

- w lip c u l^ ^ ^ r . w,Garęzynie / posiidam za a w ija rz en ia / *

- Gd 7.X.iS>i-jr. do .8 .IV .1 9 3 7 r . ukończyłam p rz e s z k o le n ie L i g i Gorony d o w ie trz n e j i P r z e c i w l o t n i c z e j / posi iaam zaśw iadczenie/.

#.* grudnia l 9 j > r . złożyłam śluoowanie w ó o d u k ic ji M a r ia ń s k ie j» Któ

r e j uyłam przewoanuczącą ie a S K ie j S o d a i i c j i do matury w l^>/r*

w Pedagogium n ie uyło tycn o r g a n i z a c j i , ay łam przędz wszystkim a j - j ę t a nauicn*

Po ukończeniu Pedagogium n ie mogłam otrzymać pr^cy w zawodzie n a u c z y c ie lk i z ora ku etetów*

Przyjęłam więc pracę w wojewódzKim U r z ę d z ie w Toruniu, «v d & ia le ia a r od 1. s ie r p n ia 193vr* Ponieważ poa Koniec s ie r p n i i Urząd ..^jewjdZKi ewakuował - ja pozostałam w Toruniu n^aal mieszKuj^c u Oj.oci podarty uewiiiSKie0 , u i. .doniuszki 25.

V c z a s ie bombardowania mostu im. P iłsu d s K ie g o - przez Niemców - peł

niłam nocn.. s t r a ż przed naszym domem na zmianę z innymi mieszkańcami k Ł U * _

I I X i O K r e s o K u p i c j i _do_ma j ą

^-ara 2 3 . wrze ś n i a l 9 3 v r . razam z wiCs». s t i r o s t ą p. mgr li ienKiem i leK arz em p o w . w e t e r y n a r i i / nazwisKa n i e pamiętam ^f w r ó c i ła m z T o r u n i a do . . ą o r z e ż n i a . Ja po je cn ał am rowerem ao aomu - l e l e s u i c & j r t k i

ł ą K a , a c i dwaj panowie z o s t a l i w ,< ą b r z ez n ie a r e s z t o w a n i i r o z s t r z e la n i/ t i K ą i n f o r m a c j ę p r z a k i z a n o Jii po w i e l u t y ^ o d n i a c n t r w a n i a wo jny / «

7 domu p r a c o w a ł a m w g o s p o d a r s t w i e w r a z z r o d z a u s t w e m * .datka K i e r o w a ł a w s z y s t K i m i n a s z y m i p r a c a m i , a O j c i e c z a j m o w a ł a x * p r a c ą zawo

dowy •

■; lufcfjpjo I940rlr»o7tsocjzs^tim o n c ę * s z p it a lu w .‘ąbrseźnie ja-co oc~.o<

5

(6)

kuc ^i.% a pd 1^4lr. j ik o salowa* flię sśftjąc języka niemieckiego poprosiłam p. Stanisławę ©żarnota Bojarską, u Której mieszkałam, by uzgodniła z miejscowym ks. proboszczem - Niemcem - o odwieazanie ctiorycn w s z p ita lu katolików Jpolakó..' w I - s z y piątek m iesiąca. i..bro- boszcz z a ła t w ił sprawę z dyrekcją s z p it a la i odtąd w każdy l- s z y p i ą tek Bir-ca przygotowywałam salę cnorycn, w K tórej le ż a i y P o l k i , aa jax p r z y jś c ie Kapłana#

Pielęgn iarką oddziałową była Niemka - córka pastora- n ie sp rzeciw ia ła s i* temu.

c.Na początku wojny otrzymałam adresy 2 oficerów polskicn przeoywują-a#-e cycn w oDoiiacn jen iecK icn , a mianowicie:

- ppor.p.Zygmunt F i l a r , O ffla g I I D-I - ^{c / c}. , 4 Grossuorn,

- ppor. p. Zygmunt k ry n ic k i, O ffla g I I c Bar* 20 o. 2 ^oldenberg/KM Nazywaliśmy tycn podopiecznyca " synami wojennymi

.»ie ie moicn koleżanek i moje s io s t r y opiekowały s i v * ten sposób Polakami w n ie w o li*

Otrzymywałam od w/w. oficerów już saaaresowane przekazy pocztowo*

Każdemu o fic e ro w i wysyłałam co m-c ó»- kg paczkę żywnościową*

iPO Siadam jo s z c z o 2 przekazy na paczki z data l i i stycznia 3*945***

który Cii nie zdążyłam już zrealizow ać.

Goaj o fic e ro w ie zwracali mi koszt częściowy za paczki żywnościowe*

Żywność zdobywałam w różny sposobi

- kuoując dostępne produkty poza kartkami w skioo^ca spozywczycn, w który cii pracowały koleżanki szkolne i znajoma,

- u znajomycn gospodarzy ni wsiacn, - by.,ał też uandel zamienny,

- w marę możliwości otrzymywałam n iek tóre produkty z domu - z le ś n i

czówki, w Której mieszkał Tatuś z rodziną.

- Pod koniec wojny wysłałam k ilk a paczek żywnościowyca do ooozu

w ioruck dla pani Skoczyuskiej, k tó re j adres p r z y s ła ł mi |pof*fl p. Zygmunt i r y n i c k i ,

- kilka paczek żywnościowycn wysłałam też do O fflig tt w Murnau*

d. Sporo różnycn dorywczycń zadań realizowałam z in ic ja ty w y pani Stanisławy ®zarnota B o ja r s k ie j, u k tó re j mieszKiłim przez cały okres okupacji, t .z n . oa lutego l^+Or-* do max’ca i^-O r.

W s zp ita lu pracowałam oa goaz. ó*° do 2 0 °°, z przerwą od gon z*

i * 00 do 15^? Po roku prae^ otrzymałam p dni uriupu*

Po 2 latacn pracy vj s z p ita lu przeniesiono miii a do pracy w cukierni

" K a f f e l " w tfąorzeźnie jako bufetową, a ootem kelnerkę.

O t god . -iJ0d© sprzątałyśmy lo k a l, a potem do godziny 2p )0 na wyznaczonycn " stanowiska*n ” usługując gościom* w obydwu za- Kładąca miałom c a ło iz ie m ie wyżywienie*

i

6

(7)

e. Wie parnią ta-u daty# i i t z in ic ja ty w y p. O sarn* ta Jlejajpakiaj*

w wolu^j^-^l aa pracy dniu, pojecnałam do Gznełmży do państwa

V/ ;azczaniec<ich* Przypominam souie# że przerazałam jak iaa barazo

wata# wi ad w ie ś c i* było to i l w B i t r a i t radaaaa dla państwa jzcza*A<a nieckich.

Ponieważ świadczyłam Polakom rożne i one aro one usługa., n ie pamięć**

tam i c * i-en, traktując j *ko aobx’ e uc, y >ki zapisane przez no^a*

l/f.#;' l^ąą-r* pani Iânoj^ca razem za znajomą / jak mnie informowano / została uwieziona » wąbrzeskim w iezien iu * JU . . ^4jtâjcaxjUwbut Codziennie rano przed ôdz. ó00 spotykałam si^ .v k o ś c ie le przy s t o l r Pańskim z niamieckim poiicjaxite®, który razeia z nami p r z y j- mował £amuni^ i.v* Po k r ó t k ie j moa.lit.vie spieszyłam do pracy*

;?en p o lic ja n t - pan ,sel - podszedł do mnie i t j r s 0os dnia i poin

formował mnie, że przyw iózł ooie w/w pani a ao w ięzien ia oraz,

ja pani Iwanowska p ro s iła o stcent itctowanie s ię z ^$ mą o tym T a fc ie * ja znajomość z p. Iwanowską łączyła s ię z kontaktami j e j c ó r k i » L i t i t i , z Które* spotykałam s ię często a p. n e j a r s k i e j •

Przekazałam p. b o ja r s k ie j informację, o P« Iwanowskiej• xJotem po

p ro s iła o j]sela , oy umożliwił mi dostax,czanie żywności p. I .anowa*:

s k i e j . P .n o ja rs k i ao3tarczy la mi małą paczłę żywnościową / sło n i

nę i wątrobiankę/ ula p, ^sela# Tenże p o lic ja n t zapozna J: ani o z z dozorcy w ięzien ia * któremu też wręczyłam podobną, l^ c z wi^ksz^

paczką żywnościową* Uzgodniłam z nim, że oędę coazlennie o b0^z « 1J00 przynosiła obiad ao w ięzien ia ala tycu dwacn pań* I tak s ię s t a ł . kierownik wpuszczał mni~ do w ie z ie n ia , zamykił u l t » c e l i p. I»v ino w s kie j . Przekazywałam paniom wiadomości* przekładałyśmy p o siłek ao w ięzi ennycn naczyń, za oi er a łam c i e l i z n ę ao upx\aniu i po 15 minutacn z ja w ia ł się dozorca i wypuszczał mnie z c e l i i w ięzien ia . Trwało Co ^j tygodnie*

jyjaśniam, że o. jjsel oocnodził z na wari i * s t r a c i ł jeSyne^o

syn j. ⁱ •» , icac-i pod r.lzyme*i, a w :<iam.czecn pozostawił s im o c ii* sonę*

tfej wysyłać produkty żywnościowe*

Itjr^::oi5 unia p.-joel poinformował mnie, ze Aastęy&aga Unia ooie panie oędą wywiezione ao o o ozu w ^{P o}tuiicucu*Cuciałam zouaczyc si^ z p. Iwanowską i aostarczyć j e j u # f l i z n ę • Uzgodniłam

• z o Sselem, że dojadę rano rowerem ao w Wąbrzeźnie i dos

tarczę żywność i u ie liz n ę , p. 3 s e l, transportujący ooie panie,

nie przeszkoazi mi w tym. ^,

Faktycznie wyjechałam oardzo wcześnie, a le oni wcześniej w yszli x z /i^zienia do dworca*. Zdecydowałam s ię pojecnać rowerem do

s t a c j i w Z ie le n in . N ie s te ty dojeżdżając do s t a c j i - pociąg ju « oył >oza s t a c ją . Wróciła* do wąorzezna. Następnego dnia spotka- ł om p. g n | «» padał mi adres tycn pju, w ^otu licacn* wysłałam

7

(8)

paczkę z b ie liz n ą i żywnością, potem następne. Ś c iś le współpracowa

łam z p. Czarnota Bojarską, Do rze c zy w iś c ie ja byłam r a c z e j łączni

kiem i wykonawcą różnych in ic ja ty w * Ten o sta tn i przypadek dourze pamiętam, inne drobne zapomniałam.

h.Czuję s ię w oboyiązku oświadzcyć, że w 1942*. pod p resją podpisałam l i s t ę I I I . grupy t . z » . ^% aingedeuschtfi

g . H I944r. pojecnałam do miejscowości niedaleko O fiiagu woldenoerg.

P o ls k i ż o łn ie r z w n iew o li przemycił z ©wozu od ppor. Krynickiego amerykańskie papierosy, któro zawiozłam do Wąbrzeźna. w tym cza s ie przyjech ał 3yn p.Bo jarskiej-* z G.G. Zapakowałam paczkę z papierosami

, zaadresowałam na adres niemieckiego o fic e r a w Warszawie i dałam Andrzejowi, by przekazał ją rodzicom ppor. Krynickiego w warszawie.

D zięk i zaadresowaniu paczki do niemieckiego

i

" leufcnaata " - kon

t r o le r z y w Kutnie n ie sprawdzali p r z e s y łk i.

To było z mojej strony " szaleństwem" , bo p rzecież naraziłam na

niebezpieczeństwo rodzinę pani B o ja r s k ie j i swoją. A le Bóg czuwał u nad nami. I tak zawsze było.

i . P o wejściu wojska ra d zieck iego do Wąbrzeźna pod koxiiec stycznia 1945r. pozostałam nadal u p. B o ja r s k ie j, ^ i e pamiętam d a ty, a le w lutym 194?r. aresztowano córkę p. B o ja r s k ie j Danutę Czarnota Bojarską, a następnego dnia również mnie*

Od c n w ili oswobodzenia pracowałam nadal w s z p ita lu miejscowym, azpm Opiekowałam s ię rannymi żołnierzam i rosyjskim i - rannymi w walkacn 0 Grudziądz, Pełniłam na zmianę dyżur dzienny lub nocny. Ze Staros

twa otrzymałam zaświadczenie w języku rosyjskim , że tam pracmję.

1 właśnie to zaświadczenie , przedłożone rosyjskiemu żołn ierzow i w cza s ie przesłuchania po aresztowaniu, uratowało mnie przed wy

wiezieniem do H o s ji. Danisię Bojarską wywieziono do Charkowa.

D zięki opiece Polaków z Wąbrzeźna znajomych pani B o ja r s k ie j - wró

c i ł a s z c z ę ś liw ie do domu po przecnorowanym durzę.

Miałam też straszne p r z e ż y c ie , gdy któregoś w ieczór^'około godz.19 wszedł do domu ra d zie c k i - pijany - żon ierz z cnłopcem Polakiem, który trzymał w ręce małą lampę naftową / elektrownia n ie była czynna /.Pani Bojarska już l e ż a ł a w łóżku w upraniu, a ja byłam a w piżamie, ż o łn ie r z ten k rzy c za ł 11 g d zie j e s t chadziajka *. W a lił kolbą w drzwi i g r o z i ł , te zacznie s t r z e l a ć . Ja więc otworzyłam i i i drzwi i zaczęłam oprowadzać go po całym mieszakniu mówiąc, » e n ie wiem, g d zie j e s t gospodyni* Po p r z e jś c iu trzecu pokoi - weszliśmy do gabinetu. Zauważyłam ze drzwi do następnego pokoju są ucnylone, ^t a p. B o ja rs k ie j n ie ma w g a b in ecie. Domyśliłam s i ę , że ucia&ła.

Potem ok a za ło,* s i ę , że w tę noc poszła w nocy w pończochach do

8

(9)

do naszej leśniczówKi ńębowejłąki / :an./

w tym p o k o j u , p r z e z k t ó r y p. B o j a r s k a u c i e k ł a , o y ł a j>.łiraoina Dembs&a z 2 d z i e c i z j e d n ą p a n i ą . P a n i e t e t e g o ż d n i a p r z y j e c n a ł y z Warszawy, zano cow ały u zna,i ornej p . n o j a r s i t i e j • HdStę pn* go u ni a c n c i a ł y d o t r z e ć do mająt ku pp.Dembs^ick do ,Vałycza Ko ło iątarŚeźAA*

Ż o ł n i e r z t e n u s z e d ł do t e^ o ^ o it oj u , a l e .^dy z o b a c z y ł d z i e c i po

w i e d z i a ł r.aDiata " i w y s z e d ł . J a z o s t a ł a m sama z tym pijanym ż o ł d a - iCiam. P o l e c i ł mi u or ać s i ę i poczekać aż w r ó c i . P o s z e d ł do k u c h n i , z e s p i ż a r n i z a o r a ł m oje p r z y g o to w a n e m ię s o i t ł u s z c z do p ^ c z e *

d l a " synów wojennycń ' . Fotem w r ó c i ł do m n i e , z a p y t a ł co j a r o b i ę , pokazałam mu r ó ż a n i e c i o d p o w i e d z i a ł a m , ż e moo.1^ s i ę . I znowu z ap y- o " c n a d z i a j K ę <.u?zycząc, z e mnie z a s t r z e l i , j e ś l i n i e powiem.

P r z y ł o ż y ł mi r e w o l w e r j e d e n do c z o ł a , a dru g i w o k o l i c y s e r c a . Ja krzyczałam ” s t r z e l a j a szybko " • Odłożył bron i znowu kazał mi czekać, i^oszedł na scrycn. Tam w pokoju s p a li kierowcy - żon ierze ra d zieccy . Ody do ni cii wszedł, porwali z i bron i wyprowadzili go z domu pcnając go swoją bronią. P r z y s z l i do mnie i o o .w ied zieli, bym nie otw ierała drzwi wfjsciowycn do domu.

Ten żołdak znowu przyszedł ©Łcoło godz*2^° w nocy* J i pobiegłam do tycn kierowców, a oni z b i e g l i na p a rtet o tw o rzy li drzwi i wy

m ie r z y li oron vv niego i o d p ę d z ili* Do rana był już spo&ój*

k śi I I I punkty 2 ,i , 4-,5 - n i e podlegają opisowi ponieważ n ie należałam do o r g a n iz a c ji, w ogóle n ie wiedziałam wtedy ze jąkali organizacja I s t n i e j e ,

Natomiast w połowie 1^44-r* z ja w iła się u mnie moja nauczycielka, panfr ze szKoły Wydziałowej w Wąbrzeźnie,pani Helga I-ieiskównac P r o s i ł a , oym c z y n iła starania o m a teria ł opatrunkowy, uo napewno

przydj s i ę , gdyż z b liż a s ię koniec wojny i o^d^ tu ta j w a lii*

Obiecała, źe je s z c z e mnie odwiedzi, a le n ie przybyły. Czyniłam to , co a i proponowała*

.azysbtto, co wyżej opisałam - czyniłam w celu pomocy Polakom w cza sie t e j stra szn ej wojny.

Inowrocław, dnia l y . l u t e g o 1991^.

9

(10)

w . x - h ? i 7

=^=§=4f=»=4=i^5===| i 0_?=ił -a_4iwX_o=f _ ? =Q=__a^I^ó_S=w=4 =X=w_8=N - ^

■f

r e la c ja o u zia ia *n o a c l w c z a s ie okupacji w obronie Polaków.

a/ o sob ie.

I » Dane osob ista:

l jNaBWiaco i j j i i y , nazwisko panieńakie* na«.wia.Ło w c a d ^ j. oauo*c.ii:

Gorzyc*a Teresa Joanna, z domu Roskosz, z*m«*ż *yszlam za Stoni.»ł«kwa Gorzyckiego 1>. s ie rp n ia I 9 * ł r . » m«*ż zmarł ? . lu tego 19ó>r.

I c za s ie okupacji ni a zmieniałam nazwisku.

2 .Da ta , i mi#juce orpUzwnia:

urodziłam uię j , maj* l ^ U r . w Boguslawiiu, pow. Jarocin - W ielkopol

ska*

>.je«»tem córką K arol* Roskosza i Weroniki z domu Banaszak z W itaszy- czek pow. Jarocin .

4 .O jciec le ś n ic z y , m«*tku prowadziła gospodarstwo domowe.

mój był z wykształceniu technikiem budowlanym* m ieszkał w Gniew

kowie pow. Inowrocław. W c z a s ie okupacji n ie znaliśmy s i ę . Mąż pr*- cl>w%kł ^m Wydziale Budownictwa, i A rch itektu ry Pow. Kały Narodowej w Inowrocławiu.

5«2>.maja 19>7r. zdałam egzamin d o jr z a ło ś c i w Państwowym Gimnazjum A*Humanistycznym w Wąbrzeźnie. „

b .^{I j} .czerwca 19J9r. ukończyłam 2*- le t n ią Państwową Pedagodiom * Toru

niu uzyskując dyplom n a u c zy c ie lk i.

C.19. maja l ^ r . ukończyłam 2&- le t n ią Państwową Szkołę P ielęgn iu rsk o- Poło^niczą w Bydgoszczy otrzymując dyplom pielęgn iw trki.

d.W l<*u>r. ukończyłam w Centralnym OśrocL&u Doskonalenia Sraunicu Kadr Medycznych w Warszawie stacjonarno-zaoczny kurs d la k ierow n iczej

kadry p ie lę g n ia r s k ie j.

e.W 1^66r. a tymże C.O.D.S.K.M. ^* naupodobnym ty p ie doskoiw- le n ia - uzyskałam prawo nauczania i kierowania pracą p ie lę g n ia re k śr od o wi a kowy ch.

f.W ciągu ^{j l} l a t pracy zawodowej uczestniczyłam w w ie lu różnych kursact g.Wykonywałam zawód p ie lę g n ia r k i w Inowrocławiu od l.w rz e ś n ia 19^9r.do

3 1

. grudnia 1980r. na stanowiskach:

- p ie lę g n ia r k i powiatowej,

- p rzełożon ej p ie lę g n ia re k w pow iecie inowrocławskim,

- n aczeln ej p ie lę g n ia r k i w Zespole Opieki Zdrowotnej w Inowrocławiu.

h.Dorywczo uczałam w tufc. Szkołach p ie lę g n ia rs k ic h : -n a kursach PCK młodszych p ie lę g n ia re k ,

-w 2 - le t n ie j Szkole P e lc z e r s k ie j,

-prowadziłam i wykładałam na 2-m ieś. kursach przygotowawczych Młod

szych p ie lę g n ia re k przygotowując kursantki do państwowego eg

z p ielęg n ia rstw a .

10

(11)

- _

2

^ -

i . Organizowałam i wykładałam na 2-mieś. kuraach przygotowując p i « l v^a niarki uo pielvni<rafc«»« śrouowiea.ow«go* I uumiw było li. kursów w Ł w Inowrocławiu i Toruniu*

6* Obecnie miefzkam przy aS-100 Inowrocław*

II_._ Okr ea_ ^r zedw o j ęnny _do_

i* Jak wyżej podałam do czei‘«cu ly->r. uczył«*m ®i%.

W czaaie uczesaćzuni* do Giamzjum naleaałam do orgnizwcji azkoine, Przyapoaobiania Ylojakowego Kobiet*

Uczeatniczyłam w

²

obozach P.W.K.s - w lipou 19^4r. w Iufcebnej»

- w liycu i ^ ? r . w Garcaynie / posiadam zaawiuc.onie/ •

- Od 7.X*l>?ur. do c i. iy . i^ / r . uzończyłam przeazkoiwnie L ig i obrony Powietrznej i Przeciw lotniczej /^oaiauam zaawiadczeme/•

B.gruunia i ^ ? r . złożyłom ślubowanie w S o d a lic ji Mariańsziej* *fcó/

r e j byłam przewodniczącą żeńskiej S o d a lic ji <to matury w 19>7r«

4 Peuagogium nie było tych organ izacji. Był^m przede wswystmim z a jv ta nauką.

Po ukończeniu Pedagogium nie mo^iam otrzymać >rucT w zawouzle nauczycielni & braau etatów

Przyjęłam więc pracę w Wojewódzkim Urzędzie w Toruniu -

^w

d zia le kadr od l.s ie rp n ia 19i?r* Ponieważ pod koniec sierpni* Urząd Woje

wódzki ewakuował - ja pozostałam w Toruniu nadal u c io c i Marty Lewińskiej» ul* Moniuszki «*>.

9 czasie bombaruowania mostu im .Piłsudskiego - przez Nlemoow - peł

niłam nocną straż przed naszym domem na zmianę z innymi mleuzkft&fami

**Iłłi8K»fe3«lSsii.!S,tó,ł!frafo**

Y

!.■>•?. -KłeSais

r>V)r. f t - m

m -lc .-s ta ro s tą MBrt.skia p.mgr Bieńkiem i lec* wet* / nazwiska nie pamiętam / wróciłam z Torunia do ffąorzezna

Ja pojechałam rowerem do domu - do leóniczowKi Dobowałąka, a c i dwaj

panowie pozostali w Wąorzeźnie* gdzie ic a aresztowano i rozstrzelano / taką imformację przezazano ml po wielu tygoaniacu trwania wojny/*

f domu pracowałam w gospodarstwie wraz z rodzeństwem* Matka kierował wszystkimi naszymi pracami* a Ojciec zajmował się pracą zawodową*

Od lutego 1940r* rozpoczęłam pracę w szpitalu w «Vąorzeźnie jako pomoc kuchenna « od 1941r. jako salowa*

Nie zoająo języka niemieckiego poprosiłam p* Stanisławę dzarnota Bo

jarską* u której mieszkałam* by uzgoduiła z miejscowym księdzsm pro

boszczem - Niemcem - o odwiedzanie chorych w szpitalu katolików

Kolaków w I-s zy piątek m-ca* ksiądz proooszczzałatwił sprawy z dyrek-

11

(12)

oją szpitala • Odtąd w każdy i - a w e t piątek a-ca przygotowywałam salę cnorycn i

samych chorach,w

Której leżały

P o lk i, na p r z y ję c ie

kapłana.

P ie lę g n ia rk ą była

Niańką - córką pastora

- u la

sprzeciwiła sie t«ou, **c.Na nnczatlcu wojny ofc»zmałam adraay 2 oficerów Dolsiftch nrwbirw4wcw*l»**

**w nboz*ch j«n i«c ki cłu**

- ppor. p. Zygmunt F ila r , o ffla g IX A - I - 2/2, 4 Grossoora,

**- ppor* p. Zygmunt Krynicki, Offlag I I o, Bar, 20 b, 2 aoldenber*/NM Nazywaliśmy tych podopiecznych "synami wojennymi".**

w iola moich koleżanek i moje s io s tr y op ie*o~ ały a ię w ten spoaob Polakami m n ie w o li.

Otrzymywałam od w/w. oficerów jus zaadresowane przezasy pocztowe • Każdemu oficerowi wysyłałam co m-c p,- ag pacccę Żywnościową.

Posiadam jeszcze 2 przeaazy na paczki z datą 1>. stycznia , których ni# zdąiyłum już zrealizować.

Żywność zdobywałam w różny sposób*

- aupując dostępne produaty poza kartaami w malepach spozywcaych, w których pracowały aoleianci szaolne i znajome,

- u znajomych gospodarzy na wsiach, - bywał też handel zamienny,

-

w miary mowiiwoaci otrzymywałam niektóre produaty z uomu

- z

le śn i- czówai, w której mieszKał Tatua z rodziną.

**- Pod Koaien wojny wyalałam aila a pacze* żywnościowych do obozu**

w Rawensbruek dla pani Skoczyńskiej, której aares przysłał mi ppor.

p. Zygmunt K ry n ic k i.

Obaj ^{w / w .} o fic e ro w ie zw ra ca li mi częściowy koszt za. paczki żywnościo

wa.

-K ilka paczak

żywnościowych wyalałam

taż

do O fflo gu w Murnau.

d.Sporo różnych dorywczych zadań realizowałam z in ic ja ty w y pani Stani

sławy Czarnota B o ja r s k ie j, A t'k tó rej mieszkałam przez cały okras okupa

c j i , t .z n . od lu tego 1940r. do marca 1945r.

W s z p ita lu pracowałam od godz. a 00 do 2 0 °°, z przerwy od ^odz. 1 4 °° "

t j

1 5

^

0

* po upływie roku pracy o trz y m a ła > dni urlopu™ wypoczynkowego Po 2 la ta ch pracy w s z p ita lu przen iesion o mnie do pracy w cu kiern i

" K u ffe l" w Wąbrzeźnie jako bufetową,a potem kelnerkę.

Do godz. 6 00 do a ° ° sprzątałyśmy l i k a l , a potem do g o d z.2 3 °° na wy

znaczonych " atanowiskach" usługując gościom. ^H obydwu zakładach miałam całodzienne wyżywienie.

e .N ie pamiętam d a ty , a le z in ic ja ty w y p.Czornotu B o ja r s k ie j, w wolnym od pracy dniu, pojechałam do Chełmży do p «ń st«a S zczen iackich .

12

(13)

Przypomiriv*ni sob ie* że przekazałam ja k ie ś bardzo ważna wiadomości*

[ / Było to niezm iernie radosnne d la państwa S zczen iackich .

XxPoniaważ świadczyłam Polakom różna inna drobna usługi* nia pamiętam tch traktu jąc jako dobra uczynki zapisana przaz Boga.

* f.W 19^4r. pami Iwanowska razam za znajomą / ja k mnie poinformowano/

zo s ta ła uwięziona w wąbrzeskim w ię zie n iu .

Codziennie rano przed godz. ii00 spotykałam s ię w k o ś c ie le przy s t o le Pańskim z niemieckim p olicja n tem , który razem z nami przyjmował

Komunię św.. Po k r ó tk ie j m odlitw ie spieszyłam do pracy.

Ten p o lic ja n t - p. Esel - podszedł do mnie któregoś dnia i poinformo

wał mnie* że łji*njB«jtkx że przyw iózł ob ie panie do w ię z ie n ia i przekazał* że pani Iwanowska p r o s iła go o skontaktowanie s ię ze mną / wyjaśniam* że znałam i spotykałam s ię na codziań z carką pani

Iwanowskiej F e lic y t ą - L itą 4 u pani Czarneta B o ja r s k ie j./

Przekazałem p. B o ja rs k ie j inform ację o p. Iwanowskiej. Potem popro

siłam p. Ssała * bx um ożliw ił mi dostarczan ie żywności p. Iwanowskiej do w ię z ie n ia . P.Bojareka d o s ta rc zy ła mi małą paczkę żywnościową

/słoninę i wątrobiankę/ d la p. E aela. Tenże p o lic ja n t z*p o zn «ł mnie z dozorcą w ię z ie n ia * któremu te ż wręczyłam podobną* le c z większą paczkę żywnościową.

Uzgodniłam z dozorcą* że będę codzien n ie o godz. 12°° p rzyn osiła obiad do w ię zie n ia d la tych pań. I tak s ię s t a ło . Dozorca wpuszczał mnie do w ię z ie n ia * zamykał mnie w c e l i p. Iwanowskiej. Przekazywałam

paniom wiadomości, przekładałyśmy p o s iłe k do więziennych naczyń*

zabierałam b ie liz n ę do uprania i po

15

minutach z ja w ia ł s ię dozorca*

wypuszczał mnie z c e l i i z w ię z ie n ia . Trwało to ^j tyg*

Wyjaśniam, że p. E eel pochodził z Baw arii* s t r a c i ł jedynego syna w walkach pod Rzymem* a w Miomczech p ozosta w ił samotną żonę* j e j w ysyłał produkty żywnościowe.

Któregoś dnia p. Bsel poinformował mnie, że następnego dnia obie panie ftędą wywiezione do obozu w P o tu lica ch . Chciałam zobaczyć s ię z p. Iw«mowską i dostarczyć upraną b ie liz n ę . Uzgodniłam z p. Eselem*

że dojadę rano rowerem do s t a c j i w Wąbrzeźnie)* by dostarczyć żywność i b i e l i z n ę , , a p. E s e l, transportujący ob ie p a n ie,n ia przeszkodzi mi w tym.

Faktycznie wyjechałam bardzo w cześnie, a le skm oni w y s zli w cześniej z w ie zie n ia do d »orcu . Zdecydowałam s ię pojechać rowerem do u t - c j i w Z ie le n iu . N ie s te ty d ojeżd ża ją c do s t a c j i - pociąg ju ż b y ł poza s ta c ją . Wróciłam do Wąbrzeźna. Mastępnego dnia spotkałam p. E sela, który podał mi adres tych pań w P o tu lica ch . iiyałałam pacZkę z b ie liz n ę

13

(14)

- X -

i żywnością, potem następne* Ś c iś le współpracowałam z p. Stanisławą Czarnota Bojarską, bo rze c zy w iś c ie ja byłam rą c ze j łącznikiem i wy

konawcą różnych in ic ja ty w * Ten osta tn i przypadek dobrze pamiętam, inne drobne zapomniałam*

£*Czuję s ię w obowiązku oświadczyć, że w 1942r. pod p resją podpisa

łam l i s t ę I I I grupy £..zv* H eingedeutsch " *

fc.W 1944-r*pojechałam do m iejscowości niedaleko O fflagu Woldenberg*

P o ls k i ż o łn ie r z , przebywający w n iew o li w t e jż e m iejscow ości, prze

m ycił z O fflagu od ppor* Krynica^e^o smery*ana*xo paftierwSy* *oo- ro ml b«u z o łiu s r z - r ę c z y ł 1 j a j o za«io*tam do Wąorwsźa*«

W tym

SŁusisprzyjechał z G.G. syn

p*

B o ja rs k ie j -

**A.ndrej Zaps-**

**ks«ałam p^czaę z papierosami* zaadresowałam na adres fikcyjny niemiec aiego ofxoera**

w

**Warszal. P<ao«.ę zaorał Andrzej* oy ją przeaazaćjuesfiu rodzicom ppor* KrynicJcxego**

-

zaaies^aaty*

w Warszawie*

Dslę&i z a a d r e s o w a n iu paczki do nieraxecK.iee>o 7 l e u t u a n t a " - k o n t r o  l e r z y w K u t n i e n i e s p r a w d z a l i t e j p r z e s y ł k i *

To było

z

ao j s j -brony

"szaleństwem"

, oo

przecież

aaraziłam

na nie-

bszpioczeńsbwo rodzinę p. Bo j a s k i e j 1 swoją* A l* Bo* osuwał

nad

nami* I tak zawsze było*

p.

B o ja rs k ie j*

Nie pamiębam

uaby* a is w lubym 194>r. arsszbowano córkę p* B o ja r s k ie j: Danutę Czarnoba Bojarską* a nasbwpnego dnia również mnie*

Od c h w ili oswobodzenia pracowałam naaal w miejscowym s z p ita lu * Byłam £ salową, gotowałam i innymi Polkami obiady d la ra d zieck ich żoŁ n lerzy- rannych w walkach pod Grudziądem. Pełniłam na zmianę dysur rannyct u 1 nocny* S io s try zakonne pracowały tylk o w ciągu dnia* Ze sbarosbwa otrzymałam zaświadczenie w języku rosyjskim , że tam pracuję*

I w łaśnie bo zaśw iadczenie, przedłożone rosyjskiem u żo łn ie rzo w i w c za s ie przesłuchania po aresztowaniu, uratowało mnie przed wywie

zieniem do R o s ji. Danusię Bojarską wywieziono na Kaukaz <« D zięk i opiece Polaków z Wąbrzeźna* znajomych pani B o ja r s k ie j, w ró ciła s z c z ę ś liw ie do domu po przechorowaniu duru w ob ozie.

Miałam bel; straszn e p r z e ż y c ie , g d j kboregoś wieczoru około g o d z .l^ 00 wszedł do domu ra d z ie c k i - p ijan y — a o łn ie rz z chłopcem Polakiem*

kbóry trzymał w ręce małą lampę naftową / elektrow n ia n ie była czynna / . Pani Bojarska już le ż a ła w łóżku w ubraniu, a j a byłam w piżam ie. Ż o łn ie rz ten k rzy c za ł " g d z ie j e s t chadziajka " * W a lił kolbą w drzwi i g r o z i ł * że zaczn ie s t r z e la ć . Ja więc otworzyłam drzwi 1 zaczęłam oprowadzać go po całym mieszkaniu, mówiąc,że n ie

wiem, g d zie j e s t gospodyni. Po p r z e jś c iu trzechM pokoi — weszliśmy do gabinetu. Zauważyłam, że drzwi 4o n<*etvpn*£© pokoju są uchylone*

14

(15)

a p. B o ja rs k ie j n ie mu w g a b in ecie. Domyśliłam s i %, że u ciek ła .

Potem okazało s i ę , że w t v noc poszła w pończochach uo n..azej l e ś n i e czówki Dębowejłąki - 7 ,- om.

W tym pokoju, przez który p. Bojarska uciekła,przebyw ała p. hrabin*

Dambaka z ^Ł d z ie c i i znajomy p. B o ja ru k ie j. P^nie te tegoż dnia przy jech a ły z Wars z«»wy, z»a o co *a ły u p. B o ja r s k ie j. Następnego dnia ch cia ły dotrzeć do majątku pp. Dembskich - do ^{§ § £} Wałycza kolo Wą

b rzeźn *. Ż o łn ie rz r o s y js k i wszedł do tego pokoju, a le gdy zobaczył d z ie c i - p ow ied ział "rabiaJba" i wyazedł. 2a zostałam suma z tym p ija - nymżołdakiem. P o l e c i ł mi si^ ubrać i poczekać aa w ró ci. Peazeał

do kuchni, ze sp iża rn i zab rał moje przygotowane mięso i tłu s zc z

do paczek d la "synów wojennych". Potem w r ó c ił do mnie* za p y ta ł co ja r o b ię , pokazałam mu różan iec i odpowiedziałam, że s ię modlę. I znowu za p yta ł o "ch a d zia ja ę" k rzycząc, mnie z a s t r z e l i , j e ś l i n ie po>

wiem. P r z y ło ż y ł mi rewolwer jeden do c z o ł* * a d ra g i w o a o lic y s e r c * . Ja krzyczałam " s t r z e l a j a szybko". O dłożył bron i znowu kazał mi

czekać. Poszeftł na s tr y c g . Tam w pokoju s p a li kierowcy - ż o łn ie r z e rt ra d zie c c y . Gdy do nich w szedł, porwali za broń, w yprowadzili go

z domu pchając go swoją bron ią. P r z y s z li do mnie i p o w ie d z ie li, bym n ie otw iera ła drzwi wejściowych do domu.

Ten żołdak znowu przyszed ł około godz.2^° w nocy. Ja pobiegłam

do tych kierowców, a ont z b i e g l i na p a rte r, o tw o rzy li d rzw i, wymierz;

l i broń w niego i o d p ę d z ili. Do rana b ył spokój.

ad I I I punkty 2 ,3 ,4 ,5 - n ie podlegają op isow i, ponieważ n ie należałam do o r g a n iz a c ji, w ogóle n ie wiedziałam wtedy, że jakś organ izacja i s t n i e j e .

Natomiast w połowie 1944r. zbawiła s ię u mnie moja nauczycielka

^ ze Szkoły Wydziałowej w Wąbrzźnie - pani Helgji Reiskówna*""'

P r o s iła , bym c zy n iła staran ia o m a teria ł opatrunkowy, bo napewno przyda s i ę , gdyż z b liż a s ię koniec wojny i będą tu ta j w a lk i.

O biecała, że je s z c z e mnie odw iedzi, a le n ie p rzybyła. Czyniłam to , co mi proponowałaś.

Wszystko, co wyżej opisałam - czyniłam w celu pomocy Polakom w czpr- s ie t e j stra szn ej wojny.

■ ■

■

’

i Inowrocław, dnia 19»lu tego 1991r. / Teresa Gorzycka

15

(16)

16

(17)

17

(18)

U W A G I :

1. Jako nazwę jednostki pwk — wpisać dokładnie: rodzaj. Nr, i dokładny adres.

Dla hufców szkolnych wymienić nazwę szkoły.

2. Nr. zaświadczenia powinien być kolej

ny, w danej jednostce pwk, w danym roku, np. Nr. 15/33, 60/33.

3. Zaświadczenie powinno być zarejestro

wane przez bezpośrednią organizacyjną w ła

dzę przełożoną komendantki danej jednostki pwk; rejestracja stwierdzona podpisem, z wy

mienieniem adresu, liczby porządkowej, da

ty. ewent, pieczęcią.

Bez potwierdzenia w rubryce: „zarejestro

wane” — zaświadczenie nie jest ważne.

18

(19)

19

(20)

20

(21)

21

(22)

22

(23)

23

(24)

24

(25)

25

(26)

26

(27)

27

(28)

28

(29)