1
SPIS ZAW ARTO ŚCI TEC ZK I
$ : ... _ ,
,S).
M ateriały dokum entacyjne ^ — - 1/1 - relacja właściwa „ ---
1/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora — —-
1/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora k . 3 ^ /1 /•h
II. M ateriały uzupełnieniające relację k . 5
,/i-5
Inne m ateriały (zebrane przez „relatora”): _ _
111/1- dot. rodziny relatora — ~~
III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r.
III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1945) III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r. *
III/5 - inne... /j /
■
' .
/
■
IV. Korespondencja
V. W ypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne”) k - l
\/l
.
■
2
3
ZW IĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO GŁÓWNA KW ATERA
0 0 -4 9 1 W a rs z a w a , ul. M. K o n o p n ic k ie j © O **- 2 8 - 0 2 - 8 0 A d re s te le g ra fic z n y : Z H P W a r s z a w a
L. dz. 1333/ZHD/88 W a rs z a w a , d n ia 1988,03,24 19 r.
__Z_a_ś_w= i_a= d_c_z_e_n_i_e_
Komisja Historyczna Głównej Kwatery Związku Harcerstwa Polskiego- na podstawie posiadanych materiałów - stwierdza,że w okresie oku
pacji na terenie Brus działała w ramach "Szarych Szeregów” konspi
racyjna organizacja- harcerska.
Zaświadczenie wyd a j a się na prośbę Gi>,Witolda Rolbicckiago, zamieszkałego w Br u s a c h fprzy ul.Gdańskiej 7 - celem przedłożenia władzom ZBoWiD.
Sekretarz Komisji Historycznej
C [AsyrV\
/Mar i a ^w i ń ska'
W O S I „ W s p ó ln a S p r a w a " z le c . 1 7 8 / 8 6 n. 5 3 . 0 0 0
4
- y - i
Arendt Aleksander y Sopot,dnia 1992-12-03
or^* " m jr Konar tt
ul. Chopina 40/7 Załącznik do oświadczenia joko świadek do S 1-706 Sopot wniosku Januszewskiej Bernadety,Kuleszy Ja—
______ ______________ n±ny orcz Drobiilskiego Leona z Czernicy
y/ o przyznanie urrawnień kombatanckich:
Aj.^ A^ŁtiŁ “
- świadom odpowiedzialności za prawdziwość podanych niżej faktów, - oświadczam, ż e :
teren b. powiatów Cho jnico* Tuchola, Kościerzyne, Kartuz y, \7ejherowo,Sory Tucholskie - był jednym z większych terenów działalności partyzrnckie - konspiracyjnej na Pomorzu, działały tutaj :nGrzeł Iiiały% n Grunw.- Id"
” Polaka Żyje °, " Polska Armia Powstania ”, Służba Zwycięstwu Polski Z .72 - Armia Kre jowa," ŁSódy las tJ,i wielu innych. Jedną z silniejszyc była Tcjne Organizacja Wojskowa n Gryf Kaszubski do VII/1941 potem
11 Gryf Pomorski ” » Gryf Pomorski dziełał na całym Pomorzu przez gru
py bcjowe-partysenckio oraz b. liczny zespół zaprzysiężony-cii członków współpracujących, których należy bezwzględnie traktować na równi z walczącymi z bronią w roku*
VJ rejonie b 0 powiatu Chojnickiego działały grupy bojowo ped do
wództwem: Alojzego Kiedrowicza ” Kruk ”, komendant n a powiat Chojnicos I!arcjana Czarnowskiego n V;rzos n? -Jana LTeggera ° IZn m 11 c Jana Szalow
aki ego n Sobol -3 ' Alojzego Pruskiego u Cr::.b nt Stanisłac/s kiszki-:?
Sdmunda Ssulca}Henryka Grębosza i wielu innych. U S s e m i c y - G m i n a żi^:#
cikał w gospodarstwie Państwa Szulców / młyn / mieściła się jedna a siedzib Rady Ueczelnej i Komendy Głównej TCV! Gryf Pomorski s placów
ką szkoleniową tzw. n Podchorążówka która była pod moją osobista opieką orez opieką członka Rady naczelnej Pranciszka Kuklińskiego - t; Sępa "j-. Działalność powyższych grup bojowych wraz a setkemi dzi:.~
łączy w ruchu operu - w ramach HC7J 11 Gryf Pomorski n dęła znaczący wkład w wal co z okupantem o wyzwolenie Ojczyzny, biorąc ped uwagę
specyficzne warunki walki w tym pomorskim regionie. Do Gryfa nr.leżeli ludzie z różnych środowisk i' w różnym wieku, szczególnie resztki in
teligencji pomorskiej, ludność wiejska i młodzież szkolna, harcerzo- którzy zgrupowali siv w ramach działalności łł Sz ery cii Szeregów -przy
d z i e l a n i -._dq. dyspozycji poszczególnych dowódców grup bojowych-pcrtyzm
ckich - jako łącznicy , kurierzy, obserwatorzy, służba sanitarne itp, i ich należy również zaliczyć na równi z walczącymi z bronią w ręku*,*
ciągle byli doDzkolani,-
I)o jednych z tych zaliczamy Janinę Kuleszęy n Jola " , £emodet'>
Januezawcką u Beatko n i Leona Drobińskiego n L osze k” • O świadcz erir:
świadków o i cii działalności trzeba przyjąć jako zgodne z prawdą, co r.o twierdzeń a;, pedstrwie:
5
otrzymywanych reporter; od komendantów powiatowych, od dowódców po cc czególnych grup partyzanckich, i m odprawach, któro odbywrły ri^ w nych miejscach działania b, często w tzw. n Podchorążówce Gryfa 11
zlokalizowanoj u Państwa Uzulców / gospodarstwo rolro z; młyi-cn- / -
3 pokojowy bunkier 3 wszystkimi urządzeniami kuchsnnc-sanitcrn^mi to pod gnojówką na podwórzu i oddalonego o 0 lnu wielkiego placu ćv;
czeń formacji £S,—
P a tych odprc.we.cii komendanci powiatowi i dowódcy grup podkreślali wielką odwago, inteligencję, spryt i przebiegłość, tajność w dział niu tych młodych ludzi, rwali alg- do roboty,, trzeba byle hamować i młodzieńczy zepał, chcieli pcmćcić represje okupanta, atozcwonc w g
ich rodzin, za zamordowanie ich ojców, brr. ci, za scyłki do ebezew c filtracyjnych.
W o krezie poprzedniego reżimu - łącznie ze Z-iazkicm Bojowników c ność i ^erip^ra^js^nia było przychylnego klimatu do przyznawania ui.
LLu-i uvk> CJlii
nieh kombatanckichV'org::ni3acji działających na Pomorzu. i nie tylko Pomorzu., T;y rządz ono n i e p o w e t o w a n e krzywdy, represjonowc.no po wejr wielu zesłano w głąb ZSRH - skąd część już nigdy nie powrócił-. „
Jako działacz społeczny na romorsu przedwojna, Koczelny ik::.:c:.d r.
7\! '■ Gryf Iczcr:.li 0 osłonek sztabu AK - w czacie okupacji-czułem ::
'odpowisifcitii^i; z~ z osy lueu kcpzub^zc:-poi.orck:-.e.-{-;c po czyru starania o wyjaśnienie specyficznych, złożony cii warunków działalno konapiracyjnej na Pomorzu - co w części tylko odnosiło efekty, zwi zek Bojowników o lolnośó i Bcsckrccję uzrawrł tylko w alk y z broni:- ręku za za/sadno do przyznawania uprawnień kombatanckich z c:;-i: ja inni b. Gryf owcy nie zgadzaśLi cię. Ca 75;* już umarło, liczni :zio d k*li się choćby skromnego uznania, podziękowania, satysfakcji mor.- należy uhonorować choćby to msłą garstkę,która przeżyła do dziś m*
Jjoona Drobińskie 3 0, Janiny lluleczę i Bernadeto Januszewską, którzy
’*vystvpują o przyznania im uprawnień kombatanckich, —
/ Aleksander Arendt /
Mckstnd-r AtrttiS'1 j: »
ćt'/ crM* ćK / W a a „ tr s y / -
V t•11 •/;) OŚĆ podj? 1'SU, surk-rdzam
Q
Gdańsk, dni
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
(adtks SIMII
• SOBOTA •
NIEDZIELA163 (9281) Rok XXXIII
PIĄTEK
*«uCena IOW *1’
O
T A K B Y Ł O •
-- : ---- „ ' A-- A
' ■ . ’ ■ •£ 2
Awantura o jedną
*.'• '‘ - S» ( ;/»
harcerską mszę
T r w a j ą , obchody *80-lecla Związku H arcerstw a Polskiego. Z tej okazji 3 m aja br. w arty k u le „UB
— kontra Z H P ” przypomnieliśmy dramatyczne w y darzenia, które rozegrały się w Bydgoszczy w -dniu 3 maja 1946 roku w związku z harcerskim pocho
dem zorganizowanym dla uczczenia ro czn icy 'K o n
stytucji. 1 • *,j
Ujawniliśmy te fakty po raz pierwszy w prasie polskiej i przywołały one wspomnienia sprzed lat u wielu druhów i druhen. Okazało się bowiem, że akcja bydgoskiego UB wymierzona w harcerski pochód, była z góry zaplarfowaną prow okacją (po
dobne połączone także z aresztow aniam i starszych harcerzy — odbyły się tegoż dnia we Włocławku, Inowrocławiu, Poznaniu, Krakowie). i
W m agazynie „DW” z 19 — 21 lipca br., w a r t y kule „Ile jeszcze dokum entów w rodzinnych archi- • wach — ordynator grudziądzkiego s z p ita la . a u to rem historycznych zdjęć” po raz ostatni — sądzi- i ' liś-my — powróciliśmy do tego tem atu. Tym czasem
— okazuje się — nie tylko UB było zainteresow a
ne tępieniem harcerskich tradycji. Wspomina Hm
WITOLD ROLBIECKI fL BRUS: i ;
„W 1946 r. powróciłem do Brus z Anglii i obją
łem tutaj organizującą się drużynę harcerską. W 1948 r. powolan’o mnie na k o m e n d a n ta Hufca letniego otbćzu. K apelanem hufca był wówczas ksiądz Biebant. Zakazywano już mu działalności duszpasterskiej w hufcu, ale nadal pełnił swoje obowiązki.
Na teren obozu w y b rałem tzw. Jasnochów kę w Borsku, 500 m etrów od drużyn męskich rozloko
wały się drużyny żeńskie, którym przewodziła dh Jadw iga Konieczna. Opiekunem całego obozu z r a mienia władz oświatowych był nauczyciel z Brus
Franciszek Janikowski.-
Harcerze i harcerki pragnęli na obozie religijnej posługi. Umówiłem się więc z księdzem Riebantem, że przybędzie do obozu po paru dniach 1 zamieszka w pokoju w Jasnochówce, rozbiliśmy też dla niego namiot. Harcerze zbudowali na wzgórzu ołtarz p o łowy. Pierwsza msza odbyła się w niedzielę. •
O godz. 9.30 zarządziłem zbiórkę d rużyn do r a portu. Szliśmy za sztandarem 8 DH z Brus, po
święconym w 1947 r. przez ks. Riebanta. Pod oł
tarz połowy przybyły też drużyny żeńskie, liczni rodzice oraz mieszkańcy okolicznych wsi. Po mszy odbył się wspólny obiad z rodzicami.
W środę zlądowała w naszym obozie inspekcja składająca się z in stru k to ró w p arty jn y c h i inspek
to ratu oświaty. Wcześniej przybył k o m en d an t v Chorągwi Aleksander M. Trzcieliński, który up rze
dził mnie o celu tej inspekcji. Chodziło o księdza 'i o tę niedzielną mszę. Zagrożono mi wyrzuceniem z harcerstw a i uwięzieniem jeżeli nie usunę z obo
zu księdza i ołtarza. Odmówiłem.
Następnego dnia rano zajechały samochody cię
żarowe. Otrzymaliśmy nakaz likwidacji obu obo
zów. Harcerze nie chcieli posłuchać, ale uprosiłem ich, aby nie stawiali oporu. Około połowa druher.
i druhów zrezygnowała z pobytu, pozostałych nas załado%vano na samochody. Zajechaliśmy nad je-
— zioro koło Zamar.tego i tam nakazano rozbić n a mioty. Nie był to już ten obóz, jaki sobie w y m a rzyliśmy. Nie byliśmy też w stanie zrealizować wszystkich zaplanowanych ćwiczeń i zajęć. Ale na msze w niedziele i tak chodziliśmy, bo przecież w Zam artem było więcej księży niż nasz jeden ks.
Riebant w Jasnochówce. Tak więc cala operacja i tak spaliła na panewce...” .
' Za r t o t o wa ł : J E R Z Y J A 8 K O W I A K
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
Dh hm. Yitold Rolbiecki, ur. 23 lutego ’ 920 r. Brusy - Choinie®
pa. "Rola".
Ćd października 1939 r. do kwietnie ’ 944 r. Szare Szeregi i T ’V Gryf Pomorski i od lutego 19*5 r. do lutego • 9/16 r. Yojsko Polskie na Zachodzie /Anglia/.
Zam# 89-632 .Srusy, ul. Gdańska 7 / w czasie okupacji 3rusy, Niemcy i '.Tojsko Polskie na Zachodzie.
