Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy pomaga zaplanować proces usamodzielnienia tak, by przebiegał on sprawnie i zakończył się sukcesem. Stosowanie do treści art. 145 ust. 4 powołanej ustawy warunkiem przyznania pomocy na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie jest złożenie wniosku oraz posiadanie zatwierdzonego indywidualnego programu usamodzielnienia, opracowanego przez osobę usamodzielnianą wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, co najmniej na miesiąc przed osiągnięciem przez osobę usamodzielnianą pełnoletności, a następnie zatwierdzonego przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie.
Od dnia 1 stycznia 2012 r. funkcjonują dwa akty prawne w zakresie ponoszonych wydatków z tytułu usamodzielnienia, tj. ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej oraz ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Osoby, które usamodzielniły się przed wejściem w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej obowiązują przepisy dotychczasowe ustawy o pomocy
społecznej.
Do osób opuszczających od 1 stycznia 2012 r., po osiągnięciu pełnoletności, rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka, stosuje się ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej na mocy, której w 2019 r. powiat bydgoski na świadczenia dla osób usamodzielnianych po 1 stycznia 2012 r., opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka wydatkował kwotę 150 315,86 zł.
Łącznie udzielono pomocy osobom usamodzielnianym:
- 31 osoby otrzymały pomoc na kontynuowanie nauki,
- 5 osób otrzymało pomoc na usamodzielnienie i zagospodarowanie, - 1 osoba otrzymała pomoc na zagospodarowanie.
24 Łącznie na usamodzielnienia dla wychowanków rodzin zastępczych wydatkowano kwotę 180 281,86 zł.
Tabela 14. Zestawienie dotyczące pomocy przyznanej osobom usamodzielnianym w 2019 r.
Rodzaj pomocy Kwota
Pomoc na kontynuowanie nauki 150 315,86
Pomoc na usamodzielnienie 17 350
Pomoc na zagospodarowanie 12 616
Razem 180 281,86
Źródło: sprawozdanie rzeczowo - finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2019 r.
Spośród osób usamodzielnianych otrzymujących pomoc na kontynuowanie nauki najliczniejszą grupę stanowią uczniowie szkół zawodowych.
Tabela 15. Liczba osób usamodzielnianych w 2019 r., korzystających z pomocy na kontynuowanie nauki ze wskazaniem poziomu kształcenia.
Poziom kształcenia Liczba osób usamodzielnianych z rodzin zastępczych
szkoła zawodowa 9
technikum 5
liceum 4
szkoła policealna 6
szkoła wyższa 7
Razem 31
Źródło: dane PCPR
Ilość wydanych decyzji dla usamodzielnianych wychowanków rodzin zastępczych (ogółem 20 decyzji):
- kontynuowanie nauki (7 decyzji przyznających świadczenie; 1 decyzja wygaszająca świadczenie, 1 decyzja o nienależnie pobranym świadczeniu),
- pomoc na usamodzielnienie (5 decyzji przyznających świadczenie), - pomoc na zagospodarowanie (6 decyzji przyznających świadczenie).
W 2019 r. w związku z realizacją programu rządowego „Dobry start” przyznano 4 osobom usamodzielnianym z rodzinnej pieczy zastępczej świadczenia na łączną kwotę 1200 zł.
25 2.6. Zapewnienie dzieciom instytucjonalnej pieczy zastępczej, w tym obsługa zawieranych przez powiat porozumień w sprawie przyjęcia dziecka, warunków pobytu i wysokości wydatków na jego opiekę i wychowanie w placówce opiekuńczo-wychowawczej
Na terenie powiatu bydgoskiego funkcjonują cztery placówki opiekuńczo-wychowawcze typu socjalizacyjnego, które łącznie dysponują 56 miejscami dla dzieci:
1) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza nr 1 w Trzemiętowie 17, lokal nr 3 86-014 Sicienko;
2) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza nr 2 w Karolewie 6B, 86-022 Dobrcz, 3) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza nr 3 w Karolewie 6A, 86-022 Dobrcz,
4) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza nr 4 w Trzemiętowie 17 lokal nr 4, 86-014 Sicienko.
W 2019 r. w placówkach opiekuńczo - wychowawczych funkcjonujących na terenie powiatu bydgoskiego umieszczono 24 dzieci, w tym 6 rodzeństw. Wydano 26 skierowań w sprawie umieszczenia dzieci zgodnie z postanowieniem sądu w instytucjonalnej pieczy zastępczej. 1 dziecko zostało przeniesione z Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej Nr 3 w Karolewie do Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej Nr 1 w Trzemiętowie.
Tabela 16. Dzieci umieszczone w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie powiatu bydgoskiego w 2019 r.
Źródło: sprawozdanie rzeczowo - finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2019 r.
Tabela 17. Liczba dzieci umieszczonych w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie powiatu bydgoskiego w 2019 r. z podziałem na gminy.
Lp. Gmina pochodzenia Liczba dzieci umieszczonych
w instytucjonalnej pieczy zastępczej w 2019 r.
1 Koronowo 12
2 Dobrcz 8
3 Białe Błota 1
4 Solec Kujawski 1
5 Osielsko 0
6 Sicienko 0
7 Nowa Wieś Wielka 0
8 Dąbrowa Chełmińska 1
Razem 23
Liczba dzieci umieszczonych z:
z rodziny naturalnej
z rodzinnej pieczy zastępczej
24 15 9
26
Źródło: dane PCPR
W placówce opiekuńczo-wychowawczej na terenie powiatu zostało umieszczone 1 dziecko pochodzące z terenu miasta Bydgoszczy.
Tabela 18. Wiek dzieci przebywających w 2019 r. w pieczy instytucjonalnej na terenie powiatu bydgoskiego (stan na 31.12.2019 r.).
Źródło: sprawozdanie rzeczowo - finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2019 r.
Większość dzieci przebywających w 2019 r. w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie powiatu bydgoskiego to dzieci w przedziale wiekowym 14-17 lat.
Tabela 19. Okres przebywania dzieci w pieczy instytucjonalnej na terenie powiatu bydgoskiego w 2019 r. (stan na 31.12.2019 r.)
Źródło: sprawozdanie rzeczowo - finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2019 r.
Zgodnie z danymi zamieszczonymi w tabeli 19, największą liczbę stanowią dzieci przebywające w placówkach opiekuńczo - wychowawczych powyżej 3 lat.
Zgodnie z art. 113 a ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, na wniosek dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego, dyrektora placówki wychowawczej typu interwencyjnego, dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu specjalistyczno-terapeutycznego, dyrektora regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej oraz dyrektora interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego, składany w powiatowym centrum pomocy rodzinie właściwym ze względu na miejsce położenia placówki lub ośrodka, na każde umieszczone w tych placówkach i ośrodkach dziecko w wieku do ukończenia 18. roku życia przysługuje dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego określonego w przepisach o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.
Przepisy dotyczące dodatku wychowawczego stosuje się odpowiednio.
Wiek dzieci
27 Powyższe oznacza, iż w przypadku dodatku w wysokości świadczenia wychowawczego odpowiednie zastosowanie znajdą regulacje dotyczące dodatku wychowawczego określonego w art. 80 ust. 1a ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
W ramach programu rządowego pomocy państwa w wychowaniu dzieci od 1 lipca 2019 r. przyznano dodatek do wysokości świadczenia wychowawczego 59 wychowankom placówek opiekuńczo- wychowawczych na terenie powiatu bydgoskiego. Do dnia 31.12.2019 r. wypłacono dodatek do wysokości świadczenia wychowawczego wychowankom placówek opiekuńczo-wychowawczych na kwotę 163 132,26 zł.
W okresie od 01 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. w placówkach opiekuńczo - wychowawczych na terenie powiatu bydgoskiego przebywało łącznie 71 dzieci z czego 13 w trakcie roku opuściło placówkę.
Tabela 20. Przyczyna opuszczenia instytucjonalnej pieczy zastępczej w 2019 r.
Lp. Powód opuszczenia instytucjonalnej pieczy zastępczej Liczba dzieci
1 Powrót do rodziny naturalnej 3
2 Usamodzielnienie w związku z osiągnięciem pełnoletności 7
3 Umieszczenie w DPS 1
2 Umieszczenie w rodzinnej pieczy zastępczej 2
Razem 13
Źródło: sprawozdanie rzeczowo - finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2019 r.
Jak wynika z powyższej tabeli w 7 przypadkach powodem opuszczenia pieczy zastępczej instytucjonalnej było usamodzielnienie wychowanków. W 3 przypadkach powodem opuszczenia pieczy zastępczej był powrót dziecka do rodziców biologicznych.
Dwoje dzieci z placówki zostało umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej, natomiast 1 dziecko zostało umieszczone w DPS.
W 2019 r. w związku z realizacją programu rządowego „Dobry start” przyznano 58 dzieciom z placówek opiekuńczo-wychowawczych świadczenia na łączną kwotę 17 400 zł.
Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 2 ustawy powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi średnie miesięczne wydatki przeznaczone na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo - terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym.
Powiat bydgoski zgodnie z zawartymi porozumieniami pokrywał koszty pobytu dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo - wychowawczych na terenie innych powiatów (p. białogardzki, p. chełmiński).
28 W okresie od 01 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. w placówkach opiekuńczo - wychowawczych funkcjonujących poza powiatem bydgoskim przebywało łącznie 9 dzieci z powiatu z czego 2 dzieci zostało umieszczonych interwencyjnie w Bydgoskim Zespole Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych. W trakcie roku 2019 dwie osoby opuściły placówkę ze względu na usamodzielnienie.
W budżecie powiatu wydatki dotyczące dzieci pochodzących z terenu powiatu bydgoskiego umieszczonych w pieczy instytucjonalnej na terenie innych powiatów zaplanowano w wysokości 220 000,00 zł z czego wydatkowano 197 089,64 zł.
Tabela 21. Wydatki dotyczące dzieci pochodzących z terenu powiatu bydgoskiego umieszczonych w pieczy instytucjonalnej na terenie innego powiatu w 2019 r.
L.p. Miasto/Powiat Kwota Liczba dzieci
1 powiat białogardzki 11 7000 4
2 powiat chełmiński 75 395,83 3
3 Miasto Bydgoszcz 4 693,81 2
Razem 197 089,64 9
Źródło: dane PCPR
Zgodnie z art. 191 ust. 10 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo - terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 2, w wysokości:
1) 10% w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej;
2) 30% w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej;
3) 50% w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej.
- średnich miesięcznych wydatków przeznaczonych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym.
Przepisy ust. 2-4 stosuje się odpowiednio.
Tabela 22. Zwrot wydatków od gmin właściwych ze względu na miejsce zamieszkania dzieci przed umieszczeniem ich po raz pierwszy w pieczy w 2019 r.
L.p. Gmina Kwota Liczba dzieci
1 Koronowo 231 377,96 13
2 Sicienko 386 378,59 12
3 Solec Kujawski 136 953,72 6
29
4 Białe Błota 105 017,09 5
5 Dobrcz 147 172,69 12
6 Dąbrowa Chełmińska 109 325,78 5
7 Osielsko 3 125,25 3
Razem: 1 119 351,08 56
Źródło: dane PCPR
Na podstawie przeprowadzonych kwestionariuszy danych osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty za dzieci przebywające w instytucjonalnej pieczy zastępczej w 2019 r.
wydano 14 decyzji dotyczących odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt dziecka lub osoby pełnoletniej w pieczy zastępczej oraz 4 decyzje zmieniające odpłatność rodziców biologicznych za pobyt dzieci w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Decyzje wydawane są w oparciu o Uchwałę Nr 285/XXXIV/18 Rady Powiatu Bydgoskiego z dnia 2 lutego 2018 r.
w sprawie określenia szczegółowych warunków umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej oraz w zakładzie opiekuńczo - leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno - opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej.
2.7. Świadczenia i wsparcie dla usamodzielnianych wychowanków instytucjonalnej