1
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI
POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE
W BYDGOSZCZY W 2019 ROKU
2 SPIS TREŚCI
I. Regulacje prawne dotyczące realizacji zadań Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie.
II. Sprawozdanie z działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w zakresie pieczy zastępczej wraz z zestawieniem potrzeb w zakresie systemu pieczy zastępczej, w tym sprawozdanie z efektów pracy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.
2.1. Zapewnienie dzieciom rodzinnej pieczy zastępczej.
2.2. Działanie na rzecz tworzenia warunków do powstania i działania rodzin zastępczych,
rodzinnych domów dziecka i rodzin pomocowych, w tym organizacja szkoleń i wsparcie dla rodzinnej pieczy zastępczej i kandydatów do jej pełnienia.
2.2.1. Nabór rodzin zastępczych.
2.2.2. Szkolenie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.
2.2.3. Szkolenie rodzin zastępczych.
2.2.4. Rodziny zawodowe i rodzinne domy dziecka.
2.2.5. Rodziny pomocowe.
2.2.6. Formy wsparcia dla rodzinnej pieczy zastępczej.
2.3. Prowadzenie rejestru danych o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej, lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka.
2.4. Świadczenia dotyczące dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej.
2.5. Świadczenia i wsparcie dla usamodzielnianych wychowanków rodzinnej pieczy zastępczej.
2.6. Zapewnienie dzieciom instytucjonalnej pieczy zastępczej, w tym obsługa zawieranych przez powiat porozumień w sprawie przyjęcia dziecka, warunków pobytu i wysokości wydatków na jego opiekę i wychowanie w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
2.7. Świadczenia i wsparcie dla usamodzielnianych wychowanków instytucjonalnej pieczy zastępczej.
2.8. Realizacja zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.
2.9. Sprawozdawczość z zakresu pieczy zastępczej.
2.10. Wykaz potrzeb w zakresie systemu pieczy zastępczej.
III. Sprawozdanie z działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w zakresie pomocy społecznej wraz z wykazem potrzeb.
3.1. Powiatowa Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych.
3.2. Poradnictwo specjalistyczne.
3.3. Pomoc pieniężna na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki (dla osób opuszczających domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze).
3 3.4. Pomoc dla cudzoziemców i repatriantów.
3.5. Domy pomocy społecznej.
3.6. Udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach.
3.7. Szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej oraz doradztwo metodyczne.
3.8. Sprawozdawczość z zakresu pomocy społecznej.
3.9. Wykaz potrzeb w zakresie pomocy społecznej.
IV. Programy i projekty realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w 2019 r.
4.1. Program dotyczący rozwoju pieczy zastępczej.
4.2. Program asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej.
4.3. Program oddziaływań korekcyjno - edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.
4.4. Program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
4.5. Projekt Rodzina w Centrum 2.
V. Wykaz tabel.
4 I. Regulacje prawne dotyczące realizacji zadań Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy
Zasady realizacji zadań Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy określają w szczególności:
1. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 821)
2. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1507 ze zm.)
3. Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.
U. z 2019 r. poz. 2407)
4. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz. U.
z 2020 r., poz. 218)
5. Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1472 ze zm.) 6. Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1598 ze
zm.)
W powiecie bydgoskim Zarządzeniem Nr 45/11 Starosty Bydgoskiego z dnia 15 listopada 2011 r. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy wyznaczone zostało organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.
Zgodnie z art. 182 ust. 5 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 821) który stanowi, że ,,Kierownik
powiatowego centrum pomocy rodzinie składa zarządowi powiatu coroczne sprawozdanie z działalności powiatowego centrum pomocy rodzinie oraz przedstawia zestawienie potrzeb w zakresie systemu pieczy zastępczej.”
Art. 76 ust. 15 w/w ustawy wskazuje, że ,,Do zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej należy w szczególności przedstawianie staroście i radzie powiatu corocznego sprawozdania z efektów pracy”.
Art. 112 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2019 r.
poz. 1507 ze zm.) stanowi, że Kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie składa radzie powiatu coroczne sprawozdanie z działalności centrum oraz przedstawia wykaz potrzeb w zakresie pomocy społecznej.
II. Sprawozdanie z działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w zakresie pieczy zastępczej wraz z zestawieniem potrzeb w zakresie systemu pieczy zastępczej, w tym sprawozdanie z efektów pracy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.
5 2.1. Zapewnienie dzieciom rodzinnej pieczy zastępczej
Podstawowe przepisy regulujące status rodzin zastępczych ujęte zostały w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 821).
Organizowanie opieki w rodzinach zastępczych zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej należy do zadań własnych powiatu. Zadania ww. ustawy w powiatach wykonują jednostki organizacyjne powiatu - powiatowe centra pomocy rodzinie.
Na terenie powiatu bydgoskiego w okresie od 01.01.2019 r. do 31.12.2019 r.
funkcjonowało łącznie 154 rodzin w których przebywało 222 dzieci i 52 pełnoletnich wychowanków z czego:
- 143 rodzin zastępczych: 88 spokrewnione i 55 niezawodowe, w których przebywało 156 dzieci i 47 pełnoletnich wychowanków,
- 6 zawodowe rodziny zastępcze: w tym 2 pełniące funkcję pogotowia rodzinnego, w których przebywało 19 dzieci,
- 5 rodzinnych domów dziecka, w których przebywało 47 dzieci, w tym 5 pełnoletnich wychowankowie.
W 2019 r. w rodzinnej pieczy zastępczej umieszczono 52 dzieci, z tego 18 dzieci przebywało w spokrewnionych rodzinach zastępczych, 12 dzieci w niezawodowych rodzinach zastępczych, 13 dzieci w zawodowych rodzinach zastępczych i 9 dzieci w rodzinnych domach dziecka.
Tabela 1. Zestawienie dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w 2019 r. z podziałem na typy rodzin.
Źródło: dane własne PCPR
Dzieci do 18 r. ż. Razem
Dzieci umieszczone z:
z rodziny naturalnej
z instytucjonal
nej pieczy zastępczej
Przeprowadzka rodziny zastępczej
na teren powiatu bydgoskiego Rodziny zastępcze
spokrewnione 18 16 1 1
Rodziny zastępcze
niezawodowe 12 6 5 1
Rodziny zastępcze
zawodowe 13 11 2 0
Rodzinne domy
dziecka 9 8 1 0
Razem 52 41 9 2
6 Tabele od 3 do 6 zawierają zestawienia dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej z podziałem na typy rodzin, liczbowe zestawienie rodzin zastępczych, powód opuszczenia pieczy rodzinnej przez dzieci w wieku do 18 roku życia, powód opuszczenia pieczy rodzinnej przez wychowanków w wieku powyżej 18 roku życia, wiek dzieci przebywających w pieczy zastępczej, okres przebywania dzieci w pieczy rodzinnej.
Tabela 2. Liczbowe zestawienie rodzin zastępczych funkcjonujących w przeciągu roku 2019.
Wyszczególnienie Liczba rodzin zastępczych
Ogółem Powstałe w 2019 r. Rozwiązane w 2019 r.
Rodziny zastępcze
spokrewnione 88 9 18
Rodziny zastępcze
niezawodowe 55 7 3
Rodziny zastępcze
zawodowe 4 2 0
Rodziny zastępcze zawodowe pełniące
funkcję pogotowia rodzinnego
2 0 1
Rodzinne domy dziecka 5 0 1
Łącznie 154 18 23
Źródło: dane własne PCPR
Przyczynami rozwiązania rodzin zastępczych w analizowanym okresie było w szczególności:
powrót dzieci do rodziny naturalnej,
niespełnianie przez rodzinę zastępczą warunków określonych w art. 42 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
umieszczenie dzieci w innej rodzinie zastępczej,
przysposobienie dziecka,
usamodzielnienie wychowanków.
Poniższe tabele przedstawiają powody opuszczenia rodzin zastępczych.
Tabela 3. Powód opuszczenia pieczy rodzinnej przez dzieci w wieku do 18 roku życia.
Dzieci do 18
roku życia Razem
Powrót do rodziny naturalnej
Umieszczenie w rodzinnej
pieczy zastępczej
Umieszczenie w instytucjonalnej
pieczy zastępczej
Przysposobienie dziecka
inne
Rodziny zastępcze spokrewnione
15 10 0 5 0
0
Rodziny zastępcze niezawodowe
8 0 1 1 1
5
7 Źródło: dane własne PCPR
Tabela 4. Opuszczenie pieczy rodzinnej przez wychowanków w wieku powyżej 18 roku życia.
Źródło: dane własne PCPR
W 2019 r. dotychczasowe rodziny zastępcze lub rodzinne domy dziecka opuściło 17 wychowanków, którzy przebywając w pieczy zastępczej osiągnęli pełnoletność. W 11 przypadkach osoby te usamodzielniły się i założyły własne gospodarstwa domowe, 6 osób pozostało w miejscu zamieszkania dotychczasowej rodziny zastępczej.
Tabela 5. Wiek dzieci przebywających w pieczy rodzinnej (stan na 31.12.2019 r.).
Rodzaj rodziny razem poniżej roku
od 1 roku - 3 lat
4-6 lat 7-13 lat
14-17 lat
18-24 lat Rodziny zastępcze
spokrewnione 92 0 5 13 27 27 20
Rodziny zastępcze
niezawodowe 70 0 1 3 29 21 16
Rodziny zastępcze zawodowe 17 2 4 1 6 4 0
Rodzinne domy dziecka 28 0 3 9 12 1 3
Razem 207 2 13 26 74 53 39
Źródło: dane własne PCPR
Z przedstawionej tabeli 5 wynika, że w rodzinach zastępczych funkcjonujących na terenie powiatu bydgoskiego najwięcej dzieci było w grupie wiekowej 7-13 lat (74). Drugą grupę pod względem liczebności w 2019 r. stanowiły dzieci w przedziale wiekowym 14-17 lat (53 Rodziny
zastępcze zawodowe
2 1 0 0 1
0
Rodzinne domy
dziecka 16 0 0 12 4 0
Razem 41 11 1 18 6 5
Dzieci powyżej 18 roku życia Razem
Powrót do rodziny naturalnej
Własne gospodarstwo
domowe
Inne
Rodziny zastępcze spokrewnione 12 0 6 6
Rodziny zastępcze niezawodowe 2 0 2 0
Rodziny zastępcze zawodowe 0 0 0 0
Rodzinne domy dziecka 3 0 3 0
Razem 17 0 11 6
8 dzieci), a kolejną 18-24 lata (39 wychowanków). Najmniej liczną grupę stanowiły dzieci poniżej 1 roku (2 dzieci).
Tabela 6. Okres przebywania dzieci w pieczy rodzinnej w 2019 r. (stan na 31.12.2019 r.) Rodzaj
rodziny
liczba dzieci
do 3 miesięcy
powyżej 3 do 6 miesięcy
powyżej 6 do 12 miesięcy
powyżej 1 roku do 2
lat
powyżej 2 lat do 3
lat
powyżej 3 lat Rodziny
zastępcze spokrewnione
92 1 4 9 16 7 55
Rodziny zastępcze niezawodowe
70 5 0 3 0 3 59
Rodziny zastępcze zawodowe
17 4 4 3 0 0 6
Rodzinne
domy dziecka 28 1 2 1 4 3 17
Razem 207 11 10 16 20 13 137
Źródło: dane własne PCPR
W analizowanym okresie ilościowo zdecydowaną przewagę stanowiły dzieci przebywające w rodzinnej pieczy zastępczej przez okres powyżej 3 lat (137).
W rodzinach zastępczych funkcjonujących w powiecie bydgoskim przebywało 66 dzieci pochodzących z terenu innych powiatów.
W rodzinach zastępczych funkcjonujących na terenie innych powiatów przebywało 24 dzieci pochodzących z powiatu bydgoskiego.
2.2. Działanie na rzecz tworzenia warunków do powstania i działania rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka i rodzin pomocowych, w tym organizacja szkoleń i wsparcie dla rodzinnej pieczy zastępczej i kandydatów do jej pełnienia
2.2.1. Nabór rodzin zastępczych
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy prowadzi kampanię mającą na celu popularyzację idei opieki i wychowania dzieci w rodzinach zastępczych, a tym samym pozyskiwanie kandydatów na rodziny zastępcze.
Zgodnie z art. 42 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 821) pełnienie funkcji rodziny zastępczej oraz prowadzenie rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które:
dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
9
wypełniają obowiązek alimentacyjny - w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r.
o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz. U. 2020 r. poz. 172) oraz opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa, który posiada co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym;
przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:
a) rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego, b) właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań, c) wypoczynku i organizacji czasu wolnego.
nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo.
w przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów.
W ramach kwalifikowania osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny zastępczej w 2019 r. przeprowadzono badania pedagogiczne i psychologiczne tych osób. Łącznie odbyło się 16 spotkań, w tym 8 z psychologiem oraz 8 z pedagogiem.
Na prośbę Sądu sporządzono 10 opinii o kandydatach na rodzinę zastępczą w oparciu o diagnozę psychologiczną.
W przypadku ustanowionych przez Sąd nowych rodzin zastępczych przebadano 8 osób pełniących funkcję rodzin zastępczych.
2.2.2. Szkolenie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie skierowało 9 osób na szkolenie dla kandydatów na rodziny niezawodowe, 2 osoby na szkolenie dla kandydatów na rodzinę niezawodową i następnie na szkolenie uzupełniające dla rodzin zawodowych, 2 osoby na szkolenie dla kandydatów na rodziny zawodowe oraz 2 osoby na szkolenie dla kandydatów na rodzinę zawodową pełniącą funkcję pogotowia rodzinnego.
W terminach od 05.03.2019 r. do 25.04.2019 r. oraz od 10.09.2019 r. do 07.11.2019 r.
odbyły się szkolenie podstawowe dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka w wymiarze 60 godzin, w tym 10 godzin zajęć praktycznych. W szkoleniach łącznie wzięło udział 10 osób.
Następnie w terminie od 08.03.2019 r. do 09.03.2019 r. odbyło się szkolenie uzupełniające dla 2 kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej o charakterze pogotowia rodzinnego w wymiarze 10 godzin dydaktycznych.
10 W terminie od 21.05.2019 r. do 04.06.2019 r. odbyło się szkolenie uzupełniające dla 4 kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej w wymiarze 15 godzin dydaktycznych.
Szkolenia prowadzone były przez dyplomowanych trenerów Rodzinnej Pieczy Zastępczej na podstawie programu „Szansa w Rodzinie” Towarzystwa Rozwijania Aktywności Dzieci „Szansa”, zatwierdzonego decyzją MPiPS Nr 8/2012/RZ z dnia 03.04.2012 r. i decyzją MRPiPS z dn. 28.04.2017 r. Nr 6/2017/RZ.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie skierowało także 1 osobę na szkolenie dla kandydatów na rodzinę niezawodową organizowane przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Toruniu. Szkolenie odbyło się w terminie od 29.11.2019 r. do 01.12.2019 r.
oraz od 06.12.2019 r. do 08.12.2019 r. w Ośrodku Szkoleniowym CARITAS Diecezji Toruńskiej w Przysieku.
Szkolenia miały na celu dostarczenie wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu pedagogiki, psychologii rozwojowej, wychowawczej, społecznej oraz z zakresu podstaw prawnych związanych z opieką nad dzieckiem opuszczonym przez rodziców biologicznych.
Program został przeprowadzony przy wykorzystaniu form i metod pracy z grupą opartej na zasadach wypracowanych i akceptowanych przez grupę i prowadzących spotkania indywidualne, a także wykładów, ćwiczeń warsztatowych, dyskusji - z wykorzystaniem materiałów audiowizualnych. Zakładanymi i oczekiwanymi efektami po odbytym szkoleniu było przygotowanie kandydatów do sprawowania opieki i wychowania dzieci, zaspokojenia ich potrzeb rozwojowych i kompensacji opóźnień, wspierania więzi dziecka z rodziną naturalną, zapewnienia dziecku nawiązania bezpiecznych, pozytywnych i trwałych więzi. Szkolenie obejmowało elementy prawa rodzinnego, w zakresie praw dziecka, wybrane elementy pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej, wiedzę i umiejętności rozpoznania i oceny sytuacji rodzinnej dziecka oraz informacje o zadaniach i kompetencjach centrum pomocy rodzinie.
Po odbytych szkoleniach 15 osób otrzymało świadectwa ukończenia szkolenia, 2 osoby w trakcie szkolenia zrezygnowały z uczestnictwa.
Zgodnie z art. 45 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępcze, na wniosek kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej, posiadającego świadectwo ukończenia szkolenia organizator rodzinnej pieczy zastępczej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kandydata wydał 15 zaświadczeń kwalifikacyjnych zawierających potwierdzenie ukończenia szkolenia, spełniania warunków, o których mowa w art. 42 cytowanej ustawy.
Na szkolenie rodzin zastępczych w 2019 r. wydatkowano kwotę 9600,00 zł.
Oprócz tego do końca 2019 r. 4 osoby złożyły wnioski o skierowanie na szkolenie dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej. Planowany termin szkolenia tych osób to I kwartał 2020 r.
2.2.3. Szkolenie rodzin zastępczych
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy zorganizowało szkolenia dla 2 grup osób pełniących funkcję rodzin zastępczych pt. „Mowa nienawiści - zagrożenia płynące
11 z sieci”. Tematem szkolenia było uświadomienie osobom pełniącym funkcję rodzin zastępczych skali problemu, zapoznanie z rodzajami zagrożeń płynących z internetu, a także przedstawienie sposobów reagowania opiekunów w zależności od wieku dzieci. Omówiono także sygnały świadczące o tym, że dziecko może być obiektem dokuczania, konsekwencje prawne przestępstw motywowanych nienawiścią. Osoby uczestniczące w szkoleniu miały możliwość wymiany doświadczeń i zadawania pytań.
PCPR zorganizowało szkolenie dla 19 wychowanków rodzinnej pieczy zastępczej.
Szkolenie przeprowadził doradca zawodowy z Mobilnego Centrum Informacji Zawodowej utworzonego przez Ochotnicze Hufce Pracy. Powyższe Centrum oferuje wysoką jakość informacji i poradnictwa zawodowego dla młodzieży. Celem szkolenia było zdiagnozowanie predyspozycji zawodowych wychowanków w kierunku dalszego kształcenia. Podczas szkolenia przedstawione zostały informacje o możliwościach dalszego kształcenia, o szkołach i uczelniach wyższych oraz o kursach zawodowych. Przekazano również informacje o instytucjach rynku pracy i pracy tymczasowej dla nieletnich pracowników.
Ponadto zorganizowane zostało jedno szkolenie dotyczące procesu usamodzielniania w którym uczestniczyły rodziny zastępcze oraz przedstawiciele placówek opiekuńczo - wychowawczych z terenu powiatu bydgoskiego wraz z wychowankami przebywającymi w pieczy zastępczej rodzinnej i instytucjonalnej, którzy w roku 2019 rozpoczną przygotowania do procesu usamodzielnienia. Na szkoleniu wyjaśnione zostały podstawowe pojęcia procesu usamodzielnienia takie jak: osoba usamodzielniana, indywidualny program usamodzielnienia czy opiekun usamodzielnienia. Przedstawione zostały także najważniejsze informacje dotyczące usamodzielnienia, rodzajów i warunków przyznawanej pomocy, a także krok po kroku przeanalizowano wypełnianie indywidualnego programu usamodzielnienia.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy zorganizowało jedno szkolenie dla nowych i funkcjonujących już dłuższy czas rodzin zastępczych spokrewnionych. Celem szkolenia było omówienie kwestii związanych z pełnieniem funkcji rodziny zastępczej na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, omówienie aspektów prawnych związanych ze sprawowaniem pieczy zastępczej oraz omówienie kwestii psychologiczno-pedagogicznych. Szkolenia prowadzone były przez pedagoga, psychologa, prawnika i specjalistów pracy z rodziną. Zajęcia w ramach szkolenia umożliwiły uczestnikom wzajemną wymianę doświadczeń. Łącznie w szkoleniach udział wzięło 12 osób pełniących funkcję spokrewnionej rodziny zastępczej.
2.2.4. Rodziny zawodowe i rodzinne domy dziecka
W przeciągu 2019 r. w powiecie bydgoskim funkcjonowały 4 zawodowe rodziny zastępcze, 2 zawodowe rodziny zastępcze pełniące funkcję pogotowia rodzinnego oraz 5 rodzinnych domów dziecka. Z wyżej wymienionymi rodzinami zastępczymi i prowadzącymi rodzinne domy dziecka zostały zawarte umowy cywilno - prawne zgodnie z art. 54, art. 62, art. 226 ust. 2 i 3, art. 234 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa rodzinie zastępczej zawodowej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż kwota 2000 zł miesięcznie. Natomiast rodzinie zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż kwota 2600 zł miesięcznie.
12
Tabela 7. Wynagrodzenie wraz z pochodnymi dla zawodowych rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka w 2019 r.
Wyszczególnienie Ilość Wynagrodzenie roczne wraz z pochodnymi w zł
Rodziny zastępcze zawodowe 4 117 903,83
Rodziny zastępcze zawodowe pełniące funkcję pogotowia
rodzinnego
1 53 492,49
Rodzinne domy dziecka 5 214 646,82
Łącznie 10 386 043,14 Źródło: dane PCPR
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy w rodzinie zastępczej zawodowej lub rodzinie zastępczej niezawodowej przebywa więcej niż 3 dzieci, a w rodzinnym domu dziecka przebywa więcej niż 4 dzieci, na wniosek rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, zatrudnia się osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich. W szczególnie uzasadnionych przypadkach starosta może zatrudnić osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich na wniosek rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej oraz rodzinnego domu dziecka.
W okresie sprawozdawczym również w formie umów cywilno - prawnych zatrudnionych zostało 7 osób do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich, w tym: 5 osób w rodzinnym domu dziecka, które otrzymały wynagrodzenie wraz z pochodnymi w łącznej wysokości 43 524,10 zł, 2 osoby w zawodowej rodzinie zastępczej, które otrzymały wynagrodzenie wraz z pochodnymi w wysokości 6 983,50 zł co łącznie stanowiło kwotę 50 507,60 zł.
2.2.5. Rodziny pomocowe
Zgodnie z art. 73 ust. 1 cytowanej ustawy, w przypadku czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą lub prowadzącego rodzinny dom dziecka piecza zastępcza nad dzieckiem może zostać powierzona rodzinie pomocowej.
Rodziną pomocową może być:
1) rodzina zastępcza niezawodowa, rodzina zastępcza zawodowa lub prowadzący rodzinny dom dziecka;
2) małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim przeszkoleni do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub rodziny przysposabiającej.
Piecza zastępcza nad dzieckiem może być powierzona rodzinie pomocowej, w szczególności w okresie:
13 1) czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą lub
prowadzącego rodzinny dom dziecka w związku z wypoczynkiem, o którym mowa w art. 69, udziałem w szkoleniach lub pobytem w szpitalu;
2) nieprzewidzianych trudności lub zdarzeń losowych w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka.
W 2019 r. zatrudniono 7 rodzin pomocowych, w okresie czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą lub prowadzącego rodzinny dom dziecka w związku z wypoczynkiem, pobytem w szpitalu (3 rodziny) oraz w okresie nieprzewidzianych trudności lub zdarzeń losowych w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka (4 rodziny).
Na wynagrodzenie dla rodzin pomocowych wydatkowano kwotę 4 409,43 zł brutto.
2.2.6. Formy wsparcia dla rodzinnej pieczy zastępczej
a) Szkolenia
Zagadnienie omówione w punkcie 2.2.3. Szkolenie rodzin zastępczych
Rodziny zastępcze oraz prowadzący rodzinne domy dziecka, a także osoby pełnoletnie
przebywające w dotychczasowej rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka i opuszczające pieczę zastępczą zostały objęte wsparciem w postaci szkoleń, warsztatów,
spotkań edukacyjnych i wyjazdów edukacyjnych w ramach realizowanego przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy Projektu Rodzina w Centrum 2. Szczegółowe informacje rozdz. 4.5
W dniu 15 czerwca 2019 r. część rodzin zastępczych wraz z wychowankami wzięło udział w Kujawsko-Pomorskim Pikniku Zawodowym na Hali Widowiskowo – Sportowej ARENA w Toruniu. Podczas Pikniku zaprezentowały się firmy – potencjalni pracodawcy, którzy zaprezentowali różne zawody. Oprócz tego uczestnicy mieli możliwość gotować pod okiem znanych kucharzy, udział wzięli znani sportowcy, dla najmłodszych zapewniono liczne atrakcje. W ramach Pikniku odbyło się także seminarium dla kadr pieczy zastępczej.
W dniu 25 maja 2019 r. Centrum Administracyjne Placówek Opiekuńczo – Wychowawczych w Trzemiętowie oraz Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy zorganizowało na terenie placówek opiekuńczo - wychowawczych w Trzemiętowie Piknik z okazji Dnia Dziecka i Dnia Rodzicielstwa Zastępczego. W Pikniku brały udział zawodowe rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka, a także wychowankowie z rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej. Podczas Pikniku zapewniono uczestnikom liczne atrakcje m.in. pokaz policji z udziałem psa policyjnego, pokaz przygotowany przez strażaków, pokaz motocykli, pokaz udzielania pierwszej pomocy, pokaz baniek mydlanych, przedstawienie dla dzieci. Odbywały się liczne konkursy i zawody sportowe, a nagrody stanowiły puchary, medale i upominki. Piknik odbył się pod patronatem Starosty Bydgoskiego, który ufundował dla dzieci kosze ze słodyczami oraz gadżety promocyjne.
PCPR zorganizowało zajęcia dla dzieci z rodzinnej pieczy zastępczej, które w ramach wolontariatu poprowadził pracownik firmy Fun Lab. Zajęcia skierowane były do dzieci w wieku szkolnym w ramach których, przeprowadzone zostały eksperymenty i pokazy chemiczne w których dzieci brały czynny udział. Warsztaty odbyły się dla 2 grup dzieci.
14 W związku z podjętą współpracą z Towarzystwem „Nasze Szwederowo” z Bydgoszczy 8 dzieci z pieczy zastępczej z terenu powiatu bydgoskiego miało możliwość uczestnictwa w letnim wypoczynku z programem profilaktycznym,
PCPR włączyło się w realizowany przez Fundację „Polki Mogą Wszystko” program
„Zobacz Lepszą Przyszłość”, mający na celu profilaktykę wad wzroku i poprawienie widzenia dzieci i młodzieży z opieki zastępczej i świetlic środowiskowych w wieku od 5 do 26 lat oraz wyposażenie potrzebujących podopiecznych w bezpłatne okulary korekcyjne. W badaniach przesiewowych wzroku wzięło udział 35 dzieci z rodzin zastępczych zamieszkujących na terenie powiatu bydgoskiego.
b) Specjalistyczne poradnictwo
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy prowadzi punkt specjalistycznego poradnictwa, w którym porad udzielają: prawnik, psycholog i pedagog.
Punkt poradnictwa specjalistycznego jest wpisany do prowadzonego przez Wojewodę Kujawsko - Pomorskiego Rejestru Jednostek Specjalistycznego Poradnictwa pod nr 15.
Działalność pedagoga i psychologa w punkcie poradnictwa polega między innymi na udzielaniu porad i wsparcia rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w rozwiązywaniu zgłaszanych problemów w zakresie stanu zdrowia psychicznego, dydaktyki, wychowania dzieci, a także problemów osobistych rodziców, wskazywaniu rodzinom poradni specjalistycznych dla dzieci w celu dokonywania diagnozy lub udziału w terapii.
Działalność prawnika w punkcie poradnictwa specjalistycznego polega na udzielaniu
poradnictwa prawnego rodzinom zastępczym, rodzinnym domom dziecka i usamodzielnianym wychowankom rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka
i placówek, ofiarom przemocy w rodzinie. Udzielane porady prawne dotyczyły m.in. zakresu wykonywania władzy rodzicielskiej, ustalania osobistych kontaktów z dzieckiem, alimentacji, a także pomocy w sporządzaniu pism procesowych.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie oferuje profesjonalną pomoc osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieciom oraz dzieciom umieszczonym w
pieczy zastępczej, wykazującym potrzebę wsparcia w przezwyciężaniu problemów i trudności życiowych. Prowadzone poradnictwo ma na celu wsparcie rodziny w jej
prawidłowym funkcjonowaniu w obrębie systemu rodzinnego i środowiska lokalnego, wspomaganie w sytuacjach trudnych, pomoc w rozwiązywaniu problemów rozwojowych, kryzysowych, udzielanie rodzinie oraz jej poszczególnym członkom, wykazującym potrzebę wsparcia wielozakresowej pomocy doradczej i informacyjnej na temat ośrodków specjalistycznych i miejsc w których mogą poddać się terapii. W 2019 r. w ramach poradnictwa specjalistycznego pedagog i psycholog udzielili 323 porad w tym przeprowadzone zostały rozmowy wspierające, rozmowy doradcze czy spotkania mediacyjne.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy w ramach Projektu Rodzina w Centrum 2 realizowała także poradnictwo rodzinne: pedagogiczne, psychologiczne, psychiatryczne i prawne. Szczegóły rozdz. 4.5 sprawozdania.
15 c) Grupy wsparcia dla rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka
PCPR obejmuje rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka funkcjonujące na terenie powiatu kompleksowym wsparciem, o czym była mowa w zakresie poradnictwa specjalistycznego. Oprócz tego odbyło się 4 spotkania grup wsparcia. Szczegóły rozdz. 4.5.
sprawozdania.
d) Koordynator rodzinnej pieczy zastępczej
Rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka obejmuje się, na ich wniosek, opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej.
Zgodnie z art. 77 ust. 4 cytowanej ustawy, koordynator rodzinnej pieczy zastępczej nie może mieć pod opieką łącznie więcej niż 15 rodzin lub rodzinnych domów dziecka.
W 2019 r. był zatrudniony na umowę o pracę 1 koordynator rodzinnej pieczy zastępczej, który miał pod opieką łącznie 29 rodziny w których znajdowało się 85 dzieci. Rodziny te wymagały szczególnego i długofalowego wsparcia i pomocy. Zgodnie z art. 77 ust. 1a w stosunku do pozostałych rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka, nieobjętych opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, zadania koordynatora wypełniali specjaliści pracy z rodziną.
Zgodnie z przepisami ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do zadań koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej należy:
udzielanie pomocy rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka w realizacji zadań wynikających z pieczy zastępczej,
przygotowanie, we współpracy z asystentem rodziny i odpowiednio rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, planu pomocy dziecku,
pomoc rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w nawiązaniu wzajemnego kontaktu,
zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej,
zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających,
udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej,
przedstawianie corocznego sprawozdania z efektów pracy organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej.
Koordynator realizując swoje zadania ściśle współpracował z rodzinami zastępczymi, wychowankami tych rodzin, a także ośrodkami pomocy społecznej, szkołami, służbą zdrowia, kuratorami, sądem. W swojej pracy koordynator stosował szereg metod pracy z dzieckiem i rodziną, mających na celu pomoc w rozwiązaniu ewentualnych problemów opiekuńczo - wychowawczych, zdrowotnych, edukacyjnych, rozwojowych i emocjonalnych dzieci, pomoc
16 w rozwiązaniu problemów w relacjach rodziny zastępczej z pełnoletnimi wychowankami.
Koordynator udzielał informacji na temat procesu usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych, pomagał określać działania, które miały na celu życiowe usamodzielnienie wychowanków rodzinnej pieczy zastępczej.
2.3. Prowadzenie rejestru danych o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej, lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka
W okresie sprawozdawczym prowadzono, zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, rejestr danych o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz pełniących funkcję rodziny zastępczej zawodowej lub rodziny zastępczej niezawodowej oraz prowadzących rodzinny dom dziecka.
Zgodnie z art. 46 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej rodziny zastępcze mają obowiązek przedstawiania staroście co 2 lata opinii o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, wystawionej przez psychologa.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie umożliwiło rodzinom zastępczym skorzystanie z możliwości przeprowadzenia badań psychologicznych - w 43 przypadkach w/w opinie zostały sporządzone przez psychologa zatrudnionego w tut. Centrum.
Rodziny zastępcze w myśl cytowanego artykułu w okresie sprawozdawczym przedstawiały zaświadczenia lekarskie o stanie zdrowia o zdolności sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem umieszczonym w pieczy zastępczej.
Zgodnie z art. 46 ust. 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w ciągu 2019 r. dane z rejestru były przekazywane do właściwych sądów w terminach 04.02.2019 r., 29.03.2019 r., 24.05.2019 r., 02.09.2019 r., 13.11.2019 r.
2.4. Świadczenia dotyczące dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej
W świetle obowiązujących przepisów rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania, nie niższe niż kwota:
1) 694 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej;
2) 1052 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.
Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka starosta może przyznać:
1) dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka;
2) świadczenie na pokrycie:
a) niezbędnych kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka - jednorazowo,
17 b) kosztów związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających
wpływ na jakość sprawowanej opieki - jednorazowo lub okresowo.
Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje dodatek nie niższy niż kwota 211 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania tego dziecka.
Rodzina zastępcza niezawodowa i zawodowa może otrzymywać środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego w wysokości odpowiadającej kosztom ponoszonym przez rodzinę zastępczą niezawodową albo zawodową na czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, opał, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami eksploatacji, obliczonym przez podzielenie łącznej kwoty tych kosztów przez liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu lub domu jednorodzinnym i pomnożenie przez liczbę dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art.
37 ust. 2, umieszczonych w rodzinie zastępczej wraz z osobami tworzącymi tę rodzinę zastępczą.
Środki finansowe starosta jest zobowiązany przyznać rodzinie zastępczej zawodowej, w której umieszczono powyżej 3 dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, oraz jeżeli potrzeba przyznania tych
środków zostanie potwierdzona w opinii organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.
Rodzinie zastępczej zawodowej starosta może raz do roku przyznać świadczenie na pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem niezbędnego remontu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego.
Prowadzący rodzinny dom dziecka jest uprawniony również do otrzymania:
- środków finansowych na pokrycie niezbędnych kosztów związanych z remontem lub ze zmianą lokalu w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka - do wysokości środków określonych w umowie, o której mowa w art. 62 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
- środków na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka, w wysokości odpowiadającej kosztom ponoszonym przez rodzinny dom dziecka na czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, opał, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami eksploatacji, obliczonym przez podzielenie łącznej kwoty tych kosztów przez liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu lub domu jednorodzinnym i pomnożenie przez liczbę dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność
przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2 ustawy, umieszczonych w rodzinnym domu dziecka wraz z prowadzącym rodzinny dom dziecka.
18 Tabela 8. Rodzaje świadczeń udzielonych rodzinom zastępczym funkcjonującym na terenie powiatu bydgoskiego w 2019 r.
Rodzaj świadczenia Rodziny zastępcze spokrewnione
Rodziny zastępcze niezawodowe
Rodziny zastępcze zawodowe
Rodzinne domy dziecka
Rodzina pomocowa Świadczenie na pokrycie
kosztów utrzymania umieszczonego dziecka
825 303,06 866 199,70 141 205,56 347 348,34 9 875,25 Dodatek z tytułu
niepełnosprawności dziecka 20 026,44 15 113,27 2 532 3 580,20 0 Świadczenie jednorazowe na
pokrycie niezbędnych kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego
dziecka
0 4 500 2 950 3 417,99 Nie dotyczy
Świadczenie na pokrycie kosztów przeprowadzenia
niezbędnego remontu
Nie dotyczy Nie dotyczy 0 6 000 Nie dotyczy
Środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego(tj. czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty
za energię elektryczną i cieplną, opał, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i
płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi
telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami
eksploatacji)
Nie dotyczy 0 699,28 55 978,37 Nie dotyczy
Świadczenia dla rodzin
zastępczych (ogółem) 845 329,50 885 812,97 147 386,84 416 324,90 9 875,25
Łącznie 2 304 729,46
Źródło: dane PCPR
W 2019 r. wydano łącznie 408 decyzji w tym m.in. decyzje przyznające świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej, jednorazowe świadczenie pieniężne na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego do rodziny dziecka, decyzje dotyczące dodatku na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej, decyzje dotyczące środków finansowych na pokrycie kosztów ponoszonych na opłaty za energię cieplną, decyzje dotyczące środków finansowych na utrzymanie lokalu oraz środki finansowe na pokrycie kosztów remontu, w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka, decyzje zobowiązujące do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.
Średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w rodzinnym domu dziecka w 2019 r.
wynosił 2 343,97 zł. Na koszt składa się: świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania umieszczonego dziecka, dodatek z tytułu niepełnosprawności dziecka, świadczenie na
19 pokrycie kosztów przeprowadzenia niezbędnego remontu, środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, wynagrodzenie wraz z pochodnymi dla prowadzących rodzinny dom dziecka, wynagrodzenie dla osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich.
Zgodnie z art. 80 ust. 1 a ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej /Dz. U. z 2020 r. poz. 821/, od 01 kwietnia 2016 r. rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka do świadczenia, o którym mowa w ust.
1, na każde umieszczone dziecko w wieku do ukończenia 18. roku życia przysługuje dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego określonego w przepisach o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, zwany dalej „dodatkiem wychowawczym”. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2407 ze zm.) świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, w wysokości 500,00 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie.
Dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego przysługuje niezależnie od dochodu na każde dziecko w wieku do ukończenia 18 roku życia, umieszczone w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka oraz placówce opiekuńczo - wychowawczej typu rodzinnego.
Prawo do dodatku ustala się na okres 12 miesięcy. W przypadku braku zmian w sytuacji rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka mającej wpływ na prawo do dodatku wychowawczego ustala się je na okres kolejnych 12 miesięcy z urzędu.
Dodatek przyznaje się od dnia faktycznego umieszczenia dziecka odpowiednio w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo - wychowawczej typu rodzinnego do dnia faktycznego opuszczenia przez dziecko rodziny zastępczej, rodzinnego domu dziecka lub placówki, nie wcześniej jednak niż od miesiąca złożenia wniosku.
Dodatek wychowawczy i dodatek do zryczałtowanej kwoty jest finansowany w formie dotacji celowej z budżetu państwa. W 2019 r. otrzymana dotacja celowa na realizację dodatku wychowawczego wyniosła 1 010 721,00 zł oraz 10 107 zł na koszty obsługi.
W okresie od 01 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. dodatek wychowawczy przyznano 205 dzieciom, przebywającym w 109 rodzinach zastępczych. W przeciągu 2019 r.
w sprawie dodatku wychowawczego wydano łącznie 223 decyzje w tym m.in. decyzje przyznające, uchylające, umarzające i decyzje zobowiązujące do zwrotu nienależnie pobranego dodatku.
Łącznie na to zadanie wydatkowano kwotę 995 954,56 zł w tym 9 854,67 zł koszty obsługi.
Tabela 9. Dodatek wychowawczy udzielony rodzinom zastępczym funkcjonującym na terenie powiatu bydgoskiego w 2019 r.
Rodzaj świadczenia
Rodziny zastępcze spokrewnione
Rodziny zastępcze niezawodowe
Rodziny zastępcze zawodowe
Rodzinne domy dziecka
Rodziny pomocowe
20 Dodatek
wychowawczy 451 426,87 317 249,32 68 096,77 144 859,16 4 467,77
Razem: 986 099,89
Źródło: dane PCPR.
Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 maja 2018 r.
w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu „Dobry Start”
świadczenie dobry start przysługuje m. in. dzieciom przebywającym w pieczy zastępczej oraz osobom usamodzielnianym w wysokości 300 zł.
Świadczenie to przysługuje w związku z rozpoczęciem roku szkolnego do ukończenia przez dziecko lub osobę uczącą się 20. roku życia lub do 24. roku życia w przypadku dzieci lub osób uczących się legitymujących się orzeczeniem o niepełnosprawności.
W 2019 r. świadczenie „Dobry Start” wypłacono 144 dzieciom przebywającym w 99 rodzinach zastępczych.
Tabela 10. Świadczenie „Dobry Start” udzielone dzieciom przebywającym w rodzinnej pieczy zastępczej w 2019 r.
Rodzaj świadczenia
Rodziny zastępcze spokrewnione
Rodziny zastępcze niezawodowe
Rodziny zastępcze zawodowe
Rodzinne domy dziecka Świadczenie
„Dobry Start”
21 300 15 600 2 100 4 200
Razem: 43 200
Źródło: dane PCPR.
W rodzinach zastępczych funkcjonujących w 2019 r. w powiecie bydgoskim przebywało 66 dzieci pochodzących z terenu innych powiatów, co obrazuje tabela 11.
W 2019 r. z innymi powiatami zawarto 10 nowych porozumień na 10 dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych na terenie powiatu bydgoskiego.
Tabela 11. Porozumienia dotyczące dzieci pochodzących z terenu innych powiatów przebywających w pieczy rodzinnej na terenie powiatu bydgoskiego w 2019 r.
L.p. Miasto/Powiat Kwota Liczba dzieci
1 MOPS Bydgoszcz 398 403,33 35
2 MOPS Łódź 32 214,91 5
3 PCPR Piła 61 106,08 3
4 PCPR Inowrocław 8 328 1
21
5 PCPR Sępólno 13 834,80 1
6 PCPR Świecie 12 624 1
7 PCPR Nakło nad Notecią 63 888 5
8 PCPR Świdnica 27 352 2
9 PCPR Lipno 53 028 4
10 MOPR Toruń 26 083,29 2
11 MOPS Zabrze 14 141,84 1
12 PCPR Sandomierz 12 624 1
13 PCPR Kwidzyn 50 496 4
14 PCPR Lwówek Śląski 20 704,99 1
Razem 794 829,24 66
Źródło: dane PCPR
W 2019 r. w rodzinach zastępczych funkcjonujących na terenie innego powiatu przebywało 24 dzieci pochodzących z powiatu bydgoskiego (w 19 rodzinach).
W związku z tym na pokrycie kosztów utrzymania dzieci przebywających w rodzinach zastępczych na terenie innych powiatów wydatkowano kwotę 392 236,11 zł, co obrazuje poniższa tabela.
Tabela 12. Wydatki dotyczące dzieci pochodzących z terenu powiatu bydgoskiego przebywających w pieczy rodzinnej na terenie innego powiatu w 2019 r.
Lp. Miasto/Powiat Kwota Liczba dzieci
1 MOPS Bydgoszcz 55 333,87 5
2 Starostwo Powiatowe Nakło nad
Notecią 33 587,86 4
3 Starostwo Powiatowe Świdnica 12 624 1
4 PCPR Toruń 98 237,63 4
5 Starostwo Powiatowe Żnin 144 079,28 5
6 MOPR Toruń 8 238 1
7 MOPR Gdańsk 8 328 1
8 Starostwo Powiatowe Chełmno 12 624 1
9 PCPR Inowrocław 8 328 1
10 PCPR Kłodzko 10 765,47 1
22
Razem 392 236,11 24
Źródło: dane PCPR
Zgodnie z art. 191 ust. 9 ustawy w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki na opiekę i wychowanie dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka, w wysokości:
1) 10% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka - w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej;
2) 30% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka - w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej;
3) 50% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka - w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej.
Tabela 13. Zwrot wydatków ponoszonych przez gminy właściwe ze względu na miejsce zamieszkania dzieci przed umieszczeniem ich po raz pierwszy w pieczy w 2019 r.
L.p. Gmina Kwota Liczba dzieci
1 Koronowo 207 131,06 41
2 Dobrcz 106 325,89 13
3 Białe Błota 22 434,23 7
4 Solec Kujawski 60 507,08 35
5 Osielsko 14 822,20 8
6 Sicienko 85 329,13 15
7 Dąbrowa Chełmińska 49 028,37 14
8 Nowa Wieś Wielka 22 535,34 5
Razem: 568 113,30 138
Źródło: dane PCPR
Zgodnie z art. 193 ust. 1 cytowanej ustawy za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą miesięczną opłatę w wysokości:
1. przyznanych świadczeń oraz dodatków, o których mowa w art. 80 ust. 1 i art. 81 - w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej, rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka;
2. średnich miesięcznych wydatków przeznaczonych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo - terapeutycznej oraz interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym - w przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo - terapeutycznej oraz interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym.
23 Na podstawie przeprowadzonych kwestionariuszy danych osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty za dzieci przebywające w rodzinnej pieczy zastępczej w 2019 r. wydano 47 decyzji dotyczących odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt dziecka lub osoby pełnoletniej w rodzinnej pieczy zastępczej oraz 3 decyzje dotyczące ustalenia opłaty od rodziców biologicznych za pobyt dzieci w rodzinnej pieczy zastępczej. Decyzje wydawane są w oparciu o Uchwałę Nr 285/XXXIV/18 Rady Powiatu Bydgoskiego z dnia 2 lutego 2018 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej oraz w zakładzie opiekuńczo - leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno - opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej.
Na mocy art. 38 ust. 2 powołanej ustawy w 4 przypadkach Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy dochodziło świadczeń alimentacyjnych, gdy od
umieszczenia dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej upłynął rok poprzez złożenie pozwów w tej sprawie. Ogólna wartość złożonych pozwów o alimenty to kwota 22 200 zł.
2.5. Świadczenia i wsparcie dla usamodzielnianych wychowanków rodzinnej pieczy zastępczej
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy pomaga zaplanować proces usamodzielnienia tak, by przebiegał on sprawnie i zakończył się sukcesem. Stosowanie do treści art. 145 ust. 4 powołanej ustawy warunkiem przyznania pomocy na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie jest złożenie wniosku oraz posiadanie zatwierdzonego indywidualnego programu usamodzielnienia, opracowanego przez osobę usamodzielnianą wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, co najmniej na miesiąc przed osiągnięciem przez osobę usamodzielnianą pełnoletności, a następnie zatwierdzonego przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie.
Od dnia 1 stycznia 2012 r. funkcjonują dwa akty prawne w zakresie ponoszonych wydatków z tytułu usamodzielnienia, tj. ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej oraz ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Osoby, które usamodzielniły się przed wejściem w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej obowiązują przepisy dotychczasowe ustawy o pomocy
społecznej.
Do osób opuszczających od 1 stycznia 2012 r., po osiągnięciu pełnoletności, rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka, stosuje się ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej na mocy, której w 2019 r. powiat bydgoski na świadczenia dla osób usamodzielnianych po 1 stycznia 2012 r., opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka wydatkował kwotę 150 315,86 zł.
Łącznie udzielono pomocy osobom usamodzielnianym:
- 31 osoby otrzymały pomoc na kontynuowanie nauki,
- 5 osób otrzymało pomoc na usamodzielnienie i zagospodarowanie, - 1 osoba otrzymała pomoc na zagospodarowanie.
24 Łącznie na usamodzielnienia dla wychowanków rodzin zastępczych wydatkowano kwotę 180 281,86 zł.
Tabela 14. Zestawienie dotyczące pomocy przyznanej osobom usamodzielnianym w 2019 r.
Rodzaj pomocy Kwota
Pomoc na kontynuowanie nauki 150 315,86
Pomoc na usamodzielnienie 17 350
Pomoc na zagospodarowanie 12 616
Razem 180 281,86
Źródło: sprawozdanie rzeczowo - finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2019 r.
Spośród osób usamodzielnianych otrzymujących pomoc na kontynuowanie nauki najliczniejszą grupę stanowią uczniowie szkół zawodowych.
Tabela 15. Liczba osób usamodzielnianych w 2019 r., korzystających z pomocy na kontynuowanie nauki ze wskazaniem poziomu kształcenia.
Poziom kształcenia Liczba osób usamodzielnianych z rodzin zastępczych
szkoła zawodowa 9
technikum 5
liceum 4
szkoła policealna 6
szkoła wyższa 7
Razem 31
Źródło: dane PCPR
Ilość wydanych decyzji dla usamodzielnianych wychowanków rodzin zastępczych (ogółem 20 decyzji):
- kontynuowanie nauki (7 decyzji przyznających świadczenie; 1 decyzja wygaszająca świadczenie, 1 decyzja o nienależnie pobranym świadczeniu),
- pomoc na usamodzielnienie (5 decyzji przyznających świadczenie), - pomoc na zagospodarowanie (6 decyzji przyznających świadczenie).
W 2019 r. w związku z realizacją programu rządowego „Dobry start” przyznano 4 osobom usamodzielnianym z rodzinnej pieczy zastępczej świadczenia na łączną kwotę 1200 zł.
25 2.6. Zapewnienie dzieciom instytucjonalnej pieczy zastępczej, w tym obsługa zawieranych przez powiat porozumień w sprawie przyjęcia dziecka, warunków pobytu i wysokości wydatków na jego opiekę i wychowanie w placówce opiekuńczo- wychowawczej
Na terenie powiatu bydgoskiego funkcjonują cztery placówki opiekuńczo-wychowawcze typu socjalizacyjnego, które łącznie dysponują 56 miejscami dla dzieci:
1) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza nr 1 w Trzemiętowie 17, lokal nr 3 86-014 Sicienko;
2) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza nr 2 w Karolewie 6B, 86-022 Dobrcz, 3) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza nr 3 w Karolewie 6A, 86-022 Dobrcz,
4) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza nr 4 w Trzemiętowie 17 lokal nr 4, 86-014 Sicienko.
W 2019 r. w placówkach opiekuńczo - wychowawczych funkcjonujących na terenie powiatu bydgoskiego umieszczono 24 dzieci, w tym 6 rodzeństw. Wydano 26 skierowań w sprawie umieszczenia dzieci zgodnie z postanowieniem sądu w instytucjonalnej pieczy zastępczej. 1 dziecko zostało przeniesione z Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej Nr 3 w Karolewie do Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej Nr 1 w Trzemiętowie.
Tabela 16. Dzieci umieszczone w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie powiatu bydgoskiego w 2019 r.
Źródło: sprawozdanie rzeczowo - finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2019 r.
Tabela 17. Liczba dzieci umieszczonych w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie powiatu bydgoskiego w 2019 r. z podziałem na gminy.
Lp. Gmina pochodzenia Liczba dzieci umieszczonych
w instytucjonalnej pieczy zastępczej w 2019 r.
1 Koronowo 12
2 Dobrcz 8
3 Białe Błota 1
4 Solec Kujawski 1
5 Osielsko 0
6 Sicienko 0
7 Nowa Wieś Wielka 0
8 Dąbrowa Chełmińska 1
Razem 23
Liczba dzieci umieszczonych z:
z rodziny naturalnej
z rodzinnej pieczy zastępczej
24 15 9
