Źródła informacji o książkach

W odpowiedzi na pytanie, skąd dowiadujesz się o książkach, które warto przeczytać, licealiści z regionu radomskiego wymienili kilka źródeł, spośród których największą popularnością cieszyło się osiem wskazań (tabela 4.1).

Tabela 4.1. Źródła informacji o książkach licealistów z regionu radomskiego

Badani ogółem Dziewczęta Chłopcy

Lp.

157 J. Kołodziejska, Kultura. Gospodarka. Biblioteki, Warszawa 1992, s. 83.

158 Odsetki nie sumują się do stu, ponieważ respondenci mogli wymienić kilka źródeł.

Zdecydowanie najpowszechniejszym sposobem pozyskiwania informacji o literaturze niebędącej lekturą szkolną okazały się kręgi towarzyskie (61%).

W następnej kolejności młodzież wymieniła wiadomości pochodzące z me-diów: prasy, telewizji i Internetu. Znaczna grupa badanych korzystała z porad nauczycieli, a mniejsza ze wskazówek członków rodziny. Zaskoczeniem oka-zało się śladowe oddziaływanie instytucji udostępniających książki, czyli bi-bliotek i księgarni. O korzystaniu ze wskazówek bibi-bliotekarzy potwierdzi-ło tylko troje licealistów, zaś księgarnię jako miejsce pozyskiwania informacji o książkach wymieniły zaledwie 2 osoby.

Z analizy materiału wynikało, że zarówno dziewczęta, jak i chłopcy naj-częściej informacje o książkach wartych przeczytania czerpali podczas kontak-tów osobistych (przede wszystkim z kolegami, znajomymi, następnie nauczy-cielami i rodziną) oraz z mediów (prasy, telewizji, Internetu). Między respon-dentami z Polski i Francji nie było większych różnic, jedynie z Internetu chęt-niej korzystali chłopcy niż dziewczęta. Na podkreślenie zasługuje rola nauczy-cieli, którzy potrafili aż co piątego licealistę zachęcić do czytania innych ksią-żek niż lektury szkolne. Oceniając rolę telewizji jako źródła informacji o książkach, należy wziąć pod uwagę nie tylko jej funkcje czysto informacyj-ne, lecz także liczne telewizyjne bądź emitowane w telewizji adaptacje literatu-ry. Wśród źródeł informacji o książkach w ogóle nie pojawiło się radio, które książce poświęca zdecydowanie więcej czasu niż telewizja. Niewykluczone, że młodzież traktuje to medium głównie jako źródło muzyki. Natomiast śladową rolę bibliotek oraz księgarni należy uznać za bardzo niepokojącą, zwłaszcza że te pierwsze instytucje wśród uczącej się młodzieży powinny być bardziej wi-doczne. Tak było zresztą wśród licealistów warszawskich, na co wskazuje son-daż przeprowadzony przez Grażynę Straus¹⁵⁹.

Pod względem sposobów zdobywania informacji o książkach nie było istotnych różnic zarówno wśród młodzieży pochodzącej z trzech środowisk regionu radomskiego, jak i różniącej się wiekiem. W Radomiu, w małych mia-stach i na wsi, wśród pierwszo i trzecioklasistów najważniejsze okazały się kontakty osobiste, czyli informacje uzyskiwane od kolegów, przyjaciół, zna-jomych, a w następnej kolejności przekaz medialny (prasa, telewizja, Internet), choć zasięg ich oddziaływania w poszczególnych grupach respondentów mógł się nieznacznie różnić. Młodzież z małych miast i ze wsi wśród źródeł infor-macji o książkach w ogóle nie wymieniła bibliotek i księgarni, natomiast od-działywanie nauczycieli na wsi było większe niż wśród ogółu badanych.

Licealiści francuscy wymieniali te same rodzaje źródeł informacji o książ-kach, ale od polskich rówieśników różnili się zasięgiem ich oddziaływania (tabela 4.2).

159 G. Straus, Czytanie książek u progu liceum, Warszawa 2002, s. 166.

Książka w środowisku społecznym respondentów 67

Tabela 4.2. Źródła informacji o książkach licealistów z regionu Île-de-France

Badani ogółem Dziewczęta Chłopcy

Lp.

Najpopularniejszym przewodnikiem po świecie ciekawych i wartych prze-czytania książek okazał się Internet zarówno wśród chłopców, jak i dziewcząt.

Natomiast znajomi zajęli drugie miejsce wśród wskazań respondentów jako źródło informacji o książkach.

Wśród licealistów francuskich, inaczej niż w Polsce, ważną rolę w poszu-kiwaniu książek do czytania pełniły księgarnie. Warto ponownie przywołać badania Christiana Baudelota¹⁶¹ pokazujące, że książki są ulubionym prezen-tem Francuzów, a ich wybór w sklepach jest bardzo duży, począwszy od kie-szonkowych w miękkiej oprawie i przystępnych cenach, a skończywszy na bogato ilustrowanych w pięknych, twardych oprawach i oczywiście odpowied-nio droższych. Informacje o książkach licealiści z regionu paryskiego uzyski-wali także od członków rodziny oraz z prasy. Chociaż we Francji na pomoc bibliotekarzy liczyło tylko 6% badanych, jednak był to większy odsetek niż w Polsce (1%). Natomiast młodzież z regionu Île-de-France rzadziej niż z ra-domskiego czerpała informacje o książkach od nauczycieli i z telewizji.

Internet okazał się najważniejszym źródłem informacji dla wszystkich ba-danych licealistów zarówno z Paryża i mniejszych miejscowości, jak również pierwszoklasistów i maturzystów. Nie stwierdziłam również znacznych różnic, dotyczących pozostałych źródeł informacji, choć np. licealiści z Paryża chęt-niej niż z małych miast korzystali z rad nauczycieli (odpowiednio 13% i 5%), a chłopcy z liceum paryskiego w ogóle nie wskazali na informacje pochodzące od bibliotekarzy.

W podsumowaniu należy zwrócić uwagę na nieco inną wymianę informa-cji o książkach wśród licealistów polskich i francuskich. O ile dla pierwszych najważniejszy był obieg towarzyski, o tyle dla drugich Internet. Jednak zwa-żywszy na charakter Internetu nie można wykluczyć, że dla młodzieży

160 Odsetki nie sumują się do stu, ponieważ respondenci mogli wymienić kilka źródeł.

161 Ch. Baudelot, M. Cartier, Ch. Detrez, Et pourtant ils lisent..., Paris 1999.

skiej duże znaczenie miały także opinie znajomych i przyjaciół przekazywane nie w bezpośredniej rozmowie, lecz za pośrednictwem sieci. Korzystanie mło-dzieży francuskiej z księgarni jako źródła informacji o książkach sugeruje, że kupowanie książek jest popularniejsze we Francji niż w Polsce. Cieszy wysoka pozycja nauczycieli wśród książkowych przewodników, natomiast martwi w zasadzie nieobecność bibliotekarzy, zwłaszcza w Polsce, co może świad-czyć, że instytucje bibliotek nie wypełniają swojej funkcji, gdyż ich zadaniem jest nie tylko dostarczanie książek czytelnikom, lecz także udzielanie informa-cji i prowadzenie doradztwa dla różnych kategorii użytkowników, a zwłaszcza dla dzieci i młodzieży.