Znaczenie i rola Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej
4. Aktualne kierunki pracy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rzeszowie
Różnorodność problemów społecznych, które występują na terenie Rzeszowa wymaga aktualnie podjęcia przez MOPS w Rzeszowie szeregu działań mających na celu ich niwe-lowanie, m. in. przez oferowanie kompleksowego wsparcia dla poszczególnych kategorii klientów tej instytucji. Chcąc zapewnić im najwyższą jakość usług i ich odpowiedni stan-dard konieczne jest poszerzanie obszarów współpracy podmiotów publicznych i niepu-blicznych. Istotne jest w tym zakresie:
1. budowanie partnerstw międzyinstytucjonalnych – jego efektem są porozumienia MOPS (np. z PUP, z UR, z Zakładem Karnym w Rzeszowie), a także będące w fazie przygotowania porozumienia z Kuratorską Służbą Sądową w Rzeszowie;
2. tworzenie partnerstw publiczno-prawnych – np. ze Stowarzyszeniem EMAUS, chociaż nie ma ono dotacji z miasta na prowadzenie swojej działalności, ale współ-praca nadal może być rozwijana i dotyczy ona zadań z zakresu pomocy społecznej), 3. zlecanie zadań organizacjom pozarządowym na mocy Ustawy o działalności
po-żytku publicznego i o wolontariacie np.:
• praca na rzecz bezrobotnych – program zatrudnienia socjalnego, realizowany w ra-mach Centrum Integracji Społecznej (przy Towarzystwie im. Św. Brata Alberta w Rzeszowie) oraz prowadzenie Kuchni dla Ubogich i Bezdomnych;
• prowadzenie świetlic socjoterapeutycznych dla dzieci i młodzieży, w tym m.in.
działalność Stowarzyszenia SIEMACHA „SPOT” w Rzeszowie;
• świadczenie bezpłatnego poradnictwa i terapii dla mieszkańców miasta Rzeszowa (w ramach działalności Krakowskiego Instytutu Psychoterapii funkcjonującego przy SIEMACHA „SPOT” w Rzeszowie);
• prowadzenie Klubu Samopomocy dla Osób Intelektualnie i Głęboko Upośledzo-nych przez Stowarzyszenie Otwarty Umysł, który jest jedynym takim podmiotem na Podkarpaciu8.
Jednocześnie można dodać, że MOPS w Rzeszowie – za działalność w obszarze współ-pracy z innymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi – otrzymał różne nagrody i wyróżnienia, takie jak:
• Statuetka św. Faustyny jako nagroda I edycji CARITAS POLSKA – „UBI CARI-TAS” za wieloletnią i owocną współpracę z CARITAS;
7 Źródło: Opracowanie na podstawie Sprawozdania rocznego MOPS w Rzeszowie z udzielonych świad-czeń pomocy społecznej – pieniężnych, w naturze i usługach (Dział 4), stan na 31XII 2014 r.
8 Wywiad indywidualny z dnia 1.10.2015r. z Zastępcą Dyrektora ds. Pomocy Środowiskowej MOPS w Rzeszowie Panią – Ireną Marszałek.
• wyróżnienie za wieloletnią współpracę z Wydziałem Polityki Społecznej Podkarpac-kiego Urzędu WojewódzPodkarpac-kiego i Rzeszowskim Towarzystwem Pomocy im. św. Brata Alberta w zakresie tworzenia modelowego systemu pracy z bezdomnymi i ubogimi;
• czterokrotne wyróżnienie w konkursie „LODOŁAMACZE” za działalność na rzecz niepełnosprawnych;
• czek na 100 tys. zł jako nagroda za IV miejsce w Ogólnopolskim Konkursie „Żyjmy bez barier” za opracowanie „Powiatowego Programu Działań na Rzecz Osób Nie-pełnosprawnych”9 i in.
Te aktualne oraz przyszłe kierunki pracy MOPS w Rzeszowie wpisują się w ogólno-polski standard współpracy lokalnej, który między innymi ma na celu podejmowanie kom-pleksowych działań reintegracyjnych w środowisku lokalnym na rzecz różnych kategorii osób zagrożonych wykluczeniem bądź doświadczających wykluczenia społecznego.
Uwagi końcowe
Na zakończenie podkreślić należy, że przykładami dobrych praktyk w ramach działal-ności Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rzeszowie są niewątpliwie innowacyjne i międzyinstytucjonalne działania takie jak:
• budowanie partnerstw lokalnych z innymi podmiotami publicznymi i niepubliczny-mi (opartych na: zasadzie: partnerstwa, suwerenności stron, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności oraz nastawionych, m. in. na animację społeczności lokalnej, jej aktywizację oraz osiąganie wspólnie zdefiniowanych celów),
• zlecanie zadań publicznych z zakresu pomocy społecznej organizacjom pozarządowym (na mocy Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ), które spe-cjalizują się w pracy z różnymi kategoriami beneficjentów w pomocy społecznej.
Kolejną dobrą praktyką jest realizacja specjalnych programów pomocowych, w oparciu o nowe podejścia w pracy socjalnej, takie jak: EMPOWERMENT oraz Podejście Skon-centrowane na Rozwiązaniach (PSR), które sprzyjają m. in.: upełnomocnieniu i upodmio-towieniu klientów pomocy społecznej oraz bardziej efektywnemu rozwiązywaniu ich pro-blemów.
Innym ważnym i skutecznym rozwiązaniem jest aktywna praca środowiskowa w spo-łeczności lokalnej oparta na Programach Aktywności Lokalnej (PAL) i ukierunkowana na pozytywną zmianę w danej społeczności lokalnej, a także na rozbudzanie aktywnych po-staw w procesie pomagania.
Istotnym obszarem pozytywnego funkcjonowania MOPS w Rzeszowie jest również poradnictwo specjalistyczne oraz działania interdyscyplinarne realizowane np. przez Ośro-dek Poradnictwa Specjalistycznego i Interwencji Kryzysowej MOPS w Rzeszowie, czy też Miejski Zespół Interdyscyplinarny ds. przemocy oraz grupy robocze działające w tym obszarze.
9 Wywiad indywidualny z dnia 1.10.2015r. z Zastępcą Dyrektora ds. Pomocy Środowiskowej MOPS w Rzeszowie Panią – Ireną Marszałek.
Jednocześnie za dobrą praktykę można też uznać rozwój i poszerzanie obszarów wo-lontariatu w różnych obszarach wsparcia oferowanego przez MOPS w Rzeszowie. Warto podkreślić, że według opinii pracowników MOPS wolontariat jest szansą na pozyskanie współpracowników nie tylko do zadań pomocniczych, lecz także do specjalistycznych działań. Celem podejmowanych obecnie w tym obszarze zadań jest edukacja wolontariu-szy w zakresie problematyki osób starwolontariu-szych i chorych psychicznie, a także tworzenie pod-staw solidarności z tymi osobami.
Trzeba jeszcze dodać, że zwiększeniu ważności działań podejmowanych przez OPS w Rzeszowie powinno służyć informowanie społeczności lokalnej o jego pracy, różnorod-ności osiągnięć i całokształcie inicjatyw lokalnych opisywanego ośrodka pomocy społecz-nej. Niniejszy artykuł stanowi próbę ich najważniejszych obszarów.
Streszczenie
Artykuł prezentuje rolę Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rzeszowie w or-ganizowaniu różnorodnych działań wspierających mieszkańców miasta w rozwiązywaniu ich trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać samodzielnie, wykorzy-stując własne zasoby. Przedstawione zostały także działania promujące aktywny sposób rozwiązywania tych problemów z udziałem klientów pomocy społecznej, sprzyjający ich upodmiotowieniu i bardziej efektywnemu rozwiązywaniu problemów.
Dużo miejsca poświęcono także przedstawieniu roli instytucji pomocowej jako partnera we współpracy z innymi podmiotami publicznymi i niepublicznymi, ważnymi w procesie niwelowania najważniejszych problemów społecznych mieszkańców miasta. Nakreślono obszar działań w zakresie tworzenia partnerstw międzyinstytucjonalnych oraz publiczno--prawnych, a także w zakresie zlecania zadań organizacjom pozarządowym.
Podkreślenia wymaga fakt, że wszystkie te działania zmierzają w kierunku stworzenia warunków do integracji i reintegracji społecznej i zawodowej mieszkańców miasta zagro-żonych wykluczeniem społecznym i już wykluczonych. Stąd w tekście znalazł się opis działań projektowych i specjalnych programów pomocowych służących realizacji wyżej wymienionych celów.
Dopełnieniem powyższych informacji jest prezentacja inicjatyw lokalnych oraz dzia-łań innowacyjnych, które są adresowane do zróżnicowanych grup beneficjentów. Autorki podkreśliły ponadto rolę aktywnej pracy środowiskowej oraz działań interdyscyplinarnych, a także zwróciły uwagę na podejmowane przez MOPS w Rzeszowie próby rozwijania i poszerzania obszaru wolontariatu. Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że w jego tworzeniu tkwią szanse na zwiększenie wsparcia społecznego w wielu obszarach objętych pomocą społeczną omawianego OPS.
Słowa kluczowe: pomoc społeczna, problemy społeczne, ośrodek pomocy społecznej, współpraca międzyinstytucjonalna, podmioty publiczne i pozarządowe